Net zoals kinderen kunnen organisaties ook een ontwikkelingsachterstand oplopen. Oorzaken zijn vaak te vinden in ontbrekend leiderschap, teveel vertrouwen op zelfsturing van professionals en uiteindelijk disfunctionele onderlinge verhouden. Het is spannend om dit aan te pakken. Je komt meestal niet weg met een paar stevige gesprekken en wat ‘sessies op de hei’ om de lucht te klaren. Wat is dan wel nodig om een verwaarloosde organisatie weer op de rit te krijgen? Hierover spreek ik in deze aflevering met Joost Kampen. Als geen ander kent hij de werking van de destructieve processen in organisaties. Joost is grondlegger van het concept van de verwaarloosde organisatie en schreef er een nieuw boek over: Veranderkundige methoden bij verwaarloosde organisaties. In dit boek presenteert hij een nieuw model voor geleide organisatieontwikkeling.

Nieuwsgierig naar de eerdere gesprekken met Joost? Ik sprak Joost in aflevering 10 (!) over de introductie van het concept de verwaarloosde organisatie, over hoe te interveniëren in dit soort organisaties en later in 2023 over de invloed van destructief leiderschap.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Het bericht Veranderkundige methoden bij verwaarloosde organisaties verscheen eerst op Tjipcast.

Leiderschap is essentieel in een schoolorganisatie. Een leider geeft bijvoorbeeld richting (visie), bewaakt de professionele schoolcultuur en stuurt op effectieve communicatie en verbetering van werkprocessen. Maar dit leiderschap moet je ook krijgen van een team. Dit raakt een best ongrijpbare maar belangrijke concepten als vertrouwen, wederkerigheid, gezamenlijkheid en transparantie. Leiderschap is hiermee veel meer dan een functieschaal of hiërarchische positie. Hoog tijd om hier dieper in te gaan op de kenmerken van goed leiderschap en de relatie met teamontwikkeling. Ik praat hierover met Miriam Gouwens, directeur van Openbare Basisschool ’t Palet en Christel Wieman, voorzitter van het college van bestuur van Stichting Klasse in Gouda en omstreken. ’t Palet is recent Klassewerkplek geworden. Collega’s werken hier veel trots, plezier en passie in het onderwijs en waarderen het bijbehorende leiderschap. Wat kunnen we leren van deze schoolpraktijk? En hoe geeft Stichting Klasse praktisch handen en voeten aan collectief leiderschap? Luister nu!

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl.

Het bericht Hoe bouw je als onderwijsleider aan een goed team? verscheen eerst op Tjipcast.

Leerkrachten kunnen soms tijdelijk niet voor de klas staan, bijvoorbeeld omdat ze ziek worden. Scholen vangen dit vaak op met een tijdelijke invalkracht. Soms krijgen scholen ook te maken met langere uitval, bijvoorbeeld bij zwangerschapsverlof. In deze aflevering praat ik hierover met Janneke van Uden, invalleerkracht en Jan Konings, coördinator van de vervangingspool. Allebei werken ze bij Conexus, een stichting van 31 basisscholen in de regio Nijmegen. Wat komt er allemaal kijken bij een vervangingsperiode? Waar moet je goed in zijn en hoe sluit je aan bij ‘steeds weer’ een nieuwe basisschool? Ook bespreken we de organisatorische kenmerken van een sterke vervangingspool. Hoe geef je hier en handen voeten aan? Wat is de beste werkwijze en hoe veranker je een sterke verbinding met al deze vervangers? En tot slot: Wat kunnen andere scholen van Conexus leren?

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Het bericht Help! De leerkracht is ziek! Wat nu? verscheen eerst op Tjipcast.

Het is een steeds groter wordende beweging in het middelbaar beroepsonderwijs: docenten die naast onderwijstaken ook praktijkonderzoek uitvoeren. Bijvoorbeeld om met het werkveld van een opleiding mogelijkheden tot innovatie te verkennen, didactische vragen te verkennen of nieuwe samenwerkingsvormen door te ontwikkelen. Maar dit is dus een relatief nieuw fenonomeen. Docent-onderzoeker zijn betekent dus ook pionieren, ontdekken en experimenteren. Het middelbaar beroepsonderwijs heeft zich als doel gesteld sterker vorm te geven aan deze beweging en om bijvoorbeeld ook meer onderzoekers ‘op te leiden’. Hoe werkt dit in de dagelijkse praktijk?

In deze aflevering praat ik verder hierover verder door met twee docent-onderzoekers. Erica Wijnands-Pot, docentonderzoeker bij het practoraat Research Lab van mbo Rijnland. En Ceciel Korsmit-van den Berg, docentonderzoeker bij het practoraat docentprofessionalisering verbonden aan de Landstede Groep. Vragen die we bespreken zijn onder andere: Hoe start je met praktijkonderzoek? Op welke wijze kan je een brug slaan met bijvoorbeeld een practoraat? Welke aanpak werkt ‘goed’ en waar moet je rekening mee houden?

Deze aflevering maak ik samen met het Stichting Practoraten, platform voor praktische innovatie. We maken dit jaar vier afleveringen over praktijkonderzoek in het mbo.

Bronnen die voorbijkwamen in dit gesprek:

Het bericht Hoe geef je als docent-onderzoeker handen en voeten aan praktijkonderzoek? verscheen eerst op Tjipcast.

De Nederlandse lerarenopleidingen vormen een belangrijke basis voor kwalitatief goed onderwijs in Nederland. Er is echter in toenemende mate kritiek op deze opleidingen. In hoeverre kijken opleidingen zelf kritisch in de spiegel als het gaat om de zorgwekkende lees- en rekenresultaten in het primair- en voortgezet onderwijs? Zijn opleidingen niet veel te veel verstrengeld met landelijke belangenorganisaties en besturen in Nederland? Is er daarom een nogal defensieve teneur merkbaar als het gaat om voorstellen voor ingrijpende (meer resultaatgerichte) wijzigingen in het bestel? Kan het anders? En hoe dan?

Redacteuren Ton van Haperen, Sezgin Cihangir en Anna Bosman brachten over deze vragen een nieuw boek uit: Pole position, de beginnende leerkracht verdient de beste startpositie. In deze aflevering spreek ik met Ton van Haperen en Sezgin Cihangir over het waarom van dit boek, de belangrijkste kernpunten, de onderbouwing hiervan en de weg vooruit. In dit boek presenteren toonaangevende onderwijsexperts tien handvatten hoe de professionalisering van leerkrachten gericht beter en slimmer kan. Een hoopvolle, concrete en waardevolle ambitie! Dit boek is uitgebracht door de Stichting meer leren op school.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Het bericht Hoe komt de beginnende leraar in de beste startpositie? verscheen eerst op Tjipcast.

Dit is de laatste aflevering in een vijfluik serie over burgerschap. De eerste aflevering ging over de geschiedenis van burgerschap. In de tweede aflevering verkennen we hoe burgerschap er uit kan zien in de dagelijkse schoolpraktijk. In aflevering drie bespraken we of en hoe het mogelijk is burgerschapsontwikkeling te ‘meten’ en te monitoren. In aflevering vier gingen we dieper in op het voeren van gevoelige onderwerpen in de klas. In deze aflevering bespreken we succesvoorbeelden uit de praktijk! We bespreken hele concrete voorbeelden uit de dagelijkse lespraktijk hoe handen en voeten te geven aan de wettelijke burgerschapsopdracht. Van visie ontwikkeling tot maakprojecten in de onderbouw. Van leerlingenraad tot in gesprek raken met kinderen die de Nederlandse taal nog moeten leren. Luister nu en je hebt boordevol aanknopingspunten om morgen aan de slag te gaan!

Deze podcast maak ik samen met het Expertisepunt Burgerschap. Samen maken we een reeks van vijf speciale afleveringen over burgerschap in het onderwijs. Van aanleiding naar praktijk, van kennis naar handelen. Volg deze afleveringen en je bent helemaal bij als het gaat om burgerschap! Meer weten? Kijk voor meer informatie op www.expertisepuntburgerschap.nl

Meer informatie over mijn gasten aan tafel:

Hieronder vind je een selectie van materialen, documenten en productie die voorbij komen in de podcast.

Het bericht Burgerschap: Succesvoorbeelden uit de dagelijkse praktijk verscheen eerst op Tjipcast.

Maart was een maand met volop onderwijsnieuws. Peter en ik zetten het weer keurig op een rij en nemen de belangrijkste berichten door. En waarom begint Peter eigenlijk geen onderwijsboerderij?

Nieuwsberichten die voorbijkomen in deze aflevering: Betaalverzoeken als pestmiddel op school. Nog steeds veel te veel lawaai in Nederlandse klassen. Zorgboerderijen hebben het te druk met jongeren die uitvallen in het onderwijs. Boekenweek! Maar wie leest er nog? Geen verplichte stagevergoeding in het mbo. Indonesisch leerwerktraject geen succes. Scriptiegate. Een huis vol hoogbegaafde kinderen. College in de buitenlucht. Lectoraten hebben geen last van de bezuinigingen. Adolesence. Een school die wel werkte, moet toch stoppen. Perzikpitten.

Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Het bericht Onderwijsnieuws: maart verscheen eerst op Tjipcast.

Hiërarchie is al snel een beladen woord in het onderwijs. Het lijkt wel alsof we het liever niet hebben over ‘verticale’ en ‘horizontale’ afstemming in de school. Je ziet dit ook terug in de management literatuur: het gaat vandaag de dag al gauw over platte organisaties (zonder manager), minder management (ieder werkt vanuit eigen talent en zelfsturing) en democratische organisaties (iedereen heeft evenveel zeggenschap). Hoe landen dit soort concepten in de dagelijkse praktijk? Is hiërarchie werkelijk iets van het verleden?

Mijn gasten Francis van Haandel en Linda van Druijten zijn kritisch op al die ideologische beelden over samenwerken en sturen. Meestal werkt het niet en leidt het tot slechte resultaten in het onderwijs. Hiërarchie is volgens hen zelfs noodzakelijk in het onderwijs. Een leider in een school stuurt op kaders en stelt hoge verwachtingen naar teamleden. Hier hoort ook hiërarchie bij: sterker nog, je kunt niet zonder! Leiderschap is cruciaal om te bouwen aan een professionele schoolcultuur, gedeelde werkwijze en hoge onderwijskwaliteit. Hoog tijd om in deze podcast uitgebreid in te gaan op wat leiderschap wel en niet is en hoe de relatie te maken is met een transparante organisatiestructuur. Francis en Linda werken samen vanuit LEF onderwijskwaliteit. Samen organiseren en faciliteren ze hoogwaardige professionaliseringstrajecten in het onderwijs. Meer weten over hun werk? Neem hier een kijkje op hun website!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Het bericht Hoe kunnen we hiërarchie weer een beetje sexy maken in het onderwijs? verscheen eerst op Tjipcast.

Heel soms weet ik na het opnemen van een podcast dat er een vervolg moet komen. Dit was het geval toen ik vorig jaar de collega’s van basisschool De Octaaf sprak in de studio. Daarom ben ik samen met Paul Baan (oprichter van Klassewerkplek) naar Elburg afgereisd om het team te ontmoeten en een rondleiding door te school te krijgen. In deze podcast praat ik door met directeur Marieke Pluim en leerkracht Rick Leusink over de relatie tussen teamsucces en onderwijsresultaten. We bespreken stap voor stap en zo specifiek mogelijk hoe het team handen en voeten geeft aan een continue verbetercultuur, hoge verwachtingen en een rijke schooldag waar kinderen vooral veel kennis opdoen. Ook Paul Baan doet mee aan het gesprek! Hij legt tussendoor relaties met onderzoeksbevindingen en theoretische concepten om de werkdruk laag te houden en het werkplezier hoog! Heb je eerste aflevering nog niet gehoord? Ik kan je aanraden deze eerst even hier te beluisteren!

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl.

Het bericht Hoe zet je teamsucces om in onderwijsresultaten? verscheen eerst op Tjipcast.

De huidige bekwaamheidseisen voor leraren dateren uit 2017. Hierin staat wat leraren moeten weten en kunnen. Als je de tekst leest valt het direct op dat het nogal vaag is. En bovendien is er de laatste jaren veel meer aandacht gekomen voor de wetenschappelijke onderbouwing van didactiek en pedagogiek in de klas. En het werkveld spreekt zich ook explicieter uit over de kwaliteit, opbouw en inhoud van lerarenopleidingen. Er is teveel ‘verschil’ (of positief gezegd: keuze). De bekwaamheidseisen voor leraren dienen elke zes wettelijk te worden herzien. Wat gaat er uitkomen? Hoe is er te werk gegaan en wat kunnen we (niet) verwachten?

Ik ga hierover in gesprek met Dorien Zevenbergen. Projectleider voor de herijking van de bekwaamheidseisen. Ze is leraar filosofie en co-auteur van het boek De sluipende crisis: waarom het onderwijs niet beter wordt. En aan tafel zit Hannah Bijlsma, lid van de denktank van leraren in de herijking van de bekwaamheidseisen. Hannah is leraar in het basisonderwijs en onderzoeker aan de Radboud Universiteit. Ze is ook Senior Inhoudelijk Expert op het gebied van leraren en lerarenopleidingen bij het Nationaal Regieorgaan voor Onderwijsonderzoek en auteur van diverse onderwijspublicaties.

We gaan in gesprek over de aanpak, werkwijze en aanleiding van de herijking. We het gesprek op langs vier gebieden: inhoud, didactiek, pedagogiek en de professionele bekwaamheid. Ook bespreken we de rol van de wetenschappelijke denktank die in dit project is gepositioneerd.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door: Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee! En: Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Het bericht Wat maakt iemand een leraar? verscheen eerst op Tjipcast.