Í síðustu viku náði kylfingurinn Guðmundur Ágúst Kristjánsson þeim frábæra árangri að tryggja sér fullan keppnisrétt á Evrópumótaröðinni í golfi, en þúsundir kylfinga um heim allan dreymir um að geta keppt meðal þeirra bestu, annað hvort á Evrópumótaröðinni eða þeirri bandarísku. Guðmundur Ágúst er aðeins annar íslenski karlkylfingurinn sem hefur náð þessum áfanga og einungis fjórar íslenskar konur hafa spilað á Evrópumótaröðinni. Samkeppnin er gríðarleg og árangurinn því glæsilegur hjá Guðmundi Ágústi, en við ætlum að fá hann til að segja okkur aðeins frá því hvernig þetta gekk fyrir sig, hvernig líf atvinnukylfingsins er og hvað er framundan? En keppnistímabilið hefst strax í þessari viku í Suður-Afríku.

Við fengum vinkil frá Guðjóni Helga Ólafssyni, skúffuskáldi og þjóðfræðiáhugamanni úr Flóanum. Í dag bar hann vinkil sinn að hitaveiturörum.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var svo Snæbjörn Arngrímsson, bókaútgefandi og rithöfundur. Hann hefur átt ótrúlegan feril í bókaútgáfu, bæði hér á landi og í Danmörku og nú er hann búinn að skrifa og gefa út spennusöguna Eitt satt orð. En hann sagði okkur frá því hvaða bækur hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hann í gegnum tíðina.

Snæbjörn talaði um eftirtaldar bækur:

Om udregning af omfang e. Solvej Balle

Gegn gangi leiksins e. Braga Ólafsson

Útsýni e. Guðrúnu Evu Mínervudóttir

The Lincoln Highway e.Amor Towles

Splunkunýr dagur e. Pétur Gunnarsson

og japanska höfundinn Kazuo Ishiguro

Tónlist í þættinum í dag:

Við arineld / Valgerður Guðrún Guðnadóttir (Magnús Eiríksson og Kristján frá Djúpalæk)

Afmælisdiktur / Egill Ólafsson og Arnmundur Ernst B. Björnsson (Atli Heimir Sveinsson og Þórbergur Þórðarson)

Enginn veit / Sigrún Harðardóttir og Orion (Paul McCartney, John Lennon og Eysteinn Jónasson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgestur Mannleg þáttarins í þetta sinn var rithöfundurinn Þórarinn Eldjárn. Þórarinn hefur auðvitað skrifað ljóðabækur, smásögur og skáldsögur sem flestir landsmenn þekkja. Auk þess hefur hann þýtt mikið úr Norðurlandamálum og ensku, meðal annars nokkur leikrit eftir Shakespeare. Nú er nýkomin út bókin Tættir þættir þar sem Þórarinn tekur saman þrjátíu og sjö áður óbirta þætti sem fara úr einu í annað um hitt og þetta. Við fengum Þórarinn til að segja okkur frá æskuheimilinu sínu, en hann ólst upp bókstaflega í Þjóðminjasafninu. Svo fórum við á handahlaupum með Þórarni í gegnum lífið til dagsins í dag.

Í matarspjalli dagsins voru setti svo Sigurlaug Margrét mandarínur á dagskrána. Á þessum árstíma koma heilu kassarnir af mandarínum í búðirnar og við ræddum um hversu margar væri ráðlagt að borða í einu og svo ræddum við aðeins aðra sítrusávexti.

Tónlist í þættinum í dag:

Gegnum holt og hæðir / Þursaflokkurinn ( Egill Ólafsson og Þórarinn Eldjárn)

Naflaskoðun / Ragnheiður Gröndal (Jóhann Helgason og Þórarinn Eldjárn)

Já, svo sannarlega / Borgardætur (Lawrence, Sirnay og Þórarinn Eldjárn)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Háskólakennarar á eftirlaunum með langa reynslu af starfi með alkóhólistum og rannsóknum, skrifuðu saman bók sem byggir á 50 viðtölum við alkóhólista sem höfðu verið án vímu í 5 ár eða lengur. Viðmælendur bókarinnar voru spurðir hvað þeir hefðu gert til að takast að vera vímulausir svo lengi. Svörin voru tekin í þemu og niðurstöðurnar, sem voru mjög afgerandi, eru birtar í bókinni Sigurinn liggur í uppgjöfinni. Sigurlína Davíðsdóttir, doktor í félagssálfræði er annar höfunda bókarinnar og hún kom í þáttinn í dag.

Sagnfræðingafélag Íslands stendur fyrir málþingi í næstu viku undir yfirskriftinni Er sagnfræði siðleg? Kristín Svava Tómasdóttir sagnfræðingur heldur þar erindi sem nefnist Að segja sögur og nefna nöfn. Í erindinu veltir hún fyrir sér hvernig nálgast á viðkvæm viðfangsefni og hvaða stíl á að tileinka sér þegar fjallað er um fólk og persónuleg málefni þeirra. Hvenær á að nafngreina fólk í söguskoðun, því sagnfræðingar sem vinna með viðkvæm málefni, t.d. á sviði heilbrigðissögu, eru alls ekki sammala um það. Kristín Svava sagði okkur betur frá þessu í þættinum.

Herdís Helga Arnalds, hagfræðingur og tölvunarfræðingur, hefur haft óbilandi áhuga á trjárækt og plöntulífríkinu frá barnæsku. Hún stofnaði fyrirtækið Blómstru fyrir stuttu og hjálpar hún þúsundum viðskiptavina við að halda lífi í plöntunum sínum í gegnum plöntuáskriftarþjónustu og sendir fólki meðal annars leiðbeiningar og fróðleik. Herdís Helga kom í þáttinn í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Ferrari / Ragnheiður Gröndal (Páll Torfi Önundarson)

Dag eftir dag / Múgsefjun (Eva Hafsteinsdóttir og Hjalti Þorkelsson)

Gamli góði vinur / Mannakorn (Magnús Eiríksson)

Lifðu hægt / Hildur Vala Einarsdóttir (Svavar Knútur og Karl Ágúst Úlfsson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Í dag er dagur íslenskrar tungu og afmælisdagur Jónasar Hallgrímssonar. Það eru 215 ár í dag frá því að Jónas fæddist og hann lést langt fyrir aldur fram, ekki nema 37 ára. En á sinni stuttu ævi þá hafði hann þó mikil áhrif og ekki síst eftir sinn dag. Það er auðvitað engin tilviljun að dagur íslenskrar tungu hafi verið settur á afmælisdag Jónasar, orðasmíði hans, ljóðin og hans skrif og þau áhrif sem hann hefur haft réttlæta það og miklu meira. Við fengum Önnu Sigríði Þráinsdóttur, málfarsráðunaut RÚV, til þess að koma í þáttinn til að tala við okkur um Jónas og hans órjúfanlegu tengingu við íslenska tungu. En hún, ásamt Elínu Elísabetu Einarsdóttur, gaf nýlega út bókina Á sporbaug - nýyrði Jónasar Hallgrímssonar.

Hörður Svavarsson leikskólastjóri á leikskólanum Aðalþingi segir að álagið vegna þrengsla í leikskólum sé orðið svo mikið að fullorðna fólkið forði sér, þess vegna sé erfitt að ráða fólk til starfa í leikskólunum. En eftir sitja börnin, þau geta ekki forða sér. Hörður hefur rannsakað hvaða rými börn hafa í leikskólum og hann bendir á að leikskólar séu meira mannaðir á Íslandi en í öðrum löndum. Hann segir það vera vegna þess að viðbrögð vegna aukins álags sem þrengslin valda hafa verið ákall um aukna mönnun. Hann telur að ef börnin hefðu meira rými, á borð við það sem gerist í öðrum löndum, þyrfti ekki eins mikla mönnun. Hörður útskýrði þetta í þættinum í dag.

Elín Björk Jónasdóttir veðurfræðingur kom til okkar í veðurspjall í dag. Hún kann ákaflega vel að segja á áhugaverðan hátt frá hinum ýmsu fyrirbrigðum í veðrinu og í dag talaði hún um methlýindi undanfarið.

Tónlist í þættinum í dag:

Reiknaðu með mér / Björn Jörundur og Ragga Gröndal (Björn Jörundur Friðbjörnsson)

Hættu að gráta hringaná / Ylja (Þjóðlag og Jónas Hallgrímsson)

Skýjaglópur / Júníus Meyvant og KK (Júníus Meyvant)

Veðurglöggur / Spilverk þjóðanna (Egill Ólafsson, Valgeir Guðjónsson og Sigurður Bjóla Garðarsson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Rósa María Hjörvar, doktorsnemi í bókmenntafræði, flytur á fimmtudaginn fyrirlesturinn Eitruð karlmennska og perlufestar í óbyggðum norðursins, en hann er hluti af hádegisfyrirlestraröð RIKK, Rannsóknastofnunar í jafnréttisfræðum við HÍ. Þar skoðar hún hinsegin persónur í þremur frægum bókum sem skrifaðar eru á mismunandi tímum, Gróður jarðar eftir Knut Hamsun, Sjálfstætt fólk eftir Halldór Laxnes og Höfundur Íslands eftir Hallgrím Helgason. Hún segir að saga þessara persóna spegli breytileg viðhorf til hinseginleika og karlmennsku. Rósa útskýrði þetta betur í þættinum.

Svo forvitnuðumst við um nýja útgáfu af gestabókinni sem var til á öllum heimilum, en sést varla í dag nema í brúðkaupum og fermingaveislum. Kristborg Bóel Steindórsdóttir vill einmitt endurvekja gestabókamenninguna hér á landi og blása lífi í þessa arfleifð og hún lét ekki þar staðar numið því hún ákvað líka að gefa út bók þar sem fólk getur haldið utan um drauma sína, þ.e. ekki drauma næturinnar, heldur sem þá drauma sem við vonum að rætist. Kristborg sagði okkur meira frá þessu í dag.

Við sögðum svo frá spili sem sker sig dálítið frá öðrum skemmtispilum sem eru í boði. Það kallast Húsið og varð til sem lokaverkefni Helgu Berglindar Sigurþórsdóttur og Gunnu Stellu Pálmarsdóttur í Fjölskyldumeðferð hjá Endurmenntun H.Í. Þær eiga samtals margra ára reynslu af vinnu með börnum, unglingum og fullorðnum. Húsið er spurningaspil sem opnar á allskyns samræður og er hugsað sem tengslaeflandi verkfæri sem fær börn til að kynnast foreldrum sínum betur, ömmur og afa til að kynnast barnabörnunum, systkini til að tala saman á dýpri hátt og vináttu til að eflast. Helga og Gunna komu í þáttinn í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Að vera í sambandi / Stuðmenn (Jakob Frímann Magnússon)

Take me dancing / Hafdís Huld (Hafdís Huld Þrastardóttir og Tim Gordine)

Girl from Before / Blood Harmony (Örn Eldjárn Kristjánsson)

Ready Teddy / Buddy Holly (John Marascalco og Robert Blackwell)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Við sáum á samfélagsmiðlum í gær að feðradagurinn var mörgum ofarlega í huga og í gær var einmitt málstofa í Norræna húsinu um föðurhlutverkið í barnabókmenntum. Umræðan snerist meðal annars um skopmyndir, fjölbreyttar, kómískar og fjarverandi portrettmyndir af feðrum í barnabókmenntum og þáttakendur viðruðu viðhorf sín til föðurhlutverksins, þar á meðal breytingar, vankanta og staðalmyndir bæði frá faglegu og persónulegu sjónarhorni sem feður. Meðal þeirra sem tóku til máls í gær voru þeir Björn Grétar Baldursson flugumferðarstjóri og Sverrir Norland rithöfundur og þeir komu í þáttinn í dag.

Við fengum vinkil frá Guðjóni Helga Ólafssyni í dag. Guðjón er skúffuskáld og þjóðfræðiáhugamaður úr Flóanum og í dag bar hann vinkilinn að drykkjum fortíðar og nesti.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Eva Rún Þorgeirsdóttir rithöfundur með meiru. Hún hefur skrifað barnabækur og nú eru tvær bækur að koma út eftir hana. En við fengum að vita hvað hún hefur sjálf verið að lesa og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina. Rún talaði um eftirfarandi bækur:

Andardráttur eftir James Nestor

Dauðinn og mörgæsin eftir Andrej Kúrkov,

Sonur minn eftir Alejandro Palomas

Bekkurinn minn eftir Yrsu Þöll Gylfadóttur,

Allt í plati eftir Sigrúnu Eldjárn

Um tímann og vatnið eftir Andra Snæ Magnason

Tónlist í þættinum í dag:

Ó pabbi minn / Ingibjörg Þorbergs (Burkhard og Þorsteinn Sveinsson)

In my fathers eyes / Eric Clapton (Eric Clapton)

Chi baba chi baba / Lesstofan, Fríða Dís Guðmundsdóttir (David Mack og Jóhann Axel Andersen)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Þórólfur Guðnason. Hann hefur nú látið af störfum sem sóttvarnarlæknir Íslands eftir langan feril og án þess að gera lítið úr ferlinum í heild þá er ekki hægt að segja annað en að síðustu tvö árin hafi verið sérstaklega viðburðarrík þar sem Þórólfur var allt í einu í sjónvarpinu inni á heimilum allra landsmanna á hverjum einasta degi að leggja línurnar í gegnum faraldurinn. En við fórum aftur í tímann með Þórólfi og forvitnuðumst um æskuna og uppeldið á Eskifirði og í Vestmannaeyjum, tónlistina og bassaleikinn, starfsferilinn, faraldurinn og svo auðvitað hvernig honum gengur að vera sestur í helgan stein.

Svo kom Sigurlaug Margrét, besti vinur bragðlaukanna, til okkar í matarspjallið og þar var finnskur matur á dagskránni eftir Helsinkiferð Sigurlaugar. Hvað er best að borða í Finnlandi? Það er samt ekki endilega víst að það hafi komið fram í matarpsjalli dagsins.

Tónlist í þættinum í dag:

Ég veit þú kemur / Ellý Vilhjálms (Ási í Bæ og Oddgeir Kristjánsson)

Heima / Haukur Morthens (Ási í Bæ og Oddgeir Kristjánsson)

Dísir vorsins / Karlakórinn Heimir (Bjarki Árnason)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Við fengum sérfræðing í þáttinn í dag. Í þetta sinn var það Tómas Guðbjartsson hjartaskurðlæknir og prófessor í skurðlækningum við Háskóla Íslands. Við ræddum við hann um hjartaheilsuna og svo svaraði Tómas spurningum sem hlustendur hafa sent inn í pósthólf þáttarins, [email protected]. Rekja má um þriðjung allra dauðsfalla á Íslandi til hjarta- og æðasjúkdóma því er þetta mjög mikilvægt umræðuefni sem gott er að velta fyrir sér. Spurningarnar sem hlustendur sendu inn snérust meðal annars um blóðþrýsting, ættgengi, gáttatif, snjallúr, rauðvín og mataræði og Tómas gerði sitt besta að svara þeim.

