Het verbeteren van de kwaliteit van onderwijs vraagt om een cultuur van hoge verwachtingen. Niet alleen naar leerlingen toe. Het raakt ook de onderlinge dynamiek in een onderwijsteam, het durven reflecteren op de kwaliteit van lesgeven, elkaar aanspreken en dus werken vanuit een gemeenschappelijk normatief kader. De spannende vraag is natuurlijk hoe je dit aanpakt in een school, vooral wanneer het ‘niet’ goed gaat of minstens beter kan. Waar begin je? Wat doet een schoolleider beter wel (en niet) en op wat voor manier bouw je samen aan deze cultuur van hoge verwachtingen? Over dit soort vragen praat ik in deze aflevering uitgebreid met Iliass el Hadioui. Iliass is als onderwijssocioloog verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en Vrije Universiteit Amsterdam. Hij is programmaleider van de transformatieve school en lid programmateam ontwikkelkracht. Hij schreef diverse invloedrijke boeken over onderwijs en cultuur.

We bespreken een aantal thema’s in deze aflevering: sociologie en onderwijs, de brug tussen wetenschap en praktijk, wat is nu precies een cultuur van hoge verwachtingen? Werken aan onderwijskwaliteit en teamvertrouwen (collective teacher efficacy), culturen die de school inkomen, sturen op positief gedrag en de rol van onderwijskundig leiderschap.

Meer weten? Ik kan je van harte de website van de Transformatieve School aanraden. De publicaties zijn hier te vinden en zeer de moeite waard om te lezen!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door Klassewerkplek. Klassewerkplek biedt onderwijsinstellingen een evidence-informed instrument voor werkgeluk, talentbehoud en verzuimreductie. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Het bericht Hoe bouw je aan een cultuur van hoge verwachtingen? verscheen eerst op Tjipcast.

Scholen staan middenin de samenleving. Leidinggeven aan een school is alleen daarom al een complexe opgave. De samenleving is continue in ontwikkeling en vraagstukken veranderen. Het is daarom nodig te begrijpen in wat voor wereld we leven en wat er nodig is om de taaie uitdagingen in onze maatschappij aan te pakken. Denk aan de merkbare polarisatie in Nederland, druk op de democratische waarden in Europa door extreem rechts, toenemende eenzaamheid en de staat van onze leefwereld in termen van ecologie, milieu en duurzaamheid. Wat doen we hiermee als leider?

Ik praat over deze thema’s met Bart Schipmölder, expert in onderwijskundig leiderschap en directeur-bestuurder bij de NSO-CNA Leiderschapsacademie. Aan de hand van treffende citaten en passages uit literatuur brengen we de kernbekwaamheden van onderwijsleiders in kaart als het gaat om de vraag hoe sturing te geven aan een collectief van professionals waar bovenstaande vragen centraal staan.

Thema’s die voorbijkomen in de podcast zijn ondermeer: de schaduwkant van meritocratie, solidariteit & inclusie, collective team efficacy, samen leren werken, veranderen en innoveren, zingeving en zelfkennis. Een selectie van de boeken die in dit gesprek voorbijkomen vind je hieronder opgesomd:

De eenzame eeuw door Noreena Herz

De irrationele organisatie

Het leren voorbij door Gert Biesta

De tirannie van verdiensten door Michael Sandel

Iemand zijn door Joep Dohmen

New psychology of leadership door Alexander Haslam

In love with the world door Yongey Mingyur Rinpoche

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door Klassewerkplek. Klassewerkplek biedt onderwijsinstellingen een evidence-informed instrument voor werkgeluk, talentbehoud en verzuimreductie. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Het bericht Hoe geef je leiding aan het collectief? verscheen eerst op Tjipcast.

De beste wensen voor 2025! Op oudjaarsdag blikken Peter en ik terug op de maand december en nemen al het onderwijsnieuws weer door. Stiekem bekijken we ook de hoogte- (en diepte) punten van 2024. Wat waren de meest memorabele nieuwsmomenten van het jaar? En wat kunnen we van 2025 verwachten? Luister nu en je bent weer helemaal bij. Zo staat niets je in de weg om opgeruimd aan het nieuwe jaar te beginnen.

Nieuwsberichten die voorbijkomen in deze aflevering: Aantal studenten op mbo daalt verder – De onderwijsbegroting – Problemen rond Paarse vrijdag – Protest tegen promotie – Zij-instromers op recordhoogte – Taaleis in kinderopvang – Stagevergoeding stijgt niet mee met inflatie – Sleutelen aan de auto van een crimineel – Eindhoven staat voor allergrootste investering ooit in het onderwijs – Meer mannen voor de klas – Pabo instroom groeit – Impact van telefoons op kinderen steeds duidelijker.

Deze podcast is ook te vinden via een nieuw kanaal: Top 10 onderwijsnieuws. Maar je kunt natuurlijk ook hier blijven luisteren. Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Het bericht Onderwijsnieuws: december verscheen eerst op Tjipcast.

Een paar weken geleden had ik de kans om Selmar Smit te spreken tijdens een groot congres over de invloed van kunstmatige intelligentie op leren en onderwijs. Selmar is oprichter van GPT-NL en Head of Science & Technology bij TNO. Misschien ken je hem ook van televisie, waar hij als ‘hunter’ te zien is in het AvroTros-programma Hunted. In deze podcast bespreken we de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van generatieve AI. We onderzoeken of en hoe AI-toepassingen in staat zijn ons brein voor de gek te houden. Selmar licht dit toe aan de hand van voorbeelden en onderzoeksresultaten, waarin hij laat zien hoe gemakkelijk ons brein beïnvloed kan worden.

En wist je dat het congres ai-deas for learning voor volgend jaar al op de planning staat? Vorig jaar was het snel uitverkocht, dus sla je slag! Hier vind je meer informatie over het programma.

Het bericht Gaat AI menselijke intelligentie vervangen? verscheen eerst op Tjipcast.

In deze aflevering gaan we het hebben over de energietransitie in Nederland en de rol die practoraten binnen het mbo hierin kunnen spelen. Ik ga in gesprek met Marsha Wagner. Sinds 2011 programmadirecteur van de Human Capital Agenda bij de Topsector Energie en sinds 2021 bij GroenvermogenNL. Ook aan tafel zit Timon Jongkind, practor op het gebied van smart industries, digitalisering en energietransitie bij het Da Vinci College en is onderwijsinnovator voor de Duurzaamheidsfabriek, een fieldlab waar leren, werken en innoveren samenkomen ook in Dordrecht. We bespreken welke stappen het mbo kan (moet) zetten om op te kunnen schalen in Nederland om zo serieus werk te maken van duurzaamheid, schone energie en innovatie.

Ik maak deze aflevering samen met Stichting Practoraten. Ik ben dit keer niet in de studio maar afgereisd naar Amersfoort waar ik te gast ben op de landelijke practoratendag. Tussendoor stellen luisteraars vragen aan Marsha en Timon!

Het bericht Welke rol speelt het mbo in de energietransitie? verscheen eerst op Tjipcast.

Realistisch rekenonderwijs is een benadering waarbij de nadruk ligt op het toepassen van rekenvaardigheden in praktische, alledaagse situaties. In plaats van alleen abstracte sommen te maken, leren leerlingen hoe ze rekenen (en wiskunde) kunnen gebruiken in de echte wereld, bijvoorbeeld bij het plannen van een reis, het beheren van een budget of het oplossen van praktische problemen. Dit betekent dat er veel aandacht is voor het begrijpen van concepten, het ontwikkelen van probleemoplossende vaardigheden en het verbinden van rekenen met andere vakken.

Realistisch rekenonderwijs in Nederland leidt in de laatste jaren ook tot discussie. Kritiek komt vooral van degenen die vinden dat de basisvaardigheden, zoals het snel en nauwkeurig kunnen rekenen zonder hulpmiddelen, niet voldoende aan bod komen. Anderen vragen zich af of deze visie op rekenen wellicht te abstract is en of het derhalve wel aansluit bij leerlingen. Wat is de stand van zaken in Nederland als het gaat om betekenisvol wiskunde- en rekenonderwijs? Hoe doen we het vergeleken met andere landen en wat is er nodig om het wiskunde- en rekenonderwijs naar een hoger plan te tillen?

In deze aflevering spreek ik met twee experts die ieder een zeer thuis zijn op het gebied van realistisch rekenonderwijs. Jenneken van der Mark is onderwijsadviseur, rekenspecialist en voorzitter van de NVORWO (Nederlandse Vereniging voor de Ontwikkeling van Reken-Wiskunde Onderwijs). Daarnaast is ze lid van het Expertisepunt Rekenen-Wiskunde. Paul Drijvers is hoogleraar didactiek van de wiskunde aan het Freudenthal Instituut van de Universiteit Utrecht, waar hij zich richt op de ontwikkeling van onderwijs in rekenen en wiskunde. Samen bespreken ze wat realistisch rekenen is en wat er nodig om stappen te zetten om het huidige rekenen en wiskundeonderwijs betekenisvol te verbeteren.

Bronnen en artikelen die in dit gesprek voorbijkomen vind je hieronder:

Basisschoolleerlingen rekenen in 2023 nog net zo goed als 20 jaar geleden

Leer ze rekenen!

Internationale reflecties op de Nederlandse didactiek van wiskunde en rekenen

Het tijdschrift Volgens Bartjens voor de praktijk van het wiskunde- en rekenonderwijs

Het bericht Wat bedoelen we met realistisch reken- en wiskundeonderwijs? verscheen eerst op Tjipcast.

In deze podcast praat ik met twee schoolleiders uit Friesland. Tyneke Hogendorp is directeur bij Kindcentrum De Pionier in Dokkum, onderdeel van Stichting Arlanta. Johannes Hazenberg is directeur van openbare basisschool Trije Dorpen Skoalle in Reduzum. Ze zijn allebei in 2024 klassewerkplek geworden. We concentreren in deze aflevering op de rol van onderwijskundig leiderschap op het creëren van een stevig fundament voor zowel leerkrachten als leerlingen. Allebei de scholen hebben met elkaar gemeen dat ze een belangrijke plek in het dorp innemen. De school is een dagelijkse ontmoetingsplek voor ouders, leerlingen en natuurlijk de leerkrachten. We bespreken de rol die de schoolleider heeft in het neerzetten van een heldere werkstructuur voor teamleden. En wat voor systematiek belangrijk is om de opbrengsten als team systematisch te analyseren en te verbeteren. Tot slot komen we nog te spreken over de rol van de Friese taal in de dagelijkse lespraktijk! Erg interessant!

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl

Het bericht Hoe bouw je als schoolleider aan een sterk fundament? verscheen eerst op Tjipcast.

Er is binnen het onderwijs al jaren een felle discussie over de meeste effectieve vorm van didactiek en lesgeven. Soms lijkt het wel alsof er twee kampen zijn die elkaar fel bestrijden, al dan niet met wetenschappelijke onderbouwing. Dit leidt overigens vaak tot verwarring bij leerkrachten. Want wat is nou wel of niet ‘evidence-informed’? Hoog tijd om hier eens uitgebreider bij stil te staan en een wetenschappelijke pas op de plaats te maken. Te gast in de studio is hoogleraar onderwijswetenschappen Ard Lazonder. Samen met vakgenoten schreef hij enkele belangrijke artikelen waarin de effectiviteit van beide methoden wordt vergeleken. In deze podcast neemt hij ons mee in de uitkomsten. Aan de hand van praktische voorbeelden en rijke wetenschappelijke ‘duiding’ maakt hij de balans op om de hoofdvraag te beantwoorden van deze podcast: Onder welke omstandigheden zijn directe instructie en onderzoekend leren het meest effectief?

In deze podcast worden verschillende artikelen en publicaties besproken. Hieronder staan de belangrijkste opgesomd:

Let’s talk evidence – The case for combining inquiry-based and direct instruction.

Beyond inquiry or direct instruction: Pressing issues for designing impactful science learning opportunities

Het is wellicht handig om de volledige publicatielijst van Ard te bezoeken, dat kan hier.

Inquiry and learning, by Chin and Duncan (2021)

Het bericht Onder welke omstandigheden zijn directe instructie en onderzoekend leren het meest effectief? verscheen eerst op Tjipcast.

December. Ik ben dus weer flink verkouden en Peter gaat terug naar de schoolbanken. Sinterklaas vaart weer naar Spanje en de dagen zijn nu wel heel kort. Hoog tijd om het nieuws op een rij te zetten. Maar is het net zoals vorige maand kommer en kwijl? Gelukkig niet! Er is deze maand ook goed nieuws over het onderwijs in Nederland! Alle onderwerpen die voorbijkomen: Griekse tachtiger duikt na 70 weer de schoolbanken in – Kinderen die gezond eten, gaan beter rekenen – Politie waarschuwt voor criminelen in de zorg, ook actueel in het mbo! – Twee middelbare scholieren lossen 2500 jaar oud wiskundeprobleem op – Fors bezuinigen op mbo leiden tot nog meer personeelstekorten – Hogeschool Utrecht scoort laag: ‘het is een vage school’ – Onderwijsprotest geschrapt – Instroom internationale bachelorstudenten omlaag – instroom hbo-lerarenopleidingen in de plus – Den Haag moet dimmen vinden Amsterdamse docenten – Leerlingen met buitenlandse herkomst steeds vaker naar havo of vwo – Tekortschieten inspectie – Scriptie van staatssecretaris Maeijer niet in de haak.

Deze podcast is ook te vinden via een nieuw kanaal: Top 10 onderwijsnieuws. Maar je kunt natuurlijk ook hier blijven luisteren. Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Het bericht Onderwijsnieuws: november verscheen eerst op Tjipcast.

Vandaag maak ik samen met Stichting Practoraten een podcast over het verbinden, versterken en versnellen van het onderzoekend vermogen in het mbo. En ik ben dit keer niet in de studio maar afgereisd naar Amersfoort waar ik te gast ben op de landelijke practoratendag. We zitten hier op een prachtige plek namelijk leerhotel Het Klooster van MBO Amersfoort. Ik ben er best een aantal keer geweest en het is altijd een feest om de studenten hier te zien leren en werken! En in deze aflevering gaan we het hebben over positieve gezondheid, vitaliteit, zorg en innovatie. Een belangrijk thema voor zowel studenten als docenten! Want er is best wat te doen als het gaat om onze fysieke gezondheid (we worden bijvoorbeeld steeds zwaarder) en mentale fitheid (we kampen steeds vaker met stress, werkdruk en welzijnsvraagstukken). Hoog tijd voor een gesprek hierover. Om mij heen zitten collega docenten en onderzoekers die tussendoor vragen stellen. Aan tafel zitten:

Lieke Brons, practor Zorg en Technologie verbonden aan DCTerra, Noorderpoort en het Alfa-college

Silvia Brouwer werkt als practor Vitaliteit bij de Vitaliteitscampus van het Alfa-college

Het bericht Positieve gezondheid, vitaliteit, zorg en innovatie. Live podcast op de landelijke practoratendag ’24 verscheen eerst op Tjipcast.