Nhắc tới The Beach Boys, giới yêu nhạc nghĩ tới ngay những giai điệu vui tươi mùa hạ, ấm áp nắng hanh vàng, nhẹ nhàng như gió thoảng, lướt sóng biển nhịp nhàng. Nhờ vào trưởng nhóm Brian Wilson, ban nhạc The Beach Boys trở thành một trong những biểu tượng văn hóa Mỹ thập niên 1960. Tài năng ấy giờ đây không còn nữa. Brian Wilson vừa qua đời tại Mỹ hôm 11/06/2025, chỉ vài ngày trước khi ông ăn mừng sinh nhật 83 tuổi.

Sinh trưởng tại Inglewood, bang California, Brian Wilson (1942-2025) lớn lên trong một gia đình đông con. Tuổi thơ của ông khá bất hạnh trong một gia đình thiếu hòa thuận, ông bố vũ phu (nhà quản lý kiêm nhạc sĩ Murry Wilson) thường hay đánh đập vợ con, vì là con trai cả, Brian thường hứng đón thay thế vì ông muốn che chở thân mẫu và đàn em (Dennis và Carl Wilson). Trong quyển hồi ký viết với nhà văn Ben Greenman, Brian Wilson cho biết khi còn nhỏ, ông đã bị điếc bên tai phải, chỉ vì bố ông đánh con mà không hề nương tay.

Được thành lập vào năm 1961, nhóm The Beach Boys trong thời gian đầu được đặt dưới sự quản lý của ông bố, sáng tác và ghi âm những giai điệu bắt chước theo các bản nhạc rock ăn khách của Chuck Berry. Thế nhưng, tài nghệ của Brian Wilson cao hơn hẳn các nhạc sĩ cùng thế hệ. Chịu nhiều ảnh hưởng của Gerswhin, Brian Wilson đã nâng nhạc pop rock lên một tầm cao mới. Ông bắt tay vào việc thử nghiệm âm thanh, xen kẽ ca khúc với nhạc không lời, sử dụng âm thanh tiếng động tự nhiên, tận dụng những nhạc khí ít phổ biến thời bấy giờ. Kết quả là các nhạc phẩm như « Surfin' USA », « Wouldn't it be nice » hay « God only knows » (mà Paul McCartney đánh giá là một trong những bài hát hay nhất từng được viết) thường có lối hòa âm đa tầng phức hợp, lối hát bè nhuần nhuyễn tinh tế. Tập nhạc « Pet Sounds » (phát hành vào năm 1966 cùng thời với Good vibrations), một trong những dự án tiên phong của thể loại album concept trở thành một album để đời và thường được giới chuyên gia Tây phương xếp vào hàng 10 tập nhạc quan trọng nhất mọi thời đại.

Brian Wilson có tư tưởng cầu toàn, cho nên tâm trí thường hay bị dằn vặt ám ảnh. Từ những nỗi ám ảnh ấy, ông đã cho ra đời những bản nhạc thuộc vào hàng kiệt tác, trong đó có nhạc phẩm « Good Vibrations » (Những rung cảm tuyệt vời) nói về khả năng ngoại cảm trước những rung động của vũ trụ. Để hoàn tất bài hát này, Brian Wilson đã thực hiện 19 đợt thu thanh và hòa âm. Từ 90 giờ ghi âm trên băng nhựa, ông đã hòa quyện kết nối để cho ra đời phiên bản hoàn chỉnh nhất.

Cũng từ đó, Brian Wilson được mệnh danh là phù thủy âm thanh, bàn tay như thể có phép lạ để biến hóa nốt nhạc thành giai điệu muôn trùng, thu nhỏ càn khôn, biển trời sông núi, vào trong những bản giao hưởng bỏ túi.

Người có tài cũng hay lắm tật. Những nỗi ám ảnh dằn vặt càng giúp giai điệu của Brian Wilson thăng hoa bao nhiêu, thì về mặt đời tư, cũng làm cho tinh thần của ông bị chìm sâu vào chứng trầm cảm bấy nhiêu. Kể từ giữa những năm 1970, Brian Wilson rơi vào vòng lẩn quẩn của nghiện ngập ma túy. Sự nghiệp sáng tác của ông vì thế cũng không còn xuất sắc như trước. Mãi đến hơn hai thập niên sau, khi ông gặp người vợ thứ nhì (1995), thì lúc ấy ngòi bút sáng tác của ông mới tìm lại niềm đam mê cháy bong của cái thuở ban đầu.

Đối với giới sành điệu, ban nhạc The Beach Boys được xếp vào hàng đại thụ của làng nhạc rock, ngang hàng với nhóm Tứ Quái The Beatles và Những hòn đá lăn The Rolling Stones. Cuộc đối đầu giữa The Beatles và The Rolling Stones thực ra chỉ là khiên cưỡng giả tạo, do các nhà quản lý dàn dựng trên mặt báo để thu hút sự quan tâm của dư luận. Ngược lại, đã có một cuộc tranh tài thực thụ giữa phong trào lướt sóng ở California (The Beach Boys) và làn sóng âm nhạc đến từ Anh (The Beatles).

Với ngày ra đi của Brian Wilson, làng nhạc quốc tế vừa đánh mất một tài năng ngang tầm với Paul McCartney. Đối với giới hâm mộ The Beach Boys, giờ đây không còn những giai điệu tươi rói, từ nay hết rồi những rung cảm tuyệt vời.