การเดินปัญญาเห็นทุกสิ่งเป็นไตรลักษณ์ จะเห็นจริงหรือคิดเอา เงื่อนไขอยู่ที่สมาธิที่ถูกต้องหรือจิตสิกขา ถ้ายังรู้สึกหนัก แน่น แข็ง ซึม ทื่อ หรือเป็นอย่างนี้ตลอด อันนี้ไม่ใช่แล้ว --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเจริญสติในชีวิตประจำวัน ๓๐ มกราคม ๒๕๖๒

การปฏิบัติใช้ใจของคนธรรมดามาก ไม่ดัดจริตให้ดีเกินจริง แล้วใช้ใจของคนธรรมดานี้ เราเคลื่อนไหวแล้วเรารู้สึก จิตใจเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงแล้วรู้สึก จิตปรุงความสุขความทุกข์ ความดี ความชั่วแล้วรู้สึก แล้วก็เห็นว่าร่างกายที่เคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง ก็เป็นร่างกายกว้างๆ เป็นวัตถุอันหนึ่งเคลื่อน ไม่ใช่ตัวเรา ความรู้สึกต่างๆ ที่เข้ามาสู่ใจหรือที่ใจปรุงขึ้นมา สุข ทุกข์ ดี ชั่ว กุศล อกุศล ละเอียดหรือหยาบ มาแล้วไปเกิดแล้วดับทั้งสิ้น อย่างนี้ถึงก้าวเข้าสู่กระบวนการของการเรียนรู้ตัวเอง --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ ๑๐ มกราคม ๒๕๖๓

ในความเป็นจริงกรรมฐานทุกตัว เป็นไปเพื่อฝึกให้เราหัดระลึก ให้มีเครื่องระลึก ไม่ให้หลงไปยาว สะเปะสะปะ พอเรามีเครื่องอยู่ จะเป็นบริกรรม หายใจ ขยับ ยืน เดิน นั่ง นอน สวดมนต์ หรืออะไรก็แล้วแต่ ทุกเครื่องอยู่ แค่เปรียบเทียบว่า มีเครื่องอยู่กับไม่มีเครื่องอยู่ ก็ต่างกัน คนที่ไม่มีเครื่องอยู่ จะฟุ้งสะเปะสะปะไปเรื่อยๆ คนที่มีเครื่องอยู่ ใจมันจะคลอเคลีย กับบางอย่างอยู่เรื่อยๆ ฉะนั้นความที่มันฟุ้งซ่านสะเปะสะปะจะไม่มี อันนี้ มันจะได้สมถะแล้ว จะได้ใจที่ไม่ฟุ้งซ่านมากมาย เหมือนกับพวกที่ไม่มีเครื่องอยู่เลย --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน ๑๘ มกราคม ๒๕๖๓

ภาวนาทุกวันแต่เป็นไปไม่ได้ที่จะเจริญทุกวัน เราต้องการความรู้ความเข้าใจที่เลยจากความเจริญนั้นไป เราต้องการเห็นของจริงว่า สภาวะทุกตัวเกิดแล้วดับ สติ สมาธิ ปัญญา เกิดแล้วก็ดับ ถ้าทำภาวนาแล้วต้องดีขึ้นเรื่อยๆ ดีขึ้นเรื่อยๆ เราเข้าใจผิด ในที่สุดเราจะค้นพบว่าทำไม่ได้ ของจริงต้องไม่เที่ยง เจริญบ้างเสื่อมบ้าง บางช่วงสติปัญญาดี บางช่วงทั้งๆที่ขยันอยู่ สติก็ไม่เกิด สมาธิก็ไม่ดี ความรู้ความเข้าใจก็ไม่มี เห็นอะไรก็ทื่อๆไปหมด นั่นแหละของจริง --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สอนคนจีน #๑๖ ๑๔ ธันวาคม ๒๕๖๒

ศาสนาพุทธจะเดินได้เร็ว จะต้องมีปัญญา ศาสนาพุทธเป็นศาสนาของคนมีปัญญา รู้จักคิดวิเคราะห์ รู้จักสังเกต ตั้งแต่สังเกตดู คิดวิเคราะห์พิจารณาได้ว่า กรรมฐานอะไรเหมาะกับเราทั้งสมถะ ทั้งวิปัสสนา แล้วก็ต้องมีโยนิโสมนสิการ คือ สังเกตการปฏิบัติของเราไปตลอด ว่าสิ่งที่เราทำนี้อยู่บนเส้นทางนี้ไหม ทำแล้วมันละบาปอกุศลต่างๆ ไหม กุศลทั้งหลาย มันเจริญขึ้นไหม พวกนี้ต้องดูทั้งสิ้น ภาวนาไปเรื่อย ก็ต้องวัดตัวเองไปเรื่อยๆ ว่าสติเราเกิดบ่อยไหม ต้องมาทบทวนตัวเองเรื่อยๆ ว่า ความก้าวหน้าต่างๆ ตัวชี้วัด เช่นใจเป็นกลาง เราเป็นกลางต่อสิ่งต่างๆ มากขึ้นไหม เราเห็นสิ่งต่างๆ ไม่เที่ยงหรือเห็นสิ่งต่างๆ เที่ยง เรายิ่งภาวนา เรายิ่งบังคับจิตได้ หรือภาวนายิ่งนานยิ่งค้นพบว่า เราสั่งจิตไม่ได้ บังคับไม่ได้ ทำอะไรไม่ได้หรือให้จิตมันดี --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สอนคนจีน #๑๗ ๑๑ มกราคม ๒๕๖๒

พอคิดเรื่องความตายบ่อยๆ ใจจะค่อยๆคลายจากความยึด จะเกลียดใคร แป๊บเดียวเราก็ตายแล้ว คนที่เกลียดเดี๋ยวก็ตาย จะรักใคร แป๊บเดียวคนที่เรารัก พ่อแม่เรา ลูกเราก็ตาย เคยรักใครบ้างไหม แล้วเคยไหมคนที่เรารักตาย แล้วจนถึงวันนี้ เราเป็นอย่างไรบ้าง ก็ไม่เป็นอะไร ตอนรักอยู่ก็จริงจัง พอนึกถึงความตายเรื่อยๆ ความจริงจังกับสิ่งต่างๆจะลดลง ใจคลายออก นึกถึงความตายบ่อยๆ ความฟุ้งซ่านก็ลดลง นึกถึงว่าในไม่ช้าไม่นาน เช่นพรุ่งนี้จะตาย วันนี้ของชอบแค่ไหนก็ไม่ซื้อแล้ว ของชอบที่เคยสะสมไว้ทั้งหมด วันหนึ่งก็ต้องเป็นของคนอื่น ที่หวงมากๆ ก็หวงไม่ไหวแล้ว ใจค่อยๆคลายออก ไม่ค่อยฟุ้งซ่าน ใจมีความสุข --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คนจีน #16 ๑๔ ธันวาคม ๒๕๖๒

เมื่อมีสัมมาทิฏฐิบริบูรณ์แล้ว มันจะพ้นจากทุกสิ้นเชิง อันนี้เป็นผล หลักการก็คือ เราจะมุ่งดับทุกข์ ทำที่สุดแห่งทุกข์ แล้วอะไรคือตัวทุกข์ กายกับใจเรานี้คือตัวทุกข์ ฉะนั้นเราจะมุ่งเรียนรู้อยู่ภายในกาย ภายในใจเราเท่านั้น เมื่อใดก็ตามที่เราไม่ได้ใส่ใจกายใจตัวเอง เมื่อนั้นเราหลุดออกจากการปฏิบัติแล้ว --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน#๑๕ ๒๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๒

สิ่งที่เราต้องรู้ ๓ บท คือ ศีลสิกขา จิตตสิกขา ปัญญาสิกขา ไม่ว่าคุณสายไหนจริตใด คุณต้องมีศีล จิตของคุณต้องถูก คือจิตต้องตั้งมั่นเป็นผู้รู้เป็นผู้ดู จะเป็นขณิกสมาธิ อุปจารสมาธิ อัปปนาสมาธิ ก็แล้วแต่ คุณต้องทำความสงบบ้าง เพื่อให้ใจได้พักผ่อน ซึ่งมีวิธีนับไม่ถ้วน คุณต้องเจริญปัญญา เจริญปัญญาก็ขึ้นอยู่กับว่าเราถนัดดูตัวไหน กาย เวทนา จิต ธรรม ในสติปัฏฐานสี่ เราก็เลือกเอา --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติ ๓ ธันวาคม ๒๕๖๒

ทุกวันเตือนตัวเองเรื่อยๆนะ ถ้าต้องการเดินบนเส้นทางนี้ไปด้วยความมั่นคง ละเลยเรื่องศีลไม่ได้ ครูบาอาจารย์ท่านเคยเปรียบเทียบเนืองๆว่า ศีลเหมือนแผ่นดิน คือคุณธรรมขั้นพื้นฐาน เรานึกว่าง่ายแต่จริงๆไม่ง่าย ถ้าพื้นฐานนี้ไม่ดี คุณธรรมสูงกว่านี้มันทำไม่ได้จริง ท่านว่าศีลเหมือนแผ่นดิน สมาธิกับปัญญาก็เหมือนบ้าน เหมือนโครงสร้างบ้าน เหมือนอาคารที่ตั้งอยู่บนแผ่นดิน ถ้าศีลไม่ดี คุณทำสมาธิเก่งอย่างไร คุณเจริญปัญญา ฉลาดหลักแหลมอย่างไร บ้านนี้ถ้าตั้งอยู่บนเลน รากฐานไม่ดีเดี๋ยวก็ล้มลงมาหมด --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติ ๓ ธันวาคม ๒๕๖๒

เรียนรู้ตัวเอง คือ ต้องเรียนรู้จนวันนึงเข้าใจว่า ตัวกูไม่มี ร่างกายนี้ ไม่ใช่ตัวเรา จิตใจนี้ ไม่ใช่ตัวเรา ความรู้สึกสุขทุกข์ ไม่ใช่ตัวเรา สัญญาความจำได้หมายรู้ ไม่ใช่ตัวเรา ความปรุงแต่งกุศลอกุศลดีชั่ว ไม่ใช่ตัวเรา ความรับรู้อารมณ์ทางตาหูจมูกลิ้นกายใจ ไม่ใช่ตัวเรา ที่สุดของความเข้าใจว่าไม่ใช่ตัวเรา ก็คือ ต้องเข้าใจว่าจิตนี้ไม่ใช่ตัวเรา เพราะอาศัยจิตนี้แหละ ถึงมีขันธ์ห้าขึ้นมา ถ้าเรารวบมาที่หัวใจของมัน คือ จิตนี้ไม่ใช่ตัวเรานะ ส่วนที่เหลือมันก็ไม่ใช่ตัวเราละ มันถึงต้องเรียนรู้ตัวเอง --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติ ๒ ธันวาคม ๒๕๖๒