In de voorlopig laatste aflevering bespreken we een concept dat in de toekomst alleen maar belangrijker wordt: adaptatie. De bodem daalt, de zeespiegel stijgt en drinkwater wordt schaars. Hoe bewegen we mee met de natuur? En waar plannen we al die woningen dan? Is er een ander perspectief op planologie nodig, dat flexibeler is en onzekerheid omarmt? Een meanderende Onder Planologen op zoek naar een toekomst die onzeker is, maar te belangrijk om niet te behandelen.  

• Anne Loes Nillesen is de oprichter en directeur van stedebouwkundig adviesbureau Defacto. Ze ontwerpt een ruimtelijke orde die zich meer rekenschap geeft van het klimaat (o.a. in Nederland en Bangladesh). Zie bijvoorbeeld ‘Resilience by Design’ waarin ze verkent hoe de regio Amsterdam zich beter kan voorbereiden op klimaatadaptatie.
• Ward Rauws is Universitair Hoofddocent Planologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij onderzoekt en doceert over adaptieve planning, onder meer over buurten, logistiek en studentenhuisvesting. Bij de Universiteit van Nederland verscheen zijn publiekslezing Is de ideale stad een bouwpakket?.

Deze aflevering behandelt het sciencefictionboek Ministry for the Future van Kim Stanley Robinson, dat gaat over radicale vormen van klimaatadaptatie en -mitigatie.

Een aanhangsel bij de Vierde Nota dat het schopte tot het dagelijks taalgebruik: Vinex. De stereotypen zijn bekend: saaie buitenwijken, tegenpolen van de bruisende stad. Maar klopt dit beeld wel? Onder Planologen gaat op zoek naar de ‘ware’ Vinex. Dit doen we met Vinex-historicus Ries van der Wouden en stedebouwkundige-in-ruste Riek Bakker. Een tocht langs voorbeelden, definities en onterechte beelden, die ons deed aanbelanden in het hart van het planologisch metier; hoe zorg je dat een visie gerealiseerd wordt? In Bakkers woorden: “Ik had razende haast. Het aambeeld is nu gloeiend. Als we nu niet slaan gaat het aan mij voorbij.” 

 Gasten: 

• Riek Bakker is stedebouwkundige-in-ruste. Ze gaf de ruimtelijke orde van Nederland vorm als directeur Stadsontwikkeling bij de gemeente Rotterdam, hoogleraar stedenbouwkunde aan de TU Eindhoven en als bedenker en realisator van de plannen voor Leidsche Rijn. In november verschijnt haar boek De ruimte van Riek.
• Ries van der Wouden is Senior Wetenschappelijk Medewerker bij het Planbureau voor de Leefomgeving. Hij is auteur van het boek Ruimtelijke Ordening (met Len de Klerk) en redacteur van De ruimtelijke metamorfose van Nederland 1988-2015.

Onder Planologen duikt de groeikernen in! In de jaren ’60 waren er zorgen over de steeds drukker wordende Randstad. Om die groei meer te geleiden wees het Rijk zestien ‘groeikernen’ aan: kleine dorpjes als Spijkenisse, Purmerend, Zoetermeer en Nieuwegein groeiden in korte tijd uit tot middelgrote stad. Althans, qua inwonersaantal en woningvoorraad dan. Voorzieningen bleven achter en de nieuwe steden hadden te maken met sociale problematiek. De wandelende planologie-encyclopedie Han Lörzing legt in deze aflevering uit hoe het groeikernen-beleid is ontstaan. PBL-onderzoekster Like Bijlsma groeide zelf op in een groeikern en vertelt over haar onderzoek naar de identiteit van de nieuwe steden. Onder Planologen maakt de balans op: welke inspiratie halen we uit de groeikern en wat is haar toekomst? Met als toetje: waarom planologen hun hart kunnen ophalen in Houten.

Gasten:

• Han Lörzing was 40 jaar planoloog en ontwerper. Hij publiceerde eerder dit jaar Een land waarover is nagedacht over de geschiedenis van de Nederlandse ruimtelijke ordening en werd daarover geïnterviewd door o.a. de Volkskrant.
• Like Bijlsma is als architect en geograaf werkzaam voor het Planbureau voor de Leefomgeving. Ze doet veel onderzoek naar suburbaan Nederland, met publicaties als de Atlas Nieuwe Steden.

De première! In de allereerste aflevering van Onder Planologen gaan we in op een 19e-eeuws fenomeen: revolutiebouw. Buiten Wittenvrouwen, het Oude Westen en de Kinkerbuurt: het zijn nu kookpunten van de stedelijke woningmarkt. Eind 19e eeuw stond er ook een grote druk op de woningmarkt. Speculanten zagen hun kans en bouwden in een razend tempo nieuwe wijken. De woningen waren klein en de materialen goedkoop. Uitnodigingsplanologie avant la lettre. In deze aflevering legt emeritus hoogleraar planologie Len de Klerk uit hoe deze ‘revolutiestedebouw’ werkte. De uitgesproken stadsgeograaf Cody Hochstenbach vertelt hoe overheden en andere instellingen reageerden: met volkshuisvesting en woningbouwcorporaties. Ook het Woonprotest (dat op zondag 12 september jl. plaatsvond) komt aan bod – welke parallellen zijn er tussen toen en nu? Zijn de pandjesbazen van de 19e eeuw dezelfde als die van de 21e eeuw?

Gasten:

• Len de Klerk, emeritus hoogleraar planologie (Universiteit van Amsterdam) en auteur (samen met Ries van der Wouden) van het boek Ruimtelijke Ordening
• Cody Hochstenbach, stadsgeograaf (Universiteit van Amsterdam). Check zijn Twitter voor scherpe duidingen