کتاب‌ها و اندیشه‌ها

کتاب «كلمات باقی و باقی كلمات» نوشته‌ شهلا شفیق، داستان‌نویس و پژوهشگر، از سوی نشر باران در سوئد منتشر شده است. این کتاب ٦٠ صفحه‌ای، روایت آخرین روزهای زندگی رضا دانشور، نویسنده‌ ایرانی ساکن پاریس از زبان شهلا شفیق است.

شفیق در این کتاب می‌نویسد: «همجواری و همراهی با آنکه عازم سفر به دیار خاموشان است معنای دیگری به هر کلام می‌دهد. شرح خاموشی نویسنده محملی برای ستایش کلام زندگی بخش می‌گردد و از خلال رویارویی با مرگ زندگی سر برمی‌کشد.»

رضا دانشور، نویسنده ایرانی ساکن فرانسه پس از یک دوره بیماری، خرداد ۱۳۹۴، در ۶۸ سالگی در بیمارستانی‌ در حومه پاریس پس از یک دوره بیماری سرطان درگذشت. او که با آثاری چون «نماز میت» در دهه ۱۳۵۰ درخشید، پس از وقوع انقلاب در ایران، مجبور به ترک این کشور و مهاجرت به فرانسه شد.

این نویسنده طی حیات ادبی خود، مجموعه داستان کوتاه، نمایشنامه، پژوهش و رمان منتشر کرد که رمان «خسرو خوبان» نوشته دانشور از جمله آثار شاخص ادبیات مهاجرت فارسی است. همچنین «مسافرهیچ کجا» یکی از کتاب‌های رضا دانشور است که از سوی انتشارات خاوران در پاریس منتشر شده است.

شهلا شــفیق به زبان فارسی و فرانسه می‌نویسد و آثار منتشر شده او شامل قصه و رمان و جستار است.

او در گفت‌وگو با بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه درباره آشنایی‌اش با دانشور و چگونگی نوشتن کتاب «كلمات باقی و باقی كلمات» توضیح می‌دهد.

ژان باتیست پوکلن معروف به مولیر یکی از سه نمایشنامه‌نویسِ برترِ قرن هفدهم در فرانسه و یکی از بزرگترین کمدی‌نویسِ‌ها و هنرپیشه‌های تئاتر در اروپا به همراه پیر کورنی و ژان راسین است. امسال به مناسبت چهارصدمین سال تولد این نمایشنامه‌نویس بزرگ فرانسوی، برنامه‌های گوناگونی در کشورش تدارک دیده شده است.

اهمیت مولیر در فرانسه آنقدر است که زبان فرانسه به نام زبان مولیر خوانده می‌شود، سالن نمایش " کمدی فرانسز" را خانه مولیر می‌نامند و آثار این هنرمند در همه مدارس فرانسوی خوانده می‌شود. مولیر در واقع نه تنها سمیل است در این کشور، بلکه به یک اسطوره تبدیل شده است.

مولیر پایه‌گذار کمدی اخلاق‌گرا در اروپاست تا به وسیله آن از زمانه خود انتقاد کند. وضعیت زنان، جامعه فئودالی و وضعیت سیاسی و مذهبی در دوره او از جمله موضوعات مورد توجه این هنرمند بود.

در سال ۱۶۵۹ طنز زن‌های فضل‌فروش مضحک را نوشت و بسیار مشهور گردید و همین باعث شد که مشمول الطاف مخصوص لویی چهاردهم قرار بگیرد که در آن زمان پادشاهی بیست و یک ساله بود و نه سال بود که بر تخت سلطنت نشسته بود. این علاقه مسبب این شد که مولیر در آن جامعه بسته با آزادی بیشتر، به بیان انتقاد و مشکلات جامعه با زبان طنز بپردازد.

نمایشنامه‌های مولیر مملو از جملاتی است که رفتار مردم قرن ۱۷ را به تمسخر می‌گیرد. هیچ‌کس از گزند حرف‌های مولیر در امان نیست. بورژواها، سناتورها و پزشکان از جمله گروه‌هایی هستند که به‌طور مرتب مورد حملات تمسخرآمیز مولیر قرار می‌گیرند.

