September 22, 2024

ហេតុអ្វីអង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខរួមរបស់រុស្ស៊ី CSTO/OSTC ចាប់ផ្តើមអស់ឥទ្ធិពល?

8 minutes

ក្នុងសប្តាហ៍កន្លងទៅនេះ អង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខរួមដែលគេតែងប្រដូច ហៅថាជាអង្គការអូតង់ដឹកនាំដោយរុស្ស៊ីនោះ បានបើកការធ្វើសមយុទ្ធយោធារួមគ្នាប្រចាំឆ្នាំ នៅប្រទេសកៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន។ តែពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ គេសង្កេតឃើញថា សម្ព័ន្ធភាពយោធាដែលរុស្ស៊ីបង្កើតឡើងដើម្បីប្រជែងកម្លាំងនឹងអូតង់នេះ ហាក់ដូចជាបានធ្លាក់ចុះឥទ្ធិពលជាបន្តបន្ទាប់។ ជាក់ស្តែង នៅក្នុងសមយុទ្ធយោធាឆ្នាំនេះ ប្រទេសអាម៉េនី ដែលជាសាមជិកម្នាក់ក្នុងចំណោមទាំង៦នាក់ បានអវត្តមានមិនចូលរួមជាមួយទេ។ ប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីកណ្តាលផ្សេងទៀត ដែលរុស្ស៊ីខំបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យចូលជាសមាជិកសម្ព័ន្ធភាពនេះ ក៏បានងាកមុខចេញដែរ។ តើមានមូលហេតុអ្វីខ្លះ បានជាអង្គការសម្ព័ន្ធភាពយោធារបស់រុស្ស៊ីនេះ ធ្លាក់ចុះឥទ្ធិពល?

អង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខរួម ហៅកាត់ថា CSTO ឬ OSTC ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយរុស្ស៊ីនៅឆ្នាំ១៩៩២ បន្ទាប់ពីសហភាពសូវៀតដួលរលំទៅ។ អង្គការសម្ព័ន្ធភាពយោធា ដែលគេតែនិយមប្រដូចទៅនឹងអង្គការអូតង់របស់ក្រុមប្រទេសលោកខាងលិចនេះ គឺជាមធ្យោបាយមួយដែលរុស្ស៊ីប្រឹងប្រែងចងសម្ព័ន្ធភាពកងទ័ព ជាមួយក្រុមប្រទេសអតីតសមាជិកសហភាពសូវៀត នៅតំបន់កូកាសនិងតំបន់អាស៊ីកណ្តាល ដែលទើបតែបានឯករាជ្យថ្មីៗ។

កាន់តែខ្សត់សមាជិក

ជាង៣០ឆ្នាំមកនេះ គេសង្កេតឃើញថា សម្ព័ន្ធភាពយោធារបស់រុស្ស៊ីនេះ បានចុះថយឥទ្ធិពលម្តងបន្តិចៗ ដោយសារវាមានការប្រកួតប្រជែងផ្សេងទៀត ហើយវាថែមទាំងមិនផ្តល់ទំនុកចិត្តឲ្យប្រទេសសមាជិក ឬប្រទេសដែលចាប់អារម្មណ៍ចង់ចូលរួម។ នេះបើផ្អែកតាមការវិភាគ របស់លោក Hakop Badalyan អ្នកជំនាញសិក្សាសន្តិសុខនៅអាម៉េនី។ នៅឆ្នាំ១៩៩៩ ដោយសារមិនឃើញផលប្រយោជន៍ អាស៊ែរបៃហ្សង់ និង ហ្សកហ្ស៊ី បានសម្រេចចិត្តចាកចេញពីសម្ព័ន្ធភាពនេះ។ បន្ទាប់មកទៀត អ៊ូសបេគីស្ថាន បានចាកចេញនៅឆ្នាំ២០១២។ បច្ចុប្បន្ននេះ អង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខរួមរបស់រុស្ស៊ី មានសមាជិកចំនួនតែ៦ប្រទេស ដែលក្នុងនោះមានរុស្ស៊ីខ្លួនឯង បេឡារុស អាមេនី កាហ្សាក់ស្ថាន កៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន និងតាហ្ស៊ីគីស្ថាន។

ឥឡូវនេះ អាមេនី ក៏ចាប់ផ្តើមដកខ្លួនដែរ។ ជាក់ស្តែង សមយុទ្ធយោធារួមគ្នាប្រចាំឆ្នាំ ដែលបានប្រព្រឹត្តិធ្វើទៅនៅតំបន់ភ្នំ ប្រទេសកៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន កាលពីសប្តាហ៍កន្លងទៅនេះ គឺគ្មានកងទ័ពអាមេនីចូលរួមទេ។ អាមេនីអន់ចិត្តនឹងរុស្ស៊ីខ្លាំងណាស់ ដោយចោទថារុស្ស៊ីកាន់ជើងខាងអាស៊ែបៃហ្សង់ នៅក្នុងជម្លោះតំបន់ការ៉ាបាក់។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអាមេនី Nikol Pachinian បានលើកឡើងថា កងទ័ពរុស្ស៊ីបានបោះបង់ចោលអាមេនី ធ្វើឲ្យសន្តិសុខនិងអធិបតេយ្យភាពអាមេនីត្រូវប្រឈមគ្រោះថ្នាក់ ដោយសារតែជម្លោះជាមួយអាស៊ែរបៃហ្សង់។ អ្នកនាំពាក្យវិមានក្រេមឡាំង កាលពីថ្ងៃពុធសប្តាហ៍មុន បានព្យាយាមនិយាយធានា ថាសម្ព័ន្ធភាព CSTO មិនបានគំរាមអធិបតេយ្យភាពនិងបូរណភាពទឹកដីអាមេនីទេ។

សង្គ្រាមអ៊ុយក្រែន ធ្វើឲ្យរុស្ស៊ីទន់ខ្សោយបាក់កម្លាំង

គួរកត់សំគាល់ថា នៅក្រោយការលើកទ័ពចូលឈ្លានពានអ៊ុយក្រែន រុស្ស៊ីបានព្យាយាមដោយជោគជ័យ រឹតបន្តឹងចំណងសហការជាមួយប្រទេសមួយចំនួន ដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយៗ ជាក់ស្តែងជាមួយចិន កូរ៉េខាងជើង អ៊ីរ៉ង់ និងបណ្តាប្រទេសអាហ្វ្រិកមួយចំនួន។ ផ្ទុយទៅវិញ នៅក្នុងដែនឥទ្ធិពលតាមប្រទេសអតីតសមាជិកសហភាពសូវៀតវិញ រុស្ស៊ីហាក់ដូចជាត្រូវគេងាកមុខចេញជាបន្តបន្ទាប់។

ក្រៅតែពីបេឡារុស ប្រទេសអតីតកូនចៅសហភាពសូវៀតសឹងតែទាំងអស់ គឺគ្មាននរណាពេញចិត្តឡើយ ដែលឃើញរុស្ស៊ីលើកទ័ពចូលឈ្លានពានអ៊ុយក្រែន។ ជាងនេះទៀត សង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនដែលអូសបន្លាយទៅជិតៗឆ្នាំមកនេះ បានបង្ហាញថា រុស្ស៊ីបានតែសម្តីតែគ្មានកម្លាំងជាក់ស្តែងឯណា ទៅយកឈ្នះសង្គ្រាមដូចខ្លួនអួត។ កម្លាំងទ័ពរុស្ស៊ី ត្រូវកេណ្ឌទៅសមរភូមិអ៊ុយក្រែនសឹងទាំងអស់ ដូច្នេះរុស្ស៊ីលែងមានកម្លាំងទ័ពឯណាទៀត មកអន្តរាគម ឬដោះស្រាយជម្លោះ រវាងប្រទេសសមាជិកCSTOឡើយ។ ជាក់ស្តែង កៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន មានបញ្ហាឈ្លោះប្រកែកជាមួយតាជីគីស្ថាន ខណៈអាមេនីវិញឈ្លោះជាមួយអាស៊ែរបៃហ្សង់។ លោក Hakop Badalyan បានពន្យល់ថា រុស្ស៊ីរវល់ជាប់ដៃប្រយុទ្ធនៅអ៊ុយក្រែន គ្មានសមត្ថភាព រំលែកកម្លាំងទ័ព ហើយក៏លែងមានមធ្យោបាយធ្វើជាមេដឹកនាំ ចាត់ចែងបោះមេ ធ្វើអាជ្ញាកណ្តាលនៅក្នុងក្របខណ្ឌសម្ព័ន្ធភាព CSTO ទៀតឡើយ។

រុស្ស៊ីអាចការពារសមាជិក CSTOមែន?

តែយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក Vladimir Jarikhine អគ្គនាយករងវិទ្យាស្ថានប្រទេសអតីតសហភាពសូវៀត នៅទីក្រុងមូស្គូ បានអះអាងថា សម្ព័ន្ធភាពCSTO នៅតែបន្តដើរតួនាទីសំខាន់ ធានាការពារឲ្យមានស្ថិរភាពនៅតំបន់អាស៊ីកណ្តាល ជាពិសេសនៅតំបន់ដែលមានព្រំដែនជាប់អាហ្វហ្កានីស្ថាន បន្ទាប់ពីប្រទេសនេះបានធ្លាក់ទៅក្នុងរបបរបស់ក្រុមតាលីបង់សាជាថ្មី។ មន្ត្រីរុស្ស៊ីរូបនេះ បានរំលើកថា ខុសពីអាហ្វហ្កានីស្ថានដែលរងការវាយប្រហាររបស់ក្រុមជីហាតភេរវកម្មជាញឹកញាប់ ប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលទាំងអស់មានសន្តិសុខ ក៏ដោយសារតែមានមូលដ្ឋានទ័ពរុស្ស៊ីប្រចាំការនៅតាហ្ស៊ីគីស្ថាន និងនៅកៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន។

តែទន្ទឹមគ្នានេះ ទោះបីជាមន្ត្រីរុស្ស៊ីខាងលើ បានអួតសរសើរអំពីអត្ថប្រយោជន៍របស់ CSTO យ៉ាងណាក៏ដោយ តែការពិតជាក់ស្តែង ប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីកណ្តាលប្រហែលជាមិនចាញ់ការឃោនានេះប៉ុន្មានទេ។ ជាក់ស្តែង ប្រសិនបើសម្ព័ន្ធភាព CSTO ល្អមែន មិនមែនប្រទេសអ៊ូសបេគីស្ថាន និងតួកមេនីស្ថាន ធ្វើមិនដឹងមិនឮជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ទោះបីរុស្ស៊ីខំអង្វរលួងលោម ឲ្យចូលជាសមាជិកយ៉ាងណាក៏ដោយ។

មន្ត្រីយោធាបេឡារុសម្នាក់ បានលើកឡើងថា សមយុទ្ធយោធារួមគ្នា ធ្វើឡើងនៅកៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថានក្នុងក្របខណ្ឌសម្ព័ន្ធភាព CSTO គឺជាការបង្ហាញប្រាប់ពិភពលោកថា និងជាពិសេសទៅកាន់សត្រូវទាំងអស់ ថាសម្ព័ន្ធភាពនេះ បានត្រៀមខ្លួនជាប់ជាប្រចាំ ដើម្បីប្រយុទ្ធតទល់នឹងការគំរាមនានា។

សត្រូវរុស្ស៊ី មិនប្រាកដថាជាសត្រូវរបស់សមាជិកផ្សេងទៀតនៃCSTO

គួរពិចារណាថា ពាក្យថា “សត្រូវ” ហាក់ដូចជាមាននិយមន័យមិនដូចគ្នាទេ ក្នុងចំណោមប្រទេសសមាជិករបស់ CSTO។ សម្រាប់រុស្ស៊ី សត្រូវគឺសំដៅទៅលើក្រុមប្រទេសលោកខាងលិច ដែលមានសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប។ តែប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលនិងប្រទេសនៅតំបន់កូកាសខ្លះ មិនគិតដូចរុស្ស៊ីទេ។ ជាក់ស្តែង អាមេនីកំពុងតែខិតទៅសហការជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកនិងអឺរ៉ុប។

កាលពីសប្តាហ៍កន្លងទៅ ប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលដែលសំបូរធនធានឧស្ម័នធម្មជាតិ បានទទួលស្វាគមន៍លោកអូឡាហ្វ ស្ហុលស៍ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់។ លោកអូឡាហ្វ ស្ហុលស៍ បានប្រកាសបើកផ្លូវពង្រីកការវិនិយោគ លើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថាមពល ការសាងសង់បណ្តាញដឹកជញ្ជូនឧស្ម័នពីអាស៊ីកណ្តាល នាំមកលក់នៅអឺរ៉ុប។ ចង់មិនចង់ ប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលបានក្លាយជាអ្នកឆក់យកម៉ូយឧស្ម័នរបស់រុស្ស៊ី។

គេផ្សេងមកប្រជែងនឹងរុស្ស៊ី

មួយវិញទៀត រុស្ស៊ីមានអ្នកប្រកួតប្រជែងច្រើនណាស់ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីកណ្តាល។ ក្រុមប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលបានងាកទៅសហការ មានទំនាក់ទំនងកាន់តែខ្លាំង ជាមួយតំបន់មជ្ឈឹមបូព៌ា។ ជាក់ស្តែង កាលពីដើមខែកញ្ញានេះ កាហ្សាក់ស្ថានបានរៀបចំការធ្វើសមយុទ្ធរួមគ្នាមួយ សហការជាមួយកងកម្លាំងពិសេសតួកគី កងទ័ពកាតា និងប៉ាគីស្ថាន។ ការសមយុទ្ធដែលគេដាក់ឈ្មោះថា “មិត្តភាពគ្មានទីបំផុត”។

មហាយក្សចិនឯណោះ ក៏មិនទៅណាឆ្ងាយដែរ ព្រោះថាចិនក៏មានព្រំដែនជាប់តំបន់អាស៊ីកណ្តាល។ ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ចិនបានបើកគម្រោងសហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខ ជាមួយបណ្តាប្រទេសអាស៊ីកណ្តាល តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីផង និងតាមរយៈអង្គការសហប្រតិបត្តិការសៀងហៃផង។ ចំណែកតួកគីវិញ ក៏ខំប្រឹងពង្រីកឥទ្ធិពលខ្លួនដែរក្នុងតំបន់នេះ ដោយប្រើភាពស្រដៀងគ្នាផ្នែកប្រពៃណីវប្បធម៌ និងភាសាជាដើមធ្វើជាអាវុធ។ តួកគីបានចាប់ផ្តើមលក់គ្រឿងសព្វាវុធខ្លះៗហើយ ទៅឲ្យប្រទេសអាស៊ីកណ្តាល។

ជាការកត់សំគាល់មួយទៀត កាលពីខែកក្កដាកន្លងទៅ ក្រុមប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលបានរៀបចំ សមយុទ្ធយោធារួមគ្នាជាលើកទីមួយរបស់ខ្លួន ដោយមិនមានវត្តមានកងទ័ពរុស្ស៊ី។ វាអាចជាសញ្ញាប្រាប់ជាបណ្តើៗ ថាគេមិនត្រូវការរុស្ស៊ីគ្រប់តែពេលនោះទេ។ ចំណែកប្រទេសអាមេនីឯនោះវិញ បានចាប់ផ្តើមបើកទ្វារទទួលកងទ័ពអាមេរិក។ ថ្នាក់ដឹកនាំនៅវិមានក្រេមឡាំង ប្រាកដជាបានឃើញ និងមានអារម្មណ៍ទទួលសំពាធទាំងនេះ ថារុស្ស៊ីកាន់តែអន់ថយឥទ្ធិពលហើយ នៅតំបន់កូកាសនិងអាស៊ីកណ្តាល។ យ៉ាងណាមិញ កាលពីខែមិថុនា លោកពូទីនខ្លួនឯង បានប្រកាសថា “ដល់ពេលហើយដែលរុស្ស៊ី ត្រូវតែបើកការពិភាក្សា ស្វែងរកប្រព័ន្ធសន្តិសុខរួមថ្មីមួយទៀត សម្រាប់តំបន់អឺរ៉ាស៊ី”។ សម្តីនេះ គឺជាសម្តីសារភាពដោយប្រយោលថា អង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខរួម ហៅកាត់ថា CSTO បានសាបរលាបឥទ្ធិពលលែងមានន័យអ្វីទៀតហើយ៕

...more