Update: Spotify zegt dat binnen een week alle afleveringen weer terug zijn!

Je kunt alles van de Podcast Filosofie nog steeds beluisteren via o.a. Podimo, Apple Podcasts, Podbean en via podcastfilosofie.transistor.fm.

"De krokodil werpt een kritische blik op de mens, die onze pretentie dat wij een superieure soort zijn die boven de voedselketen verheven is, tempert en ons opvat als niets anders dan een dier, een bepaald soort voedsel weliswaar: voedsel met kapsones." 

Op deze manier rekent de Australische filosoof Val Plumwood af met ons antropocentrisme. 

Waarom is dualisme in ons denken volgens Plumwood zo problematisch? 

Hoe geeft het feit dat we eetbaar zijn ons een andere houding ten opzichte van onze omgeving? 

Waarom zijn antropocentrisme, feminisme en kolonialisme voor haar met elkaar verbonden? 

Te gast is Lisa Doeland 

De denker die centraal staat is Plumwood

“Vrijheid is niet hetzelfde als keuzevrijheid (..) Vrijheid is iets dat plaatsgrijpt in de vanzelfsprekende noodzakelijkheid van het eigen zelf, hetgeen betekent dat vrijheid bewuste noodzakelijkheid is. Deze notie werd veel beter uitgedrukt door Luther toen hij zei: ‘Hier sta ik, ik kan niet anders.’” 

Deze manier van denken over vrijheid maakte Merab Mamardasjvili “de vrijste man van de Sovjet-Unie”. 

Wat bedoelt Mamardasjvili met de topologie van het denken? 

Wat houdt zijn eigen denkstijl, “bewustzijn hardop”, in? 

En hoe was hij een dissident door juist niet een dissident te zijn? 

Te gast is Evert van der Zweerde 

De denker die centraal staat is Mamardasjvili 

"Mijn verhandeling is dus een antwoord op degenen die veelheid verdedigen, en ik betaal ze terug wat ze verdienen en nog meer ook. Mijn doel is om te laten zien dat hun idee dat er een veelheid is, wanneer je dit ver genoeg doorvoert, nog absurder is dan het idee dat alles één is." 

Op deze manier voert Plato de presocratische filosoof Zeno van Elea op, als iemand die fundamentele aannames aan het wankelen brengt. 

Wat leert Zeno’s beroemde paradox over Achilles en de schildpad ons over oneindigheid? 

Waarom noemde Aristoteles Zeno de uitvinder van de dialectiek? 

En wat hebben hotelkamers en ballenmachines met Zeno te maken? 

Te gast is Victor Gijsbers 

De denker die centraal staat: Zeno van Elea 

“O heer, als u recht bent, wie durft er dan krom te zijn?” 

Op deze manier drukte de Chinese filosoof Confucius uit dat het ethische en politieke onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. 

Waarom beschouwt Confucius medemenselijkheid als de hoogste deugd? 

Waarom zijn weg, in tegenstelling tot het taoïsme, zich op de studie van het verleden? 

En hoe kan het dat democratie er niet in zit bij het confucianisme? 

Te gast is Michel Dijkstra 

De denker die centraal staat is Confucius

“Zo moet de engel van de geschiedenis eruitzien. Hij heeft het gelaat naar het verleden toegekeerd. Waar voor ons een aaneenschakeling van gebeurtenissen verschijnt, ziet hij één grote catastrofe die onafgebroken puinhoop op puinhoop stapelt en ze hem voor de voeten smijt. Hij zou wel willen stilstaan, de doden wekken en het verpletterde samenvoegen. Maar een storm waait uit het paradijs die in zijn vleugels blijft hangen en zo sterk is, dat de engel ze niet meer kan sluiten. Die storm drijft hem onstuitbaar de toekomst in, die hij de rug toekeert, terwijl de puinhoop vóór hem tot de hemel rijst. Wat wij de vooruitgang noemen is die storm.” 

Zo drukte de Duitse filosoof Walter Benjamin uit dat denken dat de geschiedenis als vanzelf naar het goede toe beweegt, een illusie is. 

