Sau hơn hai thập kỷ bị cấm đoán tại Pháp, võ thuật tổng hợp (MMA) nay không chỉ được hợp pháp hóa mà còn phát triển mạnh mẽ. Những lồng sắt thi đấu, từng bị gắn với hình ảnh thô tục, man rợ, nay trở thành tâm điểm thể thao, thu hút hàng chục nghìn người hâm mộ và cả một thế hệ võ sĩ mới.
Mixed Martials Arts hay còn được gọi là MMA, là môn võ thuật tổng hợp, một môn thể thao đối kháng cho phép sử dụng các kỹ thuật từ nhiều môn võ khác như Quyền anh, Võ thái (Muay Thai), kickboxing, Nhu đạo (Judo)... Không giới hạn trong một phong cách, MMA tạo ra các võ sĩ linh hoạt và toàn diện.
Từ “Vale Tudo” đến hiện tượng toàn cầuMôn thể thao này được cho là bắt nguồn từ Brazil vào những năm 1920, với tên gọi “Vale Tudo” - nghĩa là “mọi thứ đều được phép”. Những trận đấu không luật lệ nhanh chóng lan rộng tại Nam Mỹ và được xem là tiền thân của MMA hiện đại.
Đến thập niên 1990, Rorion Gracie - một võ sư người Brazil - hợp tác cùng doanh nhân Mỹ để sáng lập UFC (Ultimate Fighting Championship). Giải đấu này góp phần quan trọng trong việc định hình MMA như một môn thể thao chuyên nghiệp toàn cầu, có luật lệ rõ ràng và tổ chức quy củ, thành một nền công nghiệp.
Ngày nay, UFC trở thành giải MMA danh giá nhất, được phát sóng tại hơn 170 quốc gia, thu hút hàng triệu khán giả toàn cầu. Trên mạng xã hội, UFC có lượng theo dõi khổng lồ: 40 triệu trên Instagram, 17 triệu trên YouTube và 30 triệu trên Facebook.
Pháp và những trận đấu MMA “trong bóng tối”Nếu như ở Mỹ và nhiều nước châu Âu, MMA đã phát triển từ sớm thì Pháp là một ngoại lệ. Quốc gia này cấm MMA thi đấu chính thức cho đến tận năm 2020, trở thành một trong những nước cuối cùng ở châu Âu công nhận hợp pháp môn thể thao này.
Đọc thêm : MMA, môn võ đấu khốc liệt được chính thức thi đấu tại Pháp
Ông Mathieu Nicourt, một trong những võ sĩ MMA đầu tiên của Pháp, đã biết đến môn võ này từ những ngày đầu, và lệnh cấm của Pháp không làm nản lòng những người đam mê võ thuật. Ông chia sẻ với RFI Tiếng Việt :
“Ban đầu, chỉ có vài người tập luyện MMA. Dù có bị cấm, có được công nhận là một môn thể thao hay không, điều đó không quan trọng với tôi. Tôi biết rằng đam mê của tôi là đấu võ, và các môn thể thao đối kháng và tôi cũng cảm nhận được rằng MMA sẽ trở thành môn thể thao đối kháng số 1... Đam mê với MMA đã là động lực của tôi từ nhiều năm qua, và dù không thể thi đấu ở Pháp trong một thời gian dài, tôi cũng đã không ngần ngại đi đến nơi khác để thi đấu.”
Mathieu Nicourt đã giành được chức vô địch châu Âu Vale Tudo được tổ chức tại Anh vào năm 1998 và thắng giải IFC Balleground vào năm 2000 tại Mỹ, và hiện là chủ tịch câu lạc bộ Free Fight Academy MMA.
Trước khi được hợp pháp hóa, các võ sĩ MMA ở Pháp phải hoạt động trong bóng tối : tập luyện “trá hình” như một môn võ khác (ví dụ Pancrace do có một số quy tắc tương tự). Các đấu sĩ MMA không có quyền thi đấu ở Pháp, nhưng vẫn có thể tập luyện. Nhiều câu lạc bộ MMA mọc lên ở các thành phố lớn như Paris, Marseille, Strasbourg hay Nantes. Nhiều người tập luyện để chuẩn bị các trận đấu ở nước ngoài.
Chính trị và rào cản xã hộiVì sao Pháp - một cường quốc thể thao - lại mất hơn hai thập kỷ để hợp pháp hóa MMA ? Nhà báo thể thao Jean-Baptiste Maître, cây bút của tờ Ouest-France giải thích:
“Tại Pháp, để MMA du nhập vào và trở nên phổ biến cũng mất gần chục năm, và phải đợi chục năm sau thì mới được hợp pháp hoá. Đúng là mất rất nhiều thời gian... Có một số lãnh đạo của các liên đoàn thể thao khác chẳng hạn như cựu chủ tịch liên đoàn Nhu đạo Jean Luc Rougé... đã làm tất cả để gây ảnh hưởng với chính quyền, ngăn cản MMA được hợp pháp hoá… mãi cho đến khi bà Laura Flessel được bổ nhiệm làm bộ trưởng Thể Thao, (trong chính phủ của thủ tướng Phillipe Edouard). Chính bà Flessel, cựu võ sĩ đấu kiếm, cũng là một người tập MMA để chuẩn bị về mặt thể chất cho các trận thi đấu, đã nỗ lực để chính quyền Pháp thay đổi cách nhìn về MMA. Đến khi người kế nhiệm bà Roxana Maracineanu, thì MMA đã chính thức được hợp pháp hóa.”
Không chỉ chính trị, một rào cản lớn khác là định kiến xã hội: MMA bị gắn mác “bạo lực, máu me, man rợ”, hoặc thậm chí là “kích động bạo lực”. Nhà báo Jean-Baptiste Maitre giải thích thêm : “Điều khiến các nhà chức trách sốc nhất là những cú đòn đấm xuống khi đối phương bị hạ sát mặt đất. Trong Quyền anh, hai đối thủ đứng khi thi đấu. Trong Judo, có những cú giữ nhưng không có đòn đánh. Còn trong MMA, đó là những cú đánh vào mặt, những đòn kết hợp trên mặt đất... như vậy là quá bạo lực trong con mắt của chính phủ Pháp.”
Những cú đánh khi đối thủ đang nằm dưới sàn trong MMA có thể gây sốc về mặt hình ảnh, bởi vì người xem thấy một võ sĩ đang ở tư thế khống chế đòn và đánh liên tục vào đối phương đang nằm. Tuy nhiên, điều này gây tranh cãi, vì một số nghiên cứu chỉ ra rằng những cú đánh khi đối thủ bị hạ xuống sàn lại ít mạnh hơn khi đứng vì dùng lực toàn thân, được kiểm soát tốt hơn vì trọng tài có thể nhanh chóng can thiệp, và đặc biệt là ít gây tổn thương cho não hơn.
Trong khi đó, với môn Quyền anh truyền thống, mục tiêu của võ sĩ là làm sao có thể đánh liên tiếp vào đầu đối thủ cho đến khi hạ gục, khiến đối thủ bị knock out, và điều này có thể gây nhiều chấn thương về não, và dễ gây tổn thương thần kinh về lâu về dài, mặc dù hình ảnh có thể được truyền tải “đỡ bạo lực hơn”.
Bạo lực - hay là chiến lược và tư duy thể thao ?CLB Free Fight Academy do ông Matthieu Nicourt lập ra từ năm 1995, vốn để quy tụ những người có đam mê với môn võ thuật đối kháng này cùng tập luyện, nghiệp dư nay trở thành “lò luyện” MMA, với khoảng 200 võ sĩ được đăng ký chính thức (licenciés). Những cú đấm, vật, đòn siết vang lên gần như mỗi ngày.
Nhiều võ sĩ lên tiếng bảo vệ MMA. Anh Naloufi, võ sĩ MMA đang chuẩn bị tập luyện tại CLB Free Fight Academy, cho giải đấu Hexagone MMA của Pháp (diễn ra vào tháng 5/2025) cho rằng : “Khi hai người đàn ông đấu trong một lồng sắt, điều này có thể tạo ra hình ảnh hơi thô tục. Nhưng MMA có rất nhiều hiệp đấu và trọng tài có thể dừng trận đấu bất cứ khi nào có cú knock out... Tôi cho rằng MMA không hề bạo lực hơn quyền anh, hay các môn thể thao đối kháng khác”.
Võ sĩ Ptyetrar Marius Alex cũng có cùng quan điểm. Anh nhận định : “Tôi nghĩ rằng hình ảnh bạo lực này đến từ sự thiếu hiểu biết về MMA. Bởi các võ sĩ chúng tôi phải tuân thủ hơn 70 quy tắc, chúng tôi cũng không được đấm vào đầu, vào đầu gối, hay những cú đấm đất (ground and pound). MMA đã được quản lý chặt chẽ để không ai bị thương.”
Ngoài ra, cũng như các môn thể thao đối kháng khác, các võ sĩ cũng cần phải trải qua quá trình luyện tập gian nan, kiểm soát cân nặng, hay ôn luyện các chiến lược chiến đấu, nắm bắt tâm lý đối thủ. Nữ võ sĩ Raina chia sẻ : “Mỗi khi bước vào thi đấu, tôi kiểm soát căng thẳng bằng cách tự nhủ với mình, “let’s go”, tôi có thể làm được. Đối thủ của tôi ở trên sàn đấu muốn giết tôi, và tôi sẽ cố gắng khéo léo thông minh dùng chiến lược, và không dùng sức quá nhiều, mà phải suy nghĩ trước mỗi cú đấm. Môn thể thao này cần động não nhiều”.
Huấn luyện viện Mathieu Nicourt thì nhấn mạnh rằng “hầu hết các võ sĩ khi tập luyện, đều không chú ý đến khía cạnh bạo lực, mà trên thực tế, điều mà chúng tôi quan tâm là khía cạnh chiến lược... chúng tôi chỉ quan tâm đến kỹ thuật tốt nhất.”
Kể từ khi được công nhận vào năm 2020, MMA tại Pháp phát triển thần tốc. Đến năm 2024, Pháp có khoảng 60.000 võ sĩ MMA, tăng hơn 300% so với giai đoạn 2022-2023.
UFC cũng đã nhanh chóng khai thác thị trường mới nổi này. Hai giải đấu đã được tổ chức tại Paris với khán đài cháy vé, và sẽ sớm trở lại Paris vào tháng 9/2025 tại sân vận động Accor Arena.
Võ sĩ MMA Ptyetrar Marius Alex nhận xét :
“Xã hội ngày nay muốn ngăn cấm bạo lực. Nhưng theo tôi, bạo lực có ở trong bản chất của con người. Khi nhìn vào các trận đấu UFC ở Pháp kín chỗ, nhiều người muốn đến xem, để tìm kiếm bạo lực ở sâu thẳm trong họ, bằng cách xem các trận đấu đối kháng đó.”
Sự bùng nổ của MMA tại Pháp cũng có thể được giải thích bởi vai trò của truyền thông cũng như mạng xã hội, đưa ra một hình ảnh đúng đắn hơn về MMA. Thêm vào đó, cũng phải kể đến những nỗ lực của các võ sĩ MMA đời đầu ở Pháp, những người vẫn kiên trì tập luyện, hết lòng đam mê với môn thể thao này, ngay cả khi bị cấm trong một thời gian dài, như ông Nicourt, hay chủ tịch liên đoàn MMA nghiệp dư Bertrand Amoussou và những người tích cực vận động hành lang khác, để thay đổi số phận của MMA tại Pháp.
Phụ nữ trong thế giới nam tính của MMANhư nhiều môn thể thao đối kháng, MMA cũng bị nam giới thống trị. Trong CLB của ông Nicourt, số nữ võ sĩ “đếm trên đầu ngón tay”.
Nhà báo Pháp Jean-Baptiste Maitre nhận định : “Cần phải thừa nhận rằng môn thể thao gắn liền với hình ảnh cơ bắp, rất nam tính, thể hiện sự mạnh mẽ, nam quyền và cũng mang yếu tố phân biệt giới tính. Đôi khi, các nữ võ sĩ bị huýt sáo trên sàn đấu, bị nhìn bằng những con mắt gợi dục, trong khi họ đến để thi đấu, để nỗ lực hết mình chứng tỏ bản thân”.
Ornella, từng là một võ sĩ Judo và vừa chuyển sang MMA cách nay vài năm, thừa nhận sự khó khăn trong việc tìm bạn tập là nữ, có cùng hạng cân. Đôi khi, cô cũng phải tập luyện cùng những nam võ sĩ khác. Thế nhưng điều này không ngăn cản cô thử sức với môn võ thuật đối kháng này, và chuẩn bị cho một giải đấu MMA sắp tới. “Đúng là MMA là một môn thể thao rất nam tính, nhưng nó thật sự giúp phát triển sự tự tin. Và điều đó cũng chứng minh rằng mọi bộ môn đều có thể tiếp cận với mọi giới. Tôi khuyến khích các cô gái thử sức với bộ môn này.”
Ông Jean-Baptiste Maitre cũng lưu ý rằng tại Pháp có những sáng kiến nhằm thay đổi định kiến về giới, nhằm thu hút nhiều nữ giới đến với môn thể thao này. Chẳng hạn như trường hợp của cựu nữ võ sĩ Tévi Say, sáng lập ra MMA Girls, chỉ dành cho nữ, giúp các nữ võ sĩ có không gian để tập luyện riêng, tiếp cận các giải đấu và mở rộng cộng đồng nữ võ sĩ MMA.
