Moord, misdaad en doodslag kunnen rekenen op veel aandacht in de media. Het klassieke ‘wie heeft het gedaan?’ verhaal is nog altijd ontzettend populair. Ook als het niet gaat om fictie maar daadwerkelijke misdaden. Vrijwel elke dag is er in de kranten en op tv aandacht voor vermeende criminelen, hun advocaten, aanklagers en de rechtszaken waarin zij verwikkeld zijn. In deze aflevering buigen wij ons over de ingewikkelde relatie tussen media en rechtsspraak.

Dit doen wij in de studie met Rob Leurs, mediawetenschapper aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in media en rechtspraak. Hij promoveerde op een onderzoek naar de media-aandacht voor Marc Dutroux. Rob stelt dat het bij Dutroux met name interessant is omdat het ook gaat om de staat van een land en niet alleen om de misdaad zelf.

We bespreken de populariteit van de Netflix-documentaireserie ‘Making a Murderer’. Vincent denkt dat de populariteit voortkomt uit een gevoel van onrechtvaardigheid, die vooral versterkt wordt omdat het gaat om non-fictie. Rob benadrukt dat het gaat om een puzzel die eigenlijk net te moeilijk is en juist daarom zo interessant is. Daarbij kunnen we vanuit onze veilige bank rustig afvragen wat wij hier nou van vinden, zeker als het gaat om zaken die symbool staan voor grotere misstanden.

We bespreken welke rol de media spelen in rechtszaken. Zo is het mogelijk dat door invloed van de media een zaak anders verloopt. Er kunnen mensen gevonden worden die eerder uit beeld waren, maar de publieke opinie kan ook invloed uitoefenen op het verloop van een zaak.

Linda maakte een item over de rechtszaak rond OJ Simpson. De uitspraak was een bepalend moment voor celebrity cultuur, die in de jaren ’90 op was gebloeid. Daarbij was de publieke opinie in deze zaak erg belangrijk.

Iris interviewde Gabriëlle Hoppenbrouwers, persofficier van justitie in Amsterdam. Ze stelt dat persofficieren rekening moeten houden met veel partijen, zoals de politiek, waardoor zij niet altijd dezelfde vrijheden hebben als advocaten in de media.

Linda verbaast zich over het feit dat het OM zegt minder vrijheid te hebben. Juist omdat het OM de media in kan zetten voor bijvoorbeeld opsporing, lijkt het juist alsof zij meer macht hebben.

Rob concludeert dat de media een steeds grotere rol hebben bij rechtszaken en dat die rol als mede-sturend kan worden gezien. Hij vindt dat we niet terug moeten willen naar de tijd waarin alles zich binnen de rechtszaal afspeelde. Vincent stelt ook dat we ook willen weten wat er gebeurt. Maar aan de andere kant spelen de media ook een belangrijke rol in het genoegdoeningsaspect van de rechtszaak. Linda problematiseert dit door te stellen dat de media helemaal niet alle zaken gelijk behandelen: zaken die over een groter maatschappelijk probleem gaan als ras of klasse krijgen meer media-aandacht. Rob stelt dat dit niet zozeer een probleem hoeft te zijn: de rechtsspraak is bij uitstek een domein dat gedeeld wordt met andere domeinen en dat de maatschappij samen moet invullen.