مولیر در حین اجرا در نمایشنامه "بیمار خیالی" بیهوش شد و اندکی بعد درگذشت. او را در گورستان رسمی شهر به خاک نسپردند، کلیسا اجازه این کار را نداد و همچنین به صدا درآوردن ناقوس کلیساها و زمزمه دعا در مراسم تشییع او ممنوع شد.

آزیتا همپارتیان، مترجم و کارشناس ادبیات فرانسه درباره اهمیت مولیر و آثار او و همچنین تاثیرگذاری‌اش بر هنرمندان پس از خود، به بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه توضیح می‌دهد.

به تازگی کتاب «در خم گیسوی دلتنگی» مجموعه‌ای از اشعار آدونیس، شاعر بزرگ عرب با ترجمه فواد روستایی در تهران منتشر شده است. آقای روستایی در گفت‌وگو با بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه، درباره این کتاب و همچنین جایگاه ادونیس در ایران توضیح می‌دهد.

به تازگی کتاب «بالهای شگفتی» مجموعه ای از اشعار رابرت مک آلپاین، شاعر کانادایی با ترجمه نگار معتمد خراسانی، به زبان فارسی منتشر شده است. خانم معتمد خراسانی در گفتگو با بخش فارسی رادیو بین المللی فرانسه درباره این اشعار و همچنین تاثیرپذیری شاعر از مولوی، شاعر بزرگ فارسی زبان سخن می گوید.

چهل و یک سال پس از انقلاب ایران، این انقلاب چگونه در ادبیات این کشور بازتاب داشته است؟ ناصر زراعتی، نویسنده و منتقد ادبی در این باره به بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه توضیح می‌دهد.

کتاب «باب و جامعه بابی ایران» یادنامه دویستمین سالگرد تولد علی محمد شیرازی (باب) به کوشش فریدون وهمن، در 478 صفحه از سوی نشر باران در سوئد منتشر شده است.

این کتاب شامل مقالاتی از نویسندگان مختلف است: «باب خورشیدی در شبی بی‌سحر» (فریدون وهمن)، «جهان‌بینی باب: بازسازی دین و جامعه» (نادر سعیدی)، «ساختار جامعه بابی/ ملایان، بازرگانان، پیشه‌وران و دیگران»(عباس امانت)، «تفسیر به منزله وحی، تفاسیر قرآنی باب» (تاد لاوسن)، «باب و مهدی موعود/ مهار خشونت‌گرایی، هزاره گرایان» (موژان مومن)، «رویارویی دولت قاجار با بابیان 1850- 1848» (سیامک ذبیحی مقدم)، «طاهره قره‌العین: براندازنده حجاب»(عباس امانت)، «از آئین بابی به دیانت بهائی»(آرمین اشراقی)، «دست پروردگار بسته نیست / یادداشت‌هایی بر دو مضمون اصلی در آثار منثور طاهره قره‌العین» (امید قائم مقامی) و «یک سال در میان ایرانیان و بهائیان در کتاب ادوارد ج.براون» (شعله کویین).

فریدون وهمن، استاد پیشین زبان و ادیان کهن ایران در دانشگاه کپنهاگ، در گفت‌وگو با بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه درباره این کتاب و همچنین پیشینه مطالعات درباره باب توضیح می‌دهد.

حوادث اخیر ایران بار دیگر موضوع تعهد نویسنده و هنرمند را پیش کشیده است. فهیمه فرسایی، نویسنده و منتقد ادبی ساکن آلمان در این زمینه به بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه توضیح می‌دهد.

به تازگی در تهران، مراسمی با عنوان «شب آلبر کامو» به مناسبت انتشار ترجمه فارسی نامه‌های آلبر کامو به معشوقه‌اش، ماریا کاسارس، از سوی نشریه بخارا و با حضور سفیر فرانسه در ایران برگزار شد.

