Адабиётшиносӣ ва нақди адабии тоҷик вобаста ба тағйири сохтори ҷамъиятӣ баъди пошхӯрии ИҶШС чанд вақт дар адои рисолати аслии хеш гӯё ба бунбаст рӯ ба рӯ омад. Шояд сабаб он буд, ки махсусан насрнависони ба қолабҳои кӯҳнаи адабиёти Шӯравӣ одаткарда дар иникоси ҳаёти нави Тоҷикистон эҳтиёткориро авло медонистанд, адабиётшиносони шинохта низ бештар ба нигоштани мақолаҳое пардохта буданд, ки ҷанбаи таърихию иҷтимоӣ доштанд. Метавон гуфт, майдони адабиётшиносӣ ва нақди адабӣ нисбатан холӣ монд ва аммо забоншиносӣ ва ҷомеашиносӣ зоҳиран пеш рафт. Адибони навқалам то андозае бераҳнамо монданд. Навиштаи онҳо қариб, ки нақд ё тарғиб намешуд. Бархе аз қаламкашони соҳибистеъдод бо гилоя худ ва ҳамқадони худро "насли бесоҳиб" ном мегирифтанд, ки асос ҳам дошт. Чун солҳои пурхараҷу мараҷ ва кашмакашиҳои сиёсӣ навқаламон навиштаашонро бо пули худ ва бидуни тавсияи шӯрои адабии Иттифоқи нависандагон дар нашриётҳои хусусӣ ба чоп медоданд, аксаран "мунаққидони хусусӣ" ҳам доштанд, ки қубҳи хомаашон ҳусн маънидод мешуд.
Метавон устод Абдухолиқ Набавиро аз қабили адабиётшиносони воқеии давр ҳисобид, ки ҳеч гоҳ майдондориро дар боби илм саҳлу осон наҳисобида, чун саррофи сухан пайваста кӯшидааст, то ба хонандагон фарқи каломи сиҳату сақарро намояд, ба маҳсули қалами нависандагон баҳои воқеӣ диҳад.
Ин ҷо лозим медонем, ки маълумоти кӯтоҳе аз боби фаъолияти устод А. Набавӣ оварем. Бибинем, ки ин олими шинохта то имрӯз ба хазинаи илм чӣ ҳисса гузоштааст.
Абдухолиқ Набавӣ, номзади илми филология, дотсент, аз соли 1984 то ба ин ҷониб ходими калон ва ходими пешбари илмии Институти забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии АМИТ мебошад. То ба имрӯз зиёда аз 400 мақола ва 12 китоб ба чоп расонидааст. Китобу тадқиқотҳояш амсоли "Айнӣ ва инкишофи насри Советии тоҷик", "Эҷоди бадеӣ, инсон ва замон", "Тасвири олами ботинии инсон, нависанда ва замон", "Адабиёт ва нақди адабӣ", "Нарзуллои Бектош ва илму адаби тоҷикии солҳои 20-30 садаи ХХ" , "Достони об ё Обнома", "Таърихи ташаккули Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон", "Нахустрӯзномаи тоҷикӣ ва фарҳанги рӯзноманигорӣ", "Ҷусторҳо ва ибтикорот дар наср", "Бухорои шариф"- сароғози матбуоти миллӣ" ва "Ҷанги ватанӣ ва афкори адабии тоҷикӣ" буда, яке аз муаллифони "Донишномаи Рӯдакӣ" аст. Китобу маҷмӯаҳои муҳимме амсоли "Абармарди илму фарҳанг", "Забони тоҷикӣ дар мабнои мубоҳисаҳо", "Андарзи "Маснавии маънавӣ", "Садриддин Айнӣ. Мухтасари асарҳои илмӣ дар ду ҷилд , ҷилди 2. Асарҳои адабиётшиносӣ ва нақди адабӣ", "Намунаи адабиёти тоҷик", асари бунёдии Шиблии Нӯъмонӣ "Шеър - ул - Аҷам"-ро таҳия ва таҳрир кардааст. Навиштаҳояш ба забони русӣ, украинӣ, ӯзбекӣ ва дар нашрияҳои Ҷумҳурии Исломии Эрон ба табъ расидаанд. Дар аудио-маърӯзаи мазкур Абдухолиқ Набавӣ аз вазъи адабиёти тоҷикӣ дар даврони соҳибистиқлолии Тоҷикистон сухан карда, аз равандҳои муҳим ва таърихи адабиёти модерни тоҷикӣ шунавандаро огоҳ месозад.
