Sinds we online daten (sinds bijna dertig jaar alweer) is het Nederlands verrijkt met woorden als swipen, ghosten, gaslighten, wokefishen, benchen, doordaten, prela, ignorela, appaire, bambiseks, poema, fuckboy, beer, sugardaddy en nog vele, vele andere. We spreken erover met Milou Andree, poema en samensteller van het Datingwoordenboekje van het Instituut voor de Nederlandse Taal.

Doe je mee aan ons luisteronderzoek? Dat kan hier.

• Lees alle woorden terug in het Datingwoordenboekje
• Lees het artikel van Milou over datingtaal: Kittenfishing, prela en quarantinderen. De taal van daten en alles daaromheen
• Luister de (gestopte) podcast Datevermaak
• Luister De liefde van nu

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: [email protected]

Moet je het n-woord en woorden als smous uit het woordenboek schrappen? En uit historische uitgaven? En uit ons dagelijks taalgebruik? We praten erover met taalhistoricus Ewoud Sanders, die onlangs het boek Het n-woord publiceerde, over de geschiedenis van deze beladen term. En we spreken met Peggy Bouva, die in de podcast 'De plantage van onze voorouders' onderzoek deed naar het slavernijverleden van haar familie, over wat het n-woord voor haar betekent.

• Ewoud Sanders is taalhistoricus en publiceerde zo'n vijftig boeken over taal.
• Peggy Bouva maakte met Maartje Duin de podcast ‘De plantage van onze voorouders’, waarin ze hun gezamenlijke koloniale geschiedenis onderzoeken.
• Lex Fridman interviewt Randall Kennedy.

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: [email protected]

Op school, op werk, op straat en soms ook thuis: ons leven wordt steeds meertaliger. Wat zijn daarvan de gevolgen? Raken we in de war van al die talen, of is het juist goed voor ons? Goed voor ons brein, goed voor de economie, goed voor de samenleving? We spreken erover met taalkundige Anne-Mieke Thieme, die momenteel onderzoek doet naar taalgebruik tussen kinderen in de kinderopvang (want ja, ook daar wordt alles steeds meertaliger).

Meer lezen/luisteren

• Over Anne-Mieke Thieme
• Over project MIND
• Over meertaligheid in de klas
• Over luistertaal
• Drongo - platform over meertaligheid
• Kletsheads - podcast over meertalige kinderen

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: [email protected]

Opeens was het er, en nu al niet meer weg te denken: ChatGPT, een geavanceerde chatbot die alles lijkt te kunnen als het om schrijven en vertalen gaat. In deze aflevering spreken we drie deskundigen over wat ChatGPT allemaal kan, wat het (nog) niet kan, en wat het nog gaat kunnen. En we vroegen hen wat de gevaren zijn van zo'n geavanceerde 'hallucinerende babbelaar' — want nadelen zijn er zeker ook. Ten slotte spreken we ook nog met iemand die ChatGPT al volkomen in haar werkproces heeft opgenomen, en die nu al niet meer zonder kan ...

Meer lezen/luisteren:

• ChatGPT: http://chat.openai.com
• Interview met Piek Vossen in VU Magazine
• Hoe intelligent is Google Translate nu echt? Eerdere aflevering over taaltechnologie met Vincent Vandeghinste
• Website van Aaron Mirck
• The Brand Bar van Tessa Ruggle

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: [email protected]

Wat zegt je naam over jou? Eigenlijk niet zo veel, maar des te meer over je ouders — aldus naamkundige en voornamenexpert Gerrit Bloothooft. We spraken hem over het verschil tussen traditionele en modenamen, over hoe belangrijk vernoeming nog is, over voornamen als middel om je te onderscheiden, en over hoe ouders vooral in de eigen kring de namen voor hun kinderen vinden. En over de 'Regel van Bloothooft', die bepaalt hoe lang namen meegaan. Want hoe lang staat Emma nog op 1? En wat is de invloed van Max Verstappen en het koningshuis op onze voornamen? Je hoort het in deze aflevering van Over taal gesproken.

Meer lezen/luisteren over voornamen:

• Naamkunde op Neerlandstiek
• Nederlandse Voornamenbank
• Podcast Aangenaam  (NPO Radio 1 / NTR) 
• https://www.wiewaswie.nl/
• https://neerlandistiek.nl/2021/04/de-populairste-voornamen-uit-de-middeleeuwen/

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: [email protected]

Onderzoek naar dierentaal: lange tijd een no-go in de taalkunde, maar langzaam lijkt daar nu verandering in te komen. In deze aflevering spreken we Leonie Cornips, van huis uit taalkundige en sociolinguïst. Ze verdiende haar sporen in de taalkunde met onderzoek naar vormen van nieuw Nederlands, taalgebruik onder jongeren, hoe kinderen talen leren en taalcultuur in Limburg. Haar nieuwste onderzoek richt zich op dierentaal. Leonie vertelt over de geschiedenis van onderzoek naar dierentaal, wat taalideologieën zijn en hoe die ons denken over taal beïnvloeden, hoe koeien 'gesprekken' kunnen openen en hoe we de dieren vroeger waarschijnlijk beter konden 'verstaan' dan nu. Daarnaast legt Marjo van Koppen uit hoe ze samen met Leonie onderzoek doet naar de taal van katten.

