Phân tích những hồ sơ lớn, nóng bỏng.
... moreShare Tạp chí đặc biệt
Share to email
Share to Facebook
Share to X
Hai tuần lễ trước kỳ họp của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, ngày 12/09/2024, Mỹ chính thức thông báo ủng hộ châu Phi có hai ghế thành viên thường trực Hội Đồng Bảo An (HĐBA). Mỹ lần đầu tiên cáo buộc Trung Quốc trực tiếp hỗ trợ Nga trong cuộc chiến xâm lược Ukraina để đổi lấy công nghệ vũ khí tối tân.
Chính quyền Nga tỏ ra thờ ơ với cuộc tranh luận đầu tiên và duy nhất giữa hai ứng cử viên tổng thống Mỹ. Kỳ Thế Vận Hội dành cho người khuyết tật Paris 2024 khép lại với lễ bế mạc để lại nhiều ấn tượng ngay sau khi Pháp có thủ tướng mới gần hai tháng sau bầu cử Quốc Hội trước kỳ hạn. Trên đây là các chủ đề chính của Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này.
***
Từ hàng chục năm nay cải tổ Hội Đồng Bảo An luôn được coi là húy kỵ, bất chấp việc định chế đầy quyền lực có sứ mạng duy trì hòa bình, được lập ra sau Thế chiến Hai, ngày càng bị chỉ trích là không còn đủ năng lực thực thi sứ mạng này. Những tháng gần đây, vấn đề cải tổ lại được đặt ra khẩn thiết. Theo giới quan sát, hơn một nửa quyết định của Hội Đồng Bảo An liên quan đến các vấn đề an ninh của châu Phi, và hơn một phần ba cuộc họp của Hội Đồng, trong năm 2023, liên quan đến lục địa một tỷ rưỡi dân, nhưng mới chỉ có ba ghế không thường trực.
Từ New York, thông tín viên Carrie Nooten cho biết cụ thể:
‘‘Hiện tại, các nước châu Phi có ba ghế không thường trực tại Hội đồng Bảo an, được phân bổ luân phiên, với nhiệm kỳ 2 năm.Tuy nhiên, theo đại sứ Mỹ Linda Thomas-Greenfield, số ghế này là không đủ. Đại sứ Mỹ giải thích: “Vấn đề là những ghế được bầu này không cho phép các nước châu Phi được hưởng lợi đầy đủ từ những hiểu biết và tiếng nói của họ trong hoạt động của Hội đồng. Đây là lý do tại sao mà ngoài việc trao quyền thành viên không thường trực cho các nước châu Phi, Hoa Kỳ cũng ủng hộ việc lập ra hai ghế thường trực cho châu Phi trong Hội đồng Bảo An. Đây là điều mà các đối tác châu Phi đang tìm kiếm và chúng tôi tin làm như thế là đúng.’’
Tuy nhiên, trong hiện tại mong muốn hàn gắn quan hệ với châu Phi của Washington khó thành hiện thực. Trước hết bởi vì bản thân các nước châu Phi vẫn chưa quyết định xem nước nào có thể làm thành viên thường trực. Đứng đầu trong số các ứng cử viên là Niger và Nam Phi, nhưng cũng có bốn nước khác sẵn sàng.
Tiếp theo đó là câu hỏi nhạy cảm về quyền phủ quyết. Theo kế hoạch của Mỹ, chỉ có 5 thành viên thường trực “lịch sử” (gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp và Anh) mới giữ được quyền này. Và cuối cùng, để được thông qua, dự thảo nghị quyết trước tiên phải được Thượng Viện Mỹ phê chuẩn, và sau đó phải được 4 thành viên thường trực còn lại của Hội đồng Bảo an chấp thuận và được hai phần ba Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc ủng hộ.’’
Thủ đoạn ''đánh bóng hình ảnh'' của Mỹ ?Thông báo của Mỹ có thể mang lại một số hy vọng nhưng giới quan sát tỏ ra hoài nghi. Trả lời RFI, chuyên gia về Liên Hiệp Quốc Romuald Sciora, giám đốc Trung tâm quan sát Chính trị và Địa chiến lược Mỹ, nhận định tuyên bố của Washington thiên về ‘‘đánh bóng hình ảnh’’ của Mỹ với châu Phi, và đây là một động thái mới trong cuộc chiến tranh giành ảnh hưởng với Nga và Trung Quốc tại châu Phi. Afrika.new, trang mạng Pháp ngữ hàng đầu về chính trị châu Phi, cũng dẫn lời ông Sciora, nhấn mạnh đề xuất này là công cụ tranh đấu địa – chính trị ‘‘hơn là quyết tâm thay đổi thực sự cơ chế của Liên Hiệp Quốc’’.