Tónlist í þættinum í dag:

Lukta-Gvendur / Björk Guðmundsdóttir og Tríó Guðmundar Ingólfssonar (Nat Simon og Eiríkur Karl Eiríksson)

Dansað á dekki / Fjörefni (Nicholas P. og Ellert Borgar Þorvaldsson)

Árni Þór Sigurðsson er sendiherra Íslands í Moskvu. Hann er á landinu þessa dagana og kom í þáttinn í spjall. Við forvitnuðumst um það hvernig er að búa í Moskvu núna í skugga stríðsins. Hvernig hann upplifir daglegt líf í Rússlandi og stemmninguna hjá almenningi og þá sérstaklega núna þegar stríðið hefur dregist á langinn. Áður en Árni varð sendiherra í Moskvu hafði hann lært rússnesku og unnið sem leiðsögumaður í Rússlandi og var fréttaritari fyrir RÚV þar í landi. Þetta eru óneitanlega sérstakir tímar til að vera í Rússlandi og við fengum Árna til að segja okkur frá sinni reynslu í þættinum.

Við fengum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag. Í póstkorti dagsins sagði Magnús frá samgöngum, sem eru mál málanna í Vestmanneyjum, þar talar fólk ekki lengur um lunda og aflabrögð, aðeins ferjur, göng og hafnir. Magnús sagði frá samgönguáhuga Eyjaskeggja í póstkortinu en líka frá núvitundinni sem er mikið í tísku um þessar mundir, iðnaðurinn í kringum hana veltir milljörðum í hvaða mynt sem talið er. Í lokin minntist Magnús á þær reglur sem giltu hjá Ríkistútvarpinu um flutning á jólatónlist áður en útvarpsleyfi voru gefin frjáls.

Tónlist í þættinum í dag:

Dýrð í dauðaþögn / Ásgeir Trausti Einarsson (Ásgeir Trausti Einarsson og Júlíus Aðalsteinn Róbertsson)

Kalinka / Soviet Army Chorus and Band (Ivan Larionov)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON

Skátahreyfingin á Íslandi fagnaði um helgina 110 árum frá upphafi starfs á Íslandi og 100 ára afmæli kvenskátastarfssins og auðvitað var það gert með afmæliskvöldvöku. Upphafið var 2. nóvember árið 1907, en þá komu saman nokkrir skátafélagar í Fjósinu, að baki Menntaskólans við Reykjavík. Harpa Ósk Valgeirsdóttir er skátahöfðingi Íslands og hún kom í þáttinn og fór aðeins með okkur yfir sögu skátahreyfingarinnar á Íslandi.

Á laugardaginn heldur Félag um átjándu aldar fræði málþing undir yfirskriftinni - Af sjálfsævisögum frá átjándu og nítjándu öld í Þjóðarbókhlöðunni. Teknar verða fyrir fjórar íslenskar sjálfsævisögur frá átjándu og nítjándu öld og þær greindar með augum ævisöguritaranna. Skoðuð verða samskipti söguritaranna við annað fólk, hugmyndafræði sem birtist í sögum þeirra, sjálfsmynd svo og dómar þeirra um annað fólk. Mjög áhugaverð innsýn í lífið á 18. og 19. öld. Margrét Gunnarsdóttir, sagnfræðingur og skjalavörður á Þjóðskjalasafni Íslands og Svavar Sigmundsson, rannsóknarprófessor emeritus við Stofnun Árna Magnússonar, komu í þáttinn og sögðu frá.

Elín Björk Jónasdóttir veðurfræðingur kom svo í sitt vikulega veðurspjall og í dag fjallaði hún um loftslagsmálin og COP27 loftslagsráðstefnuna sem stendur nú yfir í Egyptalandi.

Tónlist í þættinum í dag:

Ameríka / Valdimar Guðmundsson og Þorsteinn Einarsson, úr Hljómskálanum (Bragi Valdimar Skúlason og Magnús Eiríksson)

Eitt lag enn / GÓSS (Hörður Gunnar Ólafsson og Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson)

Just the way you are / Billy Joel (Billy Joel)

Aftur heim til þín / Eyþór Ingi og Lay Low (Jónína Guðrún Eysteinsdóttir og Baldur Hjörleifsson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR