"burn out" ឬ​ចង្កោម​រោគ​សញ្ញា​ហត់នឿយ​​នឹង​ការងារ ទាំង​ផ្លូវចិត្ត​និង​ផ្លូវកាយ ទើប​ត្រូវ​បាន​អង្គការ​សុខភាពពិភពលោកទទួល​ថា​ស្គាល់​ថា​ជា​ជំងឺ។ តើ​ជំងឺ​នេះ​ស្តែង​ឡើង​យ៉ាង​ដូចម្តេច ? តើបុគ្គលណា​ងាយ​រងគ្រោះ​កើត​ជំងឺនេះ​ជាងគេ ? តើ​​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ទើប​អាច​បញ្ចៀស​ជំងឺ​នេះ​បាន ? ​អន្តរាគមន៍​ដោយវេជ្ជបណ្ឌិត យឹម​ សុបុត្រា គ្រូពេទ្យ​ជំនាញវិកលវិទ្យា។

តើ​អាការៈ​សញ្ញា​ឈឺ​ពោះ​យ៉ា​ង​ដូចម្តេច​ដែល​យើង​គួរ​សង្ស័យ​ថា​ជា​ជំងឺ​រលាក​ខ្នែង​ពោះវៀន  ? តើ​មាន​របប​អាហារ​ត្រឹម​ត្រូវ​បែប​ណា ទើប​អាច​បញ្ចៀស​វិបត្តិ​ខ្នែងពោះវៀន​បាន ? សូម​ស្តាប់​ប្រសាសន៍​របស់​លោក​វេជ្ជបណ្ឌិត ហួត សម្បត្តិ គ្រូពេទ្យ​វះ​កាត់​នៅ​មន្ទីរពេទ្យ​រ៉ូយាល់​អង្គរ​ ក្រុង​សៀមរាប។

អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​ចំនួន​២០​នៅថ្ងៃ​សុក្រនេះ​បានចេញ​សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍រួម​មួយ​ដោយ​អំពាវនាវ​ឲ្យ​តុលាការ និង​រដ្ឋាភិបាល ពិចារណា​ដោះលែង​អ្នក​ទោស​មនសិកា​ដែល​កំពុង​ជាប់​ឃុំ។ ការ​អំពានាវ​បែបនេះ​ត្រូវបាន​លោកស្រី ចក់ សុភាព នាយិការ​មជ្ឈមណ្ឌល​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជាពន្យល់ថា ដោយសារតែ​ស្ថាន​ភាព​នៅក្នុង​ពន្ធនាគារ​មានការ​ឆ្លង​កូវីដ១៩។ ម្យ៉ាង​ទៀត​ការ​ឃុំ​ខ្លួន​ទៅ​លើសកម្មជន​ទាំងនោះគឺជារឿង​មិន​ចាំ​បាច់​ទាល់តែសោះ​ បើតាម​អ្នក​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ។

យុទ្ធ​នាការ​ចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ​ប្រឆាំង​នឹង​កូវីដ​១៩​​ចាប់​មាន​ល្បឿន​ទៅ​មុខ​ខ្លាំង។ ប៉ុន្តែ​សូម​កុំ​ទាន់​អាល​អរ និង​ជួប​ជុំ​គ្នា​រីក​រាយស៊ីផឹក​ នៅ​ពេល​បាន​ចាក់​វ៉ាក់សាំង​រួច​ភ្លាម។ ជល់កែវ​គ្នា​ ​ពេល​បានចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ មិន​មែន​ជា​គំនិត​ល្អ​ទេ ព្រោះ​ការ​ទទួល​ទាន​អាល់កុល សុរា ច្រើន​ អាច​នឹង​ធ្វើ​ប្រព័ន្ធភាព​ស៊ាំ​ចុះ​ខ្សោយ​ និង​ធ្វើ​ឱ្យ​ថ្នាំ​ធ្លាក់​ប្រសិទ្ធភាព។

ពេល​​បាន​ឆ្លង​មេរោគ​កូរ៉ូណានៃ​ជំងឺកូវីដ ស្ត្រី​មាន​ផ្ទៃ​ពោះ ទំនង​ជា​​មាន​ហានិភ័យ​ធ្លាក់​ខ្លួន​ឈឺ​កូវីដ១៩ ទម្រង់​ធ្ងន់ ជាង​ស្ត្រី​ធម្មតា។ ការ​សិក្សាអន្តរជាតិ​ក្នុង​ប្រទេសចំនួន ១៨ នៅ​លើ​ពិភពលោក បាន​បង្ហាញ​ថា ស្ត្រី​មាន​គ៌ភ វិជ្ជមាន​កូវីដ អាច​មានគ្រោះ​ជួប​ហានិភ័យ​ធ្ងន់ធ្ងរ ឬ​ស្លាប់ ២០​ដងលើស ស្ត្រី​មាន​ផ្ទៃពោះ​គ្មាន​កូវីដ។ ប៉ុន្តែ​ការសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រ​នៅ​មាន​តិច​តួច​នៅ​ឡើយ​ ជុំ​វិញ​ប្រធានបទនេះ​ ហេតុដូច្នេះគួរ​តែ​ប្រុង​ប្រយ័ត្នខ្លាំង និង​កុំ​អាល​ធ្វើ​សេចក្តីស​ន្និដ្ឋាន​អ្វីឆាប់​ពេក។

តាំង​ពី​ជំងឺ​កូវីដ​១៩​ចាប់​រាតត្បាត​មក ថ្នាំ​ព្យាបាល​ដែល​គេត្រូវ​ការ​និង​ប្រើ​ច្រើន​ជាង​គេ​បំផុត​ សម្រាប់​ព្យាបាល​ជំងឹ​កូវីដ​១៩ គឺ​ អុកស៊ីហ្សែន។ មន្ទីរ​ពេទ្យ​ខ្លះ​ត្រូវការ​អុកស៊ីហ្សែន ច្រើន​ខ្លាំង​ដល់​ទៅ ប្រមាណ​ ​៥​ទៅ​៦​ដង លើស​តម្រូវ​ការ​ធម្មតា។ នៅ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា ក៏​ដូច​ជា​បណ្តា​ប្រទេស​ក្រីក្រ​កំពុង​អភិវឌ្ឍ​ជា​ច្រើន​ទៀត អ្នក​ជំងឺ​កូវីដ​១៩ កំពុង​តំរៀប​គ្នា​ចាំ​ថ្នាំ​អុកស៊ីហ្សែន។ តើ​អុកស៊ីហ្សែន​នេះ​ជា​អ្វី ?

ពីថ្ងៃទី ២៦ មេសា ដល់​ថ្ងៃទី ២​ឧសភា ២០២១ ជា​ទិវា “សប្តាហ៍អឺរ៉ុប​នៃការ​ចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ​”។ សម្រាប់​អឺរ៉ុប ​ផ្តល់​វ៉ាក់សាំង​ដល់​គ្រប់​ក្មេង​ ជា​ការ​ចាំ​បាច់​នៃ​អាយុ​ជីវិត​និង​សុខភាព​នា​ពេល​អនាគត។​ ​រៀង​រាល់​​ឆ្នាំ​​ អាជ្ញាធរ​អឺរ៉ុប​តែង​បើក​​យុទ្ធនាការ ក្នុង​ទិសដៅ​តែមួយ និង​ផ្តល់​សារ​​តែ​មួយ​គឺ រារាំង ការពារ​ និង​ចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ។ ប៉ុន្តែ​នាឱកាស​នេះ កម្មវិធី​សុខភាព​របស់​វិទ្យុ​យើង​សូម​ផ្តោត​ចំណាប់​អារម្មណ៍​ទៅ​លើ​​ថ្នាំ​បង្ការ​ប្រឆាំង​នឹង​ជំងឺ​កូវីដ​១៩ ដែល​បាន​និង​កំពុង​បន្ត​ឆ្លង​រីករាលដាល​នៅ​លើ​ពិភពលោក។ ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​ទទួល​វ៉ាក់សាំង​ហើយ​នៅតែ​អាច​ឆ្លងជំងឺ​កូវីដ​១៩​ទៀត ថ្នាំគ្មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ឬ​យ៉ាងណា? តើ​អ្នក​ឆ្លង​កូវីដ​១៩​ហើយ​ គួរ​ចាក់​វ៉ាកសាំង​ពីរ​ដូស​ដដែល​ឬ ?

ជាង​មួយ​ឆ្នាំ​ក្រោយ​ការ​លេច​ឡើង​នៃ​ជំងឺ​កូវីដ​១៩ ពិភពលោក​ហាក់​ដូច​ជា​នៅវិលវល់​ក្នុង​វិបត្តិ​នៃ​​ការចម្លង​រីករាតត្បាតរបស់​​មេរោគ​កូរូណាថ្មីដដែល។ ដើម្បី​ទប់​ស្កាត់​ការ​រីករាលដាល​នៃ​ជំងឺកូវីដ​១៩ អាជ្ញាធរ​ជា​ច្រើន​បាន​សម្រេច​រឹត​បន្តឹង​​វិធានការ ដាក់​បម្រាមគោចរ ឬ​​បិទ​ខ្ទប់​តំបន់ បិទខ្ទប់​ខេត្ត​ក្រុង ឬខ្លះ​បិទ​ប្រទេសជា​ថ្មី​ទៀត មាន​ជា​អាទិ៍​ករណី​ប្រទេស​បារាំង។ តើ​វិធានការ​បែប​នេះមាន​ប្រសិទ្ធភាព​ដែរ​ឬទេ ? តើ​គេ​អាច​កំរិត​ការចម្លង​ជំងឺ​​កូវីដ១៩ បាន​ដែរ​ឬ​ទេ ? និង​ដោយ​វិធីអ្វី​ខ្លះ​បន្ថែមពី​លើ​វិធាន​ “បីកុំ​បីការពារ”  ?

សំឡេង​តន្ត្រី សំឡេង​ចរាចរណ៍​បើកបរ​តាម​ផ្លូវ ធ្វើការ​ក្នុង​បរិស្ថាន​មិន​ស្ងប់ស្ងាត់​មាន​សំឡេង​ខ្ញៀវខ្ញា អាច​ធ្វើ​ឱ្យប្រព័ន្ធ​សោតវិញ្ញាណ​ ចុះ​ខ្សោយ​បាន។ តើ​សំឡេង​ជា​អ្វី ? ត្រចៀក​អាច​រងគ្រោះ​យ៉ាង​ណា​នៅពេល​ឮ​សំឡេង​ខ្លាំង ? តើ​សំឡេង​អាច​បង្ក​គ្រោះ​យ៉ាងណា ? ចុះ​តើ​មាន​សំឡេង​ដែល​អាច​សម្រួល​អារម្មណ៍​និង​ល្អ​សម្រាប់​សុខភាព​និង​ត្រចៀកដែរ​ឬទេ ?

ប្រទេស​ជា​ច្រើន​នៅ​អឺរ៉ុប បាន​ប្រកាស​ផ្អាក​ការ​ចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ​កូវីដ​១៩ របស់មន្ទីរ​ពិសោធន៍​ឱសថ​ AstraZeneca ​មួយ​រយៈ ដើម្បីជា​កិច្ច​ការពារ។ ហេតុផល គឺ​បណ្តាល​មក​ពី​​មាន​ករណី​អ្នក​ចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ​នេះហើយ កើត​រោគ​ឈាមកក​ ក្នុង​សរសៃ​ឈាម។ រហូត​មក​ទល់នឹង​​ពេល​នេះ​ គេ​ពុំ​ទាន់​រក​ឃើញ​អំពី​ចំណង​ហេតុនិង​ផល​រវាង​ថ្នាំបង្ការ​និង​ការ​កើត​ជំងឺ​មាន​ដុំកំណក​ឈាម​ត្រុមបូស្ស Thrombose នៅ​ឡើយទេ។ តើ​ ​ដុំ​កំណក​ឈាម ជា​​អ្វី ? ដុំ​កំណកឈាម ជាតំណាង​ហានិភ័យ និង​អាច​បង្កគ្រោះ​ថ្នាក់​យ៉ាង​ណា​ខ្លះ ?