Wat bedoelt Benjamin met esthetisering van de politiek en politisering van de esthetiek? 

Wat is het utopisch potentieel van dromen? 

En wat kunnen de flaneur, de prostituee en de verzamelaar ons leren? 

Te gast is Thijs Lijster 

De denker die centraal staat: Benjamin

'Met een extreme simplificatie noemen we "post-modern": het ongeloof aan de meta-vertellingen. (...) De narratieve functie verliest haar functoren: de grote held, de grote gevaren, de grote omzwervingen en het grote doel. Ze valt uiteen in wolken van narratieve, maar ook denotatieve, prescriptieve, descriptieve en andere taalelementen.' 

Op deze manier introduceerde de Franse filosoof Jean-François Lyotard de term postmodernisme in de filosofie. 

Waarom brengt Lyotard het postmodernisme naar de filosofie, maar stapt zelf al snel weer van die term af? 

Hoe ziet hij het sublieme terug in de avant-gardistische kunst? 

En welke rol speelt het kind-zijn in zijn filosofie? 

Te gast is Frans van Peperstraten 

De denker die centraal staat: Lyotard

“In [de natuurtoestand] is er geen plaats voor doelgerichte arbeid, want het is niet zeker dat deze resultaat zal hebben; er is dan ook geen landbouw; geen scheepvaart, en geen gebruik van goederen die over zee kunnen worden aangevoerd; geen architectuur; geen werktuigbouw, om dingen te verplaatsen en verwijderen die veel kracht vergen; geen kennis van het aardoppervlak; geen tijdrekening; geen beeldende kunst; geen letterkunde; geen maatschappelijk leven; en, wat het ergste is, een voortdurende angst voor, en dreiging van een gewelddadige dood; het menselijk bestaan is er eenzaam, armoedige, afstotelijk, beestachtig en kort.” 

Op deze manier benadrukte de politiek filosoof Thomas Hobbes het belang van een sociaal contract en een soeverein. 

Waarom is het volgens Hobbes noodzakelijk om aan zelfbinding te doen en ons “recht op alles” op te geven? 

Waarom mogen contractanten niets van de soeverein eisen en hem niet bevragen? 

En hoe is Hobbes zowel in het licht van de internationale als nationale politiek nu buitengewoon relevant? 

Te gast is Bert van den Brink 

De denker die centraal staat is Hobbes 

“Probeer eens hoe het leven van een goed mens je afgaat, iemand die tevreden is met wat hem wordt toebedeeld uit het grote geheel en die niet meer nodig heeft dan zijn eigen rechtvaardig handelen en goede wil” 

Met deze protreptische woorden spoort Marcus Aurelius zichzelf en uiteindelijk ons aan. 

Is Marcus Aurelius hét voorbeeld van een filosoof-koning, zoals Plato voor ogen had? 

Hoe kan je eigen slechte gedrag uitgroeien tot een zieke plek in de kosmos? 

En waarom is stoïcijnse filosofie uiteindelijk ook een sociale filosofie? 

Te gast is Dennis de Gruyter 

De denker die centraal staat: Marcus Aurelius

"De hele persoon wordt niet gevonden binnen de filosofie; de totaliteit van de mens wordt niet gevonden met poëzie. In poëzie komen we de concrete, individuele mens rechtstreeks tegen. In filosofie de mens in zijn universele geschiedenis, in zijn wens om te zijn. Poëzie is ontmoeting, meesterschap, ontdekking door genade. Filosofie zoekt, onderzoekt, geleid door een methode." 

Op deze manier benadrukte de Spaanse filosoof en schrijver Maria Zambrano het belang van de dialoog tussen filosofie en poëzie. 

Hoe moet volgens Zambrano deze verhouding eruit zien? 

Wat heeft de figuur van Antigone ons vertellen over het onschuldige slachtoffer? 

En waarom moet de persoonlijke biografie van een filosofie juist doorklinken in zijn of haar denken? 

Te gast is Thomas Crombez 

De denker die centraal staat: Zambrano