Vào những ngày lễ cuối năm tại châu Âu, thời tiết trở lạnh càng làm cho mọi người cảm nhận được không khí mùa Giáng Sinh. Chính trong những ngày mùa đông băng giá ấy, nhạc phẩm "Winter Wonderland" đã ra đời cách đây 90 năm. 

Đặc điểm của giai điệu này vẫn là mặc dù ngày lễ Noël không một lần được nhắc đến trong bài hát, nhưng Winter Wonderland từ gần một thế kỷ qua, thường được xem là một trong những bài hát kinh điển vào mùa Giáng Sinh. Trong tiếng Việt, bài này mang tựa đề : Thiên Đường Mùa Đông.

Nhạc phẩm Winter Wonderland được sáng tác vào năm 1934, do Richard Smith viết lời và do Felix Bernard soạn nhạc. Qua nhiều thập niên liền, bài hát này từng được hàng trăm nghệ sĩ thu âm lại trong nhiều ngôn ngữ, thực sự trở thành một trong những ca khúc Noël nổi tiếng nhất mọi thời đại.

Giai thoại kể rằng tác giả Richard Smith đã có ngẫu hứng sáng tác một bài thơ, khi ông ngắm nhìn những đứa trẻ vui đùa trên tuyết, từ căn phòng của mình tại viện điều dưỡng West Mountain ở Scranton, bang Pennsylvania, nơi ông đang được điều trị bệnh lao. Từ khung cửa sổ căn phòng, tác giả nhìn ra toàn cảnh công viên Central Park tại Honesdale, phủ đầy tuyết trắng. 

Những đứa bé đắp băng thành người tuyết, dùng khúc cây làm thành đôi tay, gắn mũ trên đầu, quàng khăn trên cổ. Từ khung cảnh ấy, ông mới hình dung ra câu chuyện của một đôi tình nhân đang dạo bước, ngắm cảnh tuyệt vời của thiên nhiên khi trời mới vào đông. Trong trí tưởng tượng của tác giả, người tuyết trở thành nhân chứng cho lời thề kết hôn của đôi nhân tình.

Bài thơ sau đó đã được nghệ sĩ dương cầm Felix Bernard phổ nhạc và được nam ca sĩ Joey Nash thu âm lần đầu tiên vào mùa thu năm 1934 cho hãng đĩa RCA với dàn nhạc của Richard Himber chuyên biểu diễn tại khách sạn Ritz-Carlton. Vài tháng sau, nhân mùa Noël năm 1934, Guy Lombardo và dàn nhạc của ông mới thu âm phiên bản thứ nhì. Thành công của bản nhạc này vào những ngày lễ cuối năm biến "Winter Wonderland" với thời gian thành một trong những bản nhạc hàng đầu về chủ đề Giáng Sinh.

Từ bản thu âm đầu tiên đến nhạc Noël kinh điển

Từ giữa thập niên 1940 trở đi, hầu như năm nào cũng có thêm phiên bản thu âm mới của nhạc phẩm Winter Wonderland. Trong số những bản ghi âm lại nổi tiếng nhất, có những bản cover của Perry Como, Pat Boone, Paul Anka, Frank Sinatra, Bing Crosby hay Elvis Presley. Vào tháng 11 năm 2007, Hiệp hội ASCAP chuyên bảo vệ tác quyền tại Hoa Kỳ đã xếp nhạc phẩm Winter Wonderland vào hạng đầu danh sách các bài hát được phổ biến và phát sóng thường xuyên nhất trong những ngày lễ cuối năm, có lẽ cũng vì có rất nhiều phiên bản hoà tấu và Winter Wonderland do nói về mùa đông, cho nên thường được nghe sớm hơn các ca khúc Giáng Sinh khác. 

Trong tiếng Pháp, phiên bản của bài Winter Wonderland là nhạc phẩm "Au royaume du bonhomme hiver" (Nơi xứ sở của người tuyết) do ca sĩ kiêm tác giả người Québec, Lucien Brien, sáng tác và thể hiện. Còn trong tiếng Việt, giai điệu này từng được tác giả Nguyễn Thảo viết lời, do Lê Vũ hòa âm phối khí và do nam ca sĩ Quý Anh trình bày.

Trong những công viên mùa đông, những gốc thông xanh che chở những con thú nhồi bông trắng, băng tuyết xinh xắn. Tại châu Âu hay Bắc Mỹ, vào mùa này đều có những ngôi làng hay phiên chợ Noël với nhiều trò chơi như sân trượt băng, hay xích đu cầu vòng. Khi màn đêm buông xuống, ánh đèn lung linh khiến khung cảnh phiên chợ làng, càng trở nên huyền ảo.

Dù xuất xứ từ đâu, nhưng những bài hát này đều làm bừng sáng mùa lễ hội, mang đến cho mùa đông một chút niềm vui khó quên lạ thường, trong khung cảnh diễm tuyệt thiên đường, vương quốc của người tuyết dễ thương.

Ca sỹ, nhạc sỹ, diễn viên Bruno Mars trụ vững trên đỉnh vinh quang một thập niên qua nhờ âm nhạc pop/soul/R&B, cùng chất giọng trữ tình, mượt mà. Đĩa đơn mới nhất Bruno hợp tác cùng Lady Gaga, Die with a smile (Chết trong nụ cười) leo lên hạng nhất Billboard và lập kỷ lục về lượt nghe trên kênh trực tuyến Spotify.

Tài năng được công nhận

Nghệ sỹ Bruno Mars sinh năm 1985 tại Hawaii Mỹ, pha trộn hai dòng máu Philipin và Puerto Rico. Anh được nuôi dưỡng trong môi trường âm nhạc từ nhỏ, mẹ là ca sỹ kiêm vũ công, cha anh là nhạc sỹ chuyên chơi nhạc Little Richard. Tuy nhiên, cuộc sống nam nghệ sỹ không phải màu hồng. Khi cha mẹ anh ly dị lúc còn nhỏ, Bruno sống lang thang phiêu bạt trên trên xe hơi. Trước khi nổi tiếng với tư cách nghệ sỹ solo, anh là nhạc sỹ sáng tác và thành viên sáng lập cho nhóm sản xuất Smeezingtons.

Nhắc tới Bruno, khán giả nhớ ngay tới một nghệ sỹ nhỏ bé nhưng thoát ra khỏi vùng an toàn, thể hiện được nguồn năng lượng sáng tạo mạnh mẽ. Anh giành được tiếng vang đầu tiên nhờ đĩa đơn leo lên hạng nhất Nothing on you (Không ai sánh bằng em) năm 2009. Kể từ đó, Bruno liên tục nắm giữ chuỗi giải thưởng danh giá và gặt hái thành công thương mại khổng lồ: chiến thắng 16 giải Grammy gồm những giải quan trọng nhất Album của năm, Ghi âm của năm, Bài hát của năm. Nam nghệ sỹ có 9 đĩa đơn xếp hạng nhất tại bảng xếp hạng Billboard. Bruno Mars cũng là nghệ sỹ đầu tiên có trên 150 triệu lượt nghe một tháng trên kênh Spotify.

Ba album solo của Bruno, Doo-Wops & Holigan (2010), Unorthdox Jukebox (2012), 24K Magic (2016) là ba dấu mốc quan trọng nhất trong sự nghiệp của nam nghệ sỹ. Theo thời gian, tầm vóc và thành công thương mại của anh tăng trưởng đều. Trong đó, album 24K Magic được đánh giá xuất sắc nhất, hoàn toàn chinh phục Ban giám khảo Grammy năm 2016, ẵm hết các hạng mục quan trọng nhất. Rõ ràng, anh chịu ảnh hưởng lớn từ vua nhạc pop quá cố Micheal Jackson và ông hoàng rock n roll, Elvis Presley từ cách hát, vũ đạo, tiết tấu funky (nhún nhẩy), ca từ hoài cổ. Tất cả những điểm mạnh kể trên định hình phong cách Bruno Mars trở thành biểu tượng nhạc pop đương đại.

10 năm không có album solo mới

Gần 10 năm qua kể từ 24K Magic, Bruno không phát hành album solo mới. Điều đó không có nghĩa anh ngừng sáng tạo hay lui vào ở ẩn. Trái lại, anh chú trọng vào sản phẩm hợp tác với các nghệ sỹ tên tuổi khác và đồng thời, sáng tác đĩa đơn có hấp lực thương mại cao. Điển hình như đĩa đơn Wake up in the sky (Tỉnh giấc trên bầu trời) pha trộn hip hop, pop, soul, đồng sáng tác cùng Gucci Mane và Kodak Black. Ra mắt năm 2018, ca từ bài hát ca ngợi cảm giác tốt đẹp và tận hưởng cuộc sống. Bruno còn ghi tên mình trong sản phẩm hợp tác với Ed Sheeran, ngôi sao Anh quốc hay Cardi B rapper người Mỹ.

Năm 2021, anh kết hợp cùng rapper Anderson Paak ra mắt album An Evening with Silk Sonic (Buổi tối cùng Silk Sonic - Âm thanh mượt mà). Album leo hạng 5 trong các bảng xếp hạng Mỹ, Canada. Nam nghệ sỹ chứng tỏ đam mê sáng tạo vượt khỏi giới hạn bản thân. Bruno chứng tỏ tư duy cởi mở khi làm nghề, khác biệt với các nghệ sỹ cùng thời: thay vì tách nhóm để hoạt động solo, anh lại tìm nghệ sỹ cùng phổ âm nhạc để hợp tác, thành lập nhóm nhỏ. Ca khúc Leave the door open (Hãy để cửa mở) dưới tư cách bộ đôi Silk Sonic xếp hạng nhất tại Mỹ. Thành công này cho thấy khán giả ưa chuộng gu âm nhạc của Bruno Mars. Ở góc độ nghệ sỹ, Bruno có trực giác nhạy bén, nắm bắt được thị hiếu số đông công chúng. Giới phê bình nhìn nhận anh như chú tắc kè hoa, có độ phủ lớn với đa thể loại âm nhạc, nhưng thế mạnh đi đôi với gu âm nhạc khá cũ, quen thuộc.

Sức hút của Chết trong nụ cười (Die with a smile)

Die with a smile, đĩa đơn phát hành tháng 8 năm 2024 nhanh chóng trở thành hiện tượng trên Spotify và bảng xếp hạng Billboard. Ca khúc đánh dấu sự hợp tác thành công mỹ mãn giữa Bruno và Lady Gaga, dành được giải Grammy Trình diễn Pop nhóm/bộ đôi xuất sắc nhất. Tác phẩm được sản xuất theo phong cách soft rock, ballad khoe được sự ăn ý và hòa hợp của bộ đôi. Năm 2016, nam nghệ sỹ và Lady Gaga có dịp hợp tác biểu diễn chung trên sân khấu thời trang Victoria Secret. Tám năm sau, tháng 6 năm 2024, Bruno gợi ý muốn hợp tác cùng Lady Gaga một ca khúc hoặc trình diễn chung trên sân khấu Las Vegas Residency. Cả hai nghệ sỹ hiện thực hóa mong mỏi bấy lâu khi Bruno giới thiệu cho Gaga bản nhạc anh đang viết dở. Rất nhanh chóng, Lady Gaga hoàn toàn bị chinh phục bởi giai điệu của sản phẩm anh thai nghén. Cả hai nghệ sỹ dành tặng nhau lời có cánh trên mạng xã hội trong quá trình sản xuất. Chỉ trong vòng hai tháng, bộ đôi trình làng ca khúc hợp tác đầu tiên, Die with a smile. Không nghi ngờ, cơn bão lời khen ập đến với bộ đôi từ cả phía khán giả lẫn giới phê bình.

If the world was ending, I'd wanna be next to you ; If the party was over and our time on Earth was through ; I'd wanna hold you just for a while and die with a smile.

Nếu thế giới này kết thúc, anh chỉ muốn được gần bên em ; Nếu bữa tiệc đã tàn và thời gian còn lại trên Trái đất sắp qua đi ; Anh chỉ muốn ôm em trong giây lát và chết trong nụ cười.

Tờ New York Times nhận xét “bản nhạc dance chậm rãi, lãng mạn trong ngày tận thế cho cả hai cơ hội khoe khoang nốt cao nhất bằng giọng ngực (belting )”. Thêm một lần nữa, Bruno Mars chứng tỏ anh là “chú lùn” tài hoa, nắm được thị hiếu nghe nhạc đại chúng và kỹ năng biểu diễn với mức thẩm thấu cao. Anh biết chơi rất nhiều nhạc cụ trong đó có guitar, piano, keyboard, trống, bass, ukulele, trống conga. Tuy nhiên, lắm tài thường đi đôi nhiều tật, anh từng có tai tiếng liên quan tàng trữ cocaine hay nợ nần 50 triệu đô với sòng bạc MGM Las Vegas. Tuy nhiên, MGM Las Vegas bác bỏ tin đồn nợ nần. Lý do cát xê 90 triệu đô/năm biểu diễn tại MGM hoàn toàn có thể xóa được món nợ như tin đồn.

Bruno Mars được bình chọn là Top 20 ngôi sao nhạc pop vĩ đại nhất thế kỷ 21 do nhiều tạp chí uy tín như Times, Billboard. Tài năng thuộc loại hiếm của “chú lùn” được minh chứng trên nhiều  phương diện nhạc sỹ, nghệ sỹ biểu diễn. Anh là người tạo nên kỳ tích chuỗi bản hit thành công thương mại.  

(Theo People, Billboard, New York Times)

Trong lĩnh vực nhạc không lời, trước khi có hiện tượng của tay đàn vĩ cầm kiêm nhạc trưởng Hà Lan André Rieu với các điệu valse "tân thời", giới yêu nhạc đã từng thổn thức say đắm với ngàn cung bậc nồng thắm của Paul Mauriat. Năm 2025 đánh dấu đúng 100 năm ngày sinh của nhạc trưởng người Pháp, còn thường được mệnh danh là "ông vua" dòng nhạc hòa tấu. 

Sinh thời, Paul Mauriat đã ghi âm hơn 80 album nhạc không lời, bán hơn 50 triệu đĩa hát trên toàn thế giới. Nhân dip kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ông, hãng đĩa PolyGram của Nhật cho tái bản bộ đĩa Best Selection, gồm 10 CD. Mỗi đĩa nhạc mang logo của một nhạc khí tiêu biểu cho thời Paul Mauriat chỉ huy một dàn nhạc hòa tấu với hơn 60 nhạc sĩ.

Sinh năm 1925 tai Marseille, Paul Mauriat có năng khiếu âm nhạc từ thuở thiếu thời, nên được gia đình cho theo học Nhạc viện thành phố Paris từ năm lên mười. Sau khi tốt nghiệp, ông thành lập ban nhạc khiêu vũ đầu tiên ngay sau thời Đệ nhị thế Chiến và bắt đầu điều khiển dàn nhạc tại các vũ trường và ông chuyên đi biểu diễn tại châu Âu cùng với hai nghệ sĩ trứ danh thời bấy giờ là Maurice Chevalier và Charles Aznavour.

Về vai vế, Paul Mauriat (sinh năm 1925) cũng như Raymond Lefèvre (1929) là học trò của ông Franck Pourcel. Cùng với Ray Ventura (cậu ruột của nam danh ca Sacha Distel), Franck Pourcel được xem như là một những người tiên phong ở Pháp trong lãnh vực nhạc hoà tấu. Chinh ông Franck Pourcel, cũng là một người có nguyên quán ở Marseille, đã giúp đỡ "đồng hương" Paul Mauriat đến Paris lập nghiệp từ năm 1958.

Trên thị trường quốc tế, Paul Mauriat đạt được thành công lớn nhờ đồng sáng tác nhạc phẩm tiếng Pháp "Chariot" cho Petula Clark. Dưới bút danh Del Roma, ông đã viết bài này vào năm 1961 với thầy là Frank Pourcel (nghệ danh J.W. Stole), ban đầu là một khúc nhạc hòa tấu trên album số 17 "Amour, Danse et Violons" (Tinh yêu, vũ khúc và bộ đàn vĩ cầm). Bản nhạc tiếng Pháp "Chariot" trở nên cực kỳ nổi tiếng khi được phóng tác sang tiếng Anh với tựa đề "I will follow Him". 

Tại Mỹ, ca khúc này được Little Peggy March thu thanh và đã giành hạng đầu bảng xếp hạng Billboard trong ba tuần vào năm 1963. Năm 1992, ca khúc lại thành công trên thị trường quốc tế khi được thu làm ca khúc chủ đề cho bộ phim "Sister Act" với Whoopi Goldberg trong vai chính. 

Từ giai điệu "Tình Xanh" đến "Nguyện theo chân Ngài"

Trong tiếng Việt, bản nhạc này từng được phóng tác thành nhạc phẩm "Cùng theo anh dấu yêu" do ca sĩ Vy Vân ghi âm từ trước năm 1975, bài hát sau đó có thêm lời "Nguyện theo chân Chúa" của linh mục Giuse Trần Cao Thăng và "Theo bước chân Ngài" của tác giả Nguyễn Hoàng Đô, qua phần ghi âm của Phương Uyên.

Sau thành công của nhạc phẩm "Chariot", Paul Mauriat lại đứng đầu bảng xếp hạng thi trường Mỹ vào năm 1968 với phiên bản hoà tấu của nhạc phẩm "Love is Blue". Nguyên tác bài hát là của nhac si André Popp từng được nhiều nghệ sĩ trứ danh như Sylvie Vartan hay Vicky Leandros ghi âm. Riêng phiên bản của Paul Mauriat trở thành một trong những giai điệu hoà tấu hiếm hoi lập kỷ lục số bán với hàng triệu bản,  sau khi giành lấy hạng nhất thị trường Hoa Kỳ trong năm tuần liên tục. 

Thành công của bài hát này giúp Paul Mauriat trở nên nổi tiếng trên thế giới, từ Bắc Mỹ đến Brazil và đặc biệt là ở Nhật Bản, nơi ông đã từng thực hiện hơn 1.200 buổi hòa nhạc trong vòng 30 năm liền. Khi qua đời tại thành phố Perpignan vào năm 2006 ở tuổi 81, Paul Mauriat đã để lại một di sản âm nhạc đồ sộ, tại châu Á đông đảo người hâm mô tiếp tục sưu tầm các đĩa nhạc của ông.

Trước André Rieu cũng như các nghệ sĩ khác chuyên biểu diễn nhạc hoà tấu như Richard Clayderman (dương cầm) hay Francis Goya (ghi ta), Paul Mauriat ngoài việc hoà âm và soạn nhạc còn chuyên chuyển thể, thu gọn các tổ khúc cổ điển, nhằm mang loại nhạc hàn lâm này đến gần hơn với giới yêu nhạc phổ thông. Tuy không cao siêu như kịch opera, tinh tế bằng nhạc thính phòng và giao hưởng, nhưng nhạc hoà tấu không lời  nhờ tính dễ nghe (easy listening) nên thường được phổ biến ở nhiều nơi, được khai thác nhiều trên kênh truyền hình, phim quảng cao hay rộng hơn nữa trong nhạc phim. Tuy không được coi trọng bằng dòng nhạc cổ điển Tây phương, nhưng nhạc nhẹ vẫn được duy trì cho tới ngày nay. Thời hoàng kim của thể loại âm nhạc này là vào những năm 1950-1970.

"Thợ kim hoàn"

Sinh thời, Paul Mauriat có tài làm đẹp cho nhạc của người khác. Ông thuộc vào hàng bậc thầy, nhờ nghệ thuật hoà âm độc đáo công phu khiến các ca khúc có thêm tiết tấu dễ nhớ, chiều sâu bất ngờ. Điều này giải thích vì sao Paul Mauriat là nhạc sĩ hoà âm yêu thích nhất của danh ca Aznavour, hai người đã hợp tác với nhau để thực hiện hơn 130 bản ghi âm.

Ngoài ra, Paul Mauriat còn chuyên hoà âm, tạo bản phối, sắp đặt giọng hát bè cho nhiều nghệ sĩ nổi tiếng của Pháp như Dalida, Léo Ferré, Henri Salvador và nhất là Mireille Mathieu, ông đã sáng tác cho giọng ca này bản nhạc nổi tiếng "Mon Credo". Phong cách hoà âm tinh tế công phu ấy, giờ đây đã thoái trào nhường chỗ lại cho nhạc cụ điện tử.

Lối tiếp cận âm nhạc của Paul Mauriat giống như một thợ kim hoàn. Giai điệu đẹp tựa viên ngọc báu, nhưng nhờ lối hoà âm lại có thêm giá trị, khi viên ngọc được kết thành xâu chuỗi, gắn trên khung vòng, nhờ vậy mà tăng thêm nét qúy phái, sang trọng.

Đầu thế kỷ XX, các nhạc cụ bằng đồng thống trị các dàn nhạc hòa tấu (nhất là các ban nhạc big band).  Nhưng từ những năm 1950 trở đi, công chúng lại chứng kiến sự trỗi dậy của các bộ đàn dây. Nối bước Franck Pourcel, Paul Mauriat chuyên điều khiển các dàn nhạc hoà tấu hùng hậu, không kém gi dàn nhạc giao hưởng của các nhà hát Opéra.

Tuy chưa ngang tầm với dòng nhạc cổ điển hàn lâm, nhưng bộ đàn dây giúp cho các bản phối nhạc nhẹ trở nên quyến rũ hấp dẫn, tràn đầy ma lực say đắm, cho tim thêm ngơ ngẩn, chạm góc hồn mê mẩn.

Thời kỳ cực thịnh của phong trào sáng tác nhạc bolero đã đánh dấu sự trỗi dậy của 4 tài năng hàng đầu tại Mêhicô. Thuộc vào nhóm Tứ Quý, Armando Manzanero (1934-2020) được xem là thế hệ tác giả lãng mạn đầu tiên của Mêhicô thời hậu chiến. Ông cũng là một trong những ca sĩ kiêm nhà soạn nhạc thành công nhất của châu Mỹ La Tinh.

Sinh trưởng tại Mérida, bang Yucatán, Armando xuất thân từ một gia đình nghệ sĩ người Maya : thân phụ là ca sĩ kiêm tác giả Santiago Manzanero, còn thân mẫu Juanita Canché chơi đàn ghi ta 8 dây (jarana jarocha), một nhạc cu truyền thống của bang Veracruz.

Năm lên tám, ông được song thân cho vào học trường năng khiếu âm nhạc và mỹ thuật (Escuela de Bellas Artes) và sau đó ông được đào tạo nhiều năm, rồi tốt nghiệp nhạc viện thành phố Mexico. Armando bắt đầu sáng tác rất sớm, giai điệu đầu tiên (Nunca en el Mundo / Chưa bao giờ có trên thế giới), sáng tác ở tuổi 15 cho thấy dù còn non tuổi đời, nhưng tay nghề sáng tác của ông đã chín muồi.

Vào năm 16 tuổi, Armando Manzanero vào nghề với tư cách là một nghệ sĩ chơi đàn dương cầm chuyên nghiệp. Bảy năm sau, ông trở thành nhạc sĩ trẻ tuổi nhất (23 tuổi) được hãng đĩa CBS International tuyển làm giám đốc nghệ thuật, đồng thời quảng bá âm nhạc cho công ty. Nhờ ký được hợp đồng này, Armando Manzanero trở thành nghệ sĩ hoà âm và chơi đàn piano cho nhiều nghệ sĩ nối tiếng tại Trung-Nam Mỹ như Pedro Vargas, Lucho Gatica hay Raphael ...... Sau vài năm đi biểu diễn cùng với các nghệ sĩ trứ danh, Armando theo đề nghị của một giám đốc điều hành hãng đĩa RCA Victor vào năm 25 tuổi, thu âm album đầu tiên gồm những bản nhạc tình, được đặt tên là "Mi Primera Grabación" (Đĩa ghi âm đầu tiên của tôi).

Có thể nói là sở trường sáng tác và hòa âm của Armando Manzanero đã tạo ra một âm thanh mới trong bối cảnh sáng tác đầu những năm 1960, ông tạo ra một lối tiếp cận khác với dòng nhạc bolero, lãng mạn mà không ủy mị, lưu luyến mà không hoài cổ, nhờ vậy ông đã giúp hiện đại hoá thị trường âm nhạc ở châu Mỹ La Tinh.

Vào năm 1965, ông giành giải nhất tại Liên hoan ca khúc tiếng Tây Ban Nha ở Miami với bài hát "Cuando estoy contigo" (Khi ta bên nhau). Môt trong những bài hát nổi tiếng của ông "Somos Novios" được Sid Wayne (nhà chuyên soạn nhạc cho Elvis Presley) phóng tác sang tiếng Anh với lời mới. Phiên bản "It's Impossible", được Elvis Presley cũng như Perry Como trình bày, nhận đề cử giải Grammy vào năm 1970. Nhiều thập niên sau đó, đến phiên Andrea Bocelli ghi âm lại một phiên bản để đời.

Với khoảng 20 album phòng thu và hơn 500 ca khúc đủ loại kể cả nhạc phim và serie truyền hình, Armando Manzanero được xếp vào hàng Tứ Qúy, bên cạnh các tên tuổi lớn thành công ở nước ngoài như

Agustín Lara, María Grever hay Luis Demetrio ..... Vào năm 1993, ông từng được tạp chí Billboard của Mỹ trao tặng giải thưởng đề cao ngòi bút sáng tác xuất sắc. Một thập niên sau đó, Armando Manzanero lại nhận được Giải thưởng Grammy tại Hoa Kỳ vinh danh thành tựu sự nghiệp. Từ năm 2011 cho đến khi ông qua đời vào năm 2020 (86 tuổi) ông là chủ tịch của Hiệp hội các Tác giả và Nhà soạn nhạc Mêhicô. Armando đã tham gia ban điều hành hiệp hội này từ nhiều thập niên trước, nhằm bảo vệ bản quyền của các nhạc sĩ Mêhicô trên thị trường quốc tế.

Trong số những nhạc phẩm được biết đến nhiều nhất của Armando Manzanero, có giai điệu "Adoro" do chính ông sáng tác và thu âm vào năm 1967. Bài hát này ban đầu thành công rực rỡ ở châu Âu và Nam Mỹ. Bài hát sau đó đã được phóng tác sang nhiều ngôn ngữ, trong đó có tiếng Ý, Phần Lan, Thổ  Nhĩ Kỳ cũng như hai phiên bản tiếng Anh "I Adore You" của Andra Willis và của Sunny Skylar. Ngoài ra, Armando còn thực hiện bản ghi âm mới vào năm 2001 cho bộ đĩa "Duetos I & II" gồm những bản song ca với nhiều giọng ca lừng danh như Lolita Flores, Alejandro Sanz, Carlos Cuervas .....

Còn trong tiếng Việt,  bài này từng được nhạc sĩ Phạm Duy phóng tác thành nhạc phẩm "Vĩnh biệt tình ta" vào năm 1988, chủ yếu dựa vào phiên bản tiếng Anh "I Adore You", nhiều hơn là nguyên tác tiếng Tây Ban Nha. Lời Việt phản ánh chương cuối của một chuyện tình : tình chỉ còn giá băng của mùa tuyết rơi ..... cạn khô nửa đời rước ta vào đó thôi.

Còn nguyên tác tiếng Tây Ban Nha phản ánh giai đoạn mới gặp nhau trong tình yêu lứa đôi, khi đam mê còn rạo rực như muôn ánh sao trời, hai vầng nhật nguyệt sáng chói. Phiên bản ghi âm đầu tiên là của danh ca Ngọc Lan trong loạt album với chủ đề “Những tình khúc bất tử”. Còn phiên bản thu âm gần đây nhất là của nam ca sĩ Quang Dũng.

Nhắc đến Dan Hill, giới yêu nhạc nghĩ tới ngay một ca sĩ kiêm tác giả người Canada. Ông có nhiều bản nhạc pop ăn khách trên thị trường quốc tế trong những năm 1970 và 1990, nổi tiếng nhất vẫn là nhạc phẩm « Sometimes when we touch ». Trong tiếng Việt, bài hát này theo cách đặt lời và diễn đạt của nghệ sĩ Huy M.C là Tình quyến luyến không rời, còn theo tác giả Lan Anh do ca sĩ Lưu Bích trình bày là Vòng tay ấm cho người.

Sinh năm 1954 ở Toronto, Canada, Danqua Hill lớn lên trong một gia đình công chức. Ông bộc lộ năng khiếu âm nhạc từ khi còn nhỏ, sau khi được bố mẹ tặng cây đàn ghi ta đầu tiên nhân sinh nhật mười tuổi. Khi còn học trung học, ông bắt đầu đi hát tại các quán cà phê. Trước khi đậu bằng tú tài, ông đã thu âm một băng nhạc demo với sự hỗ trợ của người bạn thời thơ ấu là Matt McCauley, sau này cũng trở thành một nhà soạn nhạc nổi tiếng tại Canada. 

Đầu những năm 1970, Dan Hill ký hợp đồng thu thanh với một hãng đĩa độc lập của Canada (GRT Records). Vài năm sau đó, Dan Hill phát hành album đầu tiên cũng với đĩa đơn ăn khách (You make me want to be) trên thi trường Canada. Năm 1977, Dan Hill lúc ấy mới 23 tuổi, sáng tác và thu âm bản ballad « Sometimes when we touch » với sự hỗ trợ của nhà soạn nhạc Barry Mann, đã giúp anh hoàn tất album phòng thu thứ nhì "Longer Fuse". Đây là bản nhạc ăn khách nhất của Dan Hill, đạt hạng 3 trên danh sách Billboard của Mỹ và hahng nhất trên bảng xếp hạng thị trường Canada. Tina Turner từng ghi âm lại bài này vào năm 1978 trên album « Rough » của mình.

Có lúc, Dan Hill xem thành công quá lớn của bài hát này như một « rào cản », che khuất các sáng tác khác trong sự nghiệp của mình. Bất kể ông có thu bản nhạc nào, thì bài hát mới cũng bị so sánh với giai điệu « Sometimes when we touch ». Nhiều năm sau đó, ông mới nhận ra rằng chính nhạc phẩm này đã mở cho ông nhiều cánh cửa của ngành công nghiệp giải trí và giúp ông trở thành một nghệ sĩ nổi tiếng.

Mặc dù ông có nhiều bản nhạc ăn khách tại quê nhà Canada, nhưng các đĩa đơn tiếp theo lại không mấy thành công tại Hoa Kỳ. Mãi đến hơn một thập niên sau thành công đầu tiên, Dan Hill mới xuất hiện trở lại trên bảng xếp hạng Billboard vào năm 1987 với nhạc phẩm « Can't we try », một bản song ca với Vonda Shepard, mở đường cho Dan Hill thành công với 5 bản nhạc khác lọt vào Top Ten thị trường Hoa Kỳ, đầu những năm 1990. 

Chính trong giai đoạn này, Dan Hill mới có cơ hội hợp tác với Céline Dion qua việc trình bày hai bản song ca là « Can't we try » (hát live 1987) và « Wishful thinking » (1989) viết cho album tiếng Anh « Unison » của Céline Dion, nhưng rốt cuộc bài hát lại không được tuyển vào danh sách cuối cùng trên album này.

Một trong những ca khúc ăn khách khác của ông là « Seduces me » mà ông đã viết cho Céline trên album « Falling Into You ». Nhờ thành công vượt trội của album tiếng Anh thứ tư của Céline Dion với hơn 32 triệu bản được bán trên thế giới, Dan Hill được trao giải Grammy  năm 1996 với tư cách nhà đồng sản xuất album cho Céline Dion. 

Ngoài giải Grammy này, ông còn nhận được sau này nhiều giải thưởng danh giá khác, trong đó có 5 giải Juno của Canada. Trong suốt những năm 1990, Dan Hill ít còn thu thanh các bài hát của mình mà chủ yếu tập trung vào việc sáng tác cho một số ca sĩ nổi tiếng thời bấy giờ như Britney Spears, Backstreet Boys, George Benson hay Reba McEntire .....

 Album phòng thu gần đây nhất của ông là  « On the Other Side of Here » được phát hành vào năm 2021, hầu như vào cùng thời điểm ông được vinh danh tại Đại sảnh Danh vọng các tác giả và nhà soạn nhạc Canada.

Cũng như nhiều đồng nghiệp là Bruce Cockburn và Murray McLauchlan, Dan Hill thuộc vào hàng tác giả của Canada trưởng thành vào giữa những năm 1970, những người ban đầu chủ yếu  đi hát trong các quán cà phê nhỏ, các tụ điểm văn nghệ « bỏ túi », nhưng nhờ vào tài năng sáng tác và diễn  đạt, Dan Hill đã vươn lên thành một trong những ngôi sao sáng giá trên vòm trời âm nhạc.

Trong số những bài hát gắn liền với tên tuổi của Elvis Presley, The Wonder of You từng  được ông hoàng nhạc rock, thu âm trực tiếp khi hát live và biểu diễn thường xuyên trên sân khấu. Tuy không phải là người đầu tiên hát bài này, nhưng bản ghi âm của Elvis được xem là hay hơn nhiều so với bản gốc.

Do nhạc sĩ Baker Knight sáng tác, bài hát này ban đầu được ca sĩ Vince Edwards thu thanh vào năm 1958, nhưng không hiểu vì sao bản ghi âm lại không bao giờ được phát hành trên băng đĩa.

Một năm sau đo, đến phiên ca sĩ Ray Peterson vào phòng thu thanh rồi phát hành bản ghi âm này lần đầu tiên dưới dạng đĩa đơn. Bài hát đã ăn khách nhanh chóng, lọt vào bảng xếp hạng Billboard của Mỹ, rồi chinh phục hai thị trường Canada và v ương quốc Anh.

Cũng trong năm 1959, bài hát The Wonder of You lại thành công trên thị trường Anh với một bản thu âm khác của Ronnie Hilton. Bản nhạc này sau đó xuất hiện vào năm 2017 trong mùa thứ hai của loạt phim truyền hình "The Crown" nói về hoàng gia Anh. Nhưng bài hát ăn khách đầu tiên vẫn là bản ghi âm của Ray Peterson.

Trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh bang Tennessee, Ray Peterson cho biết tác giả Baker Knight từng tâm sự rằng : The Wonder of You ban đầu được sáng tác như một bản nhạc phúc âm và như vậy tựa đề bài hát gốc, có nghĩa là "Điều kỳ diệu của Ngài" : trong mắt dân sùng đạo, Đức Chúa luôn là hiện thân của tình yêu tối cao.

Hơn một thập niên sau ngày phát hành phiên bản đầu tiên, đến phiên Elvis Presley thu âm trực tiếp bài The Wonder of You trên sân khấu Las Vegas, vào đầu những năm 1970. Bản nhạc này sau đó được đưa vào album live của anh, rồi được phát hành dưới dạng đĩa đơn vào mùa xuân năm 1970.

Lôi diễn đạt của Elvis Presley nâng bài hát lên một tầm cao mới. The Wonder of You là một trong những bản thu âm thành công nhất của Elvis tại Vương quốc Anh, giành lấy vị trí quán quân trong sáu tuần liên tục tại Anh và Ai Len, đồng thời lọt vào Top Ten thị trường Bắc Mỹ : hạng 9 tại Hoa Kỳ, hạng 7 tại Canada.

Trước khi thu âm nhạc phẩm The Wonder of you, Elvis từng gọi điện cho Ray Peterson và hỏi rằng : điều đó có làm phiền anh không ? Ray Peterson trả lời : khi đã là ông hoàng Elvis, thì không cần phải xin phép ai cả. Elvis khiêm nhường với đàn anh : dù gì đi nữa, tôi phải nói với anh một lời  ì anh là Ray Peterson.

Ngoài thành công của ông hoàng Elvis, nhiều bản ghi âm khác đã ra đời, kể từ đầu những năm 1960, trong đó có các nhóm The Platters, The Sandpipers, The Lettermen …. Vào năm 2016, một phiên  bản hoàn chỉnh của bài hát The Wonder of You kết hợp giọng ca của Elvis với lốihòa âm của Dàn nhạc giao hưởng Hoàng gia Anh, được phát hành trên album tưởng niệm ông hoàng nhạc rock, qua nhiều bản phối mới.

Hơn nửa thế kỷ sau ngày được phát hành, The Wonder of You tính đến nay đã có cả ngàn bản ghi âm trong 9 ngôn  ngữ. Trong tiếng Pháp bài này có hai lời khác nhau : phiên bản "Le meilleur de toi" của Jesse Garon và "Mes rêves d'enfant" của Frank Michael.

Còn trong tiếng Việt, bản nhạc này từng có thêm nhiều lời : Lời đầu tiên "Tình như thoáng mây bay" của tác giả Nam Lộc do Thụy Anh ghi âm trên Băng nhạc trẻ số 7  vào năm 1974, và sau đó có phiên bản của Nhật Hạ. Lời thứ nhì là "Thế giới riêng em" qua phần trình bày của Elvis Phương.

« Roll with the Punches » hiểu theo nghĩa đen là di chuyển luồn lách để tránh những cú đấm, hiểu theo nghĩa bóng là ứng phó linh hoạt trước tình huống khó khăn. Sau ba năm vắng bóng, nam danh ca Bryan Adams đã chọn ca khúc này làm chủ đề cho album phòng thu thứ 16, được phát hành vào cuối mùa hè năm 2025.

Trích đoạn đầu tiên và cũng là ca khúc chủ đề của album là một bản nhạc rock mạnh mẽ, Bryan Adams dùng hình tượng của võ sĩ quyền anh để nói về tinh thần bất khuất và khả năng phục hồi. Cho dù con người có vấp ngã hay bị hạ gục đo ván như thế nào, điều quan trọng chính là ý chí trỗi dậy sức bật đứng lên. Phải chăng Bryan Adams đang muốn nói về những khó khăn anh đang trải qua ? Dù gì đi nữa, sau khi hết hợp đồng với tập đoàn Universal, đây là album phòng thu đầu tiên với hãng đĩa (Bad Records) do chính Bryan Adams thành lập và phát hành, mở ra một giai đoạn mới trong sự nghiệp dài hơn bốn thập niên.

Trung thành với nhóm sáng tác của mình (các nhà soạn nhạc Jim Vallance, Mutt Lange và Eliot Kennedy), Bryan Adams dường như đã muốn chọn một hướng đi khá an toàn. Album phòng thu thứ 16 bao gồm 10 sáng tác mới, phiên bản cao cấp « deluxe » lên tới 20 bài, như thể đây là một album đôi, Nhìn chung, đây là bộ sưu tập xen kẽ những ca khúc nhạc rock với giai điệu lôi cuốn và khá dễ nhớ như « Make up your mind » (Quyết định dứt khoát),  « Never ever let you go » (Đừng để người đi), « A Little more understanding » (Cần hiểu nhau hơn) với những tình khúc sâu lắng êm dịu như « Two arms to hold you » (Ôm em trong đôi tay), « Love is stronger than hate » (Tình yêu mạnh hơn hận thù) hay « Will we ever be friends again » (Liệu còn làm bạn với nhau) nhiều ca khúc kinh điển được chơi theo phong cách acoustic, trái với những bản nhạc mở đầu dồn dập dũng mãnh.

Song song với album phòng thu thứ 16, Bryan Adams tiếp tục cho phát hành trên mạng các bản nhạc nổi tiếng của mình, thông qua bộ sưu tập kinh điển « Classic Part I & II » cũng như cho tái bản những bài ghi âm lại trên album « Track of my years », trong đó anh trình bày lại khá nhiều giai điệu nổi tiếng của Chuck Berry, Ray Charles, The Beach Boys, The Beatles hay Bob Dylan …..

Thành danh trong làng nhạc từ giữa những năm 1980, Bryan Adams từng được tạp chí Billboard của Mỹ xếp vào trong danh sách 50 nghệ sĩ có tầm ảnh hưởng lớn trong làng nhạc rock quốc tế. Trong vòng 40 năm sự nghiệp, anh đã đoạt giải thưởng âm nhạc của Mỹ và 20 giải Juno của Canada. Bản nhạc gắn liền với tên tuổi của anh vẫn là ca khúc chủ đề « Everything I do, I do it for You » viết cho bộ phim « Robinhood » (Robin, hiệp sĩ rừng xanh) với thần tượng Kevin Costner trong vai chính.

Bài này từng lập kỷ lục số bán trên thị trường quốc tế với hơn 15 triệu bản, và nhờ vậy đem về cho anh giải Grammy 1992 dành cho ca khúc nhạc phim hay nhất. Bài hát sau đó đã có thêm nhiều bản phóng tác trong 19 ngôn ngữ khác nhau, kể cả tiếng Tiệp, tiếng Ý, Pháp, Đức, Hà Lan hay Hungary. Còn trong tiếng Việt bài từng được đặt lời với tựa đề « Tất cả cho anh » do danh ca Thanh Lan ghi âm.

Dịu dàng ngụm nước ấm, ngọt ngào muỗng mật ong

Ngoài thành công rực rỡ của nhạc phẩm « Everything I Do, I Do It For You », Bryan Adams còn là tác giả của nhiều bản ghi âm ăn khách khác. Anh từng chinh phục giới phê bình với album « Reckless » phát hành vào năm 1984, giành lấy hạng đầu Hoa Kỳ và Canada, hạng nhì thị trường châu Âu, để rồi vươn lên vòm trời nhạc rock như một trong những ngôi sao sáng chói thời bấy giờ (Heaven, Somebody, Summer of '69). Bryan Adams có đủ bản lĩnh, chất giọng đanh thép, cứng cựa để không bị lép vế khi thu âm chung (It’s only love) với nữ hoàng nhạc rock Tina Turner.

Nổi tiếng nhờ chất giọng khàn độc đáo khó thể nhầm lẫn với những giọng khàn khác trong phái nam như Bruce Springsteen, Rod Stewart hay Joe Cockers, Bryan Adams thực ra có âm vực tương đương với một giọng nam cao với âm sắc trữ tình, cho nên anh từng được mời hát chung với Pavarotti trên sân khấu (năm 1994) mà không hề bị hụt hơi, đuối sức.

Thế nhưng trong cách luyện giọng, Bryan Adams do chuyên hát nhạc rock, cho nên anh cố tình làm nổi bật những khía cạnh đứt gẫy, thô ráp, gai góc của một giọng nam cao. Có lẽ cũng vì thế nhiều nhà phê bình từng ví von so sánh giọng hát chai sạn của Bryan Adams như một « sandpaper tenor », giống như tờ giấy nhám có thể mài mòn, cho đến khi thân gỗ thật nhẵn nhụi, phiến đá thật mịn màng.

Nơi danh ca Bryan Adams, giai điệu luôn được mài giũa trau chuốt, còn giọng hát không chỉ khỏe khoắn dũng mãnh, mà còn có thêm nét uyển chuyển với thời gian và chiều sâu theo năm tháng. Nổi tiếng nhờ làn hơi mạnh mẽ, giọng khàn mà vẫn trong sáng, lối diễn đạt của Bryan Adams lại càng có có duyên khi anh thử hát nhè nhẹ khe khẽ, mài bóng những nốt trầm. Một chất giọng gọi là « giấy nhám », nhưng vẫn rót vào trong tâm, chút dịu dàng ngụm nước ấm, chút ngọt ngào muỗng mật ong.

« Here You are » là tựa đề tập nhạc mới của Anne Murray, vừa được phát hành vào mùa thu năm 2025. Bao gồm 11 tình khúc chưa từng được phổ biến trước đây, tuyển tập này là album phòng thu thứ 33 đánh dấu nửa thế kỷ sự nghiệp của nữ danh ca người Canada.

Sinh trưởng tại bang Nova Scotia (Nouvelle-Écosse), bán đảo miền đông Canada, Anne Murray khởi nghiệp hát vào năm 20 tuổi để rồi thành danh ở nước ngoài vài năm sau đó. Vào đầu thập niên 1970, nhờ giành lấy hạng nhất thị trường Canada và Hoa Kỳ với giai điệu « Snowbird » nổi tiếng, Anne Murray cùng với Joni Mitchell (nhạc phẩm Clouds) là hai giọng ca nữ đầu tiên đến từ Canada nhận đề cử giải Grammy, mở đường sau đó cho Shania Twain và nhất là Céline Dion chinh phục thị trường quốc tế.

Tuy gọi là tập nhạc mới, nhưng album phòng thu thứ 33 « Here You Are » của Anne Murray thực ra bao gồm những bài hát chưa từng được phát hành trên băng đĩa, được thu âm trong giai đoạn từ năm 1978 đến năm 1995. Được điều hành bởi nhà sản xuất Bob Rock và nhà hòa âm Adam Greenholtz (từng đoạt giải Grammy và Juno với các nghệ sĩ Bon Jovi, Metallica hay LeAnn Rimes...), album phòng thu này chủ yếu dành cho giới hâm mộ, thích sưu tầm những bản ghi âm hiếm có.

Theo lời danh ca Anne Muray, sáng kiến tập hợp lại những bài hát chưa được phổ biến, thực sự đến từ giới hâm mộ trung thành. Sau khi xem đợt biểu diễn của Anne Muray tại Las Vegas năm 2008, một số fan lưu ý với bà rằng có một số bản nhạc hay (trong giai đoạn những năm 1978-1995) nhưng chưa từng được phát hành trên thị trường, đó chủ yếu là những bài hát từng được ghi âm cho nhiều dự án khác nhau, nhưng rốt cuộc lại không lọt vào album phòng thu nào, có lẽ là do vấn đề tác quyền hoặc không hợp với chủ đề ấn định của từng album.

Đó là trường hợp của « Rest Easy (In my Love) » đoạn nhạc đầu tiên trích từ album này, bài hát được thu âm vào mùa xuân năm 1989, đáng lẽ ra được đưa vào tuyển tập chọn lọc thứ nhì « Greatest Hits Volume II », nhưng rốt cuộc bài hát lại bị gạch tên khỏi danh sách, có lẽ cũng vì bộ tuyển tập phát hành trên CD bị hạn chế về thời lượng. Một ca khúc nổi bật khác « Heaven In My Heart » lần đầu tiên được người em trai (Bruce Murray) của Anne Murray thu âm vào năm 1984 cho hãng đĩa Capitol Records, giờ đây có một phiên bản thứ nhì với giong ca của Anne như một lời nhắn nhủ, người em quá cố. « How about goodbye » cũng là một lời « giã từ », tưởng nhớ do nhạc sĩ Thom Schuyler sáng tác. Ông từng được vinh danh tại Đại sảnh Danh vọng Nashville do sáng tác nhiều bản nhạc ăn khách cho các danh ca như Kenny Rogers hay John Conlee.

Giai điệu « Gone » nhẹ nhàng sâu lắng làm sống lại bản nhạc country kinh điển của Ferlin Husky, từng giành lấy hạng đầu thị trường nhạc đồng quê vào năm 1957, được Anne Murray ghi âm lại vào cuối thập niên 1980, ban đầu được lên lịch phát hành nhưng rồi cũng bị xóa tên do chưa chọn đúng thời điểm. Cuối cùng, nhạc phẩm « Straight From the Heart » ban đầu được thu âm cho album phòng thu thứ 21 « Heart Over Mind » vào năm 1984. Đây là bản ghi âm lại từ tác phẩm kinh điển của Bryan Adams, lần này với giọng hát của hai mẹ con Anne và Dawn Murray. Bản thân hai nghệ sĩ Canada Anne Murray và Bryan Adams đã nhiều lần ghi âm với nhau trong phòng thu, rồi hát chung trên sân khấu để gây quỹ từ thiện.

Trong vòng nửa thế kỷ sự nghiệp, Anne Murray đã bán được hơn 50 triệu album trên thế giới. Có thể nói, Joni Mitchell là gương mặt tiên phong của dòng nhạc blues folk, trong khi Anne Murray đã mở đường cho lớp nghệ sĩ sau người Canada như Céline Dion, Shania Twain, Sarah McLachlan hay Alanis Morissette... trong các dòng nhạc country, folk hay pop rock.

Trong giai đoạn huy hoàng của sự nghiệp, từ năm 1974 đến 1995, Anne Murray đã đoạt 4 giải Grammy dành cho giọng ca nữ xuất sắc, bên cạnh đó còn có hàng loạt giải thưởng âm nhạc Mỹ American Music Award và nhạc đồng quê Country Music Award. Anne Muray cũng là người nắm giữ kỷ lục với 26 giải thưởng Juno của Canada. Trong năm 2025, ban tổ chức giải này đã vinh danh Anne Murray với giải Thành tựu sự nghiệp, nhân dịp sinh nhật lần thứ 80 của nữ danh ca.

Một trong những album xuất sắc của Anne Muray là album song ca với những nghệ sĩ huyền thoại « Duets : Friends & Legends » được phát hành vào năm 2007, trong đó có bài « You needed me », từng được nhiều nghệ sĩ ghi âm lại kể cả Boyzone, Patti Page, Kenny Rogers hay Dana Winner. Bài này giúp cho Anne đoạt giải Grammy và giành lấy hạnh nhất thị trường Bắc Mỹ.

Trong tiếng Việt, bản nhạc từng có nhiều lời khác nhau. Lời đầu tiên « Cần có anh yêu » là của tác giả Phạm Duy qua phần ghi âm của ca sĩ Ngọc Lan. Lời thứ nhì « Tình nồng » qua cách đặt lời của Huy MC và do Thu Phương trình bày, lời thứ ba « Ta cần có nhau » là của tác giả Nguyễn Hoàng Đô qua phần trình bày của nữ ca sĩ Thái Hòa.

Album phòng thu thứ 33 với tựa đề « Here you are » mang tính bổ sung cho một sự nghiệp lẫy lừng của một trong những tên tuổi hàng đầu trong làng nhạc Canada. Không hiểu vì sao nhiều bản nhạc hay lại bị chôn vùi một cách « vô duyên », như thể thời cơ vẫn chưa đến. Album này tạo cơ hội cho người hâm mộ khám phá những giai điệu từng bị gạt qua một bên, để rồi suýt nữa dần chìm vào lãng quên.

Trong vòng nửa thế kỷ nhạc Pháp tính từ những năm 1960, hầu như thập niên nào cũng có một bản nhạc thuộc vào hàng kinh điển của tác giả Michel Jourdan. Nổi tiếng trước hết nhờ cái tài đặt lời, Michel Joudan còn đồng sáng tác nhiều giai điệu ăn khách. Tài năng ấy giờ đây không còn nữa. Ông đã từ giã cõi đời hôm 29/09/2025 tại nhà riêng ở miền nam nước Pháp, hưởng thọ 91 tuổi.

Ngày ông vĩnh viễn ra đi, Michel Jourdan (1934-2025) đã để lại một sự nghiệp đồ sộ. Với hơn ba ngàn ca khúc đủ loại, ông thuộc vào nhóm « Tứ Trụ » của làng nhạc Pháp, bên cạnh các tên tuổi lớn như Pierre Delanoë, Eddy Marnay hay Claude Lemesle. Nhắc đến người bạn sáng tác, nam danh ca Aznavour nói rằng dù không biết nhưng giới yêu nhạc Pháp khắp nơi vẫn từng hát những điệp khúc của Michel Jourdan. Không phải ngẫu nhiên khi đến tuổi xế chiều, Michel Jourdan đã chọn câu nói này làm tựa đề cho quyển hồi ký của mình : « Mes refrains font chanter le monde » (Thế giới hát những điệp khúc của tôi).

Sinh trưởng tại thành phố Nice, Michel Jourdan từ thuở thiếu thời, đã có năng khiếu viết lách. Ông chủ yếu tự học chứ không được đào tạo bài bản qua trường lớp. Theo lời khuyên của nhà văn Louis Nucéra, ông rời miền nam nước Pháp, đến Paris lập nghiệp. Thời gian đầu rất khó khăn, nhất là đối với một tác giả vào đời với hai bàn tay trắng. Để kiếm sống, ông làm đủ mọi công việc, nhưng tất cả những gì ông viết lúc bấy giờ : bài hát, tập thơ hay truyện dịch đều bị các nhà xuất bản từ chối.

Cho đến ngày Michel Jourdan gặp nhà sản xuất Gilbert Marouani. Vào lúc ấy, ông Marouani đang tìm người phóng tác sang tiếng Pháp các bài hát ăn khách nhân kỳ liên hoan ca nhạc Sanremo. Trong số những tác giả cùng tham gia đặt lời cho bản nhạc "Una lacrima sul viso" (Giọt lệ trên khuôn mặt) của Bobby Solo, bản phóng tác tiếng Pháp của Michel Jourdan được cho là xuất sắc hơn cả : vì ông chẳng những có một ngòi bút, mà còn có thêm năng khiếu âm nhạc. Trong cách đặt lời, ông là người đã tìm được cách đảo câu xếp chữ, sao cho lời ca nghe thật lọt tai. « Una lacrima sul viso » trong tiếng Pháp trở thành « Sur ton visage, une larme » thay vì « Une larme sur ton visage ». Được phát hành vào năm 1964, bản nhạc này là thành công lớn đầu tiên của Michel Joudan, mở đường cho ông hợp tác với nhiều ca sĩ trứ danh thời bấy giờ như Marie Laforêt, Claude François hay Richard Anthony ….

Nhân vật quan trọng đã giúp đỡ nhiều Michel Jourdan trong giai đoạn đầu chính là nam danh ca Charles Aznavour, người mà ông xem như bậc thầy. Danh ca này khuyên ông đọc sách cho thật nhiều, kể cả đọc các quyển từ điển, vì điều quan trọng đối với một tác giả chuyên viết ca khúc là từ vựng cần sự phong phú, chữ đồng nghĩa phải dồi dào để tránh lặp đi, lặp lại. Nhờ vào nỗ lực này, ngòi bút của Michel Jourdan đã giúp cho ca sĩ Calogero đoạt giải thưởng nhạc Pháp Victoires de la Musique vào năm 2005, dành cho ca khúc hay nhất : « Si seulement je pouvais lui manquer » (Giá như người có thể nhớ ta).

Với hơn 3.000 bài hát trong nửa thế kỷ sự nghiệp, Michel Jourdan đã sáng tác cho ít nhất ba thế hệ ca sĩ. Khó thể nào liệt kê được hết những bài hát ăn khách của ông. Chỉ cần biết rằng tên tuổi của ông gắn liền với nhiều giai điệu kinh điển như

« Dis lui » Feelings (Nỗi sầu) hay Rien qu'une larme (Chỉ cần một giọt lệ) của Mike Brant, « Roule s'enroule » (Tình nồng cháy) của Nana Mouskouri) cũng như rất nhiều bản nhạc phóng tác sang tiếng Pháp như Vous les femmes, Viens m'embrasser, C'est ma vie, (Hey) Il faut toujours un perdant …. mà ông đã dành cho ông hoàng Julio Iglesias.

Đối với một tác giả cống hiến cho âm nhạc trọn cuộc đời, Michel Jourdan đã để lại nhiều bài hát tuyệt vời. Làng nhạc Pháp từ nay vắng bóng một người, nhưng giới hâm mộ vẫn còn nhớ mãi điệp khúc ngàn lời.

Les meilleures chansons (Những bài hát hay nhất) là tựa đề bộ tuyển tập vừa được phát hành trong tháng này của Aznavour, trong đó có ba ca khúc chưa từng được phổ biến. Bao gồm tổng cộng 44 bài hát, bộ đĩa CD này được cho ra mắt công chúng vào mùa thu, nhân dịp kỷ niệm 7 năm ngày danh ca người Pháp gốc Armenia qua đời (ông mất vào ngày 1/10/2018, ở tuổi 94).

Giai điệu đầu tiên trích từ tuyển tập là bản song ca với ca sĩ nổi tiếng người Ý Dalida. Hai nghệ sĩ này đã thu âm nhạc phẩm « Quand on s'aime » (Khi ta yêu nhau) cho một chương trình truyền hình Pháp vào năm 1967, xen kẻ giọng ca và lời thoại.

Trong kho lưu trữ cá nhân của Aznavour, được gia đình ông nhượng quyền khai thác cho hãng đĩa Universal, công ty thu âm này đã phát hiện nhiều bản ghi âm thử (demo), trong đó có một băng cát sét ghi âm giai điệu bản nhạc « Khi ta yêu nhau » kèm theo một số lời hướng dẫn dành cho Dalida.

Hai danh ca Aznavour và Dalida lần đầu tiên cùng đi biểu diễn với nhau là vào năm 1957. Vào thời bấy giờ, ông đã sáng tác một số ca khúc quan trọng cho cô : « Aie mourir pour toi » và « Pour te garder ». Vào đầu những năm 1970, như một lời tri ân dành cho người bạn diễn trung thành, Dalida đã lén thu âm nhạc phẩm « La Mamma » (Mẹ hiền) cho một chương trình truyền hình mà theo dự kiến Charles Aznavour là khách mời quan trọng.

Nhưng vì danh ca Aznavour đang bận lưu diễn tại Nhật Bản, bị trễ chuyến bay nên không về kịp, nên rốt cuộc ca khúc này bị bỏ quên, vẫn chưa được phổ biến. Mãi đến nhiều năm sau khi Dalida qua đời, phiên bản « La Mama » của nữ danh ca mới được phát hành trên bâng đĩa, vào năm 1996.

Ca khúc thứ hai trên tuyển tập chọn lọc cũng là một bản song ca của nhạc phẩm « La Mamma » (Mẹ hiền) nhưng dưới dạng phóng tác tiếng Anh « For Mama », được Aznavour thu âm vào năm 1974 với ông hoàng nhạc blues Ray Charles. Ngoài đời, hai nghệ sĩ này rất qúy mến nhau. Họ thậm chí còn bàn đến việc thực hiện một album chung, nhưng dự án này rốt cuộc vẫn không thành.

Sinh thời, Aznavour đã có một sự nghiệp lẫy lừng tại Hoa Kỳ. Ông đã hát chung với nhiều nghệ sĩ trên sân khấu như Frank Sinatra, Liza Minnelli, Paul Anka, hay Elton John (Yesterday when I was young) nhưng trong số những nghệ sĩ này, Ray Charles có lẽ là người ngưỡng mộ Aznavour nhiều nhất. Sau khi ghi âm phiên bản phóng tác « Il est mort le soleil » (Nắng đã tắt /The sun died) của Nicoletta, Ray Charles đã ngỏ lời hợp tác với Aznavour trên giai điệu tiếng Anh của nhạc phẩm « La Mamma ».

 

 

Ca khúc chưa phát hành cuối cùng là bản phóng tác của nhạc phẩm « Que c'est triste Venise ». Bài hát này từng ăn khách vào năm 1964. Nhưng sau khi có nhiều người hâm mộ ghi nhận là bài hát có nội dung rất buồn, nói về một mối tình tan vỡ. Cho nên sau đó, Aznavour mới thu lại một phiên bản khác với lời ca lạc quan hơn, trong khi bản nhạc được đệm theo một bản phối mới. « Que c'est triste Venise » (Sao Venise buồn quá) trở thành « Que c'est joli Venise » (Sao Venise xinh quá) mô tả thành phố thơ mộng trên nước, trong mắt của những người đang yêu nhau, chứ không phải đã chia tay rồi. Aznavour từng ghi âm bài này dưới dạng song ca với ông hoàng nhạc La Tinh Julio Iglesias.

Ngoài 3 ca khúc chưa phổ biến, tuyển tập chọn lọc còn có nhiều bản nhạc hay khác như « L'amour c'est comme un jour » (Tình như ngày vội đi), « Mourir d'aimer » (Được chết vì yêu) hay « Hier Encore » (Mới hôm qua). Bản nhạc này từng có nhiều lời tiếng Việt : « Ngày hôm nao » qua cách đặt lời của tác giả Phạm Duy do Elvis Phương trình bày. Phiên bản thứ nhì là « Tiếc thương ngày qua » do Trung Hành ghi âm.

Giai điệu trầm buồn của « Hier Encore » đánh thức trong tim bao nỗi niềm trong đêm vắng canh dài. Thời xuân xanh nuôi bao khát vọng vĩ đại, nhưng lời bài hát kéo ta về chốn thực tại. Giấc mơ ngày xưa nay thành tiếng thở dài, khi ta thoáng nhìn chút quãng đời còn lại.