Við fjölluðum um köld böð og sjósund í þættinum í dag, en Náttúrlækningafélag Íslands heldur málþing um efnið á morgun og yfirskriftin er Köld böð og sjósund - Heilsuefling eða öfgar? Þar koma fram ýmsir fyrirlesarar og meðal þeirra er Björn Rúnar Lúðvíksson prófessor og yfirlæknir ónæmisfræðideildar Landspítalans, hans erindi nefnist Sjórinn er skelfilega góður. Björn Rúnar spjallaði við okkur í dag.

Við fengum svo nýjan pistil, eða vinkil eins og Guðjón Helgi Ólafsson kýs að kalla pistla sína. Í þetta sinn bar Guðjón vinkil sinn upp að sveitaböllum.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Einar Kári Jóhannsson bókaútgefandi. Við fengum hann til að segja okkur frá því hvaða bækur hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hann í gegnum tíðina. Bækur sem Einar talaði um í dag voru:

Allt sem rennur e. Bergþóra Snæbjörnsdóttir

Staðurinn / Getting Lost e. Annie Ernaux

The Dry Heart e. Natalia Ginzburg

Elskhuginn e. Marguerite Duras

What We Owe the Future e. William MacAskill

Tónlist í þættinum í dag:

Vegbúinn / Hera Hjartardóttir og KK (KK)

Kveðju sendir blærinn / Elly Vilhjálms (Pugliese Vian og Pálmi Ólafsson)

Tasko tostada / Hljómar (Rúnar Júlíusson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Sigurjón Kjartansson. Hann er auðvitað annar helmingurinn af Tvíhöfða, útvarpstvíeykinu. Hann var í grínþáttunum Fóstbræðrum frá upphafi, en þeir þættir eiga aldafjórðungsafmæli um þessar mundir. Hann er tónlistarmaður, var t.d. í hljómsveitinni goðsagnakenndu HAM. Hann hefur leikið í kvikmyndum og sjónvarpsefni og svo hefur hann skrifað og framleitt sjónvarpsefni, eins og til dæmis Ófærðarseríurnar og miklu fleira og er einn höfunda Skaupsins í ár. Við fórum með honum aftur í tímann, hann rifjaði upp æskuna og uppeldisárin, bæði í Reykholti og á Ísafirði og svo röktum við okkur í gegnum lífið til dagsins í dag, tónlistina, grínið, útvarpsþættina og svo handritsskrifin og verkefnin framundan.

Í matarspjallinu í dag var svo víða komið við í fjarveru Sigurlaugar Margrétar. Frönsk súkkulaðikaka, panna cotta, chili con carne og matarlím svo dæmi séu tekin.

Tónlist í þættinum í dag:

Glugginn / Flowers (Rúnar Gunnarsson og Þorsteinn Eggertsson)

Stuðlagið um Sigurrós / Tvíhöfði (Sigurjón Kjartansson og Jón Gnarr)

Voulez-vous / Abba (Benny Andersson og Björn Ulvaeus)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Ragna Sólveig Þórðardóttir kom í þáttinn til okkar í dag og sagði sína reynslusögu af því að fá sjálfsofnæmissjúkdóminn Alopecia. Fyrir rúmum þremur árum fór Ragna að taka eftir skallablettum á höfði sínu, en hún hafði alla tíð verið með þykkt og mikið rautt hár. Fljótlega var hún greind með Alopecia. Ragna segir sjálf að hún sé ekki veik þótt hún sé vissulega með sjúkdóm en hún vill ekki að sjúkdómurinn skilgreini sig. Ragna sagði sína sögu og fræddi okkur um Alopecia í dag.

Krabbameinsfélagið Framför, sem var stofnað árið 2007, er félag karla með krabbamein í blöðruhálsi og aðstandenda. Félagið stendur fyrir árverkni- og fjáröflunarátakinu Blái trefillinn í nóvember, en félagið leggur til að hér eftir verði nóvember mánuður krabbameins í blöðruhálsi á Íslandi. Markmiðið með þessu átaki er í fyrsta lagi vitundarvakning um krabbamein í blöðruhálsi og í öðru lagi styrktarverkefni til að afla fjár við stuðnings- og þjónustuumhverfið hjá Framför. Yfirskrift átaksins í ár er Þú gengur aldrei einn. Guðmundur G. Hauksson, framkvæmdastjóri Framfarar og Stefán Stefánsson, sem er nýkominn til starfa hjá félaginu, komu í þáttinn í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Glaumbær / Dúmbó og Steini (Jóhann G. Jóhannsson)

Aint no Cure for Love / Leonard Cohen (Leonard Cohen)

Lítil Börn / B.G. og Ingibjörg (Booker T Jones, textahöfundur ókunnur)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Við kynntumst Lindu Ársælsdóttur í þættinum í dag. Linda hefur eytt stórum hluta síðustu 10 ára annars vegar á Svalbarða og hins vegar á suðurskautslandinu og þess á milli hefur hún verið landvörður í Vatnajökulsþjóðgarði. Sem sagt eyðir hún vetrunum annars vegar á norðurhjara og hins vega á suðurhjara jarðarinnar. Svo vill svo skemmtilega til að Linda er frá Svalbarðseyri á Svalbarðsströnd í Eyjafirði, sem að minnsta kosti hingað til við höfum ekki haldið að væri með neina sérstaka tengingu við Svalbarða, eyjaklasan í Norður-Íshafi, aðra en nafnið, þangað til nú. Linda sagði okkur frá því hvað hún er að bralla á þessum ystu hjörum jarðar í þættinum í dag.

Á morgun fer fram fyrirlestur í hádegisfyrirlestraröð RIKK ? Rannsóknastofnunar í jafnréttisfræðum við Háskóla Íslands. Fyrirlesturinn nefnist Breytt afstaða til samkynhneigðar - Viðhorf Íslendinga yfir tíma. Sigrún Ólafsdóttir prófessor í félagsfræði við Háskóla Íslands, kom til okkar í dag og sagði okkur frá niðurstöðum rannsóknar, sem hún hefur verið að vinna ásamt Silju Bára R. Ómarsdóttur og Sunnu Símonardóttur, sem byggir á könnun sem hefur verið gerð reglulega frá árinu 1984. Það er óhætt að segja að afstaða Íslendinga til samkynhneigðar hefur breyst mikið á ekki lengri tíma.

Flestir vita hver Benny Andersson er, einn fjórði af ABBA og einn þekktasti lagahöfundur í heimi. Benny hefur í seinni tíð samið mikið af þjóðlagatónlist sem og kórtónlist og þetta er einkar áhugavert efni og sýnir nýja hlið á þessum merka lagahöfundi. Á morgun verða sérstakir tónleikar í Víðistaðakirkju tileinkaðir Benny Andersson og þar koma fram kórar, hljóðfæraleikarar og einsöngvarar. Við ræddum við Svein Arnar Sæmundsson stjórnanda í þættinum.

Tónlist í þættinum í dag:

Háa c / Moses Hightower (Steingrímur Karl Teague, Andri Ólafsson og Moses Hightower)

Ekkert mál / Elín Ey (Ragnhildur Gísladóttir)

Ástarsæla / Júníus Meyvant (Gunnar Þórðarson og Þorsteinn Eggertsson)

Du ar min man / Benny Anderson Orkester og Helen Sjöholm (Benny Andersson og Björn Ulvaeus)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Erna Blöndal tónlistarkona vinnur við meistaraverkefni í Sköpun, miðlun og frumkvöðlastarfi við Listaháskólann og hennar rannsóknarverkefni snýr að tónlist og sálgæslu. Skiptir tónlist máli við útfarir og getur tónlist verið heilandi og hjálpað okkur í sorginni? Erna kom í þáttinn í dag og sagði okkur frá.

Hanna Þráinsdóttir körfuknattleiks- og frjálsíþróttakona er meðal 30 kvenna sem tilnefndar hafa verið til kjörs á konu ársins 2022 í háskólaíþróttunum í Bandaríkjunum. Hanna er fyrsta íslenska konan sem hlotið hefur slíka tilnefningu. 223.000 konur stunduðu íþróttir í tæpum ellefu hundruð háskólum sem eru aðilar að sambandinu. Úr þessum fjölmenna hópi tilnefndu háskólarnir upphaflega 577 kvenna hóp sem var svo niður skorinn niður í 156 og að lokum, eins og áður sagði, niður í 30 konur sem koma til greina að hljóta titilinn og Hanna er ein af þeim. Við slógum á þráðinn vestur um haf og heyrðum í Hönnu í þættinum.

Elín Björk Jónasdóttir veðurfræðingur kom svo til okkar í veðurspjall í dag. Í dag fræddi hún okkur um fjallaveðurfar.

Tónlist í þættinum í dag:

Það rökkvar í Róm / Erla Þorsteinsdóttir (Rascel Renato og Loftur Guðmundsson)

Hnefafylli af ró / Erna Blöndal (Vigdís Jónsdóttir og Þórdís Gísladóttir)

Bowling Green / Everly Brother (Terry Slater-Jacqualene Ertler)

Ég er maðurinn hennar Jónínu hans Jóns / Egill Ólafsson (George Forby og Emil Thoroddsen)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Sjálfsbjörg, landssamband hreyfihamlaðra, fór af stað í síðustu viku með herferð og vitundarvakningu um aðgengismál sem þau kalla - Öllum er boðið, nema fötluðum. Herferðin, sem er ansi beitt, varpar ljósi á að ef aðgengismál eru ekki í lagi þá er í raun verið að útiloka fatlað fólk. Þær Margrét Lilja Aðalsteinsdóttir, formaður Sjálfsbjargar og Ósk Sigurðardóttir, framkvæmdastjóri Sjálfsbjargar komu í þáttinn og sögðu okkur frekar frá aðgengismálum og þessari herferð.

Við fengum í dag nýjan pistil eða öllu heldur vinkil frá Guðjóni Helga Ólafssyni, skúffuskáldi og þjóðfræðiáhugamanni úr Flóanum. Í dag bar hann vinkilinn að sviðum, nánar tiltekið sviðahausum.

Og lesandi vikunnar í þetta sinn var rithöfundurinn Guðrún Eva Mínervudóttir. Hún er að gefa út nýja bók þessa dagana, Útsýni, sem við forvitnuðumst aðeins um. En svo sagði hún okkur auðvitað frá því hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina. Bækurnar sem Guðrún Eva talaði um:

Women Who Run With The Wolves eftir Clarissa Pinkola Estés

Lífið að leysa eftir Alice Munro

Tól eftir Kristínu Eiríksdóttur

Jón Oddur og Jón Bjarni eftir Guðrúnu Helgadóttur

Undrun og skjálfti eftir Amélie Nothomb

The Corrections eftir Jonathan Franzen

Tónlist í þættinum í dag:

Viðbein / Hljómsveitin Eva (Jóhanna Vala Höskuldsdóttir og Sigríður Eir Zophoníasardóttir)

Einsemd / Snorri Helgason (Snorri Helgason og Guðmundur Óskar Guðmundsson)

Á rauðum sandi / Ylja (Bjartey Sveinsdóttir og Guðný Gígja Skjaldardóttir)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Helga Möller söngkona. Helga er fædd í maí, í Eurovision mánuðinum, og hún byrjaði snemma að koma fram. Við áttum skemmtilegt spjall um lífið og tilveruna við Helgu í dag og við sögu koma til dæmis, blóðskipti, Laugarnesskóli, Róbert bangsi, flugfreyjustarfið, Eurovision, dúettinn Þú og ég dúettinn, golf og nýjar mjaðmir.

Í matarspjallinu í dag fékk Sigurlaug Margrét Albert Eiríksson til að tala um sykraðar kartöflur og hvernig á að elda þær. Það styttist í jólin og fólk notar ýmsar aðferðir til að matreiða þetta hnossgæti og ekki gengur öllum jafn vel við það. Auk þess eru ekki allir sammála um að sykraðar kartöflur séu hnossgæti yfir höfuð.

Tónlist í þætti dagsins:

Reykjavíkurborg / Þú og ég (Jóhann Helgason)

Ort í sandinn / Helga Möller (Geirmundur Valtýsson og Hilmir Jóhannesson)

Tunglið tunglið taktu mig / Helga Möller (Stefán S. Stefánsson og Theodóra Thoroddsen)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Á laugardaginn er alþjóðadagur heilablóðfalls, en heilablóðfall er þriðja algengasta dánarorsökin í heiminum og tvær manneskjur fá slag á dag hér á landi. Heilaheill vinnur að velferðar- og hagsmunamálum þeirra er fengið hafa slag eða heilablóðfall og aðstandendum þeirra. Þeir Þórir Steingrímsson, formaður Heilaheilla og Björn Logi Þórarinsson, lyf- og taugasérfræðingur á Landspítalanum, komu í þáttinn og fræddu okkur um heilablóðfall, algengi, að þekkja helstu einkenni og viðbrögð og svo frá dagskránni á laugardaginn þar sem Heilaheill verður með fræðslu og ráðgjöf í Kringlunni, Smáralindinni og á Glerártorgi milli kl.13-15.

Við vorum svo í sambandi við Spán, nánar tiltekið Tenerife, sem er orðin ein af uppáhalds eyjum Íslendinga. Við ræddum við Sigvalda Kaldalóns, öðru nafni Svala, en hann hefur búið með fjölskyldunni á eyjunni frá árinu 2017, með smá hléi í heimsfaraldrinum. Þau hjónin, ásamt öðrum eru að byggja upp fyrirtæki í ferðaþjónustu, en um 30 þúsund Íslendingar fara til Tenerife á ári. Svali segir að það sé heilmargt að skoða og upplifa á eyjunni sem ekki margir hafa hugmynd um. Það eru til dæmis 5 gróðurbelti á þessari litlu eyju. Svali fræddi okkur um Tenerife í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Það styttir alltaf upp / Ragnar Bjarnason (Jón Jónsson)

One of These Things First / Nick Drake (Nick Drake)

Elmar Hrafn / Geirfuglarnir (Halldór Gylfason)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Október er alþjóðlegur vitundarmánuður fólks með ADHD og ADHD samtökin standa fyrir fjölbreyttum viðburðum til að vekja athygli á málefnum fólks með ADHD. Gera má ráð fyrir að hátt í 20.000 Íslendingar séu með ADHD - greint eða ógreint, börn og fullorðnir. Í ár verður athyglinni sérstaklega beint að mikilvægi greininga, meðferðar og lyfja fyrir fólk með ADHD og því ástandi sem í þeim málum ríkir hér á landi, en biðtími eftir þessari mikilvægu þjónustu er um tvö ár. Yfirskrift mánaðarins er ADHD - greining, meðferð og lyf bjarga lífum! Hrannar Björn Arnarsson, framkvæmdastjóri ADHD samtakanna, og Anna Tara Andrésdóttir, doktorsnemi í heila- hugarstarfsemi og hegðun í Háskólanum í Barcelona komu í þáttinn í dag.

Bókin Undir gjallregni er frásögn lögreglumannsins Ólafs Ragnars Sigurðssonar af eldgosinu í Eyjum 1973. Ólafur var nýráðin lögregluþjónn í Vestmannaeyjum þegar eldgosið hófst aðfaranótt 23.janúar 1973. Ragnar varð eftir í eynni við björgunarstörf næstu vikur og skráði hjá sér minnisverða atburði, stóra og smáa og eru þeir uppistaðan í bókinni. Ólafur og barnabarn hans Marí Linda Jóhannsdóttir, sem aðstoðaði við skrifin, komu í þáttinn.

Við fengum svo póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag. Í póstkorti dagsins segir hann frá skemmtanalífi og veisluhaldi Vestmannaeyinga og svo frá ferðalöngun Magnúsar frá því að hann var strákur austur á fjörðum. Hann segir frá frægri veggmynd á múrnum í Berlínaborg sem er nú orðin eitt helsta tákn borgarinnar. Hann segir líka frá deilum sem eru risnar millum Breta og Indverja vegna gimsteins sem Indverjar segja breta hafa stolið en prýðir nú kórónu væntanlegrar drottningar.

Tónlist í þættinum í dag:

Þrek og tár / Haukur Morthens og Erla Þorsteinsdóttir (Otto Lindblad og Guðmundur Guðmundsson)

Gakktu alla leið / Hjálmar (Smokey Robinson, Ronald White og Bragi Valdimar Skúlason)

Hr. Reykjavík / Stuðmenn (Valgeir Guðjónsson og Sigurður Bjóla Garðarsson)

Heima / Sextett Ólafs Gauks (Oddgeir Kristjánsson og Ási í Bæ)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Stefán Halldórsson, félagsfræðingur, rekstrarhagfræðingur og ættfræðigrúskari, kom í þáttinn í dag einmitt til að tala um ættfræðigrúsk. Hann hefur kennt námskeiðið Ættfræðigrúsk - fjölskyldusaga þín á netinu hjá Endurmenntun Háskóla Íslands þar sem hann hjálpar fólki að grúska í sinni eigin ættfræði. Sem sagt kennir hann fólki að að nýta sér gagnagrunna og skjalasöfn á netinu til að afla upplýsinga um sögu fjölskyldu sinnar allt að 200 ár aftur í tímann. Við fengum Stefán til að útskýra þetta fyrir okkur í þættinum.

Daníel Bergmann ljósmyndari hefur myndað íslenska fálkann í rúm 20 ár í íslenskri náttúru. Við töluðum í dag við Daníel um nýútkomna ljósmyndabók hans, Fálkinn, sem kom út í síðustu viku en bókin er afrakstur rúmlega tveggja áratuga vettvangsvinnu við alls kyns óblíðar aðstæður að vetri, en einnig góðar að sumri og það tók tíma að ávinna sér traust fálkana. Daníel sagði okkur frá í þættinum.

Elín Björk Jónasdóttir kom svo í þáttinn og ræddi við okkur um veðrið og áhugaverð veðurfyrirbrigði í dag eins og undanfarna þriðjudaga. Í dag fræddi hún okkur meðal annars um rosabauga og hjásólir.

Tónlist í þættinum í dag:

Bjartsýni / Ríó tríó (Gunnar Þórðarson og Jónas Friðrik Guðnason)

Mississippi / The Cactus Blossoms (Jack Torrey)

Girl From Before / Blood Harmony (Örn Eldjárn Kristjánsson)

Kentucky / Billie Joe Armstrong og Norah Jones (Karl Davis)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR