Samen met theoloog Janneke Stegeman en neerlandicus Saskia Pieterse duikt Jonas deze keer in het koloniale verleden van Nederland. Daar liggen immers de wortels van een onderhuidse religie die zelden wordt benoemd, maar die van grote invloed is op het dagelijkse reilen en zeilen in de samenleving. Want ook al wordt van West-Europese landen vaak gezegd dat ze seculier zijn, wie het politieke discours en het maatschappelijke debat eerlijk analyseert, komt tot de vaststelling dat er wel degelijk een bepaalde religiositeit aan ten grondslag ligt. Vooral in de vele discussies over onderwerpen als identiteit en migratie – die in het huidige politieke klimaat sterk op de voorgrond treden – valt dat sterk op. Nederlanders bekijken die thema’s helemaal niet op een ‘neutrale’ manier, zoals vaak wordt gedacht. Er is daarentegen wel sprake van en een specifiek mens- en wereldbeeld dat voortkomt uit een soort ‘collectieve begeestering’.

We hebben misschien geen duidelijke naam voor de religiositeit die onder het Nederlandse secularisme schuilt, maar enkele basiskenmerken zijn gemakkelijk op te sommen. Het gaat om een sterke focus op vrijheid, tolerantie, vooruitgang en zelfontwikkeling. Op zich allemaal mooie waarden, maar jammer genoeg draaien ze vaak om in hun tegendeel. Dikwijls worden ze net ingeroepen om anderen hun vrijheid te ontnemen, tolerantie blijkt toch grenzen te hebben wanneer we anderen net iets té anders vinden en in naam van ‘vooruitgang’ worden velen verplicht om zich aan te passen aan de Nederlandse norm. Deze dubbelheid heeft veel te maken met een diepgewortelde geloofsovertuiging in deze onderhuidse religie: het geloof een uitverkoren volk te zijn.

Het is dan ook die diepere geloofslaag die Janneke, Saskia en Jonas grondig analyseren. Ze gaan na hoe die voortkwam uit een mix van protestantisme, kolonialisme en racialisering; ze verduidelijken hoe oorspronkelijke religieuze overtuigingen wel in een nieuw jasje werden gestopt, maar nooit helemaal verdwenen; en ze bespreken hoe je in verschillende vormen van hedendaagse spiritualiteit soms dezelfde dynamieken ziet meespelen.

-------

Voor meer over het werk van Janneke: jannekestegeman.com

Voor meer over het werk van Saskia: saskiapieterse.nl

Voor meer over hun boek: singeluitgeverijen.nl

-------

'Groetjes uit Shambhala’ is een productie van ⁠⁠⁠⁠Volzin⁠⁠⁠⁠.