Onder Mediadoctoren

Aan het einde van de negentiende eeuw gingen gegoede mannen en vrouwen zich inzetten voor de verbetering van het lot van de ‘gewone burger’. Zij geloofden dat scholing, morele ontwikkeling, en cultuur het leven van minderbedeelden fundamenteel konden verrijken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over volksverheffing. Dat doen we met Christianne Smit, Universitair Hoofddocent Politieke Geschiedenis bij de Universiteit Utrecht. 

Het gesprek gaat over de hervormers, hun strategieën en methoden, en de te hervormen. We wegen voor- en nadelen van deze beweging en staan stil bij de impliciete controlezucht die achter de beweging schuilgaat. Zou een terugkeer van volksverheffende initiatieven een goed idee zijn?

Link bij deze aflevering:

Boek Smit De volksverheffers: sociaal hervormers in Nederland en de wereld 1870-1914. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 32: Bewustwordingscampagnes;

Afl 71: Klasse en consumptie.

Het Perzisch Rijk onder Cyrus de Grote (gesticht rond 550 v.Chr., ook wel het Achaemenidische Rijk) was een van de grootste en meest invloedrijke wereldrijken uit de oudheid. Het strekte zich uit van Griekenland en Egypte in het westen tot de Indusvallei in het oosten en kende een geavanceerde bureaucratie en infrastructuur. Toch leren we er op school niet over: het begin van onze beschaving wordt min of meer op de Grieken geplakt en wereldrijkinnovaties op de Romeinen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het historisch gebrek aan aandacht voor de Perzen. Dat doen we met Rolf Strootman, hoofd van de afdeling Oude Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht.

Strootman legt uiteraard uit wie deze Perzen waren en hoe dit Rijk in elkaar zat. Hij maakt ook reclame voor de - eveneens onbekende - Seleuciden. We bespreken wat geschiedschrijving is en waarom er zo weinig geschreven bronnen over dit Rijk zijn. We gaan in op nationalistische gevoelens van zowel Europeanen als Iraniërs en stellen vast dat het Perzisch Rijk de klassieke Ander is, zowel toen als nu.  

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 88: Populaire cultuur en de oudheid;

Afl 163: Waarom we epische verhalen nodig hebben;

Afl 191: De inventieve middeleeuwen.

Het nieuwe kabinet wil niet alleen dat universiteiten keihard gaan bezuinigen, het wil ook dat wij neutraal onderwijs geven. Kan dat? Hoe gaan we om met culturele en politieke verschillen in de collegebanken? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over inclusiviteit in de collegebanken met Maryn Wilkinson, Universitair Docent filmstudies. Ze geeft onder andere workshops over H.O.T. moments.

Diversiteit gaat over wie er naar de universiteit mag, inclusiviteit gaat over hoe vervolgens die diversiteit tot recht te laten komen. We bespreken waarom safe spaces niet wenselijk zijn maar veilige leeromgevingen wel. Er worden veel concrete tips & tricks gegeven over hoe die te creeren, en hoe omgaan te gaan met lastige situaties die kunnen ontstaan in het academisch onderwijs. Wat winnen we als academisch onderwijs inclusief is?

Links bij deze aflevering: 

Informatie over Hot Moments en het workshopaanbod bij het Teaching and Learning Center van de UvA; 

Contactgegevens Maryn Wilkinson; 

Afl 37 van Geeky Dingen over highschoolfilms waarin Wilkinson te gast was. 

Verwante afleveringen uit het archief:

Afl 159: Publieke betrokkenheid en de universiteit; 

Afl 174: Waarom wetenschappers zich niet kunnen permitteren niet-geëngageerd te zijn; 

Afl 182: Hoe we dankzij AI betere docenten worden.

Het Nederlandse politieke landschap is versnipperd en de kiezer lijkt op drift. Dat maakt het uitdagend om politieke partijen te volgen. Bovendien hebben journalisten tegenwoordig minder tijd dan vroeg. Het bezoeken van 'partij-avondjes' wordt daarom nauwelijks gedaan, met een grote uitzondering: Chris Aalberts. In deze speciale aflevering verwonderen we ons met onze voormalig derde Mediadoctor over de parlementaire journalistiek.

E hebben het over vermeende desinteresse in de werking van nieuwe partijen, over personalisering van de politiek en over de bijdrage van academisch onderzoek naar politiek & media. Wat is er nodig om de parlementaire journalistiek te veranderen?

Links bij deze aflevering: 

Website van Chris Aalberts;

Blogpost Piet Lekkerkerk over BBB.

Dit was de laatste aflevering van seizoen 12. Na een korte pauze in september zijn we in oktober weer terug.

De 'donkere' middeleeuwen staan voor stilstand of zelfs achteruitgang, een beeld dat ontstaan is om de renaissance meer fleur en kracht te geven. Het is een onterechte wegzetting van een historische periode waarin mensen wel degelijk inventief waren en manieren vonden om hun inzichten door te geven. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de kennispraktijken van de vroege middeleeuwen. Dat doen we met Bram van den Berg, promovendus aan de Universiteit van Amsterdam in project over vroegmiddeleeuwse prognostische teksten. 

Het gesprek gaat over alledaagse kennis, bijvoorbeeld die werd doorgegeven in lunaria. We hebben het over bronnen en methoden, en leggen linken naar het nu - zoals met sociale psychologie. De mens is niet ont-toverd. 

Link bij deze aflevering: 

Boek De inventieve middeleeuwen. 

Verwante afleveringen uit het archief:

Afl 37: Broodje aap; 

Afl 54: Apocalyps;

Afl 88: Populaire cultuur en de oudheid;

Afl 132: Moderne manieren;

Afl 163: Waarom we epische verhalen nodig hebben;

Afl 187: Psychedelica.

Agressie tegen volksvertegenwoordigers lijkt schrikbarend toegenomen, met als een van de meest schrijnende voorbeelden de intimidatie van toenmalig minister Kaag door een man met een fakkel voor haar huis. Wat zijn de gevolgen hiervan voor de democratie? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over geweld tegen politici. Dat doen we met Liza Mügge, universitair hoofddocent bij de afdeling politicologie van de Universiteit van Amsterdam. 

Het gesprek gaat onder andere over identiteit, intersectionaliteit en Männer partijen. Hoe kunnen we geweld tegen politici begrijpen en voorkomen? 

Links bij deze aflevering: 

Opiniestuk Mügge en Schulten in NRC; 

Studie Mügge en Runderkamp naar maiden-speeches. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 49: Benoemen van afkomst;

Afl 150 Marokkanen in de media, met Nadia Bouras;

Afl 166: Waarom boeren geportretteerd worden als de ware Nederlanders, met Esther Peeren;

Afl 179: Hoe populaire cultuur de democratie kapotmaakt, met Joke Hermes.

Politici aan rechts-radicale zijde zien de universiteit als bolwerk van linkse indoctrinatie, waar ‘woke’ studenten en docenten de boel domineren. Academici zelf denken daar heel anders over: zij noemen de uni veel eerder een neoliberaal instituut.  Vandaag verwonderen we ons over de impact van technologische vooruitgang op het hoger onderwijs. We doen dat met Ingrid Hoofd, Universitair Docent Media and Performance studies aan de Universiteit Utrecht.

De universiteit is altijd gestoeld geweest op het idee dat technologische vooruitgang meer kennis brengt, maar er zijn nu ook techfilosofen die stellen dat de wereld steeds onbegrijpelijker wordt omdat er meer informatie is. We hebben het over de invloed van technologische veranderingen op onderwijs en onderzoek, en bespreken het verband tussen technologische veranderingen en neoliberale beleidsmaatregelen. 

Links bij deze aflevering:

Boek Ingrid Hoofd Higher Education and Technological Acceleration;

Hoofdstuk Ingrid Hoofd Big data and/versus people knowledge.

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 134: Data, digitalisering en dataficatie;

Afl 169: Waarom transparantie niet helpt tegen de macht van platformen;

Afl 174: Waarom wetenschappers zich niet kunnen permitteren niet-geëngageerd te zijn;

Afl 182: Hoe we dankzij AI betere docenten worden.

We delen een geschiedenis met Indonesië, maar we hebben op die geschiedenis geen gedeelde blik. In tegenstelling tot in Nederland is het verhaal van de kolonisatie in Indonesië veel veel verteld. Vooral de onafhankelijkheidsoorlog krijgt veel aandacht, in boeken en verfilmingen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de Indonesische verbeelding van ons koloniaal verleden. We doen dat met Arnoud Arps, Universitair Docent Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam.

Nederlanders in films over de onafhankelijkheidsoorlog zijn inwisselbaar. Ze zijn vergelijkbaar met nazi's in onze eigen oorlogsfilms: grof, gewelddadig en luid. De Indonesische helden zijn man, moslim en militair. De onafhankelijkheidstrijd is een als een canvas voor filmmakers, en zulke films zeggen vooral iets over de tijd waarin ze zijn gemaakt. We praten over wat en niet herinnerd mag worden. Wat is eigenlijk het belang van de bestudering van het Nederlands koloniaal verleden vanuit het Indonesisch perspectief?

Genoemde films: 

Darah dan Doa [Blood & Prayer, internationaal gereleased als The Long March] (1950, Usmar Ismail);

Merah Putih trilogie (2009, Yadi Sugandi);

Soegija (2012, Garin Nugroho);

Battle of Surabaya (2015, Aryanto Yuniawan,);

Tenggelamnya Kapal van der Wijck [The Sinking of van der Wijck] (2013, Sunil Soraya);

Lewat Djam Malam [After the Curfew] (1954, Usmar Ismail);

Kadet 1947 (2021, Aldo Swastia & Rahabi Mandra).

Links bij deze aflevering: 

Artikel Eric Sasono over koloniale stereotypen;

Artikel Arps over Battle of Surabaya;

Artikel Adrian Jonathan Pasribu over Lewat Djam Malam;

Artikel Arps over Kadet 1947 en andere films;

Artikel Arps over de historical re-enactments;

Artikel Arps over ‘jumping memory’;

Stripserie De Legende van Vleermuisvechter.

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 63: Verbeelding van koloniaal verleden, met Pamela Pattynama;

Afl 164: Hoe Nederland al 100 jaar radio inzet voor oorlogspropaganda;

Afl 186: Het Nederlandse verhaal van de Vietnam-oorlog.

Taal en identiteit zijn sterk met elkaar verbonden. Dialecten wijzen op een regionale identiteit, meertaligheid zou een teken van voorsprong zijn. Tenzij het gaat om migrantentalen, dan wordt het juist een achterstand gevonden. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over taal en klasse. Dat doen we met Sterre Leufkens, Universitair Docent Nederlandse Taalkunde bij het departement Talen, Literatuur en Communicatie van de Universiteit Utrecht. 

We hebben het over hoe standaardtaal ("een dialect met een leger") ontstond vanuit een behoefte van de gegoede burgerij. Het gaat ook over taalverloedering en taalverandering, over begrijpelijkheid taalfascisme. Kunnen we echt met taal op ieder moment een ander beeld van onszelf neerzetten? 

Link bij deze aflevering: 

Hart van Nederland 'Echte Amsterdammer betrapt'. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 46: Internettaal; 

Afl 135: Het vak Nederlands;

Afl 173: Straattaal.

Er is een revival van hallucogene drugs gaande. Mensen doen ze niet alleen meer, maar er wordt ook meer onderzoek naar gedaan. Tijdens een trip zie je van alles, de realiteit vervormt en verhevigt, de ‘doors of perception’ gaan open. Hoe kijken wetenschappers daarnaar? In deze aflevering gaan de Mediadoctoren down the rabbit hole en verwonderen we ons over psychedelica, met prof.dr. Patricia Pisters, hoogleraar film, media en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam.

Waar psychedelica in de jaren 60 stonden voor een rebelse strijd die verbonden was met een generatieconflict, is de tijdsgeest nu anders. Hallucogeen drugsgebruik gaat nu meer over individuele en collectieve healing, met aandacht dus voor therapeutische elementen. We hebben het over de verbeelding van trips in de media, maar ook over de vertogen die er bestaande over deze drugs. Het gaat over filosofie, ecodelics en ontsnappen aan de robots. Kunnen psychedelica ons helpen onze mediawereld beter te begrijpen? 

De trippy films die Patricia noemde zijn Midsommer, Samsara en Poor Things. 

Links bij deze aflevering: 

Artikel The Guardian over 'the new science of death';

Special issue Deleuze and Guattari and the Psychedelic Revival. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 43: Genres en drugs;

Afl 66: Drugs in de media;

Afl 84: Gekte en media, met ook Patricia;

Afl 157: Het einde van de mens;

Afl 171: Wat wij kunnen leren van complotdenkers.