Sérfræðingur þáttarins í dag var Dr. Erla Björnsdóttir, svefnsérfræðingur. Erla rannsakaði svefnleysi, andlega líðan og lífsgæði hjá sjúklingum með kæfisvefn í doktorsnámi sínu. Hún hefur sérhæft sig í hugrænni atferlismeðferð við svefnleysi og vinnur að rannsóknum á því sviði ásamt samstarfsfólki í Evrópu og Bandaríkjunum. Við ræddum við hana í fyrri hlutanum um hennar störf í svefnráðgjöf og meðferð. Svo í seinni hluta þáttarins svaraði Erla spurningum sem hlustendur hafa sent inn í netfang þáttarins, [email protected]. Spurningarnar í dag fjölluðu t.d. um áhrif skjánotkunar á svefn, nikótínneysla, leiðréttingu klukkunnar, svefnlyf, tíð þvaglát á næturna, flóaða mjólk og fleira.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Tónlistardeild Listaháskólans stendur nú fyrir námskeiðinu Tónlist og heilabilun, eða Music and Dementia. Þetta er sjötta árið sem þetta frumkvöðlaverkefni hefur verið starfrækt hér Íslandi og að þessu sinni fer verkefnið fram á hjúkrunarheimilinu Grund þar sem sem heimilisfólk, átta skjólstæðingar Grundar, og starfsfólk á heimilinu taka þátt. Stuðst er við verkefnið Music for Life sem hefur verið starfrækt í London í rúmlega tuttugu ár. Þær Magnea Tómasdóttir söngkona og Herdís Anna Jónsdóttir víóluleikari í Sinfóníuhljómsveit Íslands komu í þáttinn og sögðu frá.

Málefni flóttafólks hafa auðvitað verið mikið í fréttum og umræðunni undanfarið. Unnið er að því hörðum höndum að finna húsnæði og aðstoða það flóttafólk sem komið er til landsins við að koma sér fyrir. Við fréttum í gegnum Fjölmenningarsetur að það væri samningur milli sveitarfélaga og Góða hirðisins til að aðstoða fjölskyldur flóttafólks að fá húsgögn og muni fyrir heimili þeirra. Við heyrðum í Sigrúnu Guðnýju Markúsdóttur, verkefnastjóra verslana Góða hirðisins og fengum hana til að segja okkur meira frá þessu.

Ása Baldursdóttur hlaðvarpsráðgjafi þáttarins koma svo til okkar og hélt áfram að ráðleggja okkur hvaða hlaðvörp eru áhugaverð að hlusta á og hvaða efni á streymisveitum er þess virði að skoða. Í dag sagði hún meðal annars frá hlaðvarpinu Something Was Wrong, þar sem kafað er í mál konu sem var gift siðblindum ofbeldismanni, þar sem raunveruleikinn err svo sannarlega fáránlegri en nokkur skáldskapur. Svo sagði Ása okkur frá tveimur sjónvarpsþáttaröðum, Severance, eftir ameríska leikarann og leikstjórann Ben Stiller sem er að slá öll áhorfsmet á streymisveitunni Apple og svo The Last Dance, heimildarþáttum á Netflix sem er fjalla um Michael Jordan og Chicago Bulls, eitt sigursælasta lið í sögu NBA körfuboltadeildarinnar í Bandaríkjunum.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Eyrún Eyþórsdóttir, doktor í mannfræði og lektor í lögreglufræðum við Háskólann á Akureyri, heldur á fimmtudaginn fyrirlestur sem nefnist Hatur gegn hinsegin. En hún hefur verið að vinna rannsókn frá árinu 2019 þar sem hún tekur viðtöl við einstaklinga sem hafa upplifað hatursglæpi á eigin skinni. Hluti viðmælenda hennar eru hinsegin, þ.e.a.s. samkynhneigðir eða transfólk. Eyrún kom í þáttinn í dag og sagði okkur frá þessari rannsókn og fyrirlestrinum, sem er hluti hádegisfyrirlestrarraðarinnar Hinsegin Ísland í alþjóðlegu samhengi og er haldinn í samstarfi við RIKK, Rannsóknarstofnunar í jafnréttisfræðum og Jafnréttisskólans.

Rakel Sigurðardóttir er andlegur einkaþjálfari og segir að þegar hún fór sjálf í gegnum andlega einkaþjálfun, opnaðist nýr heimur fyrir henni sem hjálpaði henni að ná tökum á andlegu heilsunni. Rakel segir að andleg einkaþjálfun hjálpi fólki sem upplifi kvíða, óöryggi, hræðslu, lítið sjálfstraust, að vita ekki hvað það vill, er hrætt við álit annarra, þorir ekki að fara sína eigin leið í lífinu eða á erfitt með að standa með sjálfu sér. Rakel sagði okkur meira frá andlegri einkaþjálfun í þættinum í dag.

Krakkaveldi er heiti á verkefni sem þær Hrefna Lind Lárusdóttir og Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir komu með í Grunnskóla Drangsness. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, hitti þær stöllur og fékk þær til að segja frá verkefninu og svo fáum við að heyra nemendur segja frá útkomunni. Nemendurnir sem rætt var við heita Kári, Friðgeir Logi, Kristjana Kría og Katrín.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Á aðalfundi ADHD samtakanna,sem haldinn var í síðustu viku kom fram að samtökin fagna þeim breytingum sem nú er verið að gera á þjónustu við fólk með ADHD. Nýtt ADHD teymi heilsugæslunnar fyrir fullorðna, Geðheilsumiðstöð barna og fyrirheit um aukið fjármagn og bætta þjónustu á landsvísu. En samtökin segja jafnframt að skaðlegar afleiðingar ógreinds og ómeðhöndlaðs ADHD verða sífellt ljósari og afleiðingar aðgerðarleysis liðinna ára kalla hinsvegar á stóraukið fjármagn næstu árin til að vinna niður þá 3-4 ára biðlista sem nú blasa við. Við ræddum við Vilhjálm Hjálmarsson formann samtakanna í þættinum í dag um stöðuna og hann sagði til dæmis hversu mikið breyttist eftir að hann greindist með ADHD um þrítugt.

Á föstudaginn var 1. apríl. Ekki varð neitt úr aprílgabbi hér í þættinum, en Þór Fjalar Hallgrímsson hefur verið við starfsnám hér á Rás 1 undanfarnar vikur fann nokkur gömul aprílgöbb úr útvarpinu í safni RÚV, þar á meðal það fyrsta frá árinu 1957. Við fengum að heyra brot úr þeim í þættinum.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Álfur Birkir Bjarnason nýkjörinn formaður Samtakanna 78. En í síðustu viku var einmitt sýnileikadagur transfólks og að auki tengdust Samtökin 78 einmitt vel heppnuðu aprílgabbi frá því á föstudaginn sem við fengum hann til að segja okkur aðeins frá og svo auðvitað líka frá bókum sem hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hann í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Anita Briem leikkona. Hún hefur leikið frá því hún var mjög ung, byrjaði 9 ára gömul í Emil í Kattholti í Þjóðleikhúsinu. Hún fór 16 ára ein til Bretlands og komst inn í einn þekktasta leiklistarskóla í heiminu, Royal Academy of Dramatic Arts. Hún sagði okkur frá námsárunum og til dæmis frá því að hún fékk verðlaun fyrir bardagalist. Eftir útskrift þaðan hefur hún leikið í fjölda sjónvarpsþátta og kvikmynda, hér heima og erlendis. Svo sagði hún okkur frá sínu nýjasta verkefni, þar sem hún leikur aðalhlutverkið í nýrri íslenskri kvikmynd sem fer í almenna sýningu í kvöld, Skjálfti, eftir Tinnu Hrafnsdóttur. Við spjölluðum sem sagt við Anitu um æskuna og uppvöxtinn og ferðalagið í gegnum lífið til dagsins í dag.

Í matarspjallinu í dag töluðum við um brauðsúpu. Ekki eru allir jafn spenntir fyrir henni, sum okkar elska hana á meðan önnur... jah ekki jafn mikið.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Sérfræðingur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Guðríður Helgadóttir garðyrkjufræðingur. Hún sagði okkur frá starfi sínu og svaraði spurningum sem hlustendur sendu í pósthólf þáttarins.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG MARGRÉT BLÖNDAL

Valdimar Svavarsson ráðgjafi hefur um langt skeið starfað við ráðgjöf og kennslu á félagslega sviðinu og vann í nokkur ár við einstakling- og pararáðgjöf og má segja að samskipti sé hans sérgrein. Á síðustu árum hefur hann haldið námskeið, fyrirlestra og sinnt teymisþjálfun innan fjölmargra fyrirtækja og stofnanna og meðal annars um virðingu á vinnustað, meðvirkni á vinnustað og sjálfsmynd og ábyrgð starfsfólks. Við vorum á vinnustaðanótum með Valdimar.

Í Póstkorti dagsins frá Magnúsi R. Einarssyni segir hann af sjóferðum sínum með Herjólfi sem hefur oftar en ekki þurft að sigla til Þorlákshafnar frekar en til Landeyjahafnar í vetur. Oft hefur verið haugasjór en Magnús líkar það ágætlega enda sjóhraustur. Í þessum ferðum les hann ýmislegt sér til skemmtunar og fróðleiks. Að þessu sinni sagði hann frá ólíkum glæpamönnum sem hann fræddist um síðast þegar hann sigldi með emmess Herjólfi.

Tónlistarhópurinn Umbra hefur um árabil sérhæft sig í flutningi fornrar og nýrrar tónlistar og í þeirri list að vekja forn þjóðlög eða gleymda lagboða til lífsins.Umbra fékk Íslensku tónlistarverðlaunin árið 2018 fyrir plötuna Sólhvörf og núna eru þær að leggja lokahönd á nýjustu plötu sína;Bjargrúnir en hún mun koma út í maí hjá Dimmu og fer í dreifingu víða um Evrópu. Platan kafar djúpt í þjóðlagaarfinn okkar, og kveðskapur plötunnar kemur frá ýmsum tímum, sá elsti frá 13. öld og sá yngsti frá 19. öld. Yrkisefnin eru æði ólík en öll draga skáldin fram einhvers konar raunir kvenna.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

MANNLEGI ?MIÐVIKUDAGUR 30.MARS- 2022 UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR Valdimar Svavarsson ráðgjafi hefur um langt skeið starfað við ráðgjöf og kennslu á félagslega sviðinu og vann í nokkur ár við einstakling- og pararáðgjöf og má segja að samskipti sé hans sérgrein. Á síðustu árum hefur hann haldið námskeið, fyrirlestra og sinnt teymisþjálfun innan fjölmargra fyrirtækja og stofnanna og meðal annars um virðingu á vinnustað, meðvirkni á vinnustað og sjálfsmynd og ábyrgð starfsfólks. Við vorum á vinnustaðanótum með Valdimar. Magnús segir af sjóferðum sínum með Herjólfi sem hefur oftar en ekki þurft að sigla til Þorlákshafnar frekar en til Landeyjahafnar í vetur. Oft hefur verið haugasjór en Magnús líkar það ágætlega enda sjóhraustur. Í þessum ferðum les hann ýmislegt sér til skemmtunar og fróðleiks. Að þessu sinni sagði hann frá ólíkum glæpamönnum sem hann fræddist um síðast þegar hann sigldi með emmess Herjólfi. Kvennasveitin Umbra hefur um árabil sérhæft sig í flutningi fornrar og nýrrar tónlistar og í þeirri list að vekja forn þjóðlög eða gleymda lagboða til lífsins.Umbra fékk Íslensku tónlistarverðlaunin árið 2018 fyrir plötuna Sólhvörf og núna eru þær að leggja lokahönd á nýjustu plötu sína;Bjargrúnir en hún mun koma út í maí hjá Dimmu og fer í dreifingu víða um Evrópu. Platan kafar djúpt í þjóðlagaarfinn okkar, og kveðskapur plötunnar kemur frá ýmsum tímum, sá elsti frá 13. öld og sá yngsti frá 19. öld. Yrkisefnin eru æði ólík en öll draga skáldin fram einhvers konar raunir kvenna.

Nú er liðið eitt ár frá því að Sigurhæðir, þjónusta við þolendur kynbundis ofbeldis á Suðurlandi, hóf starfsemi sína. Frá þessu er sagt í Dagskránni fréttablaði Suðurlands og fyrirsögn greinarinnar er Undraverður árangur í eitt ár. Það var Soroptimistaklúbbur Suðurlands sem hafði frumkvæðið að stofnun Sigurhæða og við heyrðum meira af þessari þjónustu og því sem áunnist hefur á þessu fyrsta starfsári þegar Hildur Jónsdóttir, verkefnisstjóri Sigurhæða, kom í þáttinn í dag.

Ung íslensk kona, Berglind Þrastardóttir, stundar nám í leikstjórn hjá Deutsche Film- und Fernseh-akademie Berlin og er með spennandi verkefni í vinnslu sem fjallar um það sem snertir alla, að eldast. Í myndinni er fylgst með ferðalagi einnar konu í gegnum breytingaskeiðið, fordómana sem hún mætir og hvernig hún finnur sína innri rödd. Við töluðum við Berglindi í dag.

Viktoría Ólafsdóttir tók nýlega við rekstri Hótels Laugarhóls í Bjarnarfirði. Hótel Laugarhóll er núna rekinn í húsnæði þar sem var áður Klúkuskóli og þar var Viktoría í skóla en hún bjó sem barn og unglingur á Svanshóli í sama firði. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, ræddi við hana.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG MARGRÉT BLÖNDAL

ÍMARK, samtök íslensks markaðsfólks, voru stofnuð árið 1986 og eru samtök einstaklinga sem hafa áhuga á og/eða starfa við markaðsmál. Tilgangur samtakanna er m.a. að auka veg og virðingu markaðsmála hérlendis og stuðla að auknum skilningi á mikilvægi þeirra. Lúðurinn, íslensku auglýsingaverðlaunin, eru verðlaun sem veitir frumlegum, skapandi og snjöllum hugmyndum viðurkenningu og er nokkurs konar uppskeruhátíð markaðs- og auglýsingasfólks og nú á miðvikudaginn verða birtar tilnefningarnar í ár. Árni Reynir Alfreðsson er fomaður ÍMARK og hann kom til okkar.

Þór Fjalar Hallgrímsson er starfsnemi hjá okkur þessa dagana en hann er við nám í hagnýtri menningarmiðlun við HÍ. Þór hefur verið að leita að áhugaverðu efni í safninu okkar og í dag heyrum við viðtal sem var tekið upp árið 2000, af Jórunni Sigurðardóttuir dagskrárgerðarkonu, hún talaði við Sigurveigu Guðmundsdóttir sem ólst upp í Hafnarfirði og í því segir hún frá tímum þegar fréttir bárust af styrjöld úti í heimi, hörðum vetri og heimsfaraldri fyrir meira en öld síðan.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Valur Brynjar Antonsson heimspekingur, skáld, ráðgjafi og kennari.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR