We wrześniu 1945 r. Việt Minh ogłosił niepodległość i proklamował na północy powstanie Demokratycznej Republiki Wietnamu. Rząd, który ogłosił niepodległość, został utworzony przez przedstawicieli różnych ugrupowań politycznych. Chociaż przewodniczył mu przedstawiciel komunistów, partia ta nie miała w nim przewagi. Próbował on budować administrację i szukał swojego miejsca pośród trawiących kraj konfliktów politycznych, religijnych i narodowościowych. Z drugiej strony, Francja po kapitulacji Japonii dążyła do odzyskania kontroli nad Indochinami. Francuski Korpus Ekspedycyjny krok po kroku odbudowywał władze i administrację nad całością terytorium Wietnamu. Jednak była ona słaba i nie odzyskał kontroli na całym terenem, a zwłaszcza obszarami wiejskimi. Pierwsza wojna indochińska wybuchła po nieudanych próbach pokojowego porozumienia Francji z Demokratyczną Republiką Wietnamu. Dążenie DRW do niepodległości, nie dało się pogodzić z próbą odbudowania imperium kolonialnego przez Francję. Trwająca kilka lat wojna z lokalnego konfliktu nabrała charakteru starcia zimnowojennego. W jej wyniku francuskie imperium kolonialne w Azji Południowo-Wschodniej rozpadło się, co doprowadziło do utworzenia dwóch państw wietnamskich oraz umocnienia władzy ruchu komunistycznego w tym regionie.Zapraszamy do obejrzenia i wysłuchania rozmowy z dr. hab. Igorem Chabrowskim, pracownikiem Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.#wietnam #indochiny #demokratycznarepublikawietnamu #việtminh #hồchíminh #hanoi #1wojnaindochińska #komuniści #zimnawojna#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkitu

Obalenie reżimu Nicolae Ceaușescu w grudniu 1989 r. zapoczątkowało długą i trudną drogę Rumunii ku demokracji i budowy gospodarki wolnorynkowej. W przeciwieństwie do Polski w Rumuni nie istniała zorganizowana opozycja polityczna, dlatego rządy przejęły osoby powiązane z elitą komunistyczną. Władzę uchwycił Front Ocalenia Narodowego. Jego lider, Ion Iliescu od lat czterdziestych XX w. należał do partii, a w 1990 r. został wybrany pierwszym demokratycznym prezydentem z ponad osiemdziesięciopięcioprocentowym poparciem. Wolnym wyborom wiosną 1990 r. towarzyszyły protesty społeczne głównie studentów i inteligencji. Zarzucano rządzącym zawłaszczenie zdobyczy rewolucji przez ludzi dawnego reżimu. Domagano się podjęcia reform prowadzących do demokratyzacji państwa. Zostały one stłumione przez sprowadzonych do stolicy górników, tzw. Mineriady. Sytuacja polityczna i ekonomiczna zaczęła się stabilizować dopiero w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych. Rumunia przystąpiła do NATO (2004) i Unii Europejskiej (2007), czyli kilka lat później niż Polska.Obalenie reżimu budziło ogromne nadzieje na wyjście Rumunii z zapaści gospodarczej, w jakiej znalazła się ona w latach osiemdziesiątych w wyniku polityki Ceausescu. Brak radykalnych kroków – porównywalnych do tych podjętych w Polsce – sprawił, że proces odbicia się gospodarki przeciągnął się o kilka lat. Podczas gdy Polska gospodarka była przykładem wdrożonych reform, to Rumunia odwlekanych. Wprowadzanie gospodarki rynkowej wiązało się z likwidacją nierentowanych zakładów, gwałtownym wzrostem bezrobocia i pogarszaniem się poziomu życia mieszkańców. Rumuni musieli mierzyć się z wieloma nieobecnymi dotychczas problemami społecznymi i lękami. W poszukiwaniu lepszego życia wielu obywateli Rumunii wyemigrowało z kraju w poszukiwaniu pracy na zachodzie. Odbiło się to na strukturze demograficznej państwa.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr. hab. Błażejem Brzostkiem, profesorem Uniwersytetu Warszawskiego.

#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Po napaści III Rzeszy na ZSRR 22 czerwca 1941 r. Litwini liczyli na zmianę własnej sytuacji politycznej. Działacze z Litewskiego Frontu Aktywistów (LAF) 23 czerwca 1941 r. wzniecili „powstanie czerwcowe”, a dzień później ogłosili powstanie Rządu Tymczasowego. Przystąpili do tworzenia własnej policji, wojska, a także administracji. Niemcy jednak po dwóch miesiącach rozwiązali litewskie organy władzy, jego przywódcę zesłali do obozu koncentracyjnego, a pozostałe instytucje i ich członków włączyli we własny system okupacyjny. Wówczas jawnie działające władze litewskie zeszły do podziemia. Litwa postrzegała ZSRR jako większe zagrożenie niż III Rzeszę. W 1943 r. powstał Najwyższy Komitet Wyzwolenia Litwy (VLIK), w którego skład weszli polityce z różnych ugrupowań. Został on jednak rozbity przez Gestapo w 1944 r. i nie odegrał żadnej roli w momencie wkroczenia Armii Czerwonej.Walkom powstańczym w czerwcu 1941 r. towarzyszyły mordy na ludności żydowskiej. Obok Niemców uczestniczyli w nich Litwini. Pogromy objęły nie tylko Litwę, lecz także inne państwa nadbałtyckie. Większość litewskich Żydów zginęła w zbiorowych egzekucjach , a nie w obozach zagłady.Druga wojna światowa pogłębiła polsko-litewski antagonizm. Cieniem na wzajemnych relacjach położyły się szczególnie wydarzenia z 1944 r.: zbrodnie policjantów litewskich na Polakach w Glinciszkach, a następnie polski odwet w Dubinkach dokonany przez 5 Wileńską Brygadę AK.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Rafałem Wnukiem, historykiem z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II i dyrektora Muzeum II Wojny Światowej.#litwa #einsatzgruppen #holocaust #zsrr #IIIrzesza #leonasprapulenis #lupaszka #litewskifrontaktywistów #pogrom #njwyższykomitetwyzwolenialitwy #powstanieczerwcowenalitwie #glinciszki #dubinki #armiakrajowa #historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

W Irlandii Północnej od lat sześćdziesiątych – obok Irlandzkiej Armii Republikańskiej – działały organizacje terrorystyczne o profilu protestanckim – Ulster Volunteer Force (UVF) oraz Ulster Defence Association (UDA). Opowiadały się one za utrzymaniem Irlandii Północnej w ramach Zjednoczonego Królestwa, a terror kierowały przeciwko katolickiej społeczności Zielonej Wyspy. W przeciwieństwie do IRA, która atakowała wojsko, policję, a także urzędników, z rąk protestanckich terrorystów ginęli katoliccy cywile, często w żaden sposób nie powiązani z republikanami. Grupy protestanckie nie miały wspólnej spajającej ich ideologii. W swoje szeregi rekrutowały niejednokrotnie ludzi z marginesu społecznego. Wytworzyły one między sobą powiązania o charakterze mafijnym i przestępczym. Kontrolowały dzielnice, handel alkoholem, papierosami, a później także narkotykami. Dyscyplinowały zwolenników i wywierały naciski na protestantów. W 1974 r. wymusiły na protestanckiej klasie średniej strajk generalny, który zaprzepaścił próbę pokojowego porozumienia z IRA. Stworzyły własne zaplecze polityczne w postaci partii, ale nie zdobyły szerszego poparcia społecznego. W latach 90. XX wieku z protestanckich grup terrorystycznych powstały współczesne organizacje pozarządowe i paramilitarne.Zapraszamy do obejrzenia i wysłuchania rozmowy z dr. Kacprem Rękawkiem, ekspertem z Międzynarodowego Centrum Badań nad Zwalczaniem Terroryzmu w Hadze.#IrandzkaArmiaRepublikańska #IRA #terroryzm #UVF#UDA #Irlandia #IanPaisley #porozumieniewielkopiatkowe #przestępczość #zamachyterrorystyczne #lojaliści #republikanie #wielkikryzys #keynesizm #monetaryzm #popyt #podaż #bezrobocie #stopyprocentowe #dolar #interwencjonizm #monopolizacja #etatyzm #kryzysgospodarczy #stagflacja #inflacja #recesja #historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Kryzysy gospodarcze od zawsze towarzyszą rozwojowi światowych rynków. Choć bolesne, często pełnią funkcję oczyszczającą – wymuszają zmiany i nowe pomysły na zarządzanie gospodarką. Po Wielkim Kryzysie 1929 r. pojawiła się doktryna Johna Maynarda Keynesa, która stawiała na aktywną rolę państwa w pobudzaniu koniunktury i ograniczaniu bezrobocia. Przez dekady była to dominująca recepta na kryzysy. W latach 70 XX w. keynesizm jednak zawiódł. Skokowy wzrost cen ropy naftowej doprowadził do stagflacji – połączenia stagnacji i inflacji. Odpowiedzią stał się monetaryzm Miltona Friedmana, oparty na kontroli podaży pieniądza, deregulacji i prywatyzacji. Polityka inspirowana monetaryzmem – zwłaszcza w czasach Ronalda Reagana i Margaret Thatcher – przyniosła widoczne efekty, lecz nie na długo. Kryzys finansowy 2008 r. pokazał, że także i ta doktryna ma swoje ograniczenia. Świat uniknął załamania na miarę lat 30 XX w., ale do dziś nie wypracował nowego, trwałego modelu gospodarki odpornej na wstrząsy.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Wojciechem Morawskim, historykiem i ekonomistą ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.#wielkikryzys #keynesizm #monetrazym #popyt #podaż #bezrobocie #stopyprocentowe #dolar #interwencjonizm #monoplizacja #etatyzm #kryzysgospodarczy #stagflacja #inflacja #recesja #historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Dyktatura Nicolae Ceaușescu zmieniała się na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat. Obowiązywał w niej kult jednostki, lecz także pojawiły się quasi-monarchistyczne rozwiązania. Zdaniem rozmówcy dyktator był bardziej kimś w rodzaju monarchy niż I sekretarza partii komunistycznej. Przeszedł drogę od charyzmatycznego przywódcy do nieufnego autokraty, który eliminował ze swojego otoczenia niezależnie myślących współpracowników, a zaczął polegać wyłącznie na rodzinie. We własnym synu upatrywał swojego następcy. System polityczny panujący w Rumunii sprzyjał powstawaniu zjawisk zależności i układów towarzyskich. Łapówki (bakszysz) dawało się powszechnie, aby coś załatwić. System coraz bardziej korumpował się wraz z narastaniem trudności gospodarczych. Do połowy lat siedemdziesiątych sytuacja zaopatrzeniowa w Rumunii była relatywnie stabilna, a poziom życia i konsumpcji rósł. Kryzys końca lat siedemdziesiątych i rosnące zadłużenie zagraniczne przyczyniło się do zapoczątkowania w latach osiemdziesiątych przez Ceaușescu drastycznego programu oszczędnościowego. W efekcie doprowadził on społeczeństwo do życia w skrajnie trudnych warunkach (kolejki po żywność, przerwy w dostawach prądu, nieogrzewanie mieszkań). W Rumunii nie było zorganizowanej opozycji, która wobec zachodzących przemian w innych krajach bloku socjalistycznego zawalczyłaby o władze. Niepokoje społeczne zaczęły się od protestów przeciwko przeniesieniu ewangelickiego pastora László Tőkésa. Z tak pozornie błahej sprawy przerodziła się w rewolucję, która obaliła Ceausescu. Po szybkim procesie, w którym skazano go na karę śmierci, został rozstrzelany razem z żoną. W Rumunii do dziś dyskutuje się ile było w tym rewolucji, a ile zorganizowanej akcji.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr. hab. Błażejem Brzostkiem, profesorem Uniwersytetu Warszawskiego.#bakszysz #ceaușescu #rumunia #kolektywizacja #trzesienieziemi1977 #kultjednostki #rewolucja#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Indochiny, to region w Azji Południowo-Wschodniej, który został ukształtowany przez silnie wpływy kulturowe i polityczne Indii oraz Chin. Termin ten został wprowadzony przez Francuzów w XIX w. Początki oddziaływania francuskiego na tym obszarze można datować na okres panowania Ludwika XIV, natomiast faza podboju kolonialnego rozpoczęła się w drugiej połowie XIX stulecia. Nie tylko prześladowanie misjonarzy katolickich i miejscowych chrześcijan dały pretekst do zbrojnej interwencji, lecz także potrzeba zbudowania nowych rynków zbytu dla rodzimego kapitału i rywalizacja z innymi mocarstwami. W XIX w. Wietnam z niezależnego królestwa na kilkadziesiąt lat stał się kolonią francuską. Budowali oni koleje, porty, drogi, ale równocześnie czerpali korzyści z eksploatacji surowców i innych dóbr. W końcu XIX w. Wietnamczycy bezskutecznie popróbowali odzyskać suwerenność. Od czasów I wojny światowej kolonizatorzy zaczęli inwestować w edukację Wietnamczyków z myślą zbudowania grupy lojalnych wobec siebie obywateli. Jak to zwykle bywa w takich przypadkach, równocześnie powstała grupa osób krytycznie nastwiona do francuskiego systemu wyzysku. W końcu lat trzydziestych XX w. na silnego gracza wyrosła Japonia i przez okres II wojny światowej ugruntowała silną pozycję w regionie, aż w marcu 1945 r. usunęła francuską administrację w Wietnamie.Zapraszamy do obejrzenia i wysłuchania rozmowy z dr. Igorem Chabrowskim, pracownikiem Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. #Indochiny #Wietnam #Francja #japonia #chiny # #jezuici #kolonializm #Sajgon #Vichy #konferencjawPoczdamie#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Nowoczesny naród litewski zaczął się kształtować w drugiej połowie XIX w. Przyszła litewska elita wyrosła z warstwy bogatych chłopów. Szczególnie ważną rolę w litewskim odrodzeniu narodowym odegrał Jonas Basanavičius, który zreformował litewską ortografię, a także przyczynił się do tworzenia kultury narodowej w oparciu o tradycję ludową. Główne zagrożenie dla litewskiej kultury i tożsamości upatrywano w polskiej dominacji. Począwszy od 1905 r. litewski ruch narodowy dążył do wywalczenia autonomii i praw narodowych kosztem Polaków w ramach Imperium Rosyjskiego. I wojna światowa umożliwiała Litwinom proklamowanie w 1918 r. niepodległości. Kością niezgody pomiędzy Polakami i Litwinami było jednak Wilno. Ostateczna klęska koncepcji federacyjnych Józefa Piłsudskiego („bunt” Lucjana Żeligowskiego) sprawiła, że znalazło się ono w granicach państwa polskiego. Od drugiej połowy lat dwudziestych w Republice Litewskiej zaznaczyły się tendencje autorytarne. Od 1926 aż do 1940 r. urząd prezydenta sprawował Antanas Smetona, który poszerzał kompetencje głowy państwa. Po wybuchu II wojny światowej Litwa znalazła się w sowieckiej strefie wpływów, ale początkowo zachowała niepodległość. Dopiero w czerwcu 1940 r. znalazła się pod okupacją sowiecką, a następnie włączono ją w skład ZSRR, jako kolejną republikę. Od tego momentu następowała stopniowa sowietyzacja kraju.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z prof. Rafałem Wnukiem, dyrektorem Muzeum II Wojny Światowej i pracownikiem KUL Jana Pawła II.#litwa #aušra, #JonasBasanavičius, #wilno , #piłsudski, #LucjanŻeligowski, #LitwaŚrodkowa, #Smetona, #sowietyzacja#historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl

Po upadku Imperium Rosyjskiego i wskutek rewolucji bolszewickiej Gruzja bardzo krótko, bo jedynie przez trzy lata (1918–1921) cieszyła się niepodległym państwem. Na następne siedemdziesiąt lat znalazła się pod dominacją sowiecką. Dopiero czasy pierostrojki pozwoliły na realne myślenie o odzyskaniu pełnej niepodległości. Jesienią 1990 r. opozycja wygrała pierwsze od 1921 r. wolne wybory do Rady Najwyższej Gruzji, co pozwoliło na odsunięcie od władzy komunistów. Po ogłoszeniu niepodległości w kwietniu 1991 r. pierwszym prezydentem Gruzji został Zwiad Gamsachurdia. Upadek ZSRR, a przede wszystkim zerwanie powiązań gospodarczych spowodowały ostry kryzys gospodarczy i bardzo szybką pauperyzację gruzińskiego społeczeństwa. Doszło do wojny domowej i obalenia prezydenta. Co gorsza wskutek wojen w latach 1991–1993 Gruzja utraciła kontrolę nad Abchazją i Osetią Południową. Stery upadłego państwa przejął niedawny minister spraw zagranicznych ZSRR, a wcześniej pierwszy sekretarz Komunistycznej Partii Gruzji, Edurard Szewardnadze. Był on jedną z twarzy pierestrojki i bliskim współpracownikiem Michaiła Gorbaczowa. Gruzja zmagała się z kryzysem gospodarczym i była przeżarta korupcją i nepotyzmem. W 2003 r. nastąpił kres jego władzy wskutek bezkrwawej Rewolucji Róż.Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z Wojciechem Góreckim, analitykiem Ośrodka Studiów Wschodnich, autorem m.in. książek Toast za przodków (Wołowiec 2010, 2017) i Wieczne państwo. Opowieść o Kazachstanie (Wołowiec 2024).#Gruzja, #Kaukaz, #Abchazja, #Osetia, #MerabKostawa, #ZwiadGamsachurdia, #EduardSzewardnadze, #RewolucjaRóż, #MicheilSaakaszwili #historiabezkitu Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czyBuycoffee.to/historiabezkituZajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl