« Roll with the Punches » hiểu theo nghĩa đen là di chuyển luồn lách để tránh những cú đấm, hiểu theo nghĩa bóng là ứng phó linh hoạt trước tình huống khó khăn. Sau ba năm vắng bóng, nam danh ca Bryan Adams đã chọn ca khúc này làm chủ đề cho album phòng thu thứ 16, được phát hành vào cuối mùa hè năm 2025.

Trích đoạn đầu tiên và cũng là ca khúc chủ đề của album là một bản nhạc rock mạnh mẽ, Bryan Adams dùng hình tượng của võ sĩ quyền anh để nói về tinh thần bất khuất và khả năng phục hồi. Cho dù con người có vấp ngã hay bị hạ gục đo ván như thế nào, điều quan trọng chính là ý chí trỗi dậy sức bật đứng lên. Phải chăng Bryan Adams đang muốn nói về những khó khăn anh đang trải qua ? Dù gì đi nữa, sau khi hết hợp đồng với tập đoàn Universal, đây là album phòng thu đầu tiên với hãng đĩa (Bad Records) do chính Bryan Adams thành lập và phát hành, mở ra một giai đoạn mới trong sự nghiệp dài hơn bốn thập niên.

Trung thành với nhóm sáng tác của mình (các nhà soạn nhạc Jim Vallance, Mutt Lange và Eliot Kennedy), Bryan Adams dường như đã muốn chọn một hướng đi khá an toàn. Album phòng thu thứ 16 bao gồm 10 sáng tác mới, phiên bản cao cấp « deluxe » lên tới 20 bài, như thể đây là một album đôi, Nhìn chung, đây là bộ sưu tập xen kẽ những ca khúc nhạc rock với giai điệu lôi cuốn và khá dễ nhớ như « Make up your mind » (Quyết định dứt khoát),  « Never ever let you go » (Đừng để người đi), « A Little more understanding » (Cần hiểu nhau hơn) với những tình khúc sâu lắng êm dịu như « Two arms to hold you » (Ôm em trong đôi tay), « Love is stronger than hate » (Tình yêu mạnh hơn hận thù) hay « Will we ever be friends again » (Liệu còn làm bạn với nhau) nhiều ca khúc kinh điển được chơi theo phong cách acoustic, trái với những bản nhạc mở đầu dồn dập dũng mãnh.

Song song với album phòng thu thứ 16, Bryan Adams tiếp tục cho phát hành trên mạng các bản nhạc nổi tiếng của mình, thông qua bộ sưu tập kinh điển « Classic Part I & II » cũng như cho tái bản những bài ghi âm lại trên album « Track of my years », trong đó anh trình bày lại khá nhiều giai điệu nổi tiếng của Chuck Berry, Ray Charles, The Beach Boys, The Beatles hay Bob Dylan …..

Thành danh trong làng nhạc từ giữa những năm 1980, Bryan Adams từng được tạp chí Billboard của Mỹ xếp vào trong danh sách 50 nghệ sĩ có tầm ảnh hưởng lớn trong làng nhạc rock quốc tế. Trong vòng 40 năm sự nghiệp, anh đã đoạt giải thưởng âm nhạc của Mỹ và 20 giải Juno của Canada. Bản nhạc gắn liền với tên tuổi của anh vẫn là ca khúc chủ đề « Everything I do, I do it for You » viết cho bộ phim « Robinhood » (Robin, hiệp sĩ rừng xanh) với thần tượng Kevin Costner trong vai chính.

Bài này từng lập kỷ lục số bán trên thị trường quốc tế với hơn 15 triệu bản, và nhờ vậy đem về cho anh giải Grammy 1992 dành cho ca khúc nhạc phim hay nhất. Bài hát sau đó đã có thêm nhiều bản phóng tác trong 19 ngôn ngữ khác nhau, kể cả tiếng Tiệp, tiếng Ý, Pháp, Đức, Hà Lan hay Hungary. Còn trong tiếng Việt bài từng được đặt lời với tựa đề « Tất cả cho anh » do danh ca Thanh Lan ghi âm.

Dịu dàng ngụm nước ấm, ngọt ngào muỗng mật ong

Ngoài thành công rực rỡ của nhạc phẩm « Everything I Do, I Do It For You », Bryan Adams còn là tác giả của nhiều bản ghi âm ăn khách khác. Anh từng chinh phục giới phê bình với album « Reckless » phát hành vào năm 1984, giành lấy hạng đầu Hoa Kỳ và Canada, hạng nhì thị trường châu Âu, để rồi vươn lên vòm trời nhạc rock như một trong những ngôi sao sáng chói thời bấy giờ (Heaven, Somebody, Summer of '69). Bryan Adams có đủ bản lĩnh, chất giọng đanh thép, cứng cựa để không bị lép vế khi thu âm chung (It’s only love) với nữ hoàng nhạc rock Tina Turner.

Nổi tiếng nhờ chất giọng khàn độc đáo khó thể nhầm lẫn với những giọng khàn khác trong phái nam như Bruce Springsteen, Rod Stewart hay Joe Cockers, Bryan Adams thực ra có âm vực tương đương với một giọng nam cao với âm sắc trữ tình, cho nên anh từng được mời hát chung với Pavarotti trên sân khấu (năm 1994) mà không hề bị hụt hơi, đuối sức.

Thế nhưng trong cách luyện giọng, Bryan Adams do chuyên hát nhạc rock, cho nên anh cố tình làm nổi bật những khía cạnh đứt gẫy, thô ráp, gai góc của một giọng nam cao. Có lẽ cũng vì thế nhiều nhà phê bình từng ví von so sánh giọng hát chai sạn của Bryan Adams như một « sandpaper tenor », giống như tờ giấy nhám có thể mài mòn, cho đến khi thân gỗ thật nhẵn nhụi, phiến đá thật mịn màng.

Nơi danh ca Bryan Adams, giai điệu luôn được mài giũa trau chuốt, còn giọng hát không chỉ khỏe khoắn dũng mãnh, mà còn có thêm nét uyển chuyển với thời gian và chiều sâu theo năm tháng. Nổi tiếng nhờ làn hơi mạnh mẽ, giọng khàn mà vẫn trong sáng, lối diễn đạt của Bryan Adams lại càng có có duyên khi anh thử hát nhè nhẹ khe khẽ, mài bóng những nốt trầm. Một chất giọng gọi là « giấy nhám », nhưng vẫn rót vào trong tâm, chút dịu dàng ngụm nước ấm, chút ngọt ngào muỗng mật ong.

« Here You are » là tựa đề tập nhạc mới của Anne Murray, vừa được phát hành vào mùa thu năm 2025. Bao gồm 11 tình khúc chưa từng được phổ biến trước đây, tuyển tập này là album phòng thu thứ 33 đánh dấu nửa thế kỷ sự nghiệp của nữ danh ca người Canada.

Sinh trưởng tại bang Nova Scotia (Nouvelle-Écosse), bán đảo miền đông Canada, Anne Murray khởi nghiệp hát vào năm 20 tuổi để rồi thành danh ở nước ngoài vài năm sau đó. Vào đầu thập niên 1970, nhờ giành lấy hạng nhất thị trường Canada và Hoa Kỳ với giai điệu « Snowbird » nổi tiếng, Anne Murray cùng với Joni Mitchell (nhạc phẩm Clouds) là hai giọng ca nữ đầu tiên đến từ Canada nhận đề cử giải Grammy, mở đường sau đó cho Shania Twain và nhất là Céline Dion chinh phục thị trường quốc tế.

Tuy gọi là tập nhạc mới, nhưng album phòng thu thứ 33 « Here You Are » của Anne Murray thực ra bao gồm những bài hát chưa từng được phát hành trên băng đĩa, được thu âm trong giai đoạn từ năm 1978 đến năm 1995. Được điều hành bởi nhà sản xuất Bob Rock và nhà hòa âm Adam Greenholtz (từng đoạt giải Grammy và Juno với các nghệ sĩ Bon Jovi, Metallica hay LeAnn Rimes...), album phòng thu này chủ yếu dành cho giới hâm mộ, thích sưu tầm những bản ghi âm hiếm có.

Theo lời danh ca Anne Muray, sáng kiến tập hợp lại những bài hát chưa được phổ biến, thực sự đến từ giới hâm mộ trung thành. Sau khi xem đợt biểu diễn của Anne Muray tại Las Vegas năm 2008, một số fan lưu ý với bà rằng có một số bản nhạc hay (trong giai đoạn những năm 1978-1995) nhưng chưa từng được phát hành trên thị trường, đó chủ yếu là những bài hát từng được ghi âm cho nhiều dự án khác nhau, nhưng rốt cuộc lại không lọt vào album phòng thu nào, có lẽ là do vấn đề tác quyền hoặc không hợp với chủ đề ấn định của từng album.

Đó là trường hợp của « Rest Easy (In my Love) » đoạn nhạc đầu tiên trích từ album này, bài hát được thu âm vào mùa xuân năm 1989, đáng lẽ ra được đưa vào tuyển tập chọn lọc thứ nhì « Greatest Hits Volume II », nhưng rốt cuộc bài hát lại bị gạch tên khỏi danh sách, có lẽ cũng vì bộ tuyển tập phát hành trên CD bị hạn chế về thời lượng. Một ca khúc nổi bật khác « Heaven In My Heart » lần đầu tiên được người em trai (Bruce Murray) của Anne Murray thu âm vào năm 1984 cho hãng đĩa Capitol Records, giờ đây có một phiên bản thứ nhì với giong ca của Anne như một lời nhắn nhủ, người em quá cố. « How about goodbye » cũng là một lời « giã từ », tưởng nhớ do nhạc sĩ Thom Schuyler sáng tác. Ông từng được vinh danh tại Đại sảnh Danh vọng Nashville do sáng tác nhiều bản nhạc ăn khách cho các danh ca như Kenny Rogers hay John Conlee.

Giai điệu « Gone » nhẹ nhàng sâu lắng làm sống lại bản nhạc country kinh điển của Ferlin Husky, từng giành lấy hạng đầu thị trường nhạc đồng quê vào năm 1957, được Anne Murray ghi âm lại vào cuối thập niên 1980, ban đầu được lên lịch phát hành nhưng rồi cũng bị xóa tên do chưa chọn đúng thời điểm. Cuối cùng, nhạc phẩm « Straight From the Heart » ban đầu được thu âm cho album phòng thu thứ 21 « Heart Over Mind » vào năm 1984. Đây là bản ghi âm lại từ tác phẩm kinh điển của Bryan Adams, lần này với giọng hát của hai mẹ con Anne và Dawn Murray. Bản thân hai nghệ sĩ Canada Anne Murray và Bryan Adams đã nhiều lần ghi âm với nhau trong phòng thu, rồi hát chung trên sân khấu để gây quỹ từ thiện.

Trong vòng nửa thế kỷ sự nghiệp, Anne Murray đã bán được hơn 50 triệu album trên thế giới. Có thể nói, Joni Mitchell là gương mặt tiên phong của dòng nhạc blues folk, trong khi Anne Murray đã mở đường cho lớp nghệ sĩ sau người Canada như Céline Dion, Shania Twain, Sarah McLachlan hay Alanis Morissette... trong các dòng nhạc country, folk hay pop rock.

Trong giai đoạn huy hoàng của sự nghiệp, từ năm 1974 đến 1995, Anne Murray đã đoạt 4 giải Grammy dành cho giọng ca nữ xuất sắc, bên cạnh đó còn có hàng loạt giải thưởng âm nhạc Mỹ American Music Award và nhạc đồng quê Country Music Award. Anne Muray cũng là người nắm giữ kỷ lục với 26 giải thưởng Juno của Canada. Trong năm 2025, ban tổ chức giải này đã vinh danh Anne Murray với giải Thành tựu sự nghiệp, nhân dịp sinh nhật lần thứ 80 của nữ danh ca.

Một trong những album xuất sắc của Anne Muray là album song ca với những nghệ sĩ huyền thoại « Duets : Friends & Legends » được phát hành vào năm 2007, trong đó có bài « You needed me », từng được nhiều nghệ sĩ ghi âm lại kể cả Boyzone, Patti Page, Kenny Rogers hay Dana Winner. Bài này giúp cho Anne đoạt giải Grammy và giành lấy hạnh nhất thị trường Bắc Mỹ.

Trong tiếng Việt, bản nhạc từng có nhiều lời khác nhau. Lời đầu tiên « Cần có anh yêu » là của tác giả Phạm Duy qua phần ghi âm của ca sĩ Ngọc Lan. Lời thứ nhì « Tình nồng » qua cách đặt lời của Huy MC và do Thu Phương trình bày, lời thứ ba « Ta cần có nhau » là của tác giả Nguyễn Hoàng Đô qua phần trình bày của nữ ca sĩ Thái Hòa.

Album phòng thu thứ 33 với tựa đề « Here you are » mang tính bổ sung cho một sự nghiệp lẫy lừng của một trong những tên tuổi hàng đầu trong làng nhạc Canada. Không hiểu vì sao nhiều bản nhạc hay lại bị chôn vùi một cách « vô duyên », như thể thời cơ vẫn chưa đến. Album này tạo cơ hội cho người hâm mộ khám phá những giai điệu từng bị gạt qua một bên, để rồi suýt nữa dần chìm vào lãng quên.

Trong vòng nửa thế kỷ nhạc Pháp tính từ những năm 1960, hầu như thập niên nào cũng có một bản nhạc thuộc vào hàng kinh điển của tác giả Michel Jourdan. Nổi tiếng trước hết nhờ cái tài đặt lời, Michel Joudan còn đồng sáng tác nhiều giai điệu ăn khách. Tài năng ấy giờ đây không còn nữa. Ông đã từ giã cõi đời hôm 29/09/2025 tại nhà riêng ở miền nam nước Pháp, hưởng thọ 91 tuổi.

Ngày ông vĩnh viễn ra đi, Michel Jourdan (1934-2025) đã để lại một sự nghiệp đồ sộ. Với hơn ba ngàn ca khúc đủ loại, ông thuộc vào nhóm « Tứ Trụ » của làng nhạc Pháp, bên cạnh các tên tuổi lớn như Pierre Delanoë, Eddy Marnay hay Claude Lemesle. Nhắc đến người bạn sáng tác, nam danh ca Aznavour nói rằng dù không biết nhưng giới yêu nhạc Pháp khắp nơi vẫn từng hát những điệp khúc của Michel Jourdan. Không phải ngẫu nhiên khi đến tuổi xế chiều, Michel Jourdan đã chọn câu nói này làm tựa đề cho quyển hồi ký của mình : « Mes refrains font chanter le monde » (Thế giới hát những điệp khúc của tôi).

Sinh trưởng tại thành phố Nice, Michel Jourdan từ thuở thiếu thời, đã có năng khiếu viết lách. Ông chủ yếu tự học chứ không được đào tạo bài bản qua trường lớp. Theo lời khuyên của nhà văn Louis Nucéra, ông rời miền nam nước Pháp, đến Paris lập nghiệp. Thời gian đầu rất khó khăn, nhất là đối với một tác giả vào đời với hai bàn tay trắng. Để kiếm sống, ông làm đủ mọi công việc, nhưng tất cả những gì ông viết lúc bấy giờ : bài hát, tập thơ hay truyện dịch đều bị các nhà xuất bản từ chối.

Cho đến ngày Michel Jourdan gặp nhà sản xuất Gilbert Marouani. Vào lúc ấy, ông Marouani đang tìm người phóng tác sang tiếng Pháp các bài hát ăn khách nhân kỳ liên hoan ca nhạc Sanremo. Trong số những tác giả cùng tham gia đặt lời cho bản nhạc "Una lacrima sul viso" (Giọt lệ trên khuôn mặt) của Bobby Solo, bản phóng tác tiếng Pháp của Michel Jourdan được cho là xuất sắc hơn cả : vì ông chẳng những có một ngòi bút, mà còn có thêm năng khiếu âm nhạc. Trong cách đặt lời, ông là người đã tìm được cách đảo câu xếp chữ, sao cho lời ca nghe thật lọt tai. « Una lacrima sul viso » trong tiếng Pháp trở thành « Sur ton visage, une larme » thay vì « Une larme sur ton visage ». Được phát hành vào năm 1964, bản nhạc này là thành công lớn đầu tiên của Michel Joudan, mở đường cho ông hợp tác với nhiều ca sĩ trứ danh thời bấy giờ như Marie Laforêt, Claude François hay Richard Anthony ….

Nhân vật quan trọng đã giúp đỡ nhiều Michel Jourdan trong giai đoạn đầu chính là nam danh ca Charles Aznavour, người mà ông xem như bậc thầy. Danh ca này khuyên ông đọc sách cho thật nhiều, kể cả đọc các quyển từ điển, vì điều quan trọng đối với một tác giả chuyên viết ca khúc là từ vựng cần sự phong phú, chữ đồng nghĩa phải dồi dào để tránh lặp đi, lặp lại. Nhờ vào nỗ lực này, ngòi bút của Michel Jourdan đã giúp cho ca sĩ Calogero đoạt giải thưởng nhạc Pháp Victoires de la Musique vào năm 2005, dành cho ca khúc hay nhất : « Si seulement je pouvais lui manquer » (Giá như người có thể nhớ ta).

Với hơn 3.000 bài hát trong nửa thế kỷ sự nghiệp, Michel Jourdan đã sáng tác cho ít nhất ba thế hệ ca sĩ. Khó thể nào liệt kê được hết những bài hát ăn khách của ông. Chỉ cần biết rằng tên tuổi của ông gắn liền với nhiều giai điệu kinh điển như

« Dis lui » Feelings (Nỗi sầu) hay Rien qu'une larme (Chỉ cần một giọt lệ) của Mike Brant, « Roule s'enroule » (Tình nồng cháy) của Nana Mouskouri) cũng như rất nhiều bản nhạc phóng tác sang tiếng Pháp như Vous les femmes, Viens m'embrasser, C'est ma vie, (Hey) Il faut toujours un perdant …. mà ông đã dành cho ông hoàng Julio Iglesias.

Đối với một tác giả cống hiến cho âm nhạc trọn cuộc đời, Michel Jourdan đã để lại nhiều bài hát tuyệt vời. Làng nhạc Pháp từ nay vắng bóng một người, nhưng giới hâm mộ vẫn còn nhớ mãi điệp khúc ngàn lời.

Les meilleures chansons (Những bài hát hay nhất) là tựa đề bộ tuyển tập vừa được phát hành trong tháng này của Aznavour, trong đó có ba ca khúc chưa từng được phổ biến. Bao gồm tổng cộng 44 bài hát, bộ đĩa CD này được cho ra mắt công chúng vào mùa thu, nhân dịp kỷ niệm 7 năm ngày danh ca người Pháp gốc Armenia qua đời (ông mất vào ngày 1/10/2018, ở tuổi 94).

Giai điệu đầu tiên trích từ tuyển tập là bản song ca với ca sĩ nổi tiếng người Ý Dalida. Hai nghệ sĩ này đã thu âm nhạc phẩm « Quand on s'aime » (Khi ta yêu nhau) cho một chương trình truyền hình Pháp vào năm 1967, xen kẻ giọng ca và lời thoại.

Trong kho lưu trữ cá nhân của Aznavour, được gia đình ông nhượng quyền khai thác cho hãng đĩa Universal, công ty thu âm này đã phát hiện nhiều bản ghi âm thử (demo), trong đó có một băng cát sét ghi âm giai điệu bản nhạc « Khi ta yêu nhau » kèm theo một số lời hướng dẫn dành cho Dalida.

Hai danh ca Aznavour và Dalida lần đầu tiên cùng đi biểu diễn với nhau là vào năm 1957. Vào thời bấy giờ, ông đã sáng tác một số ca khúc quan trọng cho cô : « Aie mourir pour toi » và « Pour te garder ». Vào đầu những năm 1970, như một lời tri ân dành cho người bạn diễn trung thành, Dalida đã lén thu âm nhạc phẩm « La Mamma » (Mẹ hiền) cho một chương trình truyền hình mà theo dự kiến Charles Aznavour là khách mời quan trọng.

Nhưng vì danh ca Aznavour đang bận lưu diễn tại Nhật Bản, bị trễ chuyến bay nên không về kịp, nên rốt cuộc ca khúc này bị bỏ quên, vẫn chưa được phổ biến. Mãi đến nhiều năm sau khi Dalida qua đời, phiên bản « La Mama » của nữ danh ca mới được phát hành trên bâng đĩa, vào năm 1996.

Ca khúc thứ hai trên tuyển tập chọn lọc cũng là một bản song ca của nhạc phẩm « La Mamma » (Mẹ hiền) nhưng dưới dạng phóng tác tiếng Anh « For Mama », được Aznavour thu âm vào năm 1974 với ông hoàng nhạc blues Ray Charles. Ngoài đời, hai nghệ sĩ này rất qúy mến nhau. Họ thậm chí còn bàn đến việc thực hiện một album chung, nhưng dự án này rốt cuộc vẫn không thành.

Sinh thời, Aznavour đã có một sự nghiệp lẫy lừng tại Hoa Kỳ. Ông đã hát chung với nhiều nghệ sĩ trên sân khấu như Frank Sinatra, Liza Minnelli, Paul Anka, hay Elton John (Yesterday when I was young) nhưng trong số những nghệ sĩ này, Ray Charles có lẽ là người ngưỡng mộ Aznavour nhiều nhất. Sau khi ghi âm phiên bản phóng tác « Il est mort le soleil » (Nắng đã tắt /The sun died) của Nicoletta, Ray Charles đã ngỏ lời hợp tác với Aznavour trên giai điệu tiếng Anh của nhạc phẩm « La Mamma ».

 

 

Ca khúc chưa phát hành cuối cùng là bản phóng tác của nhạc phẩm « Que c'est triste Venise ». Bài hát này từng ăn khách vào năm 1964. Nhưng sau khi có nhiều người hâm mộ ghi nhận là bài hát có nội dung rất buồn, nói về một mối tình tan vỡ. Cho nên sau đó, Aznavour mới thu lại một phiên bản khác với lời ca lạc quan hơn, trong khi bản nhạc được đệm theo một bản phối mới. « Que c'est triste Venise » (Sao Venise buồn quá) trở thành « Que c'est joli Venise » (Sao Venise xinh quá) mô tả thành phố thơ mộng trên nước, trong mắt của những người đang yêu nhau, chứ không phải đã chia tay rồi. Aznavour từng ghi âm bài này dưới dạng song ca với ông hoàng nhạc La Tinh Julio Iglesias.

Ngoài 3 ca khúc chưa phổ biến, tuyển tập chọn lọc còn có nhiều bản nhạc hay khác như « L'amour c'est comme un jour » (Tình như ngày vội đi), « Mourir d'aimer » (Được chết vì yêu) hay « Hier Encore » (Mới hôm qua). Bản nhạc này từng có nhiều lời tiếng Việt : « Ngày hôm nao » qua cách đặt lời của tác giả Phạm Duy do Elvis Phương trình bày. Phiên bản thứ nhì là « Tiếc thương ngày qua » do Trung Hành ghi âm.

Giai điệu trầm buồn của « Hier Encore » đánh thức trong tim bao nỗi niềm trong đêm vắng canh dài. Thời xuân xanh nuôi bao khát vọng vĩ đại, nhưng lời bài hát kéo ta về chốn thực tại. Giấc mơ ngày xưa nay thành tiếng thở dài, khi ta thoáng nhìn chút quãng đời còn lại.

Trong số những bản nhạc hay từng được Dalida ghi âm vào đoạn cuối cuộc đời, có giai điệu « Il pleut sur Bruxelles » (Mưa trên phố Bruxelles). Được phát hành vào năm 1981, nhân dịp 25 năm sự nghiệp ca hát, bài hát này tựa như lời tri ân mà Dalida đã muốn dành cho bậc đàn anh là thần tượng người Bỉ Jacques Brel. Ông đã qua đời vài năm trước đó, sau một thời gian dài chống chọi với bệnh ưng thư phổi.

Khi căn bệnh quái ác bùng phát dữ dội vào giữa những năm 1970, Jacques Brel lúc bấy giờ linh tính rằng mình sẽ khó mà tai qua nạn khỏi, nên ông quyết định thực hiện giấc mơ của một đời người. Ông mua một chiếc du thuyền rồi cùng với vợ Maddly Bamy xuôi buồm du ngoạn đến tận những phương trời xa xăm.

Sau hai tháng lênh đênh trên biển, Jacques Brel cập bến quần đảo Marquises (Polynesia thuộc Pháp) ở phía nam Thái Bình Dương. Hồi tưởng lại chuyến đi biển này, ông nói 60 ngày là một khoảng thời gian khá dài, đi thuyền buồm trong khi trời lại vắng gió, biển im sóng lặng khiến ông phải ráng sức chịu đựng, rèn tính kiên nhẫn.

Cuối tháng 11 năm 1975, Jacques Brel quyết định ở lại trên hòn đảo Hiva Oa, nơi mọi người đều biết nói tiếng Pháp nhưng vì rất xa xôi nên chẳng ai biết danh ca Jacques Brel là ai : quần đảo Marquises nằm cách thủ đô Paris gần 16.000 cây số, trong khi các phương tiện truyền thông thời bấy giờ chưa được phổ biến rộng rãi.

Tưởng đâu chỉ là một trạm dừng, nhưng rốt cuộc nam danh ca người Bỉ chọn sống phần đời còn lại tại ngôi làng Atuona, trên đảo Hiva Oa thuộc quần đảo Marquises. Những bài hát cuối cùng được Jacques Brel sáng tác để ca ngợi nơi ông gọi là « một góc thiên đường » trong chương cuối cuộc đời. Vào mùa thu năm 1978, sau ba năm trời chịu đựng căn bệnh ung thư phổi, Jacques Brel vĩnh biệt cõi trần dù chỉ mới 49 tuổi.

Ngày nam danh ca Jacques Brel vĩnh viễn ra đi, rất nhiều người hâm mộ bàng hoàng thương tiếc, trong đó có tác giả khá nổi tiếng thời ấy là Michel Jouveaux (ông vào nghề viết nhạc từ năm 1973). Theo lời kể của tác giả, ông ngẫu hứng sáng tác một bài hát mà trong đó mỗi lời có nhắc đến những địa danh có thật nơi danh ca người Bỉ từng ghé qua (Amsterdam, Ostende, Vesoul, Bruxelles) hoặc những nhân vật hư cấu do Jacques Brel tạo ra lúc sinh thời. Dù có mòn mỏi chờ đợi, nhưng những nhân vật này (Mathilde, Frida, Marieke, Fanette, Jojo, Fernard, Jacky .....) vẫn không thể hình dung nổi người có ơn khai sinh họ nay đã qua đời, biến họ thành những kẻ mồ côi.

Điểm khởi đầu của bài hát vẫn là do cảm xúc ngậm ngùi, nên tác giả Michel Jouveaux mới chấp bút thành lời. Khi ông đưa lời ca cho nhạc sĩ Jeff Barnel, thì lúc ấy hai người mới soạn ra một giai điệu theo kiểu đo ni đóng giày cho Dalida, với sự đồng ý của nhà sản xuất Orlando, em trai của nữ danh ca. Vào thời bấy giờ, sau hai thập niên hát nhạc nhẹ (các bản nhạc rất dễ nghe), Dalida chuyển qua hát những sáng tác được xem là có chiều sâu : Avec le temps của Léo Ferré (1971), Je suis malade của Serge Lama (1973), La Mama của Aznavour (1976) và trước khi có giai điệu tưởng nhớ "Mưa trên phố Bruxelles" (Il pleut sur Bruxelles), Dalida đã từng hát lại bản Quand on n'a que l'amour (Khi ta chỉ có tình yêu) của bậc đàn anh Jacques Brel. 

Trên album phòng thu đánh dấu 25 năm sự nghiệp, Dalida đã ghi âm khá nhiều bản nhạc ăn khách như « Fini, la comédie » hay « Marjoliane ». Một số bài từng được đặt thêm lời Việt như « Une femme à 40 ans » (Vào thu nửa đời) do Phạm Duy sáng tác và Julie trình bày. « À ma manière » (Sống đời riêng tư) lời của Lê Toàn, do Thanh Hà diễn dạt. Riêng nhạc phẩm « Il pleut sur Bruxelles » được chuyển sang lời Việt thành « Tình đến rồi đi » và từng được nhiều nghệ sĩ ghi âm lại như Thanh Trúc, Khánh Hà, Don Hồ và nhất là Ngọc Lan.

Để hiểu rõ ý nghĩa của « Mưa trên phố Bruxelles » (Tình đến rồi đi), phải nhìn vào thủ pháp của tác giả Michel Jouveaux, đối chiếu hai vế hư cấu và thực tế : nhân vật hư cấu quanh quẩn lạc lõng như thể bị kẹt trong không gian âm u, khi trên hàng phố khói sương giăng lối, gió mưa mịt mù. Trong khi danh ca Jacques Brel đã tìm được cho mình một hải đảo tươi xanh dưới bầu trời thiên thanh, mộng lành trong giấc ngủ, yên sóng biển nghìn thu.

Giai điệu « The Power of Love » (Mãnh lực tình yêu) là bài hát đầu tiên giúp diva nhạc pop người Canada Céline Dion giành lấy hạng nhất thị trường Mỹ vào đầu năm 1994. Bản nhạc gốc là của ca sĩ Jennifer Rush, được phát hành một thập niên trước đó (cuối năm 1984) hầu như vào cùng một thời điểm với nhạc phẩm cùng tên của nhóm Frankie goes to Hollywood.

Trong vòng bốn thập niên, bản nhạc « The Power of Love » (Mãnh lực tình yêu) đã có đến hàng trăm phiên bản khác nhau. Trước Céline Dion, nhiều giọng ca trứ danh khác đã thu thanh lại bài này chẳng hạn như ban nhạc Air Supply, Engelbert Humperdinck, Laura Branigan, Nana Mouskouri, Martine Chevrier với phiên bản song ngữ Anh-Pháp « Le Pouvoir de l'Amour » ….. Gần đây hơn nữa, bộ tứ Il Divo đã ghi âm lại giai điệu « The Power of Love » chủ yếu bằng tiếng Tây Ban Nha theo lối hòa âm bán cổ điển. Bài hát này được trích từ album phòng thu thứ 10 của nhóm, với tựa đề « XX » được viết theo chữ số cổ đại La Mã, đánh dấu đúng hai thập niên ngày ban nhạc được thành lập.

Với « Mãnh lực tình yêu », nhóm Il Divo cất cánh trở lại với vòng lưu diễn vòng quanh thế giới. Sau các chặng dừng ở Nam Mỹ trong tháng mười, nhóm này sẽ ghé châu Âu biểu diễn vào cuối năm 2025. Album với tựa đề « XX » được phát hành chẳng những để kỷ niệm 20 năm ngày nhóm này ra đời, mà còn đánh dấu sự thay đổi với một thành viên mới. Hai năm sau ngày thành viên gốc Carlos Marin qua đời, nhóm Il Divo đã chính thức kết nạp người thay thế là giọng ca nam trung trầm Steven LaBrie, năm nay 37 tuổi.

Sinh trưởng tại Dallas, bang Texas, anh từng tốt nghiệp Nhạc viện thành phố Philadelphia và đoạt nhiều giải thưởng nhân các cuộc thi hát opera tại Mỹ (Washington DC, Dallas, Palm Beach …..) Anh từng dạy thanh nhạc tại trường cao đẳng Juilliard và được tạp chí Opera News xếp vào danh sách 10 giọng nam trung trữ tình, xuất sắc của nước Mỹ. Ngoài các giai điệu thính phòng cổ điển, anh còn có sở trường hát nhạc tình tiếng Tây Ban Nha, do mẹ anh là người Mexico.

Về phần mình, Jennifer Rush (tên thật là Heidi Stern) thời niên thiếu cũng từng học nhạc tại trường Juilliard. Xuất thân từ một gia đình nghệ sĩ ở Queens,New York, thân phụ là danh ca tenor Maurice Stern, mẹ cô Barbara là nghệ sĩ dương cầm và hai người anh trai (Robert & Stephen Stern) đều là nhạc sĩ chuyên nghiệp, Jennifer theo gia đình sang Đức sinh sống một thời gian, khi cha cô được tuyển làm giọng ca nam chính tại Nhà hát lớn Flensburg (Städtische Bühnen Flensburg), khởi đầu giai đoạn sự nghiệp thứ nhì của ông tại châu Âu.

Khi vào nghề biểu diễn, Jennifer Rush chọn nhạc pop rock chứ không đeo đuổi dòng nhạc cổ điển như song thân. Cô ký hợp đồng thu âm với chi nhánh Đức của hãng đĩa CBS, ban đầu với tên thật Heidi Stern, và sau đó lấy nghệ danh Jennifer Rush khi hợp tác với các nhà sản xuất người Đức Gunther Mende và Wolfgang Detmann (bút danh Candy DeRouge). Cùng với Mary Susan Applegate trong nhóm sáng tác, Jennifer đã viết nhạc phẩm « The Power of Love » để tặng người yêu của cô lúc bấy giờ (cựu sinh viên đại học Harvard Steven Engebretson). Hai người sau đó vẫn là bạn cho dù có chia tay nhau.

Bản nhạc « The Power Of Love » thành công trên khắp châu Âu vào năm 1985, trở thành đĩa đơn bán chạy nhất mọi thời đại của một giọng ca nữ solo tại Vương quốc Anh. Jennifer nắm giữ kỷ lục này cho tới năm 1992, trước khi bị bản nhạc phim « I will always love You » của Whitney Houston) soán ngôi. Thành công vang dội của « The Power of Love » sau đó đã cho ra đời nhiều bản phóng tác giúp bài hát được phổ biến trên toàn thế giới. Bản nhạc này được ghi âm trong 15 ngôn ngữ, kể cả tiếng hindi và quan thoại.

Còn trong tiếng Việt, bài này cũng đã có nhiều lời phóng tác khác nhau. Lời Việt đầu tiên « Mãnh lực tình yêu » là của tác giả Phạm Duy qua phần trình bày của Lưu Bích. Lời thứ nhì « Một đời xin nhớ mãi » của tác giả Khúc Lan do Thanh Hà ghi âm. Lời thứ ba là của tác giả Nguyễn Hoàng Đô qua phần diễn đạt của Hồng Nhiên.

Cho dù đã có hàng trăm phiên bản khác nhau, nhưng dường như chưa có bài nào, kể cả bản thu thanh gần đây của nhóm Il Divo, có thể qua mặt được Céline Dion. Một giai điệu sâu lắng, có hồn nhờ vào lối diễn đạt, có thần nhờ bản phối thanh thoát. Nhờ sự cộng hưởng này, « The Power of Love » trở nên hay hơn bao giờ hết, bản ghi âm sau vượt trội bản gốc : Tình mạnh luồng dư âm, rung bình minh thì thầm, dịu dàng bao tiếng sấm, ướt đẫm mộng tình nhân …..  

« Dancin' All Night » (nguyên tác tiếng Nhật Danshingu Ooru Naito) là một ca khúc nhạc trẻ sôi động rất nổi tiếng cách đây 4 thập niên của ban nhạc rock người Nhật Monta & Brothers. Bài hát này từng được tác giả Anh Tài chuyển sang lời Việt thành nhạc phẩm với tựa đề « Bên nhau đêm này ».

Thành danh tại Nhật Bản vào đầu những năm 1980, ban nhạc rock Monta & Brothers do nghệ sĩ Yoshinori Monta sáng lập. Bản hit đầu tay « Dancin' All Night » của họ đã bán được hơn 2 triệu bản chỉ riêng tại Nhật Bản và sau đó được phát hành rộng rãi trên thị trường châu Á, đặc biệt là tại Hồng Kông, Đài Loan và Singapore. Giọng hát trầm khàn của Yoshinori Monta (1951-2023) khi mới nghe lần đầu có phần hơi phản cảm, nhưng với thời gian, bài hát này lại trở nên rất quen thuộc với công chúng, nếu không nói là kinh điển trong mắt người hâm mộ.

Tên thật là Yoshinori Kadota, ông Monta sinh trưởng trong một gia đình khiêm tốn, nguyên quán ở Honshu thuộc tỉnh Hyogo, miền trung nam Nhật Bản. Thời niên thiếu, khi còn đi học tại trường trung học Kobe, ông khám phá nhạc pop rock Anh-Mỹ,  trở thành một người hâm mộ cuồng nhiệt của nhóm Tứ Quái The Beatles. Cũng từ đó, ông nuôi mộng thành lập một ban nhạc trẻ chủ yếu chơi nhạc rock.

Bất chấp lời khuyên của gia đình, ông  quyết định bỏ học trước khi thi tú tài và chọn nghề biểu diễn tại vùng Kansai vào cuối những năm 1960. Sự nghiệp âm nhạc của Monta khởi đầu trong gian nan. Ông tham gia vào nhiều ban nhạc, nhưng không có nhóm nào trụ lại được lâu. Monta quyết định tách ra riêng, ghi âm solo kể từ năm 1971. Tuy nhiên, sau gần một thập niên không có bản nhạc ăn khách nào, Monta nản chí, hầu như đành phải chấp nhận bỏ cuộc.

Khi vào phòng thu thanh đầu năm 1980, có thể nói, ông Monta nghĩ rằng cơ hội này giống như ván bài cuối cùng của một tay chơi cờ bạc. Nhân dịp này, ông thành lập ban nhạc Monta & Brothers và cùng với nhóm thử ghi âm nhạc phẩm « Dancin' All Night » do ông soạn nhạc và do Keiji Mizutani viết lời.

Tưởng chừng không còn hy vọng, nào ngờ bản nhạc này lại lập kỷ lục số bán khi được phát hành vào mùa xuân năm 1980. Ban đầu lọt vào bảng xếp hạng ở hạng 19, bài hát này sau đó đã nhảy vọt lên vị trí quán quân và ngự trị ở đầu bảng, trong 10 tuần liên tục. Ban nhạc Monta & Brothers gặt hái thêm nhiều thành công lớn nhân các buổi lễ trao giải thưởng âm nhạc của Nhật Bản, « Dancin' All Night » trở thành một trong những ca khúc được biểu diễn thường xuyên trong các phòng trà, hộp đêm tại Nhật Bản.

Mặc dù ban nhạc đã tan rã vài năm sau, nhưng Monta vẫn tiếp tục sự nghiệp ghi âm solo và đi biểu diễn với các nhóm nhạc khác chủ yếu ở Kobe và Osaka. Vào mùa thu năm 2023, ông qua đời sau khi lâm bạo bệnh, hưởng thọ 72 tuổi. Bài hát « Dancin' All Night » cũng được các đài phát thanh vùng Kansai bình chọn là một trong những ca khúc tiêu biểu của làng nhạc pop rock Nhật Bản những năm 1980. Dù là fan của The Beatles, nhưng lối sáng tác bài hát « Dancin' All Night » vẫn đậm chất rock nhiều hơn là pop, dung hòa ảnh hưởng của hai nhóm Deep Purple cũng như của Santana.

Khi chinh phục thị trường châu Á, « Dancin' All Night » trở nên nổi tiếng nhờ được đặt thêm nhiều lời khác nhau, trong đó có phiên bản tiếng Hoa của nữ ca sĩ người Đài Loan Thôi Thái Tĩnh và nam ca sĩ người gốc Mã Lai Vu Khải Hiền. Còn trong tiếng Việt, bài này được tác giả Anh Tài chuyển thành nhạc phẩm « Bên nhau đêm này » do nhiều nghệ sĩ ghi âm lại. Một khi được phóng tác sang tiếng Việt, «Dancin' All Nigt » nhờ vào các bản hòa âm theo nhịp điệu cha cha, lại trở thành tiêu biểu cho dòng nhạc khiêu vũ, dưới ánh đèn màu những giai điệu, lung linh trong đêm huyền diệu.

Ngoài là ca sĩ chuyên nghiệp, Patricia Carli còn là một tác giả quan trọng trong làng nhạc Pháp những năm 1970. Ngòi bút này từng sáng tác cho Nicoletta nhạc phẩm« Je n'pourrai jamais t'oublier » (Mưa trên biển vắng) hay bản ghi âm của Chistian de Lagrange « Sans toi je suis seul » (Mất em đời hoang vắng). Tên tuổi của bà còn gắn liền với giai điệu « La Tendresse » dịu dàng trầm lắng.

Nhiều người yêu nhạc thường hay nhầm lẫn nhạc phẩm « La Tendresse » của Patricia Carli với bài hát cùng tên của Hubert Giraud viết cho Bourvil. Đôi khi cũng có sự nhầm lẫn về hai bản nhạc cùng tên « Sans toi je suis seul » (Mất em đời hoang vắng). Bài của Art Sullivan hát ở điệu si trưởng, còn phiên bản của Chistian Delagrange được hát ở điệu mi thứ.

Trở lại với nhạc phẩm « La Tendresse » của Patricia Carli, bài hát này thành công vang dội vào năm 1972 qua bản ghi âm đầu tiên của Daniel Guichard. Trong làng nhạc Pháp, Daniel Guichard (sinh năm 1948) có một con đường sự nghiệp rất khác với nhiều nghệ sĩ cùng thời. Xuất thân từ một gia đình nghèo bố người Pháp, mẹ gốc Ba Lan, anh được tuyển làm nhân viên bốc hàng thời còn rất trẻ tuổi, ban ngày anh làm việc tại kho lưu trữ của hãng đĩa Barclay, ban đêm anh đi hát tại các quán nhạc phòng trà. Cho đến khi giọng ca của anh lọt vào tai của một nhà sản xuất, thì lúc bấy giờ, anh mới ký hợp đồng thu âm với hãng đĩa Barclay. 

Ngoài thành công bước đầu với sáng tác của Patricia Carli, Daniel Guichard sau đó còn nhận được sự giúp đỡ của nam danh ca Christophe, từng viết cho Daniel nhạc phẩm « Faut pas pleurer comme ça » (Đừng khóc nhiều như thế). Vào năm 1974, Daniel lúc bấy giờ mới 25 tuổi, ghi âm lại bản nhạc « Mon vieux » (Cha tôi) của nam danh ca Jean Ferrat, sửa vài lời ca sao cho hợp với hoàn cảnh của gia đình anh. Bản nhạc này lập kỷ lục số bán vào mùa hè năm 1974, với chủ đề tình phụ tử chứ không nói về chuyện tình cảm riêng tư. Từ đó trở đi, Daniel Guichard xây dựng hình ảnh của một giọng ca trầm đầy nam tính, không chỉ hát nhạc tình mà còn những vấn đề xã hội, quan hệ trong gia đình. 

Với hơn 23 album phòng thu trong hơn 4 thập niên sự nghiệp ghi âm, Daniel Guichard đã khẳng định mình là một trong những nghệ sĩ quang trọn nhất trong những thập niên 1970-1990. Có thể nói con đường âm nhạc của Daniel đi cùng một hướng với Michek Delpech và nhất là Michel Sardou, nhưng anh lại trở thành một nghệ sĩ độc lập (tự sản xuất) chứ không lệ thuộc vào bất cứ hãng đĩa nào.

Tuy nhiên, có một điều mà ít ai được biết : Daniel Guichard thành danh với nhạc phẩm « La Tendresse », nhưng đó lại là một thành công bất ngờ, ngoài dự kiến. Theo lời của tác giả Patricia Carli, khi chấp bút sáng tác nhạc phẩm « La Tendresse », bà ban đầu nghĩ tới Mireille Mathieu. Đôi bên đã nhiều lần hợp tác với nhau, và trong giai đoạn những năm 1970-1973, bà đã viết khoảng 10 ca khúc ăn khách cho nữ danh ca người Pháp. Thế nhưng, đến khi gửi sáng tác mới (bài La Tendresse), bản nhạc này lại bị ông Johnny Stark, nhà quản lý của Mireille Mathieu từ chối. Lúc bấy giờ, tác giả mới thuyết phục Daniel Guichard ghi âm, nhưng phải chỉnh sửa lại một số ca từ vì bản nhạc ban đầu được viết từ góc nhìn của một người phụ nữ.

Có một chi tiết khá thú vị khác là sau khi bản nhạc thành công rực rỡ trên thị trường Pháp, Mireille Mathieu mới quyết định ghi âm một phiên bản mới dưới dạng song ca của bài « La Tendresse » cho một show truyền hình của Maritie và Gilbert Carpentier. Nghệ sĩ được mời hát chung với Mireille Mathieu thời bấy giờ không ai nào khác, ngoài Julio Iglesias, ông hoàng nhạc tình La Tinh.

Bản thân Julio Iglesias cũng đã ghi âm lại bài này vào năm 1978 với tựa đề « El Amor / O Amor » trong hai thứ tiếng Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Còn trong tiếng Việt, ca sĩ kiêm tác giả Duy Quang khi ghi âm lại bài này với danh ca Ngọc Lan, chủ yếu đặt thêm lời Việt theo bản phóng tác tiếng Tây Ban Nha, ca từ nói nhiều về tình yêu hơn là sự trìu mến âu yếm như trong nguyên tác tiếng Pháp. 

Nhạc phẩm « La Tendresse » hiểu theo ngữ cảnh là khi ta không còn yêu, thì tình vẫn còn nghĩa. Cho dù ngọn lửa đam mê ban đầu đã dập tắt nhưng dòng nước con tim vẫn ngập bờ đôi mi, cho lời thì thầm bao « âu yếm », cho ánh mắt thêm « trìu mến », vì nghĩa tình vẫn chưa quên.

Mặc dù đã qua đời do tai nạn từ hơn 4 thập niên nay, nhưng Claude François cũng như Joe Dassin và Dalida là những giọng ca tiếp tục thành công sau ngày khuất bóng. Tên tuổi của những nghệ sĩ này còn nhiều hào quang nhờ vào những người thừa kế di sản, họ muốn duy trì ngọn lửa sáng thông qua những bộ sưu tập vàng.

Sinh thời, Claude François là một trong những ngôi sao sáng của làng nhạc trẻ những năm 1960 tại Pháp. Sở trường của anh là hát những bản nhạc có nhịp điệu lôi cuốn, vì lúc mới vào nghề anh là một tay trống cừ khôi. Trong suốt sự nghiệp của mình, Claude François luôn đắn đo chọn lựa giữa hai con đường : một bên là dòng nhạc trẻ với những nhịp điệu sôi động, có nhiều triển vọng thành công nhờ tính thương mại phổ thông, còn bên kia là những bản nhạc được xem là dành cho người lớn, giai điệu hay ca từ đều được trau chuốt, nội dung bài hát cũng đa tầng hơn, có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau.

Về điểm này, nhạc phẩm « Je sais » (hiểu theo nghĩa Ta biết rồi) do Claude François sáng tác vào năm 25 tuổi (1964), có thể được xếp vào hạng mục thứ nhì do có nội dung sâu sắc hơn và nhất là bản nhạc ra đời trong một hoàn cảnh éo le, đầy những tình tiết ly kỳ. Bài hát này từng được tác giả Phạm Duy chuyển thành nhạc phẩm « Cuộc tình tàn » do nhiều nghệ sĩ trong đó có Vũ Khanh hay Ngọc Lan ghi âm lại.

Câu chuyện diễn ra vào năm 1959 tại miền nam nước Pháp, Claude François lúc ấy vừa tròn 20 tuổi vào nghề chơi nhạc như một ca sĩ và tay trống chuyên nghiệp. Tại dàn nhạc của Câu lạc bộ khiêu vũ Monaco, anh gặp cô Janet Woollacott, một vũ công người Anh, chuyên biểu diễn trong các phòng trà, hộp đêm tại các trạm nghỉ mát ven biển. Không lâu sau đó, đôi bạn trẻ này thành hôn với nhau. Trong giai đoạn đầu đời, hai tài năng mới đều thầm ước mơ trong tương lai sẽ có được một sự nghiệp sáng ngời.

Chính cũng vì thế vào năm 23 tuổi (1962) cặp vợ chồng này mới chuyển đến Paris lập nghiệp. Claude đi hát show để kiếm tiền nhưng mãi đến hơn một năm sau anh mới thành danh nhờ ghi âm nhạc phẩm « Belles belles belles » (bản phóng tác tiếng Pháp của Made to love của nhóm The Everly Brothers). Còn Janet được tuyển làm vũ công trong đoàn múa phụ họa nhân đợt trình diễn của nam danh ca Gilbert Bécaud tại nhà hát Olympia. Vào năm 1962, Gilbert Bécaud đã là một tên tuổi lớn trong làng nhạc Pháp. Nhạc phẩm « Et maintenant » (What now my love) của ông lập kỷ lục số bán trên thế giới vào năm 1961, còn chương trình phát thanh chuyên về nhạc trẻ « Salut les copains » (Thân chào các bạn) được đặt tên theo bài hát ăn khách của Gilbert Bécaud, vào năm 1957.

Phải chăng Janet không còn yêu Claude vì anh quá nghèo, hay vì Claude luôn có tính khí thất thường, hay « nổi máu ghen ». Dù gì đi nữa, Janet quyết định rời bỏ Claude François để đến với Gilbert Bécaud rồi sinh một đứa con gái tên là Jennifer, cho dù lúc bấy giờ Gilbert đã có gia đình. Do Gilbert không chịu ly dị, chẳng đành bỏ vợ con, cho nên quan hệ giữa Janet và Gilbert vẫn là một mối tình vụng trộm không được danh chính ngôn thuận và trớ trêu thay đứa con « ngoại tình » lại không được Gilbert công nhận.

Mãi đến năm 1967, tức 5 năm sau mối tình tay ba, Janet Woollacott và Claude François mới ký giấy ly hôn. Trong khi Gilbert vẫn ở lại với vợ con, chứ không lập gia đình với Janet. Phải công nhận rằng Claude François không có nhiều may mắn cho lắm. Anh sẽ lại phải đau khổ một lần nữa khi yêu một thần tượng nhạc trẻ khác là France Gall. Chuyện tình đôi bên cũng kết thúc không mấy tốt đẹp. France Gall rời bỏ Claude để về sống chung với nam danh ca Julien Clerc. Thất tình, Claude François viết lời cho nhạc phẩm « Comme d'habitude », sau đó đi vòng quanh thế giới với phiên bản tiếng Anh « My way » do Paul Anka viết cho Frank Sinatra 

Về phần mình, Janet Woollacott từng viết một quyển sách về câu chuyện tình của mình với Claude Francois vào năm 1998, một thập niên trước khi Janet qua đời ở tuổi 73. Còn Claude Francois lập gia đình và có hai đứa với người mẫu Isabelle Forêt. Để hóa giải nỗi đau của những chuyện tình bất hạnh anh đã sáng tác nhạc phẩm « Je sais » vào năm 1964, do chính Claude sáng tác cả lời lẫn nhạc. Có thể xem đây là một trong những bản nhạc hay nhất của Claude François vì anh hát rất thật lòng về một mối tình tay ba, thời anh chưa thực sự nổi tiếng.

Một chi tiết khá bất ngờ nhưng không kém phần thú vị là Gilbert Bécaud đã tìm cách hồi âm đồng nghiệp (nhưng cũng là tình địch) khi dựa vào giai điệu của bài « Je sais » để sáng tác nhạc phẩm « Je reviens te chercher » (Trở lại đón người tình). Về những mối tình không thành, Claude François sau đó sẽ ghi âm nhạc phẩm « Le mal aimé » (1974), phiên bản tiếng Pháp của giai điệu « Daydreamer » (Mộng ban ngày) và nhất là « Le chanteur malheureux » (Ca sĩ bất hạnh) cũng từ đó Claude François đi vào lòng người mến mộ với hình ảnh của một nghệ sĩ thành công rực rỡ trên đường đời, nhưng lại kém may mắn trên đường tình. Một người khó tính nhưng lại chung tình, khi đã yêu thì không bao giờ toan tính, cho dù tình có phụ bạc nhưng vẫn yêu hết mình.

Trong làn sóng các nghệ sĩ gốc Ý thành danh vào những năm 1970 tại vương quốc Bỉ, có Claude Michel, Frédéric François và Frank Michael. Điểm chung của ba gương mặt này là họ chuyên hát các giai điệu trữ tình, lấy nghệ danh Pháp dù sinh trưởng trong những gia đình người Ý nhập cư.

Tên thật là Franco Gabelli, nam ca sĩ Frank Michael sinh năm 1953 tại thi trấn Bedonia, tỉnh Parma miền bắc nước Ý. Gia đình ông sang định cư gần thành phố Liège, năm ông lên ba tuổi. Thời còn nhỏ, ông tự học hát và tập chơi đàn. Đến khi lớn lên, ông học nghề thợ sửa thiết bị truyền hình.

Sự nghiệp ca hát của Frank Michael bắt đầu từ năm 1974 với đĩa nhạc "Je ne peux vivre sans toi" do hãng đĩa RCA phát hành. Mặc dù ít được giới báo chí quan tâm, nhưng ông không ngừng đi hát trong các buổi tiệc cưới, biểu diễn tại các liên hoan địa phương. Nhờ vậy, Frank Michael từng bước gầy dựng uy tín của một ca sĩ chuyên nghiệp và chinh phục khán giả bằng những live show hát nhạc tình theo yêu cầu của người hâm mộ.

Với hơn 20 album và 15 triệu đĩa hát được bán trên thị trường Bỉ cũng như tại Pháp, Frank Michael thành công nhờ chất giọng trung trầm, ấm áp, du dương. Ông tiếp nối con đường mà những danh ca cùng thời như Mike Brant hay Frédéric François đã vạch ra. Frédéric François có sở trường hát nhạc khiêu vũ và dân ca miền nam nước Ý, trong khi Frank Michael chuyên hát nhạc Anh phóng tác với nhiều ảnh hưởng của Richard Anthony và nhất là thần tượng của ông là Elvis Presley. Vào năm 2003, ông đã ghi âm tuyển tập « Thank You Elvis », bao gồm 15 ca khúc kinh điển phóng tác sang hai thứ tiếng Pháp và Ý để vinh danh ông hoàng nhạc rock.

Một trong những album của Frank Michael lập kỷ lục số bán, được phát hành đầu năm 1997 với tựa đề « Toutes les femmes sont belles » đã thành công vang dội trên thị trường khối Pháp ngữ. Tiếp theo đó là album « Il est toujours question d'amour » mở ra thời kỳ huy hoàng của giọng ca này, với nhiều ca khúc được viết bởi nhóm sáng tác của nhạc sĩ Michel Mallory. Tác giả này nổi tiếng trước đó nhờ chuyên sáng tác cho Johnny Hallyday. Có người từng nói đùa rằng Michel Mallory soạn nhạc rock cho Johnny, nhưng khi viết các giai điệu trữ tình ướt át, ông lại dành cho Frank Michael. 

Trong năm 2025, nam ca sĩ Frank Michael bắt đầu chuyến lưu diễn cuối cùng của ông với tựa đề « Farewell Tour ». Ông dự kiến giải nghệ sân khấu cuối năm nay, khép lại một sự nghiệp trải dài trong nửa thế kỷ, kể từ lúc phát hành đĩa hát đầu tay vào năm 1974 cho đến album gần đây nhất « Mes premiers amours » phát hành vào tháng 11 năm 2024. Cho dù ngưng đi diễn trên sân khấu, nhưng có nhiều khả năng ông sẽ vẫn tiếp tục thực hiện các album phòng thu.

Trong số các bản nhạc của Frank Michael từng có thêm lời Việt, có nhạc phẩm tiếng Pháp « Une larme sur ton visage » từng được tác giả Khúc Lan chuyển thành nhạc phẩm « Người tình trong mộng ». Bản nguyên tác tiếng Ý « Une lacrima sul viso » là của danh ca Bobby Solo, bài hát này sau đó đã được nhiều ca sĩ hát tiếng Pháp ghi âm lại.

Bài hát thứ nhì là « Ti senti sola stasera », phiên bản phóng tác tiếng Ý của nhạc phẩm « Are you lonesome tonight », tác giả Trầm Tử Thiêng từng đặt thêm lời Việt cho giai điệu này thành nhạc phẩm « Tình bơ vơ » do Elvis Phương ghi âm. Một lời Việt khác là « Đêm buồn » của tác giả Nguyễn Hoàng Đô.

Bài hát thứ ba là « Dites lui que je l'aime ». Nguyên tác tiếng Anh là nhạc phẩm « Tell Laura I love her » của Jeff Barry và Ben Raleigh. Trong tiếng Việt, bài này có hai lời Việt khác nhau. Lời đầu tiên « Trưng Vương khung cửa mùa thu » lời của tác giả Nam Lộc. Lời Việt thứ nhì là « Ta vẫn yêu nhau » của tác giả Tùng Giang, do Ý Linh hay Ngọc Quỳnh ghi âm.

Trong 50 năm sự nghiệp của Frank Michael, chủ đề tình yêu là nguồn cảm hứng bất tận. Trong số 450 bài hát mà ông đã ghi âm, hầu như bài nào cũng nói về chuyện tình cảm lứa đôi. Tuy không nổi tiếng bằng Julio Iglesias hay Adamo, nhưng Frank Michael luôn trung thành với khán giả của mình. Có hàng ngàn cách để hát về tình yêu, nhưng quan trọng nhất trong mắt nguời hâm mộ vẫn là tình yêu tuyệt đối : yêu đến trọn đời, yêu một lần thôi.