Meer lezen:

• Website van Leonie Cornips
• Koeiengeluidentest: weet jij wat de koe bedoelt?
• Marjo van Koppen over dierentaal op RTL Nieuws
• 'De 'animal turn' in de taalkunde' op de website van het Meertens Instituut
• 'Het paardenwoordenboek' op Neerlandistiek
• MEOWSIC: melody in human-cat interaction

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: [email protected]

Een vraag die ons al vanaf het begin van het computertijdperk bezighoudt: 'Gaat de computer ooit taal gebruiken zoals mensen dat doen?' Spreken, schrijven, vertalen? In deze aflevering spreken we taaltechnoloog Vincent Vandeghinste over hoe het automatisch vertalen ('machine translation') van teksten precies werkt, wat taalmodellen en neurale netwerken zijn, en hoe de taaltechnologie zich de afgelopen decennia ontwikkeld heeft. Van koude-oorlogsmachinerie tot de nieuwste technieken (die steeds over vijf jaar worden verwacht).

Fragmenten: The Thinking Machine (Artificial Intelligence in the 1960s), trailer van The Imitation Game, item Omroep Gelderland: Schrijvers straks werkloos?

Meer lezen: AI-writers: vloek of zegen? (emerce.nl), Hoe automatische vertaling de genderbias van AI verraadt (hoofdstuk uit Wat gebeurt er in het Nederlands), de automatische vertaaltool van de Europese Commissie eTranslation, artikel van de Taalunie over eTranslation.

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: [email protected]

Over taal gesproken is terug! In deze eerste aflevering van het tweede seizoen praten we met Sibo Kanobana, taalkundige aan de universiteit van Gent, over inclusieve taal, oftewel taal die niemand buitensluit. Dat is een onderwerp dat nogal leeft de laatste tijd, maar het is ook een nogal veelomvattend onderwerp — en daarom centreren we het gesprek rond drie kernbegrippen die je vaak terughoort in de discussies rond inclusiviteit, namelijk woke, allochtoon en wit als alternatief voor blank. En zwart en het n-woord komen daarbij ook aan de orde. En ook de vraag of je de samenleving kunt sturen door de taal te veranderen.

Daarnaast spraken we Lisa Heinis van het Rotterdamse Museum Boijmans Van Beuningen, over de ontwikkelingen rond de inclusieve beschrijvingen van kunstwerken in musea. En o ja, de auteur op wiens naam we niet konden komen in de podcast (en die schreef over 'gradaties van zwartheid'), is de Ghanees-Amerikaanse Nana Kwame Adjei-Brenyah.

Een van de aanleidingen voor het gesprek was het verschijnen van Dat mag je ook (al niet meer) zeggen, van taalkundige Vivien Waszink, over wat er allemaal gebeurt op het gebied van schurende taal, genderinclusief woordgebruik en het weergeven van diversiteit. Welke gevoeligheden zijn er, en hoe gaan we daarmee om?

Gebruikte fragmenten: Lead Belly met Scottsboro Boys en het intro van Osdorp Stijl, het eerste album (1992) van de hiphopgroep Osdorp Posse.

Meer interessante links:

• Sibo Kanobana bij de Universiteit Gent
•  Het Gevoelig Lexicon van De Standaard
• Woorden doen ertoe - onderzoekspublicatie over mogelijk gevoelige woorden in de museale sector
• Woke woorden - podcastaflevering van NRC Onbehaarde Apen
• Taal en gender - adviezen over genderbewust taalgebruik van de Taalunie

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: [email protected]

In deze bonusaflevering van 'Over taal gesproken' bij 'Het taaljaar 2021' geeft Taalpostbode Erik Dams exclusief reisadvies voor wie komende periode graag de deur uit wil in Nederland en België. Maak bijvoorbeeld een muurgedichtenwandeling in Leiden, volg de rare straatnamenroute in Enkhuizen of ga naar Ninove voor een Nutteloze Bordenwandeling. Geheel coronaproof!

Bekijk ook eens de website https://straatpoezie.nl en het proefschrift van Kila van der Starre.

Het geluid van het omroepbericht is van gollamar, via freesound.org.

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: [email protected]

In deze laatste aflevering van het eerste seizoen van 'Over taal gesproken' blikken we terug op het afgelopen taaljaar. We doen dat met Erik Dams en Marc van Oostendorp, samen de redactie van de nieuwsbrief Taalpost.  We hebben het over hoe talen elkaar beïnvloeden (de belangrijkste reden van taalverandering), over de boeiende ontwikkelingen als het gaat over gender en taal, en over waar het heengaat met het dialect. Verder praten we over de opvallende hausse in de Nederlandstalige popmuziek, over taalpodcasts, over de leukste artikelen in het tijdschrift Onze Taal, en over — hoe kan het anders in de laatste dagen van het jaar — de  nieuwe woorden van 2021.

Beluister de Spotifylijst Taalpop 2021 samengesteld door de makers van Taalpost en Over taal gesproken. Wil je een aanvulling doorgeven? Mail dan naar [email protected]. 

Muziekfragmenten: Kinderen voor Kinderen tune uit De Grote Show 2019, Ja Santé van Augustijn, Bruxelles je t'aime van Angèle, Démons van Angèle ft. Damso en Dikke Lu van de Clement Peerens Explosition (CPeX).

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: [email protected]