Κάθε γωνία μια ιστορία, με την Ελένη Λετώνη

Η Μητρόπολη των Αθηνών πέρασε από σαράντα κύματα μέχρι να χτιστεί. Λεφτά δεν υπήρχαν, πού θα τη χτίζαμε δεν συμφωνούσαμε… Τελικά περάσανε τέσσερις αρχιτέκτονες και είκοσι χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί ο ναός. Δίπλα της ακριβώς ο ναός την Παναγίας της Γοργοεπηκόου που προϋπήρχε, έχει κι εκείνος πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Είναι το εκκλησάκι του Αγίου Ελευθερίου, που μοιάζει μια σταλίτσα δίπλα στο κτίριο της Μητρόπολης. Πάμε λοιπόν να μάθουμε τα μυστικά που κρύβει αυτό το πασίγνωστο σημείο της Αθήνας μας.  

Υπήρξε βασιλιάς μας που ήταν έτοιμος να πάει στην Κωνσταντινούπολη να τον στέψουν αυτοκράτορα. Ναι, αμέ. Απλά το ήξερε μόνο ο ίδιος. Η προσήλωση του Όθωνα στη Μεγάλη Ιδέα είναι τόσο συγκινητική όσο και επικίνδυνη – ενίοτε δε καταντούσε γελοία. Τα αγνά του κίνητρα είναι αδιαμφισβήτητα, αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι η τύφλωση του όσον αφορά τη Μεγάλη Ιδέα οδήγησε σε εξαιρετικά επικίνδυνα μονοπάτια την Ελλάδα και τελικά – κατά τραγική για τον ίδιο ειρωνεία – συντέλεσε στο να χάσει τον θρόνο του.

Η βασίλισσα Αμαλία δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις. Τη συναντάμε πίσω από τον Εθνικό Κήπο, το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο, τον μοναδικό στην Ελλάδα Πύργο Βασιλίσσης στο Ίλιον. Η στολή που εκείνη καθιέρωσε έχει γίνει η γυναικεία εθνική μας φορεσιά και έχει το όνομά της. Ακόμη και στην ίδρυση του ΝΑΤ, του πρώτου ασφαλιστικού φορέα στην Ελλάδα – και του δεύτερου στον κόσμου – έβαλε το χεράκι της. Γιατί όσο αναποφάσιστος και παντελώς ανίκανος να ηγείται ήταν ο Όθωνας, τόσο αποφασιστική και δυναμική ήταν η Αμαλία.

Στις 20 Μαΐου 1835 ο Όθωνας ενηλικιώθηκε. Χαρές και πανηγύρια εμείς – νομίζαμε ότι τα πράγματα θα άλλαζαν τώρα που θα αναλάμβανε την εξουσία ο νεαρός βασιλιάς. Η ψυχρολουσία όμως δεν άργησε να έρθει – η Βαυαροκρατία συνεχίστηκε και ένα φωτεινό διάλειμμα, όπου ανατέθηκε η προεδρία της κυβέρνησης στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, δεν επιβίωσε ούτε 40 μέρες. Η χρόνια αδιαλλαξία του Όθωνα σε συνδυασμό με τη χρεοκοπία της χώρας στις αρχές του 1843 ήταν βέβαιο ότι θα οδηγούσαν σε Επανάσταση. Έτσι κι έγινε – στις 3 Σεπτεμβρίου 1843.

Εκκλησία, Στρατός, Δικαιοσύνη, Εκπαίδευση, Δημόσια Διοίκηση – η Αντιβασιλεία έλαβε μέτρα σε όλους τους τομείς, με στόχο να δημιουργήσει ένα ισχυρό κράτος δυτικού τύπου. Ωστόσο, η αυταρχικότητα που μεταχειρίστηκε επανειλημμένως, το πολιτισμικό χάσμα ανάμεσα σε Έλληνες και Βαυαρούς, η προώθηση των τελευταίων στη δημόσια διοίκηση και τον στρατό καθώς και η επιβολή τελικά του Άρμανσμπεργκ ως κυρίαρχη δύναμη της Αντιβασιλείας έδωσε καθαρά αρνητικό πρόσημο σε αυτή την ιστορική περίοδο.

