In de Diepte: Baan door het Brein

Vanaf vandaag in je podcastapp: Kuipers en de Kosmos. André Kuipers vertelt zijn onwaarschijnlijke verhaal. Van zijn selectie door de ESA en zijn training in Sterrenstad tot zijn reizen naar het ISS en terugkeer naar de Aarde.  

Je vindt Kuipers en de kosmos op BNR.nl/Kuipers 

Apple Podcasts: https://podcasts.apple.com/nl/podcast/kuipers-en-de-kosmos-bnr/id1766499928

Spotify: https://open.spotify.com/show/5K0cY1lPTbIQDIKEufTiyV?si=415c57562ecd4fde

Kuipers en de Kosmos is een podcast van BNR en Quest

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de laatste aflevering van Baan door het Brein bespreekt Iris Sommer de zeven zintuigen. Zeven zintuigen die ons helpen de wereld om ons heen waar te nemen, en te begrijpen. Reuk, smaak, zicht, tast, gehoor, evenwicht en intuïtie. Onze zintuigen zijn de enige bron van informatie over de buitenwereld die we hebben, maar ze zijn verre van betrouwbaar. Waarneming is altijd subjectief. Om te beginnen omdat ze selectief zijn. Ze nemen vooral waar wat beweeg, nieuw is, uitzonderlijk of gevaarlijk. Alles wat stabiel, rustig en veilig is, wordt voor het gemak genegeerd.  

Alle zintuigelijke informatie wordt eerst gefilterd door de thalamus. Die grote kern, midden in het hoofd. Slechts een heel klein deel van de zintuiglijke informatie mag door naar de bewuste waarneming in de cortex. Dat is maar goed ook, want anders werden we knetter gek van alle sensory overload. Alle zintuigelijke informatie…behalve geur. Die komt niet langs de thalamus. Die gutst rechtstreeks door naar de amandelkern, waar de emoties verwerkt worden. En naar de hippocampus, het zeepaardje in je brein, voor het geheugen. Geur gaat ook door naar de hypothalamus. Vandaar worden lichamelijke reacties aangestuurd. Je maag gaat knorren als er iemand met een bakje friet in je trein coupe komt zitten. Je geslachtsorganen worden wakker als het iemand is, die de juiste feromonen uitscheidt. Die lichamelijke reacties treden zelfs op, als je je niet bewust bent van een geur.  

De hippocampus, aan de binnenkant van de slaapkwab, is voortdurend bezig de informatie van de zeven zintuigen te integreren met eerder opgedane kennis. Zo maakt het een zo goed mogelijke afspiegeling van de wereld om ons heen. Niet alleen op dit moment, maar ook in de toekomst. Daardoor ontstaat bewustzijn. Je beseft dat je een persoon, op een bepaalde plaats, en op een bepaald tijdstip. We realiseren ons dat we over een uur op een heel andere plaats kunnen zijn, onder heel andere condities. We blikken vooruit. Ons super brein, dat zo goed verbanden kan leggen, stelt ons daartoe in staat.  

Over BNR In De Diepte  

Na het succes van Terug naar de Oerknal met Govert Schilling is BNR In de Diepte terug met een nieuw seizoen, en een nieuwe wetenschapper. In vijf afleveringen neemt Iris Sommer, psychiater, neurowetenschapper aan het UMCG en auteur, je mee op een baan door het brein. Je leert alles over onze zintuigen, de linker, en de rechterhersenhelft, of mannen een ander brein hebben dan vrouwen, en welke invloed je darmen hebben op je persoonlijkheid.  

Over Iris Sommer  

Iris studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en werd in 2004 psychiater aan het UMC Utrecht. In 2010 werd ze hoogleraar psychiatrie aan de UU. Daar richtte ze de stemmenpoli op, waar mensen terecht kunnen die last hebben van hallucinaties. Haar eerste populair wetenschappelijke boek was dan ook “Stemmen horen”. Daarna volgde “Haperende Hersenen” in 2016, wat een best-seller werd, evenals “Het Vrouwenbrein” in 2020.  

Sinds 2017 werkt Iris aan het UMC Groningen, waar ze directeur van het onderzoeksinstituut Brain and Cognition is. Daar combineert ze onderzoek met patientenzorg en onderwijs. In 2021 werd ze genomineerd als Nias-Lorentz Distinguished fellow en werkte ze als fellow op het Netherlands Institute of Advanced Science (NIAS) te Amsterdam. In 2022 ontving zij de Huibregtsenprijs voor Wetenschap en Maatschappij. Samen met de Hersenstichting schreef ze het kookboek “Voed je brein”, over de invloed van gezond eten op hersenen en gedrag. In augustus staat ze met haar team op Lowlands Science onder de title “Shitty Science”.  In november dit jaar verschijnt haar nieuwe boek “de Bacterie en het Brein”. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In aflevering 4 van Baan door het Brein verkent Iris Sommer de relatie tussen darmbacteriën en de hersenen. Bacteriën zijn de oudste levensvorm op aarde en hebben zich overal verspreid, inclusief ons lichaam. In onze darmen bevinden zich naar schatting zo'n 1 biljoen bacteriën, wat cruciaal is voor een goede spijsvertering, een goed getraind immuunsysteem en een gezonde ontwikkeling van de hersenen.  

Bij de geboorte komen baby's in aanraking met bacteriën uit de vagina van de moeder, die de basis vormen voor hun darmflora. Deze bacteriën zijn van vitaal belang voor het verteren van moedermelk en het bevorderen van een gezonde darmflora. De ontwikkeling van de hersenen is bij de geboorte nog niet voltooid, en de interactie met bacteriën speelt een rol bij het aanleggen van miljoenen verbindingen in de eerste drie levensjaren. Baby's die via een keizersnede worden geboren of geen moedermelk krijgen, kunnen een achterstand hebben in hun darmflora en hersenontwikkeling.  

Darmbacteriën hebben invloed op de productie van boodschapperstoffen in de hersenen, zoals serotonine en dopamine. Deze boodschapperstoffen hebben invloed op ons gedrag en emoties. Bij een verstoorde darmflora kunnen problemen zoals depressie en ADHD ontstaan. Ook het immuunsysteem wordt getraind door de bacteriën in de darmen, waardoor een onvolledige darmflora kan leiden tot allergieën en voedselintoleranties.  

Darmbacteriën spelen een cruciale rol in de spijsvertering en kunnen bepalen of we meer calorieën uit voedsel halen, wat in tijden van schaarste een voordeel kan zijn maar in onze overvloedige samenleving juist kan leiden tot overgewicht. Voedingsvezels zijn onverteerbaar voor ons, maar gunstig voor bacteriën. Ze produceren boterzuur, wat zowel goed is voor de darmen als de hersenen.  

Meer weten over de relatie tussen je brein en je darmen? Lees dan het nieuwe boek van Iris Sommer: De bacterie en het brein. 

Over BNR In De Diepte  

Na het succes van Terug naar de Oerknal met Govert Schilling is BNR In de Diepte terug met een nieuw seizoen, en een nieuwe wetenschapper. In vijf afleveringen neemt Iris Sommer, psychiater, neurowetenschapper aan het UMCG en auteur, je mee op een baan door het brein. Je leert alles over onze zintuigen, de linker, en de rechterhersenhelft, of mannen een ander brein hebben dan vrouwen, en welke invloed je darmen hebben op je persoonlijkheid.  

Over Iris Sommer  

Iris studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en werd in 2004 psychiater aan het UMC Utrecht. In 2010 werd ze hoogleraar psychiatrie aan de UU. Daar richtte ze de stemmenpoli op, waar mensen terecht kunnen die last hebben van hallucinaties. Haar eerste popular wetenschappelijke boek was dan ook “Stemmen horen”. Daarna volgde “Haperende Hersenen” in 2016, wat een best-seller werd, evenals “Het Vrouwenbrein” in 2020.  

Sinds 2017 werkt Iris aan het UMC Groningen, waar ze directeur van het onderzoeksinstituut Brain and Cognition is. Daar combineert ze onderzoek met patientenzorg en onderwijs. In 2021 werd ze genomineerd als Nias-Lorentz Distinguished fellow en werkte ze als fellow op het Netherlands Institute of Advanced Science (NIAS) te Amsterdam. In 2022 ontving zij de Huibregtsenprijs voor Wetenschap en Maatschappij. Samen met de Hersenstichting schreef ze het kookboek “Voed je brein”, over de invloed van gezond eten op hersenen en gedrag. In augustus staat ze met haar team op Lowlands Science onder de title “Shitty Science”.  In november dit jaar verschijnt haar nieuwe boek “de Bacterie en het Brein”.  

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bestaat er zoiets als het vrouwenbrein? Klopt het bijvoorbeeld dat vrouwen beter kunnen multi-tasken? En is dat dan nature of nurture? Als die verschillen er zijn, is dat wel belangrijk om te weten, want dat heeft consequenties voor de geneeskunde, misschien ook wel voor inkomen en loopbanen.   

Mannen en vrouwen zijn eindelijk voor de wet gelijk. Vrouwen blijken, nu ze even goed onderwijs krijgen, ook even slim als mannen. Ze zijn niet wiskunde-dom, zoals lang werd verondersteld. Je zou denken dat vrouwen dan ook hetzelfde brein hebben als mannen. Voor sommige eigenschappen is dat ook zo. In een eerdere aflevering zagen we al dat taal voornamelijk vanuit de linker hersenhelft wordt aangestuurd. Dat is voor vrouwen niet anders is dan voor mannen. En nee, er zit geen shopping centrum in ons vrouwelijk brein.  

Toch zijn er wel verschillen, en soms zijn ze zelfs tamelijk uitgesproken. Die verschillen hebben consequenties voor het gedrag en zijn daarom relevant om te kennen.  

Over BNR In De Diepte  

Na het succes van Terug naar de Oerknal met Govert Schilling is BNR In de Diepte terug met een nieuw seizoen, en een nieuwe wetenschapper. In vijf afleveringen neemt Iris Sommer, psychiater, neurowetenschapper aan het UMCG en auteur, je mee op een baan door het brein. Je leert alles over onze zintuigen, de linker, en de rechterhersenhelft, of mannen een ander brein hebben dan vrouwen, en welke invloed je darmen hebben op je persoonlijkheid.  

Over Iris Sommer  

Iris studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en werd in 2004 psychiater aan het UMC Utrecht. In 2010 werd ze hoogleraar psychiatrie aan de UU. Daar richtte ze de stemmenpoli op, waar mensen terecht kunnen die last hebben van hallucinaties. Haar eerste popular wetenschappelijke boek was dan ook “Stemmen horen”. Daarna volgde “Haperende Hersenen” in 2016, wat een best-seller werd, evenals “Het Vrouwenbrein” in 2020.  

Sinds 2017 werkt Iris aan het UMC Groningen, waar ze directeur van het onderzoeksinstituut Brain and Cognition is. Daar combineert ze onderzoek met patientenzorg en onderwijs. In 2021 werd ze genomineerd als Nias-Lorentz Distinguished fellow en werkte ze als fellow op het Netherlands Institute of Advanced Science (NIAS) te Amsterdam. In 2022 ontving zij de Huibregtsenprijs voor Wetenschap en Maatschappij. Samen met de Hersenstichting schreef ze het kookboek “Voed je brein”, over de invloed van gezond eten op hersenen en gedrag. In augustus staat ze met haar team op Lowlands Science onder de title “Shitty Science”.  In november dit jaar verschijnt haar nieuwe boek “de Bacterie en het Brein”.  

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het menselijk brein is het resultaat van miljoenen jaren evolutie, waarbij de hersenen zich hebben ontwikkeld van een eenvoudig touwladder zenuwstelsel tot de complexe structuur die we nu hebben. Het touwladder zenuwstelsel lijkt op dat van een reuzeslak, bestaande uit twee lange slierten met tussenschotten. Dit model helpt hersenonderzoekers omdat het overeenkomsten vertoont met ons eigen brein. 

Bij de evolutie is de bovenste helft van het touwladder zenuwstelsel opgevouwen tot de huidige complexe hersenen, terwijl de onderste helft is veranderd in het ruggenmerg. Tijdens de ontwikkeling van een embryo ondergaat het zenuwstelsel een vergelijkbare reis van touwladder model naar hersenen en ruggenmerg. Tijdens deze ontwikkeling vindt een draai van 180 graden plaats, waardoor de linkerkant van de hersenen verbonden is met de rechterlichaamshelft. Dit verklaart waarom een beroerte in de linkerhersenhelft kan leiden tot problemen met het aansturen van de rechterarm en het rechterbeen, evenals problemen met spreken. 

De hersenen bestaan uit grote en kleine hersenen, verbonden door de hersenbalk, en de hersenstam die overgaat in het ruggenmerg.  

De hersenbalk zorgt ervoor dat de twee hersenhelften constant met elkaar communiceren. Experimenten waarbij de hersenbalk wordt doorgesneden bij mensen met ernstige epilepsie hebben aangetoond dat beide hersenhelften zelfstandig kunnen functioneren. Er zijn echter weinig split-brain patiënten op aarde, waardoor de meeste mensen beide hersenhelften gebruiken voor de meeste taken.   

In deze aflevering rekent Iris Sommer af met misvattingen over de linker- en de rechterhersenhelft, die vooral in de coaching-industrie de ronde doen. Wat is het verschil tussen het brein van mannen, en dat van vrouwen? En waarom hebben sommige tweelingen tegengestelde hersendominantie?  

Over BNR In De Diepte  

Na het succes van Terug naar de Oerknal met Govert Schilling is BNR In de Diepte terug met een nieuw seizoen, en een nieuwe wetenschapper. In vijf afleveringen neemt Iris Sommer, psychiater, neurowetenschapper aan het UMCG en auteur, je mee op een baan door het brein. Je leert alles over onze zintuigen, de linker, en de rechterhersenhelft, of mannen een ander brein hebben dan vrouwen, en welke invloed je darmen hebben op je persoonlijkheid.  

Over Iris Sommer  

Iris studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en werd in 2004 psychiater aan het UMC Utrecht. In 2010 werd ze hoogleraar psychiatrie aan de UU. Daar richtte ze de stemmenpoli op, waar mensen terecht kunnen die last hebben van hallucinaties. Haar eerste popular wetenschappelijke boek was dan ook “Stemmen horen”. Daarna volgde “Haperende Hersenen” in 2016, wat een best-seller werd, evenals “Het Vrouwenbrein” in 2020.  

Sinds 2017 werkt Iris aan het UMC Groningen, waar ze directeur van het onderzoeksinstituut Brain and Cognition is. Daar combineert ze onderzoek met patientenzorg en onderwijs. In 2021 werd ze genomineerd als Nias-Lorentz Distinguished fellow en werkte ze als fellow op het Netherlands Institute of Advanced Science (NIAS) te Amsterdam. In 2022 ontving zij de Huibregtsenprijs voor Wetenschap en Maatschappij. Samen met de Hersenstichting schreef ze het kookboek “Voed je brein”, over de invloed van gezond eten op hersenen en gedrag. In augustus staat ze met haar team op Lowlands Science onder de title “Shitty Science”.  In november dit jaar verschijnt haar nieuwe boek “de Bacterie en het Brein”.  

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Baan door het Brein, de nieuwste serie van BNR In De Diepte neemt psychiater en neurowetenschapper Iris Sommer ons mee op een fascinerende reis door het brein. In deze eerste aflevering verkent ze de schoonheid en complexiteit van onze hersenen. Niet alleen het epicentrum van ons lichaam, maar ook bepalend voor onze persoonlijkheid, emoties en humor. 

De hersenen zijn verantwoordelijk voor het opwekken van elektrische activiteit, gemeten als hersengolven, en communiceren via elektrische stroompjes tussen zenuwcellen en synapsen. Het brein bestaat uit grijze stof, voornamelijk gevormd door cellichamen en korte uitlopers van zenuwcellen, en witte stof, bestaande uit lange uitlopers die ver weg in de hersenen contact maken. Daarnaast bevindt zich ook hersenvocht, dat dient als schokdemper en vuilnisophaaldienst, en afvalstoffen uit de hersenen verwijdert tijdens de slaap. 

De hersenen zijn opgedeeld in drie delen: de grote hersenen, de kleine hersenen en de hersenstam. De grote hersenen bestaan uit de linker en rechter hemisferen, terwijl de kleine hersenen een overvloed aan zenuwcellen bevatten en voornamelijk verantwoordelijk zijn voor motorische functies. Hersenonderzoek richt zich voornamelijk op de grote hersenen, waarvan wordt verondersteld dat daar de meeste typisch menselijke eigenschappen liggen, maar de functies van de kleine hersenen zijn nog grotendeels onbekend.   

Het menselijk brein bevat zo'n 83 miljard zenuwcellen, en het aantal verbindingen tussen deze cellen bepaalt onze intelligentie en vaardigheden. Hersenen zijn plastisch en kunnen nieuwe verbindingen vormen en onnodige verbindingen afbreken. Dit proces kan worden gestimuleerd door uitdagende activiteiten en leren. Hoewel de hersenen vanaf ongeveer het 25e levensjaar elk jaar ongeveer 1% van hun massa verliezen, kunnen ze zich aanpassen aan veranderingen en functies overnemen van beschadigde gebieden. 

Over BNR In De Diepte  

Na het succes van Terug naar de Oerknal met Govert Schilling is BNR In de Diepte terug met een nieuw seizoen, en een nieuwe wetenschapper. In vijf afleveringen neemt Iris Sommer, psychiater, neurowetenschapper aan het UMCG en auteur, je mee op een baan door het brein. Je leert alles over onze zintuigen, de linker, en de rechterhersenhelft, of mannen een ander brein hebben dan vrouwen, en welke invloed je darmen hebben op je persoonlijkheid.  

Over Iris Sommer  

Iris studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en werd in 2004 psychiater aan het UMC Utrecht. In 2010 werd ze hoogleraar psychiatrie aan de UU. Daar richtte ze de stemmenpoli op, waar mensen terecht kunnen die last hebben van hallucinaties. Haar eerste popular wetenschappelijke boek was dan ook “Stemmen horen”. Daarna volgde “Haperende Hersenen” in 2016, wat een best-seller werd, evenals “Het Vrouwenbrein” in 2020.  

Sinds 2017 werkt Iris aan het UMC Groningen, waar ze directeur van het onderzoeksinstituut Brain and Cognition is. Daar combineert ze onderzoek met patientenzorg en onderwijs. In 2021 werd ze genomineerd als Nias-Lorentz Distinguished fellow en werkte ze als fellow op het Netherlands Institute of Advanced Science (NIAS) te Amsterdam. In 2022 ontving zij de Huibregtsenprijs voor Wetenschap en Maatschappij. Samen met de Hersenstichting schreef ze het kookboek “Voed je brein”, over de invloed van gezond eten op hersenen en gedrag. In augustus staat ze met haar team op Lowlands Science onder de title “Shitty Science”.  In november dit jaar verschijnt haar nieuwe boek “de Bacterie en het Brein”. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

BNR In De Diepte is terug! Een nieuw seizoen, een nieuwe wetenschapper, een nieuw onderwerp. In Baan door het Brein neemt psychiater en neurowetenschapper Iris Sommer ons mee op een fascinerende reis door de menselijke hersenen. 

Over BNR In De Diepte  

Na het succes van Terug naar de Oerknal met Govert Schilling is BNR In de Diepte terug met een nieuw seizoen, en een nieuwe wetenschapper. In vijf afleveringen neemt Iris Sommer, psychiater, neurowetenschapper aan het UMCG en auteur, je mee op een baan door het brein. Je leert alles over onze zintuigen, de linker, en de rechterhersenhelft, of mannen een ander brein hebben dan vrouwen, en welke invloed je darmen hebben op je persoonlijkheid.  

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat was er voor de oerknal? Wat ligt er buiten het heelal? En wat is onze plaats in die wonderlijke kosmos? In de vijfde en laatste aflevering van Terug Naar de Oerknal neemt Govert je mee naar een kwestie waar vrijwel niemand de vingers aan wil branden. Waarom is het heelal zoals het is? Wie of wat heeft de fundamentele eigenschappen van de kosmos bepaald? En hadden die ook heel anders kunnen zijn? 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat was er voor de oerknal? Wat ligt er buiten het heelal? En wat is onze plaats in die wonderlijke kosmos? In aflevering 4 kijken we ver weg in de ruimte, en ver terug in de tijd. Want de aller verste sterrenstelsels zien we niet zoals ze nu zijn, maar zoals ze miljarden jaren geleden waren. In de prille jeugd van het heelal.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat was er voor de oerknal? Wat ligt er buiten het heelal? En wat is onze plaats in die wonderlijke kosmos? Aflevering 3 van Terug Naar de Oerknal gaat terug naar de oorsprong van alles. De oerknal, de uitdijing van het heelal, en de gigantische explosie die het begin markeerde van ruimte, tijd, materie en energie. Hoe weten sterrenkundigen eigenlijk zo zeker dat er een oerknal was? 

See omnystudio.com/listener for privacy information.