نسرین خطاط، استاد پیشین ادبیات فرانسه و مینو مشیری، مترجم، از سخنرانان این مراسم بودند. خطاط درباره نقد ادبی و آثار کامو سخن گفت و مشیری نیز ترجمه خود را از مقاله‌ آلبر کامو با عنوان «در باب رسالت هنرمند» قرائت کرد.

آندره ژید، در سال ۱۹۳۵ در ضمینه‌ای به نام «مائده‌های جدید» که به کتاب معروف خود، «مائده‌های زمینی» اضافه می‌کند، می‌نویسد: «زندگی می‌تواند بسیار دلفریب‌تر و زیباتر از آن باشد که انسان‌ها به آن رضایت می‌دهند. فرزانگی در عشق است نه در برهان. افسوس که تا به امروز این چنین محتاطانه زیسته‌ام. برای گوش سپردن به ندای قانون جدید، باید بدون قانون زندگی کرد.»

آزیتا همپارتیان، مترجم و کارشناس ادبیات فرانسه، به مناسبت صد و پنجاه سالگی آندره ژید، درباره ویژگی‌های آثار و نثر این نویسنده بزرگ قرن بیستم به بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه توضیح می‌دهد.

کانون نویسندگان ایران، به مناسبت روز سیزدهم آذر، روز مبارزه با سانسور، اجرای اینترنت ملی در ایران را محکوم کرد و آن را در راستای سانسور بیشتر در ایران دانست.

کانون نویسندگان ایران همچنین درباره اعتراضات اخیر این کشور نوشت: «جای‌جای ایران داغدار ِفجایعی است که از رویارویی مردم با مجریان دستگاه سانسور برجای‌مانده است. هیولایی که تا پیش از آن چنگال‌های حذف، ارعاب و سرکوب را ریاکارانه بر دهان و گلوی مردم می‌فشرد و با موازینِ خودساخته افراد و گروه‌ها را به سیاه‌چاله‌های بازجویی، بازداشت‌های طولانی، دادگاه‌های غیرعلنی، حبس‌های تعزیری و تعلیقی و اعتراف‌گیری‌های اجباری می‌فرستاد و با حکم‌های واهی، هر آزاداندیش و کنشگری را به زندانی سیاسی، ممنوع از کار و ممنوع از خروج تبدیل می‌کرد، دیگربار دروازه‌مکان‌های نامعلومش را به دست نهادهای نامعلومش گشود، به نفس‌های اعتراض مردم زنده هجوم آورد و بغض‌های به فریاد آمده را آشکارا به گلوله بست.»

در بخش دیگری از بیانیه کانون نویسندگان ایران آمده است: «سانسور که بسیار کوشیده بود با قتل‌های سیاسی-زنجیره‌ای و طرح ترور دسته‌جمعی نویسندگان، جامعه را از تفکر انتقادی تهی کند، حصارها را برپا داشت و تمام فضای عمومی و خصوصی زندگی مردم را بلعید. مفاهیم ادبی و فرهنگی را از کتاب‌های آموزشی تاراج کرد تا الگوی ایدئولوژی و هدف‌هایش در مغز نسل‌ها جایگزین شود و با حبس کنسرت‌ها، فیلم‌ها، کتاب‌ها، صدای زنان و فعالان، لغو و محدود کردن مجوزها، مسدودسازی و کاهش دسترسی به اطلاعات، حذف رسانه‌های مستقل، گروه‌ها، ممانعت از ایجاد تشکل‌ها و برگزاری تجمع‌ها و با اعمال مالکیت مستبدانه بر صفحات شخصی و شبکه‌های اجتماعی، نمای کوتاهی شد از مستند تاریخی که بر این سرزمین به اجرا درآورد.»

فریبرز رئیس دانا، نویسنده و عضو کانون نویسندگان ایران، در گفت‌وگو با بخش فارسی رادیو بین المللی فرانسه درباره این بیانیه کانون توضیح می دهد.