Ásta Sigríður Fjeldsted, framkvæmdastjóri Krónunnar, var föstudagsgestur vikunnar. Ásta tók við því starfi haustið 2020 en var áður framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs Íslands og á að baki mjög áhugaverðan feril. Hún er menntaður vélaverkfræðingur frá Tækniháskólanum í Danmörku og hefur dvalið víða erlendis við nám og störf, meðal annars í Japan og Taílandi. Einnig er hún ræðismaður Slóveníu og Íslandi og situr í fyrirtækjaráði UNICEF á Íslandi.

Í matarspjalli dagsins ræddum við um hvernig hugmyndin um salat í matinn, vék fyrir hugmyndinni um smásteik í matinn og allt hefur þetta með blessað veðrið að gera. Sérfræðingur í smásteik kom í heimsókn.

Það er fimmtudagur og sérfræðingur vikunnar er Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir sérfræðingur hjá EFLU verkfræðistofu og við töluðum um myglu og raka í húsakynnum, hvað er hægt að gera, hverjar eru vísbendingarnar um að slíkt leynist í íbúð og hvaða áhrif hafa rakaskemmdir á heilsuna. Sylgja svaraði einnig spurningum frá hlustendum.

Laugarnesskóli fékk nýlega Minningarverðlaun Arthurs Morthens fyrir fjölbreytt skólastarf og síðasta vor fékk skólinn fyrstur grunnskóla í borginni Regnbogavottun Reykjavíkur sem hinseginvænn vinnustaður. Í röksemdum dómnefndar kemur fram að skólinn fylgir stefnu um skóla án aðgreiningar og er hún samofin öllu daglegu skólastarfi í Laugarnesskóla. Mikill sveigjanleiki er í starfi með nemendur og áhersla er lögð á sérkennslu og snemmtæka íhlutun í 1. og 2. bekk til að styrkja nemendur bæði í námi og félagslega. Umhyggjustig skólans er hátt, hvort sem er gagnvart nemendum eða starfsfólki. Björn Gunnlaugsson aðstoðarskólastjóri Laugarnesskóla og Sigríður Heiða Bragadóttir skólastjóri komu til okkar.

Það er Ásu þáttur Baldursdóttur í dag en Ása er hjá okkur annan hvern miðvikudag og fer yfir það helsta og mest spennandi á hlaðvarps og streymisveitum og í dag talaði hún um hamingjuna, gamanþætti fyrir þreytta innilokaða foreldra og norrænt glæpasjónvarp á Viaplay streymisveitunni.

Við forvitnuðmst um Hversdagssafnið á Ísafirði en þar er safnað og miðlað menningu hins daglega lífs í gegnum frásagnalist, sjón- og hljóðræna miðla. Aðstandendur safnsins búa til sýningar og verkefni sem eru byggðar á djúpviðtölum og nú fyrir stuttu hlaut safnið styrk úr Uppbyggingarsjóði Vestfjarða. Við slógum á þráðinn til Bjargar Elínar Sveinbjörnsdóttur, forstöðumanns Hversdagssafnsins.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG ÞORGERÐUR ÁSA AÐALSTEINSDÓTTIR

Fyrir tveimur vikum var Þórhildur Magnúsdóttir í viðtali hjá okkur og þar talaði hún um það að hún væri í fjölkæru sambandi. Sem sagt ákváðu hún og maðurinn hennar fyrir fjórum árum að opna sambandið, að þau geti átt í samband við fleiri en hvort annað. Þetta viðtal vakti mikla athygli og sterk viðbrögð í báðar áttir. Sum lýstu yfir mikilli furðu á þessu fyrirkomulagi á meðan önnur hrósuðu Þórhildi fyrir koma fram og segja frá og tala svona opinskátt um það hvernig þau vildu haga sínu sambandi. Á milli þeirra sem voru með þessi ólíku viðbrögð við viðtalinu sló í brýnu með hörðum orðaskiptum. Þessi sterku viðbrögð vöktu margar spurningar, auk þess sem spurningum var varpað fram í umræðunni, því ákváðum við að fá Aldísi Þorbjörgu Ólafsdóttur, sálfræðing og kynlífsráðgjafa til þess að ræða við okkur, en í sinni pararáðgjöf hefur hún meðal annars unnið með pörum sem eru í fjölkæru sambandi og Þórhildur Magnúsdóttir kom einnig aftur í þáttinn og þær ræddu saman við okkur um viðbrögðin við viðtalinu og þeim spurningum sem hafa komið í kjölfarið.

Hrafnhildur Skúladóttir tók nýlega við sameinuðu starfi Íþrótta- og tómstundafulltrúa Strandabyggðar. Starfið er yfirgripsmikið og í mörg horn að líta en Hrafnhildur tekst á við verkefnin með jákvæðni og bjartsýni að vopni. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, hitti Hrafnhildi í íþróttahúsinu og fékk hana til að segja frá í hverju starfið felst.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Undanfarin tvö ár hafa skólar átt fullt í fangi með að reyna að halda sjó vegna heimsfaraldursins. Fagráð eineltismála hefur lýst yfir áhyggjum af því að eineltismál hafi mátt sitja á hakanum á þessu tímabili. Að samkomutakmarkanir hafi takmarkað þær lausnir sem skólar hafa haft í erfiðum samskipta- og eineltismálum eins og t.d námskeið, fyrirlestra, ráðgjöf, sértæka bekkjarfundi og viðtöl. Við fengum þær Sigurbjörgu Sigurpálsdóttur sálfræðing og Ólöfu Helgu Þór, náms- og starfsráðgjafa, en báðar eru þær í fagráðinu, til að koma í þáttinn og segja okkur frá stöðu mála í þessum mikilvæga málaflokki.

Svo kom í þáttinn Jan Alexander van Nahl dósent í íslenskum bókmenntum fyrri alda við Háskóla Íslands. Hann er fæddur í Þýskalandi en hefur verið búsettur hér á landi í nokkur ár og náð góðum tökum á málinu en hann er með doktorsgráður í norðurlandafræði, fornleifafræði og norrænum fræðum frá Háskólanum í Munchen. Meðal útgefinna verka hans eru tvær bækur um Snorra Sturluson, bók um konungasögur og kennslubók í norrænum miðaldafræðum. Hann sagði okkur í þættinum frá rannsókn sem hann vinnur að þessa dagana og snýr að því að kortleggja myrkrið í Íslendingasögunum. Hversu áberandi er myrkrið og hvaða áhrif hefur það á sögusvið og framvindu atburðarrásarinnar í þessum sögum?

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Sverrir Norland, rithöfundur, þýðandi, útgefandi, fyrirlesari, sjónvarpsmaður, útvarpsmaður, hlaðvarpsgerðarmaður, sendill, lagerstarfsmaður, handritshöfundur, kennari, tveggja barna faðir, íslenskur skattgreiðandi og bjartasta von Hlíðaskóla 2001. Við fengum að vita hvaða bækur hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hann í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG ÞORGERÐUR ÁSA AÐALSTEINSDÓTTIR

Föstudagsgestur þáttarins í þetta sinn var Rut Einarsdóttir, ný framkvæmdastýra Kvenréttindafélags Íslands. Hún hefur átt vægast sagt áhugaverðan feril, en hún fór í háskóla í Japan og lærði viðskiptafræði og japönsku. Svo hefur hún ferðast víða um heim, til fjölda landa í Asíu, Afríku og Evrópu þar sem hún hefur sótt ráðstefnur, unnið að margvíslegum verkefnum, tengdum loftslagsmálum, sorphirðu, réttindabaráttu ýmiskonar, friðarmálum og borgaralega vitund. Hún hafði verið í stjórn Kvenréttindafélagsins í tvö ár áður en hún gerðist núna framkvæmdastýra félagsins. Það var um nóg að tala við Rut í þættinum í dag.

Í matarspjalli dagsins fengum við Albert Eiríksson, besta vin besta vinar bragðlaukanna. Hann hefur undanfarna viku verið að deila uppskriftum að úkraínskum réttum á facebook og á síðunni sinni www.alberteldar.is. Við fengum að vita hvaða matur og réttir eru þekktastir frá Úkraínu og hvaðan hann fékk uppskriftirnar í matarspjallinu í dag.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG SIGURLAUG MARGRÉT JÓNASDÓTTIR

Sérfræðingurinn vikunnar í Mannlega þættinum í þetta sinn var Böðvar Ingi Guðbjartsson, formaður Félags pípulagningameistara. Við fjölluðum með sérfræðingum síðustu viku um viðhald og framkvæmdir almennt, en nú beinum við sjónum að pípulögnum. Í fyrri hluta þáttar sagði Böðvar okkur frá félaginu og starfi þess. Hvað ber að varast í þessum efnum og hver eru helstu málefni félagsins en það leggur til dæmis áherslu á að neytendur kanni hvort píparinn sé með réttindi, tryggður gagnvart tjóni og að gerður sé verksamningur þar sem kemur skýrt fram hvað framkvæmdin muni kosta, hvað sé innifalið og þess háttar. Að neytendur verði að passa upp á sín réttindi því það er alltof mikið um svikahrappa inn á byggingamarkaðnum.

Í seinni hlutanum svaraði Böðvar Ingi svo spurningum sem hlustendur sendu inn til okkar í pósthólf þáttarins [email protected].

6.mars Evrópudagur talþjálfunar og við fengum tvo talmeinafræðinga í þáttinn, þær Bryndísi Guðmundsdóttur og Hjördísi Hafsteinsdóttur. Við kynntumst aðeins vinnu talmeinafræðinga til að aðstoða fólk með málstol, til dæmis eftir heilablæðingu, í síðustu viku. En í dag fræddumst við um aðkomu talmeinafræðinga á ýmsum aldursskeiðum í lífi barna og svo vinnu þeirra með fólki á öllum aldri. Algengustu þjálfunarþættir tengjast til dæmis, seinkuðum málþroska, málþroskaröskun, stami, hæsi og fleiru. Við fengum þær Bryndísi og Hjördísi til að segja okkur betur frá í þættinum í dag.

Minningarstund verður í Hafnarfjarðarkirkju á sunnudaginn kl.11 um skipverjana 25 sem fórust með togaranum SVIÐA GK, sem var gerður út frá Hafnarfirði, fyrir rétt rúmum 80 árum úti fyrir Snæfellsnesi. Alls fórust 25 sjómenn, 14 þeirra voru kvæntir, 49 börn misstu föður eða fósturföður. Nær helmingur skipverjanna átti heimili í Hafnarfirði til dæmis bjuggu fjórir þeirra í sömu götunni. Í safnaðarheimilinu má sjá sýningu um þetta mikla sjóslys, sem Þorvaldur Karl Helgason prestur og Egill Þórðarson loftskeytamaður settu upp. Við fengum þá til að segja okkur frá minningarstundinni, sýningunni og þessum mikla skaða.

Við fengum svo að lokum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag. Í póstkorti dagsins segir Magnús frá því sem hann hefur verið að lesa nú þegar veður hefur hamlað útivist og daglegum gönguferðum. Hann hefur verið að lesa sér til um Vladimir Putin og þá heimspeki sem hann hefur tileinkað sér og notað sem réttlætingu fyrir að ráðast á Úkraínu. Um það fjallar póstkortið að þessu sinni.

UMSJÓN ÞORGERÐUR ÁSA AÐALSTEINSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Geðlestin er geðfræðsla fyrir nemendur í efri bekkjum grunnskóla og framhaldsskóla sem byggir á þeirri staðreynd, eins og segir á gedlestin.is, að við búum öll við geð rétt eins og við erum með hjarta. Á lífsleiðinni er mjög líklegt að við lendum í mótvindi og þurfum jafnvel að leita okkur aðstoðar. Öflug geðrækt frá unga aldri út lífið er besta ráðið til að takast á við þær áskoranir sem lífið færir okkur. Grímur Atlason, framkvæmdastjóri Geðhjálpar, kom í þáttinn í dag og sagði betur frá Geðlestinni, en hún er einmitt samvinnuverkefni Geðhjálpar og Hjálparsíma Rauða Krossins, 1717. Grímur fór einnig yfir sláandi tölur, til dæmis hvað varðar líðan ungs fólks og sjálfsvíg, þar sem þróunin er því miður ekki að fara í rétta átt.

Á fimmtudaginn, 3.mars, er alþjóðlegur Dagur heyrnar. Kjörorð dagsins í ár er: Hlustum varlega, heyrum alla ævina! Sjónum er beint að þeirri hættu sem rúmur milljarður fólks um allan heim, ekki síst ungmenni, er í varðandi langvinna hlustun í miklum hávaða. Sem sagt með tónlistarspilurum, á tónleikum, íþróttaviðburðum, á líkamsræktarstöðvum o.s.frv. Með skilaboðum Dags heyrnar 2022 er lögð áherslu á að fyrirbyggja heyrnartap af völdum hávaða með svokallaðri öruggri hlustun. Kristbjörg Gunnarsdóttir, heyrnarfræðingur, kom í þáttinn og sagði frá því hvað er örugg hlustun og hvernig við getum varist heyrnarskaða.

Davíð Ólafsson sagnfræðingur hefur varið miklum tíma við rannsóknir á efni Handritadeildar Landsbókasafns. Mikið af handritum þar eru skráð af Sighvati Borgfirðingi sem dvaldi nokkur ár á bænum Klúku í Bjarnarfirði. Kristín okkar Einarsdóttir hitti Davíð og ræddi við hann um Sighvat Borgfirðing og almennt um fjársjóði handritadeildarinnar.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON

Fyrir skemmstu var haldið Félagsráðgjafaþing 2022, í þetta sinn var aðaláherslan lögð á ný lög um samþætta þjónustu í þágu farsældar barna sem tóku gildi í ársbyrjun. Nýju lögin miða að því að tryggja börnum og aðstandendum þeirra snemmtækan og samþættan stuðning þvert á kerfi. Við fengum Steinunni Bergmann, formann Félagsráðgjafafélags Íslands, til að koma í þáttinn og segja okkur frá þessu og hvað hlutverk félagsráðgjafa verður í kjölfar þessara nýju laga og hvernig verður reynt að tryggja öryggi fyrir börn sem búa við erfiðar aðstæður.

Ný rannsókn Krabbameinsfélagsins leiddi í ljós að margir karlar sem síðar greindust með krabbamein drógu það að leita til læknis þó þeir fyndu fyrir einkennum sem bentu til vanheilsu. Slagorð Mottumars í ár er?- Þú ert eldri en þú heldur?og byggir á því sem margir karlar geta líklega tekið undir, það að upplifa að þeir séu enn það ungir að þeir þurfi ekki gefa heilsufarinu sérstaklega gaum. Mottumars hefst á morgun og nú eins og áður eru sokkar til sölu til að styðja rannsóknir á krabbameini karla. Þær komu í þáttinn í dag þær Halla Þorvaldsdóttir, framkvæmdastjóri Krabbameinsfélagsins og Bergþóra Guðnadóttir, frá Farmers Market, hönnuður mottumarssokkanna í ár.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var leik- og tónlistarkonan Steiney Skúladóttir. Hún hefur verið að leika í gamanþáttunum Kanarí sem hafa verið á RÚV undanfarnar vikur og þessa dagana stendur hún í ströngu, en hún tekur nú þátt í Söngvakeppni Sjónvarpsins með Reykjavíkurdætrum. Við fengum að vita hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON