"Vrijheid voor de wolven, is meestal de dood voor de schapen."

Op deze manier drukte Isaiah Berlin uit dat de mate van vrijheid van een mens om zo te leven als hij wil, moet worden afgedwongen tegenover andere waarden als gelijkheid en rechtvaardigheid.

Waarom verzette Berlin zich tegen het monisme in politieke ideologieën?

Hoe maakte hij onderscheid tussen negatieve en positieve vrijheid?

En waarom was Marx voor hem zowel een genie als een vijand?

Te gast is Thijs Kleinpaste

De denker die centraal staat is Berlin

“Midden in de nacht, toen alle dingen in stilte zwegen; toen werd in mij geboren, een verborgen woord.”

Zo gaf de Duitse filosoof Meister Eckhart aan dat we niet moeten leven vanuit controle en beheersing, maar vanuit een houding van ontvankelijkheid.

Wat bedoelt Eckhart met dat denken aan het zijn vooraf gaat? Welke invloed heeft hij gehad op de fenomenologie en het existentialisme? En wat bedoelt Eckhart met zijn uitnodiging om te leven zonder waarom?

Te gast is Welmoed Vlieger

De denker die centraal staat is Eckhart

Allard (van de Podcast Filosofie) heeft samen met NPO Radio 4 en EO een nieuwe podcast: Scheppingsdrift. In deze podcast op het snijvlak van bijbel en kunst duikt hij elke aflevering samen met theoloog Alain Verheij en kunstexperts, in een Bijbelverhaal aan de hand van muziek, literatuur, film en beeldende kunst.

Afgelopen vrijdag verscheen de eerste aflevering over de Zondeval. Hierin vertelde Lieke Wijnia (Museum Catharijneconvent) over werken van Masaccio en Damien Hirst; en Rick de Gier (VPRO en EO) over The Truman Show en Ex Machina. Komende vrijdag verschijnt aflevering twee over Kain en Abel, waarin Ab Nieuwdorp (De Klassieken - NPO Radio 4) Darius Milhaud en Scarlatti laat horen en Marjoleine de Vos (NRC) vertelt over Willem Jan Otten en John Steinbeck. En "De mens in opstand" van Albert Camus komt voorbij!

“De mens is een zelf. Maar wat is het zelf? (..) Een zelf is een verhouding die zich tot zichzelf verhoudt, en die zich in deze verhouding tot zichzelf, tot iets anders verhoudt.”

Zo drukte Søren Kierkegaard uit dat de mens zichzelf een opgave is.

Hoe ziet hij de spanning in de mens tussen vrijheid en noodzakelijkheid, eindigheid en oneindigheid?

Waarom is mens zijn onlosmakelijk verbonden met angst?

En hoe kan het dat hij als religieus denker zo’n grote invloed heeft gehad op filoso fen als Heidegger, Sartre en Camus?

Te gast is Paul van Tongeren

De denker die centraal staat is Kierkegaard

“De menselijke conditie is er een van moreel falen, gecombineerd met een opmerkelijke, voortdurende terugkeer naar een idee van goedheid als uniek en absoluut.”

Zo drukte Iris Murdoch de spanning uit tussen het ideaal van het goede en de rommeligheid van het alledaagse leven.

Op welke manier probeerde Murdoch een brug te slaan tussen existentialistisch en analytisch denken en tussen klassiek en modern denken? Waarom houdt ze een pleidooi tegen egoïsme en voor unselfing? En hoe kunnen we volgens haar onderscheid maken tussen kunst en kitsch?

Te gast is Edith Brugmans

De denker die centraal staat is Murdoch

We zijn nu in het derde seizoen bezig van de Podcast Filosofie. Het begon als een experiment van ons vijven. We hadden nooit gedroomd dat we na bijna 40 afleveringen zoveel duizenden luisteraars zouden bereiken, waaronder jij. Dus heel dank voor het luisteren, dat waarderen we ontzettend.

Jullie sturen ons ook vaak mooie reacties waaronder de vraag: kunnen we iets aan de podcast filosofie bijdragen? Daar hebben we nu iets voor bedacht petje af. Hiermee kun je voor een klein bedrag per maand de podcast mede mogelijk maken. En daarnaast krijg je ook nog mooie extra's. Van bonusafleveringen waarin je vragen kunt stellen ad hoofdgast tot als klap op de vuurpijl het bijwonen van een opname.

Dus ga naar petje.af/podcast filosofie en word een Erasmus, de Beauvoir of Nietzsche en steun de podcast. Maar vooral, ook namens Jozef, Laetitia en Cees: heel veel dank voor het luisteren.

“De mens heeft de vaardigheid talen te bouwen, waarmee zich elke betekenis laat uitdrukken, zonder er enig idee van te hebben, hoe en wat elk woord beduidt. – Zoals men ook spreekt, zonder te weten, hoe de afzonderlijke geluiden voortgebracht worden. De omgangstaal is een deel van het menselijk organisme en niet minder gecompliceerd dan deze.“

Zo drukte Ludwig Wittgenstein uit dat we taal heel vanzelfsprekend gebruiken, zonder dat we doorhebben hoe complex het is.

Hoe wilde Wittgenstein de taal opschonen en reconstrueren? Waarom vond hij dat je over de werkelijk belangrijk dingen, niet kan spreken, maar moet zwijgen? En op welke manier ziet hij taal als een spel en wat zegt dat?

Te gast is Jean Paul van Bendegem

De denker die centraal staat is Wittgenstein

“Er is een onbekende bedrieger, uiterst machtig en uiterst slim, die mij opzettelijk bedriegt. Zonder twijfel ben ik er dan ook, als hij mij bedriegt. En laat hij me bedriegen, zoveel als hij kan; hij zal het nooit gedaan krijgen dat ik niets ben, zolang ik zal denken dat ik iets ben.”

Zo drukte René Descartes uit dat het feit dat we denken bewijst dat we bestaan.

Wat doet Descartes in zijn Meditaties met twijfel en Godsbewijzen?

Hoe lossen Hobbes, Spinoza en Berkeley zijn probleem van lichaam en geest op?

En wat is bij Descartes het spanningsveld mentale representatie en de buitenwereld?

Te gast is Carla Rita Palmerino

De denker die centraal staat is Descartes

“Alles wat we van de waarheid weten, is dat de absolute waarheid buiten ons bereikt ligt”

Zo drukte de middeleeuwse filosoof Nicolaus Cusanus uit dat elk begrip van de werkelijkheid begint vanuit het menselijk perspectief. Op welke manier is Cusanus een brug tussen middeleeuwen en moderniteit en in zekere zin al een kritiek op de moderniteit? Waarin ligt volgens hem de waarde van interreligieus dialoog? En welke invloed hebben de revolutionaire ontwikkelingen in de schilderkunst in zijn tijd op zijn denken?

Te gast is Inigo Bocken.

De denker die centraal staat is Cusanus.

“Mijn doel was niet om mij bezig te houden met het probleem van de waarheid, maar met het probleem van degene die de waarheid spreekt of met waarheidspreken als activiteit.”

Wat bedoelde Michel Foucault met waarheid spreken? Op welke manier geeft hij stem aan gemarginaliseerden? Is post-truth te wijten aan het post-modernisme?

Te gast is Martine Prange

De denker die centraal staat is Foucault