Wanneer een organisatie aan de slag wilt (of moet) gaan met een veranderopgave is de hardnekkige neiging van managers en expert ‘snel’ te interveniëren. Zo starten organisaties maar al te graag met het formuleren van kernwaarden, gaan ze aan de slag met een nieuwe organisatiestructuur en stellen ze ‘oud’ leiderschap ter discussie. Het gevolg is meestal chaos, onduidelijkheid, minder betrokkenheid en neergang in het primaire proces. Dit geldt net zo goed voor een productiemaatschappij als binnen het onderwijs! Jan den Hollander houdt een zeer duidelijk pleidooi voor een alternatieve aanpak om dit te voorkomen. Door aan te sluiten bij de dagelijkse praktijk, scherp te observeren, te luisteren en verbinding te maken. Door de dynamiek van de organisatie beter te benutten is het volgens hem mogelijk slimmer, effectiever en plezieriger aan de slag te gaan.

Jan heeft meer dan 45 jaar werkervaring als adviseur en dat voel en hoor je in deze podcast. Over minder verstorend veranderen schreef hij een zeer lezenswaardig boek. Ga dat lezen als je bezig bent met veranderen in organisaties! We praten onder andere over complexiteit, leiderschap, managementlagen, verstoringen, meters maken en het uitwerken van een krachtenveldenanalyse. Zeer bruikbare handvatten voor de dagelijkse praktijk!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Het bericht Hoe kan je minder verstorend veranderen in een organisatie? verscheen eerst op Tjipcast.

Lerarenopleiders spelen een hele grote rol in het onderwijs van vandaag. Ze geven immers onderwijs over hoe je onderwijs moet geven. En scholen onderwijsprofessionals tussentijds bij. Dit gaat niet alleen over specifieke vakkennis, maar ook over noodzakelijke bekwaamheden zoals bijvoorbeeld klassenmanagement en instructie. In Nederland bestaan deze lerarenopleiders inmiddels meer dan 50 jaar. Wat zijn nu de kenmerken van een goede lerarenopleider? Hoe reageren opleidingen op de uitdagingen die er momenteel in het funderend onderwijs zijn? En is er iets te zeggen over de komende 50 jaar?

In deze aflevering ga ik over deze vragen (en meer) in gesprek met Helma Oolbekkink en Bruno Oldeboom. Helma is lector professionaliteit van leraren aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en voorzitter van de VELON (de vereniging van, voor en door lerarenopleiders). Bruno is hogeschoolhoofddocent didactiek verbonden aan de Windesheim hogeschool en lid van het lectoraat onderwijsinnovatie en ICT. We bespreken de rol van een professionele normatief kader, het belang van scholing en de bouwstenen van een krachtig leer-werktraject voor startende professionals. Ook komt de beroepsstandaard voor lerarenopleiders aan bod: hoe is die veranderd en wat vraagt dat van het dagelijks vakmanschap in en rondom de school?

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Het bericht Hoe word je een goede lerarenopleider? verscheen eerst op Tjipcast.

Practoraten in het beroepsonderwijs dragen steeds meer bij aan het innovatieve vermogen van organisaties en samenwerkingsverbanden op bijvoorbeeld het gebied van de energietransitie, de uitdagingen in de zorgsector en groen ondernemerschap. Practoraten zijn ‘rijke broedplaatsen’ waar studenten, docenten en werkveld samenkomen om te experimenteren met nieuwe onderwijspraktijken, maar ook complexe vragen bediscussiëren en in bredere zin leren van elkaar.

Maar wat is eigenlijk de redenering en achtergrond van deze relatief nieuwe onderzoekspraktijk in Nederland? En hoe is het beroepsonderwijs erin geslaagd door te groeien tot inmiddels 145 practoraten? Misschien nog wel belangrijker is de vraag welke rol practoraten de komende jaren hebben in de Nederlandse onderwijssector. Hierover spreek ik met Jorick Scheerens, programmadirecteur bij Stichting Practoraten.nl en Rien Komen, vicevoorzitter van het College van Bestuur van Aeres (per 1 juli 2025 de nieuwe voorzitter). Rien was voorzitter van het bestuur bij Stichting Practoraten, maar met zijn naderende voorzittersrol bij Aeres is hij nu lid van het bestuur.

Deze aflevering maak ik samen met het Stichting Practoraten, platform voor praktische innovatie. We maken dit jaar vier afleveringen over praktijkonderzoek in het mbo.

Het bericht Waarom zijn practoraten belangrijk voor de toekomst van het beroepsonderwijs? verscheen eerst op Tjipcast.

Een curriculumverbetering realiseren kan uiteindelijk alleen slagen door middel van gedragsveranderingen van leraren. En dat vraagt meer kennis van zaken dan alleen de leerlijn of het onderwerp zelf zoals rekenen of leren lezen. Het is bij uitstek nodig na te denken over de meest kansrijke ‘verander’ aanpak in de school. Met name de schoolleider moet goed nadenken hoe hier leiding aan gegeven kan worden. Dit gaat vaker mis dan goed leert de ervaring. Hierover schreven Erik Meester en Sarah Bergsen recent een artikel met de titel: Een pedagogisch-didactische benadering van curriculumontwikkeling. Ze bundelen hier onder andere de inzichten uit de leergang curriculum ontwikkeling op school. Deze leergang (herregistratie voor schoolleiders) hebben wij gedrieën enkele jaren geleden ontwikkeld aan de Radboud Universiteit in samenwerking met RCSW.

In deze podcast gaan we in op startvraag: Wat is eigenlijk curriculum (ontwikkeling)? Waar dient men te beginnen? Vervolgens verkennen we vier concrete stappen om aan curriculumverbetering te werken: de analyse, het ontwerp, de evaluatie en natuurlijk de implementatie. We staan uitgebreid stil bij de Z-beweging, een praktisch en handig conceptueel model om specifiek en gericht met leraren aan de slag te gaan!

Erik Meester is docent en de grondlegger van de masteropleiding Curriculumontwikkeling voor Primair Onderwijs (CoPO) aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Sarah Bergsen is een ervaren schooldirecteur (a.i.) in het primair onderwijs en daarnaast als docent verbonden aan de opleiding Pedagogische Wetenschappen voor Primair Onderwijs (PWPO) van de Radboud Universiteit Nijmegen. Bovenstaand artikel is verschenen in het tijdschrift BSM. Dit artikel is nog niet beschikbaar als PDF.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Het bericht Hoe werkt een pedagogisch-didactische benadering van curriculumontwikkeling? verscheen eerst op Tjipcast.

In deze aflevering ga ik in gesprek met Hans Hoornstra over zijn nieuwe boek Het AI van Columbus. We verkennen samen hoe kunstmatige intelligentie niet alleen de wereld verandert, maar ook het onderwijs fundamenteel uitdaagt en vernieuwt. Hans trekt inspirerende parallellen tussen de ontdekkingsreis van Columbus en de zoektocht van onderwijsprofessionals in dit digitale tijdperk. Waar staan we nu op het gebied van digitalisering en kunstmatige intelligentie? Hoe gaat dit ons werk op korte- en lange termijn veranderen? En: Hoe bereiden we leerlingen voor op een toekomst die we zelf nog niet volledig begrijpen? Zijn inzichten zetten aan tot denken én doen. Stilstaan is geen optie.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Het bericht Is AI het ei van Columbus? verscheen eerst op Tjipcast.

Anthony Muhammad is expert op het gebied van schoolcultuur en de inrichting en werking van een professionele leergemeenschap (PLG). Hij wordt gezien als toonaangevende auteur die leerkrachten en schoolleiders al jaren weet aan te spreken op hun cruciale rol in de schoolontwikkeling. In deze aflevering staat zijn nieuwe boek centraal: The Way Forward, PLC at work and the bright future of education. We bespreken de kernprincipes van een professionele leergemeenschap. Het verschil tussen een ‘light’ en ‘right’ PLG-ontwikkeltraject en de leidende principes die hierbij horen. Richten we ons bijvoorbeeld op input of output? Werken we geïsoleerd of samen? Krijgen leerlingen één kans om te excelleren of meerdere mogelijkheden om tot mastery learning te komen? Ook komt de rol van onderwijskundig leiderschap, het belang van een positieve beweging in de school, hoge verwachtingen en professionele kracht aan bod.

Deze aflevering maak ik samen met Academica University of Applied Sciences. Aan het gesprek doet Sonja Broerse mee. Ze is docent met een focus op opleiden en onderzoek op het gebied van hoge verwachtingen en projectleider van Research@school.

Tijdens de podcast bespreken we ook een aantal bronnen. Een selectie hiervan vind je hieronder. Academica University of Applied Sciences biedt een aantal opleidingsmogelijkheden gericht op het ontwikkelen van een PLG en leerteams:

Enkele boeken en leestips uit de podcast:

Het bericht Van PLC Light naar PLC Right? verscheen eerst op Tjipcast.

De meivakantie zit erop. Peter en ik pakten onze krantenknipsels erbij en lopen al het relevante onderwijsnieuws door van de maand april. Van de Staat van het onderwijs, tot rechtszaken en schoolzwemmen.

Nieuwsberichten die voorbijkomen in deze aflevering: Nationale onderwijsmuseum in zwaar weer. VU stopt met de studie aardwetenschappen in tijden van klimaatverandering. Universiteit Tilburg naar de rechter om bezuinigingen. Woedende reacties op voorjaarsnota. De Staat van het onderwijs: nieuwswaardig? Onderwijsinspectie geeft bijna de helft van de mbo-opleidingen een onvoldoende. Wat gaan we hier aan doen? De serie Zorgen over de opleiding verpleegkunde is echt de moeite waard. Groep mbo-studenten komt zelf met negatief advies over mobieltjes. Spannend promotie-onderzoek naar visitaties en status op universiteiten. Peter wil weer schoolzwemmen en begint mogelijk een eigen onderwijspartij.

Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Het bericht Onderwijsnieuws: april verscheen eerst op Tjipcast.

Het toezichtkader van de Inspectie van het Onderwijs is nog lang niet bij iedereen bekend. Vaak komt het pas in beeld wanneer er ‘iets aan de hand is’ op een school — en dat is eigenlijk zonde. Het waarderingskader kan juist een waardevol hulpmiddel zijn om actief te werken aan onderwijskwaliteit. Het biedt duidelijke aanknopingspunten voor gesprekken over kwaliteit en leerresultaten (de impact op leerlingen), en helpt scholen toewerken naar een gedeeld beeld van wat goed onderwijs inhoudt.

In deze aflevering ga ik in gesprek met Jelle Admiraal en Emile Joosse over de opbouw, inhoud en praktische toepassingen van het waarderingskader. Jelle Admiraal was lange tijd schooldirecteur en is nu onderwijsadviseur en trainer bij Waardeer je kwaliteit en Puzzel mij. Emile Joosse is kwaliteitscoördinator op de Kralingsche School in Rotterdam. Samen schreven ze het artikel Het waarderingskader als hulpmiddel in de schoolontwikkeling. We bespreken de belangrijkste startvragen, de structuur van het waarderingskader voor scholen, en delen voorbeelden uit de praktijk. Ook komt professionalisering aan bod — inclusief enkele suggesties. Check daarvoor deze link.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Het bericht Hoe ga je als team aan de slag met het waarderingskader? verscheen eerst op Tjipcast.

Elk jaar starten er zij-instromers in het onderwijs en wisselen leerkrachten van school. Vaak begint deze verkenning zo rond de meivakantie. Het is belangrijk dat starters en zij-instromers een goed beeld krijgen bij wat het onderwijs en lesgeven inhoudt. PCBO in Rotterdam-Zuid organiseert daarom elke jaar een kom in de klas dag, dit jaar gepland op vrijdag 16 mei! Het is een geweldig initiatief om kennis te maken met alle facetten van het primair onderwijs. Veel scholen openen dan hun deuren en er is van alles te ervaren en mee te maken.

Over starten, zij-instromen en kennis maken met onderwijs praat ik door met Judith van der Welle, intern begeleider op basisschool De Schakel. Sanne de Cock, leerkracht (en zelf zij-instromer) op basisschool Het Waterschip en Daphne Zwijgers, directeur van de Prins Willem Alexanderschool. We nemen stapsgewijs door wat er allemaal op je afkomt als startende leerkracht waar je op kunt letten wanneer je een school bezoekt en hoe het is om als relatieve nieuwkomer dagelijks te werken in het primair onderwijs in Rotterdam-Zuid.

Het bericht Wat moet je weten wanneer je wilt werken in het onderwijs? verscheen eerst op Tjipcast.

Het leesonderwijs moet beter in Nederland, daar zijn we het snel over eens. Maar hoe dit succesvol aan te pakken in een school is een ander verhaal. Gelukkig zijn er scholen waar we veel van kunnen leren. Zowel op gericht op basis- als middelbare onderwijs! Inspiratiescholen in Nederland werken met bewezen inzichten, zoals beschreven in de Kwaliteitswaaier Effectief Onderwijs in Begrijpend Lezen, hebben een schoolbrede aanpak en behalen bovengemiddelde resultaten op het gebied van lezen. Wat kunnen we leren van deze scholen in Nederland?

Ik spreek hierover met Martijn Nicolaas, werkzaam bij stichting lezen en lid van de kennistafel effectief leesonderwijs. Hij is ook lid van de werkgroep inspiratiescholen. En aan tafel zit Marike Andriessen, intern begeleider bij Kindcentrum De Vindplaats in Amsterdam. Eén van de 10 inspiratiescholen. Aan de hand van veel praktische voorbeelden laten we zien (en horen) wat er allemaal te vinden is bij deze inspiratiescholen! En let op: Het is mogelijk deze scholen te bezoeken en meer te vernemen over hun aanpak, werkwijze en afwegingen.

Deze aflevering maak ik samen met de kennistafel Effectief leesonderwijs. Deze kennistafel is in 2020 opgericht op initiatief van de PO-raad, VO-raad en het NRO en brengt leraren, schoolleiders, bestuurders, opleiders en onderzoekers bij elkaar. We maken twee speciale afleveringen over het versterken van leesonderwijs in het primair- en voortgezet onderwijs.Meer weten? Kijk op www.inspiratiescholen.nl!

Het bericht Wat kunnen we leren van de inspiratiescholen leesonderwijs? verscheen eerst op Tjipcast.