Alles over de nieuwe ontdekking van een Archaeopteryx.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Welkom bij een nieuwe dinocast, die gaat over Tyrannosaurus rex - niet zozeer een tirannenkoning als wel gewoon een dier. Maar, laten we zijn naam met respect uitspreken. Want Tyrannosaurus was wel één van de meest geweldige roofdieren die ooit leefde. En vandaag hebben we het over een spectaculaire ontdekking, door drie tienerjongetjes. Liam, Jessin en Kaiden ontdekten een T. rex en die ontdekking, en de opgraving van het dier, zijn gefilmd. Het resultaat is een nieuwe grote Imax-film, die ze heel toepasselijk T REX hebben genoemd. 

Een mooie reden om onze grote T. rex aflevering uit seizoen 1 van Dinocast een vervolg te geven. Er is nog véél meer te vertellen over deze grote vleeseter. Want we weten bijvoorbeeld inmiddels dat T. rex hoogstwaarschijnlijk lippen had. En de koning wordt de laatste tijd ook een stuk dikker - hij staat in deze film zelfs met een buikje afgebeeld. Hoe komen ze daarbij? De bioscoopzaal van het Omniversum in Den Haag verandert in een Dinocast-opnamestudio en Gijs spreekt met T. rex - onderzoeker Pasha van Bijlert over deze nieuwe eigenschappen van T. rex.

En, wat weten we inmiddels van die treurige kleine voorarmpjes? Waar gebruikte Tyrannosaurus die voor? Pasha heeft wel een suggestie: hij kon ermee 'opdrukken' en dat zien we aan de sporen die bij andere vleeseters gevonden zijn (zie de afbeelding).

Een andere kwestie die we bespreken is de veren of haren op Tyrannosauriërs. De laatste tijd zie je geregeld T. rexen met plukjes haar, en stukjes vacht. Ook de rex in ons boek De dinorevolutie heeft ze, net zoals Trix in de Rexperience van naturalis. Is er enig bewijs voor zulke plukjes? Pasha snapt wel waar het idee vandaan komt. We bespreken Yutyrannus, een enorme gevederde vleeseter uit Azië. Is dat geen bewijs voor een gevederde T. rex?

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Gijs en Maarten in de ‘Rexperience’ - achter de schermen bij Tyrannosaurus

Maarten en Gijs wagen zich voor deze aflevering in de dino-attractie van Naturalis! Het museum bouwde een beleving die niet zou misstaan in de Efteling of Disneyland. Bezoekers worden in een ruimteschip meegenomen naar de dinotijd, om Tyrannosaurus Trix in levende lijve te ontmoeten. Is zo’n attractie een slimme, eigentijdse manier om mensen naar een museum te trekken, of zou je dat toch beter anders kunnen doen?

Hoe dan ook: het bouwen van een dergelijke attractie, middenin het museum is een geweldige operatie. In deze aflevering gaan we uitzoeken hoe ze dat gedaan hebben - we kijken achter de schermen, spreken met de ontwerper Daniel Ament over de keuzes die hij moest maken en de creatieve moeilijkheden die hij moest overkomen. 

Ashwin en Kris, de technici die de Rexperience bouwden leggen uit hoe je een gevaarte van enkele duizenden kilo’s op een derde verdieping laat functioneren. En we vragen ons af: is dit nou een goede keuze, of moet je van een serieus museum geen pretpark maken? We zetten onze vooroordelen even opzij, laten we eerst die attractie maar eens ondergaan. En dat doen we met hulp van onze dino-steun- en toeverlaat Anne Schulp. 

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In de laatste van drie specials over ‘Triceratops - de kudde’, een samenwerking tussen Dinocast, Quest Magazine en Naturalis, opent de tentoonstelling na jaren van voorbereiden. Vanaf nu is het zover: na dik tien jaar opgraven, onderzoek en opbouwen kun je de vijf Triceratopsen in het echt komen bekijken in de nieuwe dinozaal van Naturalis. Dinocast was bij de opening, samen met de 50 grootste dinofans van Nederland.

Dik 10 jaar lang zijn Nederlandse expeditieteams bezig geweest met opgraven, preparatieteams met uithakken, onderzoeksteams met bestuderen. Zo’n 100.000 werkuren gingen er voorbij. Dat maakt het voor deze bezoekers tot een prachtig moment, maar óók voor de hoofdrolspelers uit onze specials: Anne, Yasmin, Hanneke, Jimmy en al hun collega’s en vrijwilligers.

Gijs vraagt de allereerste bezoekers naar hun allereerste reacties over de kudde. Hij gaat ook op zoek naar de antwoorden op Triceratops-vragen die Quest-lezers en Dinocast-luisteraars hebben ingestuurd: Jimmy de Rooij en Anne Schulp geven antwoord.

En Maarten en Gijs spreken met een hele bijzondere medewerker van Naturalis: eentje die gespecialiseerd is in dino-littekens, botbreuken en pus.Iemand die met een hele bijzondere blik naar deze vijf triceratopsen kijkt. Daan van Elzen specialiseert zich in de vreselijkste dingen die een dino kan overkomen, namelijk: ziekte en dood. Ze staat bekend onder de naam ‘dinodokter daan’. En ze is paleo-patholoog, wat is dat precies?

Op Quest.nl/dino vind je tal van artikelen over de kudde en ook over andere dinosauriërs, neem daar vooral een kijkje! En bezoek vooral ook Naturalis om deze prachtige triceratopskudde in het echt te kunnen zien.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Aflevering 9: Triceratops: de kudde van Naturalis (deel 2)

Dit is het tweede deel van onze speciale serie die gewijd is aan triceratops. Samen met Quest Magazine en Museum Naturalis vertellen we het verhaal van de meest bijzondere tentoonstelling over Triceratops die ooit werd gehouden: Triceratops, de kudde! In deze aflevering volgen we de laatste dag uit het leven van onze vijf Triceratopsen. En tegelijkertijd vertellen we je alles over hoe ze werden opgegraven, schoongemaakt en klaargemaakt voor het schouwspel dat te zien is in museum Naturalis. 

Puzzelen in het dinolab

Maarten en ik bezoeken Yasmin Grooters, vriendin van de show en de beste dino-preparateur van Nederland, in het dinolab - een chaotische en luidruchtige omgeving. Daar is de afgelopen jaren met man en macht gewerkt om de vijf reuzendieren uit het steen te bevrijden. Zij vertelt ons hoe je dinobotten uit het steen hakt én hoe je weet welke botten bij welk dier horen - een puzzel waar ze met haar team vele maanden over deed.

Leven en gedrag van de Triceratopsen

En de botten van vier van de vijf dieren zijn op tal van manieren onderzocht door Triceratops-expert Jimmy de Rooij. Hij heeft bijna negen jaar gewijd aan het opgraven en onderzoeken van deze kudde. Jimmy weet van alles over het leven dat deze dieren hebben geleid en legt ons uit hoe deze dieren zich bewogen, wat ze aten en dronken en hoe oud ze zijn. Hij weet dat omdat hij het tandglazuur en de botten van de dieren nauwkeurig heeft onderzocht en beschreven.

Catastrofale dood

En natuurlijk vertelt hij ons zijn theorie over wat er met deze vijf gebeurd is - hoe zijn ze 67 miljoen jaar geleden zijn overleden, deze krachtige, vrije jonge dinosauriërs. Een catastrofale gebeurtenis doodde ze tegelijkertijd.

Kijken en verder lezen?

De Triceratopsen van Naturalis zijn vanaf 18 oktober 2024 te zien in Naturalis! Op Quest.nl/dino vind je ook tal van prachtige artikelen over dit dier.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In 2013 werden door een expeditieteam van museum Naturalis de eerste botten opgegraven van een triceratops. In de jaren die volgden werden dat er ruim 1200. Het team was gestuit op de grootste verzameling Triceratopsen die ooit is gevonden. 11 jaar later presenteert Naturalis ‘Triceratop: de kudde’. Dinocast presenteert samen met Quest Magazine een serie van drie podcast-specials. Dit is de eerste, waarin Gijs en Maarten het verhaal vertellen van deze bijzondere opgraving. 

Wat was Triceratops voor een dier? Wat kon hij met zijn hoorns en nekschild en hoe weten we dat? Hoe zijn deze vijf ontdekt en opgegraven? En, deze vijf zijn jarenlang bestudeerd door wetenschappers: wat hebben we daarvan geleerd over het leefgedrag van deze giganten? 

‘Triceratoppers’ in Haarlem

In de zomermaanden van 2024 krijgen we al een sneak preview van één van deze enorme planteneters. Maarten en Gijs gaan op bezoek in Haarlem, waar in de bibliotheek, één van onze vijf gigantische triceratopsen staat opgesteld. Deze bieb, maar ook die van Delft, Leeuwarden, Tilburg, en Maastricht hadden allemaal een eigen Triceratops op bezoek. Ze werden in Haarlem vergezeld door 2 triceratoppers: Brent en Hannah leiden als jonge vrijwilligers mensen rond.

Anne Schulp vertelt

Ook spreken we af met paleontoloog Anne Schulp, die erbij was toen de eerste botten werden opgegraven. Hij vertelt ons alles over de kenmerken van triceratops; van de immens hoorns en het massieve (?) nekschild, tot de tandenrijen van het dier. En, welke kleuren (en veren?) had Triceratops?

Alles over de opgraving

Hanneke Jacobs is degene die de opgravingen jarenlang ‘regelde’, zoals ze zelf zegt. Haar dinoliefde is zó groot, dat ze zowel T. rex als triceratops op haar armen heeft laten tatoeëren! Ze vertelt ons hoe je een triceratops opgraaft: hoe het haar en haar team is gelukt om in de brandende hitte van Wyoming de enorme beenderen bloot te leggen en naar Nederland te vervoeren. 

De tentoonstelling ‘triceratops: de kudde’ in Naturalis opent vanaf 17 oktober 2024!

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

We weten het: dit lijkt wel een Disneyfilm, maar het is beter dan dat. Een aflevering van Dinocast, speciaal gewijd aan ‘kleine dinosauriërs’. Dit was een diepe wens van Maarten, omdat de meeste mensen alleen maar omhoog kijken - naar de grote indrukwekkende reuzendieren. Maar de wereld, betoogt Maarten, is breder dan dat. Welke dino’s zijn juist klein? 

We bezoeken het oertijdmuseum in Boxtel en spreken met vriend-van-de-show, paleontoloog en museumcurator Jonathan Wallaard. Hij laat ons kennismaken met drie kleine dino’s. De eerste is zo klein dat hij tussen ons in op tafel past: Compsognathus is één van de mini’s onder de dinosauriërs, maar wel een van de grootste filmsterren uit de Jurassic Park films. Wat weten we van dit dier? Hoe snel was hij, waar kwam hij voor en was hij zo klein en kaal als in de films? In het boek Jurassic Park hebben de diertjes ook nog eens een giftige beet - is daar bewijs voor?

Het tweede dier dat we bespreken is de officiële lievelingsdinosauriër van Maarten: een kleine, snelle vleeseter met de naam Bambiraptor, inderdaad vernoemd naar het kleine hertje uit de Disney-film. Maarten memoreert de eerste kennismaking met het dier, in het Black Hills Institute in South Dakota.

Het laatste dier behoort tot de familie van de allergrootste dinosauriërs die ooit op aarde liepen, de titanosauriërs - denk aan enorme langnekken als Patagotitan. We hebben het over Magyarosaurus. Dit diertje heeft alle kenmerken van deze reuzen, alleen is het nog geen twee meter hoog. Je zou ze als huisdier kunnen houden! Het brengt ons op het verhaal van de ‘dwergdino’s van Europa’. In de Krijtperiode bestond Europa uit een eilandenarchipel, bevolkt door tal van opvallend kleine dinosoorten. Waar de dieren elders in de wereld makkelijk 8 meter of langer werden, liepen hier dwergversies rond van 2 a 3 meter. Hoe dat kan, en waarom ‘dwergengroei’ vaker plaatsvindt op eilanden, gaan we je uitleggen.

Als laatste vertellen we je over de beroemde en bixzarre ontdekker van de Europese dwergdinossauriërs. Deze briljante dino-wetenschapper was tegelijkertijd een Transsylvanische baron, een vermaard spion voor de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie, die ook nog eens bijna koning van Albanie werd. Hij was ook de allereerste vliegtuigkaper uit de geschiedenis, en een moordernaar. Maar bovenal is hij de ontdekker van de kleine dino’s uit Oost-Europa en bedenker van de eiland-theorie: baron Franz Nopsca. We vertellen zijn verhaal en reizen af naar Londen, waar we zijn collectie met eigen ogen kunnen zien. 

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De dino’s van Crystal Palace Park

Maarten en Gijs bezoeken het allereerste dino-park ter wereld! Zo’n 170 jaar vóór Jurassic Park werd er in Zuid-Londen al een prachtig park aangelegd met enorme beelden van de eerste dinosauriërs die toen bekend waren.

Historicus (en vriend van de show) Ilja Nieuwland leidt ze langs de beelden, die stammen uit 1854 en die bezoekers ‘levensechte’ dinosauriërs moesten laten zien. De dieren zijn nu nog steeds diep indrukwekkend. 

Als je bij station Crystal Palace uitstapt, wandel je binnen vijf minuten een dinowereld in zoals ze in de negentiende eeuw dachten dat die eruit heeft gezien. Vanuit de vijvers word je gadegeslagen door prehistorische zeereptielen. Een grote vleesetende Megalosaurus staart de bezoeker vanaf een heuveltje aan. De echte pronkstukken zijn de iguanodons, die te herkennen zijn aan de hoorns op de neus. Natuurlijk bezaten ze die niet echt, maar in 1854 dacht men nog van wél.

Kunstenaar Benjamin Waterhouse Hawkins die de beelden ontwierp, deed heus niet zomaar wat. Hij liet zich adviseren door de grootste wetenschapper uit die tijd: Richard Owen. We hebben het over zo’n dertig jaar na de ontdekking van het echtpaar Mantell, en evenveel jaren vóór de opgravingen in Bernissart. De Iguanodon ligt in 1854 niet meer met zijn buik op de grond als een soort leguaan, maar ziet er eerder uit als een fors uitgevallen neushoorn. Bij gebrek aan hard bewijs over uiterlijkheden van dino’s baseerden ook wetenschappers hun voorstellingen vooral op de dieren die ze om zich heen zagen.

De beelden in het park trokken in hun glorietijd honderdduizenden bezoekers. Alleen al bij de opening van het Geological Court, zoals het officieel heette, waren zo’n 40.000 mensen aanwezig. Kinderen en hun ouders vergaapten zich massaal aan de dieren uit een andere tijd, ver voor de bijbelse zondvloed. Ook nu nog zijn de Crystal Palace Dinosaurs bijzondere monumenten omdat hiermee letterlijk in steen gebeiteld is hoe mensen toen de oertijd zagen.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Jarenlang stond Oviraptor bekend als een eierdief. Een wrede dinosaurus, die als eter van embryo’s en baby's bovenaan de most wanted list stond. Het is tijd om de waarheid te onthullen over dit prachtige dier. En te praten over dino-eieren! Wat weten we daarvan, kunnen we zien wat erin zit zonder ze te slopen, en wat vertellen ze ons over het gedrag van de dieren die ze legden?

Maarten en Gijs bezoeken de dino-eierspecialisten van Nederland: Maarten de Rijke en Tom van der Linden van het Oertijdmuseum. Dat heeft meer dan 150 eieren in de collectie, waaronder die van Oviraptor en Therizinosaurus (bekend van Jurassic World Dominion). Hoe kunnen we erachter komen wat er in de eieren zit zonder ze te breken - en hoe vaak bevat een dinosaurus-ei eigenlijk een 'kuikentje'?

Een belangrijke vraag die we behandelen is niet die over wat er eerder was, de kip of het ei, want het is overduidelijk dat het ei miljoenen jaren voorlopig op de kip. Maar waarom leggen dieren eigenlijk eieren? Wat is het handige eraan - en als het zo handig is, waarom doen wij, de (meeste) zoogdieren, het dan niet? Ook praten we over de eiereschaal, en de noodzaak om die te kunnen breken. Dat zorgt ervoor dat dino-eieren niet kolossaal kunnen worden én dat ook dino-kuikens een speciale 'eiertand' hebben.

En dan Oviraptor. Hoe komen we op het idee dat een dinosaurus de eieren van een ander zou stelen? Dat begint bij de ontdekking van de eerste botten van Oviraptor, zo’n 100 jaar geleden, door de beroemde Roy Chapman Andrews. We reizen terug naar die tijd en kijken hoe dit misverstand is ontstaan.

Oviraptor is ook beroemd omdat één van de best bewaarde eieren ooit, van deze dino is. Bij de stad Ghanzou, China, werden eieren opgegraven waarin een geweldige ontdekking werd gedaan - een zeer compleet, opgevouwen kuikentje. Wat leert dit fossiel ons?

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Allosaurus is zonder twijfel één van de gevaarlijkste jagers die ooit op aarde heeft geleefd. Het lichte en snelle vleeseter met een langere, wendbare nek met een lichte kop en een bek vol scherpe, gekartelde tanden die door vlees kunnen sniden als een mes door de boter. 

We zijn deze week te gast bij Naturalis en spreken met onderzoeker Pasha van Bijlert. Over de grote verschillen tussen deze dinosaurus en T. rex - en waarom iedereen toch altijd weer over Rex begint. Maar Allosaurus is niet alleen lichter gebouwd, hij heeft ook nog eens grotere voorklauwen en kleine hoorntjes boven de ogen.

We bespreken ook de tanden en hele bijzondere jachtechniek van Allosaurus, die zijn kop gebruikte ‘als een bijl met zaagtandjes’. En, is Allosaurus een eenzame jager of is hier sprake van een gezamenlijke jacht?

We bespreken de vondst van een ware schat aan dinobotten, in de Cleveland-Lloyd groeve in de staat Utah in Amerika. De eerste opgravingen werden gedaan al in 1927, en in de afgelopen 100 jaar werden er - hou je vast -  ruim 13.000 dinobeenderen geborgen. Dat is al een verbijsterende hoeveelheid natuurlijk, maar driekwart van alle 13.000 botten bleek afkomstig van Allosaurus.

Wat deden zóveel Allosauriërs bij elkaar? En hoe kwamen ze om? Maarten vermoedt een vergadering, net zoals de kraanvogels op de Kuulaberg in zijn favoriete verhaal ‘Nils Holgersson’. Een vergadering van kraanvogels is niet zomaar een verhaaltje. Dat doen kraanvogels ook in het echt. Bijvoorbeeld in de Verenigde Staten. De sandhill cranes, bijvoorbeeld.

En natuurlijk hebben we het over de bewegingen van Allosaurus en andere vleeseters. Want we hebben in de show één van de weinige wetenschappers die in staat is dinosauriërs digitaal écht tot leven te wekken: skeletten te bouwen en er spieren aan te hangen. Om dan vervolgens uit te rekenen wat ze kunnen. Hoe doe je dat, als je alleen maar wat versteende botten hebt?

Als uitsmijter praten we met Harald Scheerlinck, schrijver van het boek Dino-manie over de meest bizarre dino-weetjes. Deze week beschrijft hij een… dronken dino-deal tussen Leonardo Dicaprio en Russell Crowe? 

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.