Το 1834 η Αθήνα μας γίνεται πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους. Μπορεί να μην υπήρχαν δρόμοι, ύδρευση, αποχέτευση, δημόσιος φωτισμός ή συγκοινωνίες αλλά το αρχαίο κλέος της παρέμενε ασυναγώνιστο – ειδικά στα μάτια των Βαυαρών που αποφάσισαν τη μεταφορά της πρωτεύουσας του νεογνού ελληνικού κράτους από το Ναύπλιο στην πόλη του Περικλή. Πώς βρέθηκαν όμως οι Βαυαροί στην Ελλάδα και ποιοι την κυβερνούσαν επί σχεδόν δυόμισι χρόνια μέχρι την ενηλικίωση του νεαρού βασιλιά Όθωνα;

Το 1850 δεν μπήκε καλά για τους Έλληνες. Δύο μόλις μέρες μετά την Πρωτοχρονιά είδαν τον βρετανικό στόλο να καταπλέει στον Πειραιά. Με μια ασήμαντη αφορμή, οι Βρετανοί επέβαλαν ναυτικό αποκλεισμό στην Ελλάδα, που οδήγησε σε πολλούς θανάτους από πείνα. Μπροστά στην αισχρή αυτή παραβίαση της εθνικής τους κυριαρχίας, οι Έλληνες επέδειξαν αξιοθαύμαστη ομοψυχία και αντοχή, βάζοντας στην άκρη κομματικές διαφορές και οικονομικά συμφέροντα μπροστά στην ηθική ταπείνωση της χώρας. Πρόκειται για τα «Παρκερικά» ή αλλιώς την «υπόθεση Πατσίφικο».

Ένα επεισόδιο με πρωταγωνιστή τον Κωστάκη Μουσούρο Μπέη, πρέσβη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στην Ελλάδα το 1847, έγινε η αφορμή για να εκδηλωθούν τα αντικρουόμενα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων στην ανατολική Μεσόγειο αλλά και να διαταραχθούν οι εύθραυστες ισορροπίες  που κρατούσε ο Κωλέττης στο εσωτερικό της χώρας. Η παρακαταθήκη του Κωλέττη θα παρέμεινε ζωντανή για πολλά χρόνια μετά το θάνατό του, με το στρεβλό σύστημα που είχε εγκαθιδρύσει να συνεχίζει να κυριαρχεί.

«Θυμόσοφος, ξετσίπωτος, αδίστακτος, που κυβερνούσε δίχως να δίνει λόγο σε κανέναν». Οι βουλευτές του τον έτρεμαν μιας και ήξεραν ότι αν δεν υποστήριζαν τα νομοσχέδιά του απλούστατα δεν θα ξαναέβγαιναν… Ο Ιωάννης Κωλέττης, ο πατέρας του ρουσφετιού και ο νονός της Μεγάλης Ιδέας, ήταν ο πρώτος συνταγματικός πρωθυπουργός της Ελλάδας. Πώς διοικούσε την Ελλάδα; Και πώς προέκυψε η φράση «μαϊμού του Κωλέττη» που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα;

Την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 ακολούθησε η Εθνοσυνέλευση που θα ψήφιζε το πρώτο Σύνταγμα του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους - το Σύνταγμα του 1844. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων προέκυψαν αρκετές διαφωνίες, με πιο σημαντική εκείνη που αφορούσε τους ετερόχθονες. Τότε ήταν που ο Ιωάννης Κωλέττης σε μια ομιλία του, δίχως να το επιδιώκει, “βάφτισε” το αλυτρωτικό όραμα των Ελλήνων - τη Μεγάλη Ιδέα.