(01:00) In Spanje is een stukje van het gezicht gevonden van de oudste mens die ooit in Europa heeft rondgelopen. Die vondst geeft nieuwe inzichten in de diversiteit en de evolutie van de menselijke soort in dit deel van de wereld. Gerrit Dusseldorp is expert op het gebied van het gedrag van jager-verzamelaars uit het Pleistoceen en vertelt meer. 

(07:21) Wim Berkelaar bespreekt drie historische boeken: 
In alles tot het uiterste - Frits de Lange 
Machtswoorden - Remieg Aerts, Coen Brummer en Gertjan Schutte   
Oekraïne onder vuur - Eugene Finkel (vert. Koen Boelens) 
 
 (20:52) In de jaren 40 en 50 wordt de Limburgse Lies overspoeld door honderden liefdesbrieven. Wie was deze mysterieuze vrouw die zoveel verlangen opwekte? En hoeveel vrijheid had zij in die tijd eigenlijk om te kiezen? De zesdelige podcast Liefste Lies vertelt haar verhaal en schetst tegelijkertijd een hedendaags portret van liefde, vrijheid en het verlangen om iets te zijn in het leven. 
Deze serie werd gemaakt door Heleen Hummelen en Wieky de Boer. De serie is een coproductie van Autres Directions, Aldus’ producties en OVT en is mogelijk gemaakt door financiële steun van het NPO-fonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. 
 
Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/16-03-2025.html# 

(01:05) De Franse president Macron pleitte deze week tijdens een Europese top voor een sterk Europa met Frankrijk in een voortrekkersrol. Eerder al, in de tijd van Charles de Gaulle, wilde Frankrijk niet afhankelijk zijn van Amerika als het om de Europese veiligheid gaat. Hoe schatplichtig is Macron aan de generaal De Gaulle? Historicus en Frankrijkkenner Niek Pas is te gast. 
 
(11:55) De Europese Unie heeft, als reactie op de Amerikanen, importheffingen aangekondigd. Amerikaanse spijkerbroeken worden daardoor duurder. Hoe komt het eigenlijk dat de spijkerbroek zo'n ongeëvenaard populair kledingstuk is geworden? Kunsthistoricus en conservator mode bij het Centraal Museum Utrecht Ninke Bloemberg vertelt. 

(19:38) De spiritueel leider van het boeddhisme, de Dalai Lama, is bijna negentig en heeft ondanks zijn verheven status niet het eeuwige leven. Hij weet zeker dat hij zal reïncarneren in een persoon afkomstig uit de ‘vrije wereld’. Hoe werd de huidige Lama een symbool van vrede en verzet?  
 
(32:22) De column van Sana Valiulina 
 
(36:24) Aankomende 5 mei vieren we 80 jaar bevrijding. Onze democratie werd gered van de nazi’s. Toch zitten er ook schaduwkanten aan de bevrijding: de hongerwinter, vergisbombardementen en zelfs geallieerde oorlogsmisdaden. Moeten we nog steeds alleen maar dankbaar zijn? Christ Klep schreef De lange bevrijding van Nederland, en is te gast.  
 
Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/16-03-2025.html# 

(01:08) Wetenschappers hebben een wolharige muis gecreëerd. Het is een stap richting de terugkeer
van de mammoet. Deze kolos moet door de arctische sneeuw gaan lopen. Maar is het eigenlijk
wenselijk om dieren weer tot leven te wekken? Dierfilosoof Erno Eskens is te gast.

(8:50) In 1971 wordt Rubens Paiva gearresteerd, gemarteld en vermoord tijdens de militaire
dictatuur in Brazilië. De film I’m still here vertelt het waargebeurde verhaal van zijn vrouw Eunice en
haar strijd voor gerechtigheid. Mariana Françozo, verbonden aan de Universiteit Leiden, is te gast.

(19:51) Op het Sovjet Ereveld in Leusden liggen 865 gesneuvelde Sovjetsoldaten, identiteitsloos,
totdat Remco Reiding zich het lot van de vergeten soldaten aantrok. Hij identificeerde 250 soldaten.
Hoe ging die zoektocht in z’n werk? Gemaakt door Laura Stek.

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/09-03-2025.html#

(01:20) Volgens minister van Weel moet iedere Nederlander in het geval van een ramp 72 uur
zelfredzaam kunnen zijn. Gaan we terug naar de Koude Oorlog, toen de organisatie 'Bescherming
Bevolking'; de burger voorbereidde op oorlog? Te gast is Roelof van Gelderen van het Museum
Bescherming Bevolking in Grou.
(10:56) Is Nederland klaar voor oorlog? Dat was de vraag die deze week in de Tweede Kamer hing. De
vraag roept bij voormalig luitenant-generaal Mart de Kruif het beeld op van eind jaren dertig, toen
politici pas heel laat ontdekten dat het vijf voor twaalf was. Hij is te gast.
(22:36) De column van Micha Wertheim
(27:05) Sanne Frequin bespreekt drie historische boeken:
 Vijanden van iedereen - Richard Blakemore (vert. Wilma Paalman, Willem van Paassen)
 Dochters van Lucy – Jan Luiten van Zanden
 Verliefd en veroordeeld – Maartje van de Kamp

(37:54) Greet Hofmans wordt altijd neergezet als de Raspoetin van het Nederlandse koningshuis,
binnengehaald door koningin Juliana. Maar wat deed ze eigenlijk aan het hof? Was ze een heks of
heilige? Historicus Han van Bree schreef Het vertroebelde oog en is te gast.

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/09-03-2025.html#

(01:01) Sinoloog en recensent Fresco Sam-Sin bespreekt:

(14:39) Ket van Blokland (83) is intersekse. Haar hele leven had ze ‘een slot op de mond’. Verplicht zwijgen
was sinds de jaren '50 onderdeel van de medische aanpak. Hoe kijkt Ket terug op een leven lang
zwijgen? Het Spoor Terug: 'Slot op de mond' is gemaakt door Lara Aerts.

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/02-03-2025.html

(00:49) "Dit is nog nooit vertoond". Dat is de algemene reactie op wat er afgelopen vrijdag in het Witte Huis gebeurde, tussen president Trump en Zelensky. Maar historicus en vaste OVT-boekrecensent Wim Berkelaar moest denken aan een ontmoeting tussen Hitler en president Haga van Tjechoslowakije in 1939.

(17:02) Big Tech ondermijnt de democratie. Door fake news, maar ook door een techgigant als Elon Musk die al wekenlang optreedt als de buikspreker van Trump. Hoe is het zover gekomen? Marietje Schaake is te gast.

(28:54) De column van Abdelkader Benali

(32:23) De Pools-joodse Stefan Skotnicki (89) vluchtte meermaals voor antisemitisme, in de Tweede Wereldoorlog, en vanuit communistisch Polen. Nu is hij bang dat de geschiedenis zich herhaalt. Dore van Duivenbode tekende zijn verhaal op in het boek Mijn twee moeders. Zij zijn samen te gast.

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/02-03-2025.html

(01:12) De column van Sana Valiulina 

(05:45) Poetin verraste het Westen drie jaar geleden met zijn inval van Oekraïne. Tegen alle verwachtingen in blijkt de oorlog geen blitzkrieg, maar een uitputtingsslag. Wie zich in de Russische geschiedenis verdiept is dit geen verrassing, aldus slavist en Joris van Bladel. Hij is te gast met zijn nieuwe boek Land van het grote sterven, hoe Rusland de westerse logica tart.  
 
(20:25) Nederland is geen land van dandy’s. Toch waren er mannen te zien die onberispelijk gekleed over de straat flaneerden. Luister naar 'De Nederlandse Dandy', waarin Marten Minkema de ongrijpbare Dandy besluipt en besnuffelt. 

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/23-02-2025.html 
  

 
(01:05) Op 23 februari gaat Duitsland naar de stembus. Voor het eerst lijkt de rechts-radicale AfD een van de grootste partij van het land te worden. Welk beeld van de geschiedenis propageert de AfD? Te gast zijn correspondent Annette Birschel en historicus Hanco Jurgens. 

(17:42) Nadia Bouras bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling: 
Modelverhalen. Reflecties op Aziatische roots - Samengesteld door Liang de Beer 
'Ik weet me geen raad' - Willy Lindwer en Aline Pennewaard 
American Photography - Rijksmuseum Amsterdam 
 
(26:35) Premier Keir Starmer heeft maandag als eerste bevestigd dat Groot-Brittannië indien nodig troepen naar Oekraïne wil sturen. Het is niet de eerste keer dat Groot-Brittannië zich bemoeit met wat het ziet als het Russische gevaar. Historicus Ivo van de Wijdeven vertelt. 
 
(38:30) De Oekraïense president Zelensky roept op tot de oprichting van een eigen Europees leger. Het is een nieuw geluid, dat toch ook oud is. Want al veel eerder werd er geroepen om een eigen Europese legermacht. Wim de Wagt onderzocht deze geschiedenis en is te gast. 

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/23-02-2025.html 

(00:53) 'Blowin' in the wind’ van Bob Dylan, ‘Strange Fruit’ van Billie Holiday en ‘Changes’ van Tupac staan in de lijst van de beste protestsongs aller tijden van Rolling Stone. Maar wat is een goed protestlied? En heeft het protestlied een toekomst? We bespreken het met protestsong-kenner Laurens Ham.

(18:52) Jacob Olie, timmerman en pionier op het gebied van fotografie, legde van 1860 tot 1905 de snel groeiende stad Amsterdam vast. Programmamaker Joan Veldkamp trekt er met Jacob Olie-kenners Anneke van Veen en Hans Aarsman op uit om de wereld van haar betovergrootvader te schetsen. 

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/16-02-2026.html# 

(01:27) Het lijkt alsof de geschiedenis zich herhaalt. Want het) Het telefoongesprek tussen Trump en Poetin over Oekraïne is niets anders dan een eigentijdse vorm van appeasement-politiek, zo stelt historicus Bart Funnekotter.  

(13:07) De column van Nelleke Noordervliet 

(16:31) Peter Pan's Neverland Nightmare draait in de bioscopen. In deze horrorfilm is Peter Pan geen held, maar een nietsontziende psychopaat. Maar welke versie van het karakter ligt nou het dichtst bij de oorspronkelijke Peter Pan? Daný van Dam is te gast. 

(30:50) Pater Albert Smulders werd krankzinnig verklaard nadat hij terugkeerde uit het gekoloniseerde Congo. Een eeuw later reconstrueert zijn achterneef Wilbert Smulders zijn leven. Hij is te gast met zijn nieuwe boek 'Voor God en den Congo!' 

(42:20) Wim Berkelaar bespreekt drie historische boeken: 
- Een volk dat voor tirannen zwicht… – Peter Bak 
- Het verzet van mijn vader – Frank Maas 

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/16-02-2026.html#