Galerie BAO, gallery dành cho nghệ thuật đương đại Việt Nam tại Paris, do giám tuyển Lê Thiên Bảo thành lập cách đây 2 năm, vừa khai trương cơ sở mới tại số 49 Avenue Pamentier Paris 11, ngày 12/09/2025, với một cuộc triển lãm kết hợp nghệ thuật trình diễn và nghệ thuật sắp đặt của nghệ sĩ Việt Nam Hằng Hằng, hiện sống tại Paris.

Lê Thiên Bảo tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý thị trường Nghệ thuật Quốc tế tại École D'art et De Culture (EAC) Paris và đã làm việc với các gallery ở Pháp trước khi tự thành lập một gallery riêng mang tên Galerie BAO vào năm 2023. Trả lời RFI Việt ngữ ngày 10/09, giám tuyển Lê Thiên Bảo cho biết: 

"Hoạt động đầu tiên Gallerie BAO diễn ra vào năm 2023 tại số 15 rue Beautreillis, Paris. Lúc đó là vừa mới hết đại dịch Covid, em sang Pháp thì thấy là ở Pháp gần như không có một chỗ nào để cho nghệ thuật đương đại Việt Nam, đặc biệt là các bạn trẻ, trưng bày, cũng như là để công chúng Pháp, Việt Kiều, hay là người từ Việt Nam sang đây có thể xem được.

Hầu hết các nghệ thuật  từ Việt Nam mà mọi người biết đến ở Pháp là thông qua Bảo tàng Guimet, hoặc Bảo tàng Cernuschi và đó hầu hết là những nghệ thuật liên quan đến đồ thủ công, Indochine ( Đông Dương ), đồ cổ nhiều hơn là nghệ thuật đương đại. Khái niệm của mọi người về nghệ thuật  đương đại Việt Nam vẫn còn rất là mơ hồ, do đó em có ý tưởng về một không gian Galerie BAO. Khi mở ra thì nó chỉ có 20 mét vuông.  Đó là lý do sau hai năm mình phải dời dời chỗ. Bây giờ đây là chỗ mới ở Avenue Parmentier, có hơn 60 mét vuông ở mặt bằng và ở dưới tầng hầm mình có 30 m2 nữa, để thực hiện tất cả những triển lãm tương đối nhiều tham vọng hơn và ủng hộ những nghệ sĩ trẻ hơn như Hằng Hằng.

Tìm được một cơ sở như vậy ở Paris cũng không phải là đơn giản, bởi vì Paris rất là đắt đỏ, với tiền thuê cơ sở này và tất cả những chi phí liên quan. Như vậy khó khăn ban đầu chắc là rất nhiều?

Đúng là có rất nhiều khó khăn ban đầu, tuy nhiên những khó khăn đó đều có thể giải quyết được hết, nếu như mình có một cộng đồng phía sau mình. Tại vì thật ra em được sự ủng hộ rất nhiều từ các nghệ sĩ địa phương cũng như cộng đồng người Việt ở đây và công chúng, kể cả công chúng Pháp. Sau hai năm hoạt động thì Gallerie BAO đã có được một tiếng vang tương đối tốt trong giới chuyên môn ở Pháp, do đó mình cũng có thể bán các tác phẩm được. Chủ yếu là mình bán về Châu Á như là Singapore. Bán cho Pháp thì ít thôi, tại vì thật ra công chúng Pháp rất là khắt khe và rất khó tham gia vào thị trường này. 

Tất cả những chi phí đó hầu hết là đều tự em bỏ ra, tự em vận hành trước và sau đó thì từ từ mình bán tác phẩm, bắt đầu mình mới có thu nhập thêm để xây dựng các chương trình. Lúc mới mở thì không dám làm một chương trình triển lãm như thế này đâu. Ví dụ như triển lãm của Hằng Hằng thì hầu hết là performance ( trình diễn ) và một trải nghiệm rất là immersif ( nhập vai ), hầu như là sẽ không bán được. Đó cũng là một bài toán cân đối giữa thu nhập và chất lượng tác phẩm. 

Theo lời giám tuyển Lê Thiên Bảo, trước nghệ sĩ Hằng Hằng, Gallerie BAO đã tổ chức những triển lãm cho các nghệ sĩ đến từ Việt Nam như Nguyễn Duy Mạnh, Trương Công Tùng, Lêna Bùi, hầu hết đều làm triển lãm riêng. Những nghệ sĩ khác thì được Lê Thiên Bảo hỗ trợ để làm triển lãm riêng ở những bảo tàng lớn của châu Âu. Bên cạnh đó, Galerie BAO cũng phối hợp với các gallery lớn hơn để giám tuyển những triển lãm nhóm của các nghệ sĩ  Bùi Công Khánh, Nguyễn Thị Châu Giang.

Vậy thì Galerie BAO dựa trên những tiêu chí nào để tuyển chọn những nghệ sĩ Việt Nam sang đây trưng bày các tác phẩm? Lê Thiên Bảo giải thích: 

"Khi làm việc thì em lựa chọn trên tiêu chí đầu tiên, đó phải là tác phẩm tốt và phải có sự bền bỉ. Người ta thường nói đùa: " Phong độ là nhất thời nhưng đẳng cấp là mãi mãi". Tức là năng lượng sáng tác phải bền vững, chứ không phải là một người chỉ có một tác phẩm xuất sắc theo kiểu "ăn may". Mình phải có kinh nghiệm trong nghề để nhìn ra được khả năng thăng tiến của người nghệ sĩ đó về lâu dài.

Thứ hai là cách làm việc của nghệ sĩ đó phải chuyên nghiệp. Tại vì khi em mang họ qua Pháp thì sẽ có rất nhiều cam kết ràng buộc về mặt sản xuất tác phẩm, sáng tác, cũng như về lâu dài mình phải có chiến lược cùng với nhau, thì đầu tiên là tính người phải hợp cái đã.

Thứ ba là họ có thực sự nghiêm túc muốn trở thành một nghệ sĩ chuyên nghiệp hay không? Tại vì nếu như đây chỉ là một cuộc chơi kiểu như "weekend artist" thì mình cũng không có hứng thú. Là một gallery chuyên nghiệp thì em phải tìm kiếm nghệ sĩ chuyên nghiệp.

Nghệ sĩ hiện giờ, như anh thấy đó, họ làm nghệ thuật với sân khấu, với sắp đặt, với trình diễn, với video, với hàng trăm ngàn thứ khác rất là hứng thú. Em nghĩ là người Pháp cần phải thoát ra khỏi định kiến của họ, cũng như cái nhìn cũ của họ về Việt Nam. Mình không phải là một đất nước exotic, với những thứ xinh đẹp, dễ thương, như họ vẫn luôn kỳ vọng tìm được.

Thật ra thì em đã có tín hiệu tiếp nhận rất tốt rồi. Lúc nào gallery của em cũng kín khách. Vernissage ( tiếp tân khai mạc triển lãm ) lúc nào cũng kín khách và lúc nào phần lớn cũng là người Pháp.

Gallerie BAO cũng đã có mặt ở các fair ( hội chợ) quan trọng về nghệ thuật Châu Á,như là Asia Now mà ba năm nay, năm nào em cũng tham dự. Hoặc là các fair như là Lille Art Up! ở Lille, Pháp, hoặc là cuối năm nay em sẽ đi  tham dự Art Cologne ở Đức. Không chỉ ở Pháp mà ở Châu Âu, trong sự tiếp nhận nghệ thuật, đặc biệt là nghệ thuật đương đại Việt Nam, mọi người cực kỳ tò mò, hứng thú và cởi mở. Lúc nào mình cũng có khán giả.

Cái quan trọng là mình phải đủ dũng khí và đủ tâm huyết để bày ra những triển lãm thật sự tốt, tốt cho mình và tốt với  cái chuẩn của mình, chứ không phải là nhìn theo cái chuẩn của Pháp.

Nhưng, theo Lê Thiên Bảo, để một gallery nghệ thuật đương đại tồn tại lâu dài tại Paris là một thử thách lớn lao: 

"Thật ra đối với em, Paris là một thuận lợi, một cơ hội, cũng là một thử thách rất lớn. Ở Paris, anh sẽ gặp được mọi người. Vào dịp có các art fair ( hội chợ nghệ thuật ), có  các sự kiện quan trọng nhất như Art Basel Paris, mọi người đều sẽ đến Paris. 

Còn khó khăn là gì? Ở đây mỗi tuần có thể có đến mấy trăm vernisage. Tại sao người ta phải đi vernisage của mình? Trong một môi trường cạnh tranh như vậy, mình cần phải làm tốt hơn nữa, để đưa cái chất lượng đến, để người ta thấy triển lãm như vậy mà do một người Việt Nam làm. Em lớn lên ở Việt Nam, học tập ở Việt Nam và chỉ mới sang Pháp có 5 năm thôi. Thật ra em cũng chỉ là một cái nhánh rất nhỏ, rất là bé như hạt cát, của cộng đồng Việt Nam thôi. Còn rất nhiều những người rất tài giỏi ở Việt Nam cũng như là ở Pháp, mọi người đều ấp ủ rất nhiều dự định.

Dù muốn dù không, chưa có gallery nào thứ hai như vậy. Người ta đến đây sẽ có ấn tượng đầu tiên về cộng đồng này, nên mình muốn làm thật tốt, để cho người ta tò mò và tiếp tục khám phá thêm ở Việt Nam còn cái gì nữa hay không?"

Với tham vọng quảng bá rộng rãi nghệ thuật đương đại của Việt Nam, Lê Thiên Bảo đã không ngần ngại cho sơn toàn màu xanh dương từ thảm trải nền nhà đến tường của Galerie BAO để đón tiếp cuộc triển lãm và trình diễn của nghệ sĩ Hằng Hằng, mang tên "La Raison est un Chien. La Raison est une Fleur" (Lý Do Là Một Con Chó.  Lý Do Là Một Bông Hoa ), từ ngày 12/09  đến 4/10/25. Hằng Hằng xuất thân từ Trường Cao đẳng Quốc gia Nghệ thuật Trang trí ở Paris. Trong bộ trang phục công nhân để trình diễn cùng với hai nghệ sĩ khác, Hằng Hằng cho biết vì sao cô đã chuyển từ ngành kiến trúc sang ngành nghệ thuật: 

"Em đã bắt đầu bằng việc học kiến trúc một năm rưỡi ở Việt Nam. Sau đấy thì mới  phát hiện ra là mình có rất nhiều cảm giác và cảm xúc với làm việc trong không gian. Không gian đây không chỉ là những thứ mình có thể chạm được, mà nó có thể là mùi hương, có thể là ánh sáng. Thế là em quyết định sang Pháp, được gia đình ủng hộ, để học về ngành thiết kế sân khấu phối cảnh. Ngành này giúp cho em tưởng tượng làm những cái điêu khắc không chỉ là những thứ mình có thể chạm được, mà mình có thể điêu khắc nó trong các không gian cụ thể khác nhau, xử lý cả âm thanh, ánh sáng, mùi hương, cảm giác trong không gian đấy. Từ đấy thì nó tạo ra những cái tác phẩm khác nhau dựa trên những cái mà mình đã được đào tạo và những cái gì mình cảm nhận.

Thật ra kiến trúc có khá nhiều yếu tố cũng liên quan đến ngành tạo ra những khung cảnh như nhà hát, nhưng có một sự khác biệt đó là những khung cảnh này thường rất là phù du. Mình có thể làm được nó một vài lần và sau này nó biến mất như trong một cảnh phim chẳng hạn. Em thích sự sáng tạo liên tục, thích được làm mới liên tục, được làm việc với nhiều không gian khác nhau, còn kiến trúc cũng rất là thú vị nhưng mình luôn luôn phải nghĩ nó sẽ phải tồn tại lâu dài như thế nào.

Sự phù du này cũng là một sự thú vị. Và nó mở ra rất nhiều thứ, bởi vì trong ngành này ví dụ như mình có thể làm một vở kịch, mình có thể làm việc với cả đạo diễn và phải đọc text, mình phải tìm hiểu. Mỗi lần là mình lại phải học những thứ mới, không bao giờ giống nhau cả. Đôi khi mình phải làm việc với nhà văn, với những người làm âm thanh ánh sáng. Với lại nó cũng khá là trừu tượng và em thích sự trừu tượng đó hơn”

Trong màn biểu diễn "La Raison est un Chien. La Raison est une Fleur" tại Galerie BAO ngày 10/09/2025, thông qua các tác phẩm sắp đặt và trình diễn nhập vai, Hằng Hằng khám phá những câu chuyện nhỏ, ký ức giác quan và kho lưu trữ gia đình. Tác phẩm của cô xóa nhòa ranh giới giữa thực tại và trí tưởng tượng, ký ức và hiện tại, cá nhân và cộng đồng.

Các tác phẩm của Hằng Hằng đã được trưng bày tại Documenta 15, Đức, một trong những sự kiện nổi bật nhất của nền nghệ thuật đương đại thế giới, cũng như tại Nhà hát Théâtre de l'Aquarium, Paris, tại Bảo tàng Linden, Đức, tại trung tâm nghệ thuật Poush, ngoai ô Paris, và hiện đang được trưng bày tại Triển lãm Nghệ thuật Setouchi Triennale 2025. Năm nay, Hằng Hằng cũng là một trong những người đoạt Giải thưởng Dogma của Dogma Collection, Sài Gòn. Triển lãm tại Galerie BAO đánh dấu một cột mốc quan trọng tại Paris, nơi mà Hằng Hằng hiện đang sinh sống.

Nghệ sĩ Hằng Hằng giải thích về màn trình diễn này của cô:

"Nó là từ đến từ một câu chuyện của ông ngoại kể khi em được về Việt Nam. Ông kể là ngôi nhà này một thời gian đã bị chuyển thành một nhà giam nhỏ của làng đấy. Lúc đấy, em chắc là 25 tuổi, em cảm thấy: Ôi, sao đến bây giờ mà mình vẫn chưa biết gì về ngôi nhà của mình!.

Em bắt đầu tìm hiểu, bằng nhiều cách khác nhau, kể cả qua tài liệu, chuyện gì đã xảy ra trong ngôi nhà này. Và em phát hiện ra là nó liên quan đến rất nhiều yếu tố khác nhau. Có những câu chuyện kể từ gia đình, từ những ký ức của gia đình đôi khi bị thay đổi theo thời gian.

Từ những câu chuyện kể của mọi người, em quan tâm đến nhiều hơn đến những câu chuyện nhỏ, chứ không phải là câu chuyện lớn mà mình đọc được trong sách vở. Nó tạo ra những cái tưởng tượng rõ ràng hơn từ nhiều phía, từ nhiều câu chuyện khác nhau. Mình chưa bao giờ gặp một số người trong gia đình, chỉ được nghe kể và mình có những cái tưởng tượng và tạo ra những cái mình mong muốn để làm nên tác phẩm.

Trong lúc tìm hiểu về ngôi nhà này thì bố lại quyết định phá nhà và em quyết định ngay lập tức là mình phải giữ lại ( hình ảnh của ngôi nhà ) cùng với những yếu tố mình đã tìm được trước rồi. Lúc đấy em ở Pháp. Em chỉ hướng dẫn bạn quay phim và yêu cầu mọi người một điều duy nhất là để cái bàn thờ luôn ở đấy, cho đến khi mình phải bỏ, không thể để được nữa.

Tên phim là "100 năm 3 ngày 30 phút", 100 năm tồn tại của một ngôi nhà, có rất nhiều ký ức và dấu vết ở đấy. Sau đấy thì nó biến mất trong vòng 3 ngày. Và 30 phút là 30 phút của bộ phim. Nó rất là phù du,  luôn có cái tính phù du vào đấy. Và em nhận ra cái mình gây dựng, mình tạo ra, mình phá nó đi, xong mình lại tạo ra. Và nó không bao giờ kết thúc. Nó chồng chất lên nhau."