Notenkrakers

In je tuin zie je vrij eenvoudig een koolmees of een pimpelmees. Maar wil je de parmantige kuifmees spotten - het punkertje onder de mezen - dan moet je toch echt het naaldbos in. Maar hoe vind je deze vogel, die door het geluid wat hij maakt ook wel bibbermees wordt genoemd.

Een kuifmees zien, begint met goed luisteren. Ze hebben namelijk een zacht en apart roepje: een bibberende volle triller ‘birr-birr-briet’, alsof het vogeltje het koud heeft. Eigenlijk klinkt het meer als een ‘biebertje’, vandaar de bijnaam bibbermees.

Verder in deze podcast: Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland vertelt dat veel vogelvoer gif bevat en hij legt uit waar je op moet letten bij de aankoop. Roots-redacteur Paul Böhre vertelt of de kuifmees geen last heeft van de afname van de hoeveelheid naaldbos in Nederland. En Henk Meeuwsen, die de vogelgeluiden opneemt, hoort in de zang van de kuifmees twee pieptonen en "een warm rollertje".

Vanaf oktober druppelen de eerste groepjes kleine zwanen Nederland binnen. En van november tot februari kun je genieten van veel grotere groepen. Vooral bij het Lauwersmeer en het Veluwemeer kun je zien én horen, want hun melancholieke roep is bijna niet te missen…

De kleine zwanen die in Nederland overwinteren zijn afkomstig van de toendra’s van Noord-Rusland en West-Siberië. Via Noordwest-Rusland en de Baltische staten trekken ze in september en oktober naar West-Europa, met als voornaamste eindbestemming Nederland. Van de geschatte wereldpopulatie van 21.000 vogels, overwinteren er gemiddeld 11.000 kleine bij ons.

Verder in deze podcast: Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland vertelt dat er naast de rode lijst ook een oranje lijst bestaat, en daar staat de kleine zwaan op. Roots-redacteur Paul Böhre legt uit dat het aantal kleine zwanen dat in Nederland overwintert afneemt. Oorzaak: klimaatverandering. En Henk Meeuwsen, die de vogelgeluiden opneemt, heeft gemengde gevoelens bij zijn opname van de roep van de kleine zwaan.

Grote mantelmeeuw, kokmeeuw en zwartkopmeeuw; in Nederland komen maar liefst 22 soorten meeuwen voor. Maar de meest bekende is de zilvermeeuw en dat komt door zijn roep. Want het hoge geluid van deze vogel roept bij veel mensen het gevoel op van zon, zee en strand.

Er is een goede reden om dieper in het leven van de zilvermeeuw te duiken. Natuurorganisaties in Engeland trekken namelijk aan de bel vanwege de achteruitgang van de meeuwen daar. Ook in Nederland is dit gaande: in de jaren 80 waren er nog 120.000 zilvermeeuwen, nu net geen 30.000. Oorzaak: schonere steden en minder vuilstortplaatsen.

Tijdens de vogeltrek vliegen jaarlijks miljoenen vogels over de wereld van hun zomerplek naar hun overwinteringsgebied en weer terug. Daarbij leggen ze gigantische afstanden af zonder te verdwalen. Vanaf augustus is de najaarstrek op gang gekomen. Maar waarom trekt de ene vogel wel en de andere niet? En hoe vinden trekvogels hun bestemming?

In deze 50e jubileumaflevering van de podcast Notenkrakers duiken we, aan de hand van onder meer kraanvogels, roodborstjes, kolganzen en koperwieken, dieper in het wonder van de vogeltrek. De podcast is live opgenomen op de beurs Be!eef in de Jaarbeurs in Utrecht.

Het bekendste geluid van de gaai is zijn rauwe en luide alarmkreet. Maar wist je dat ze ook mooi kunnen zingen én het zijn geweldige imitators. In deze aflevering van Notenkrakers vertellen we je alles over de (Vlaamse) gaai.

Verder in deze podcast: broedende hoppen, er is een nieuwe soort nachtzwaluw ontdekt en Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland vertelt over zijn favoriete (maar zeer zeldzame) zomervogel: de zomertortel.

Roots-redacteur Paul Böhre legt uit dat de gaai een 'streepjescode' heeft in zijn verenpak en waarom de vogel 'smeerlap' als bijnaam heeft. En Henk Meeuwsen, die de vogelgeluiden opneemt, vertelt dat de gaai goed kan zingen.

Geitenmelker, melkzuiger, windhapper, nachtraaf, nachtratel; weinig vogels spreken zo tot de verbeelding als de nachtzwaluw. Op de broedplekken hoor je diep in de schemer op zwoele zomeravonden hun merkwaardige ratelende zang. En wie geluk heeft ziet een glimp van deze ‘vliegende schaduw’…

Verder in deze podcast: Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland vertelt over zijn vogelbelevenissen: van grauwe klauwier tot hop. Roots-redacteur Paul Böhre beantwoordt onder meer de vraag of meerkoeten ook vliegen? En geluidenman Henk Meeuwsen legt uit dat het geluid van de nachtzwaluw hem doet denken aan het geluid van een naaimachine...

De geelgors is met zijn felgele verenkleed en kenmerkende deuntje (lijkend op de eerste tonen van de ‘Vijfde Symfonie' van Beethoven’) een vrolijke verschijning op en langs de Nederlandse en Belgische akkers en heidevelden. Zelfs op de langste en warmste zomerdagen zingt hij onverminderd het hoogste lied.

Verder in deze podcast: Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland vertelt over de lachstern en waarom je je huisdieren zoals hond en kat beter niet buiten kunt borstelen vanwege de vogels. Roots-redacteur Paul Böhre denkt dat Beethoven echt is geïnspireerd door de geelgorszang en in de vogelvraag luisteren we naar een geluid dat een luisteraar heeft opgestuurd. Geluidenman Henk Meeuwsen vertelt dat hij de geelgors eigenlijk een gele muis vindt waar hij graag voor op de knieën gaat.

De groene specht doet het de laatste jaren opvallend goed: het aantal broedparen is sinds de jaren 90 zelfs verdubbeld. Tegenwoordig ligt het aantal broedparen in Nederland tussen de 9.500-11.500. In Vlaanderen is het aantal broedparen 4.500-7.000. De kans is dus groter geworden dat je hun aparte, lachende geluid hoort…

Verder in deze podcast: Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland vertelt over de velduil die hij zag en Roots-redacteur Paul Böhre is op zoek naar de 'big four'. In de vogelvraag luisteren we naar een mysterieus geluid dat een luisteraar heeft opgestuurd. En geluidenman Henk Meeuwsen vindt de groene specht klinken als een heks.

Wie op een zonnige voorjaarsdag door de polder wandelt kan er bijna niet omheen: overal hoor je en zie je dartelende kieviten. Met zijn herkenbare roep, acrobatische baltsvlucht en fraaie kuif is het een opvallende verschijning. Het mannetje maakt daarbij een scala aan opvallend frivole geluiden.

Verder in deze podcast: Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland vertelt dat hij met een microfoon vanuit het raam van zijn huis 's nachts geluiden opneemt en zo hoort welke vogels overvliegen. Roots-redacteur Paul Böhre gaat uitgebreid in op het leven van de kievit en hij beantwoordt deze vogelvraag: zijn er vogels, naast roofvogels, die andere vogels eten? Geluidenman Henk Meeuwsen vertelt over een ontroerende ontmoeting met een kievit en haar jongen.

In februari en maart maak je in de bossen een goede kans om het ‘gekekker’ van een havik te horen. Hun paartijd is namelijk begonnen en dan zijn ze nogal luidruchtig en nadrukkelijk aanwezig. In de rest van het jaar is de havik zwijgzaam, grijp daarom nu je kans om deze machtige roofvogel te horen.

Verder in deze podcast: Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland vertelt onder meer dat hij recent een korhoen heeft gezien op de Sallandse Heuvelrug. Roots-redacteur Paul Böhre vertelt uitgebreid over de havik en hij beantwoordt een vogelvraag van een luisteraar: waarom broeden trekvogels niet in hun overwinteringsgebied? Geluidenman Henk Meeuwsen duikt dieper in herinnering aan het geluid van de havik.