Tuyên truyền đả kích phương Tây ‘‘thống trị thế giới’’ của Nga…Không chỉ Mỹ mà Nga cũng chủ trương để Ấn Độ, Brazil, đại diện của khối Ả Rập và châu Phi có tư cách ‘‘thành viên thường trực đầy đủ’’ tại Hội Đồng Bảo An, theo tư tưởng gia Nga Serguei Karaganov, lãnh đạo Hội đồng về Chính sách Đối ngoại và Quốc phòng Nga, thường được coi là kiến trúc sư hàng đầu của chính sách đối ngoại Nga. Về việc để châu Phi có ghế thành viên thường trực, Trung Quốc tỏ ra kín tiếng. Riêng về châu Á, Bắc Kinh không muốn có thêm thành viên thường trực nào ngoài Trung Quốc.
Theo điện Kremlin, Hội đồng Bảo an là điển hình cho sự thống trị của phương Tây, với việc ba trong số năm thành viên thường trực là nước phương Tây. Cuộc đấu giành ảnh hưởng giữa Mỹ và Nga với các nước châu Phi nói riêng và ‘‘các nước phương Nam’’ nói chung đang ngày càng trở nên quyết liệt hơn kể từ khi Nga xâm lăng Ukraina (‘‘các nước phương Nam / South Global’’ là tên gọi để chỉ các nước nằm ngoài khối phương Tây và các đồng minh của phương Tây).
Trên thực tế, cho dù đa số các nước phương Nam không tham gia các trừng phạt của phương Tây chống điện Kremlin, đa số các nước phương Nam đã bỏ phiếu lên án Nga xâm lược Ukraina trong tất cả các nghị quyết của Liên Hiệp Quốc. Trái ngược với luận điệu tuyên truyền của Matxcơva, Pháp – nước phương Tây thành viên thường trực Hội Đồng Bảo An – đang nỗ lực vận động không chỉ cho việc mở rộng ghế thành viên thường trực cho các nước ngoài phương Tây, mà còn chủ trương giới hạn chặt quyền phủ quyết của các thành viên thường trực để sao cho các nghị quyết của Hội Đồng ngăn ngừa các cuộc chiến tranh, thảm sát, không bị lá phiếu của một nước duy nhất chặn đứng.
Sáng kiến do Pháp và Mêhicô đồng chủ trì hiện nhận được sự ủng hộ của hơn 100 thành viên Liên Hiệp Quốc. Theo chính quyền Pháp, sáng kiến cải tổ này cần phải được cấp tốc thực thi ngay trong dịp Đại Hội Đồng tháng 9/2024, để Hội Đồng Bảo An thực hiện được ‘‘trách nhiệm duy trì hòa bình và an ninh quốc tế’’, theo đúng Hiến chương Liên Hiệp Quốc.
Mỹ lần đầu tiên tố cáo Trung Quốc hỗ trợ Nga vũ khí chống UkrainaHôm 10/09 vừa qua, thứ trưởng Ngoại Giao Mỹ Kurt Campbell khẳng định Bắc Kinh đang cung cấp cho Matxcơva ‘‘các hỗ trợ rất lớn’’’ để tăng cường cỗ máy chiến tranh, và đổi lại Nga chuyển giao cho Trung Quốc nhiều công nghệ quân sự về tàu ngầm và tên lửa, vốn được kiểm soát chặt chẽ. Theo trang mạng Politico.com, với tuyên bố nói trên, Washington đã nâng mức độ chỉ trích nhắm vào Trung Quốc.
Trước phát biểu của thứ trưởng Kurt Campbell, Hoa Kỳ thường chỉ tập trung lên án việc Bắc Kinh cung cấp cho Matxcơva ‘’các mặt hàng lưỡng dụng’’, có thể được dùng cho quân sự. Phát biểu được thứ trưởng Kurt Campbell đưa ra với báo giới sau cuộc họp với các đối tác Liên Hiệp Châu Âu và NATO tại Bruxelles. Thứ trưởng Ngoại Giao Mỹ nhấn mạnh vấn đề này hoàn toàn không liên quan đến các mặt hàng lưỡng dụng, và cho biết thêm : ‘‘Chúng tôi đang chứng kiến những nỗ lực ở cấp cao nhất của chính phủ hai nước nhằm cố gắng che giấu hợp tác đáng lo ngại này…’’.
Theo ông Campbell, các công nghệ mới mà Bắc Kinh đang tiếp nhận sẽ gây nguy hiểm không chỉ cho Mỹ, mà còn cho Ấn Độ, Úc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Báo Anh The Financial Times dẫn lại nguồn tin của giới nghiên cứu Hải Quân Mỹ, theo đó tàu ngầm Type 096 đời mới trang bị tên lửa đạn đạo hạt nhân của Trung Quốc đang được phát triển với sự hỗ trợ của công nghệ Nga, đặc biệt khiến động cơ ít gây tiếng ồn hơn, một công nghệ tiên tiến mà Nga không muốn chia sẻ với Trung Quốc.
Tiết lộ mới của thứ trưởng Ngoại Giao Mỹ được đưa ra chỉ hai tuần sau khi cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan có chuyến đi đầu tiên tới Bắc Kinh kể từ năm 2020, nhằm tìm cách nối lại đối thoại về hàng loạt hồ sơ bất đồng, đặc biệt về cuộc chiến Nga xâm lược Ukraina.
Hai ứng viên tổng thống Mỹ tranh luận, điện Kremlin tỏ vẻ thờ ơNgày 10/09 vừa qua, hai ứng viên tranh cử tổng thống Mỹ có cuộc tranh luận đầu tiên và duy nhất trên truyền hình. Cuộc chiến Nga xâm lược Ukraina là một chủ đề trọng tâm. Điện Kremlin phản ứng ra sao. Từ Matxcơva, thông tín viên Anissa el-Jabri cho biết ẩn đằng sau thái độ thờ ơ của nhà cầm quyền Nga, Matxcơva dường như vẫn nghiêng hẳn với về phía cựu tổng thống Trump:
‘‘Bình luận đầu tiên thể hiện sự thờ ơ được đưa ra vào sáng thứ Tư 11/09. Trên đài Sputnik, người phát ngôn bộ Ngoại Giao Nga Maria Zakharova nói: “Hãy tưởng tượng một trận đấu giữa hai võ sĩ trên tàu Titanic. Sau trận đấu, mọi người tranh luận về việc ai thắng, ai thua, nhưng chuyện này có tạo ra khác biệt gì đâu. Chỉ 15 phút sau, con tàu Titanic sẽ đâm vào tảng băng trôi mà thôi’’.
Bất chấp việc thái độ thờ ơ đã được thể hiện rõ bởi một quan chức cao cấp, đến giữa trưa phát ngôn viên điện Kremlin Dimitri Peskov tiếp tục nhấn mạnh: “Thật không may, chúng tôi không thể theo dõi cuộc tranh luận vì diễn ra vào lúc nửa đêm theo giờ Matxcơva. Nhưng sáng nay chúng tôi đã xem và đọc các báo cáo. Rõ ràng, chúng tôi nhận thấy cả hai ứng cử viên đều đề cập đến tổng thống và đất nước của chúng tôi. Và rõ ràng là nước Mỹ nói chung, bất kể ứng cử viên nào, vẫn duy trì thái độ thù địch và tiêu cực đối với đất nước chúng tôi.’’
Trên thực tế, đằng sau các lời lẽ khẳng định hai ứng cử viên tổng thống Mỹ là như nhau, quan điểm thực sự của điện Kremlin có thể được thể hiện qua phát biểu của một nhà bình luận chính trị, được phát đi vào khung giờ vàng của truyền hình.
Điện Kremlin dường như nghiêng hẳn về phía ứng cử viên đảng Cộng Hòa: “Lập trường của Donald Trump có vẻ mang tính xây dựng hơn. Ông ấy hiểu rằng chiến dịch quân sự đặc biệt không phải tự nhiên mà được tiến hành. Ông Trump cho biết Nga có lý do riêng để bắt buộc phải áp dụng các biện pháp cực đoan này. Hãy xem xem mọi chuyện sẽ như thế nào nếu Trump trở thành tổng thống’’.
Bế mạc Paralympic: Vũ trường Stade de France và thông điệp Tình yêuTrong tuần qua, sự kiện không thể bỏ qua là Lễ bế mạc Thế Vận Hội dành cho người khuyết tật khép lại tại sân vận động Stade de France, Paris. Đây cũng là sự kiện cuối cùng khép lại hai kỳ Thế Vận Hội mà nước Pháp lần đầu tiên đăng cai.
Sau khi ngọn lửa Thế Vận được thổi tắt, Stade de France biến thành một vũ trường khổng lồ. 5.000 vận động viên khuyết tật có mặt cùng 65 nghìn khán giả tiếp tục sống trong không khí ‘‘Paris est une fête’’, Paris là một ngày hội (như tên tác phẩm tự thuật của văn hào Mỹ Hemingway), với các tiết mục âm nhạc điện tử do cây đại thụ Jean-Michel Jarre, 76 tuổi, người mở đường cho nhạc electro Pháp, chủ trì.
Tất cả hòa cùng một nhịp với những những giai điệu đã trở thành kinh điển của dòng nhạc điện tử « Paris Stadium », « Industrial Revolution P2 Stadium » et « Time Machine Stadium »… Việc khép lại hai kỳ Thế Vận hội, nơi âm nhạc và thể thao, công chúng và vận động viên hòa quyện mang lại một thông điệp rõ ràng, bởi đây là ‘‘hai yếu tố biểu tượng cho sự mở rộng vòng tay đoàn kết, cho tình huynh đệ - lòng bác ái’’, như tâm sự của ông hoàng của âm nhạc điện tử Pháp Jean-Michel Jarre.
Những người hâm mộ cũng khó lòng quên được ca khúc, đối với nhiều người đã trở thành huyền thoại Vivre pour le meilleur (tạm dịch là Hãy sống cho điều cao đẹp nhất), của Johnny Hallyday. Tác phẩm ra đời 25 năm trước được nữ ca sĩ Pháp Santa làm sống lại trong màn trình diễn đầy biểu cảm.
‘‘… Des gens qui cherchent la lumière
En pleine nuit
Des gens qui courent après l'amour
Et qui le fuient
Des bras qui se lèvent pour un dieu
Qu'ils ne voient pas
Moi, j'ai ta chair contre ma chair
En ça je crois
Vivre pour le meilleur
Se vouloir pour tout se donner
Plus riche de ne rien garder
Que l'amour ... ’’ (*)
Metro thuận tiện cho người khuyết tật…, những thách thức với tân chính phủ…
Ca khúc Vivre pour le meilleur nói đến sức mạnh vô song của tình yêu. Khép lại kỳ Paralympic, chủ tịch Ủy Ban Thế Vận Quốc tế cho người khuyết tật, Andrew Parsons, nhắc nhở cam kết của chính quyền vùng Ille-de-France và thủ đô Paris về việc tạo điều kiện để toàn bộ 13 tuyến xe điện ngầm của thủ đô có thể trở nên thuận tiện cho người khuyết tật, một thách thức rất lớn.
Hai ngày trước khi Paralympic bế mạc, tổng thống Pháp chính thức bổ nhiệm thủ tướng hai tháng sau cuộc bầu cử. Thách thức để chính phủ mới có thể trụ lại được, có thể đưa ra được các chính sách đúng hướng, hợp lòng dân là ghê gớm. Nhiều người tin tưởng lực đẩy tinh thần Thế Vận Hội Olympic và Paralymic, vừa được khơi lên tại Pháp, sẽ giúp cho xã hội Pháp có thêm sức mạnh vượt qua.
Pháp cuối cùng cũng có thủ tướng sau hơn 50 ngày chờ đợi ; Trung Quốc điều chỉnh lợi ích ở châu Phi khi thông báo đầu tư hơn 50 tỉ đô la trong vòng 3 năm ; Bất chấp chỉ trích, Mông Cổ đón tổng thống Nga để cân bằng chính sách láng giềng ; Giáo hoàng Phanxicô và chuyến tông du “đối thoại liên tôn giáo” ở Indonesia. Trên đây là một số chủ đề thời sự trong tuần của Tạp chí Thế giới Đó đây.
Pháp : Tổng thống Macron chọn nhà chính trị lão thành làm thủ tướngMãi 51 ngày sau cuộc bầu cử Quốc Hội trước thời hạn, nước Pháp thở phào vì có thủ tướng mới. Michel Barnier, 73 tuổi, nguyên ủy viên châu Âu phụ trách đàm phán Brexit cho phía Liên Hiệp Châu Âu năm 2016. Chức vụ thủ tướng như một cách tưởng thưởng đối với chính trị gia đã tham gia chính trường từ 50 năm, kinh qua nhiều vị trí, chức vụ, như bộ trưởng Ngoại Giao, Nông Nghiệp, dân biểu, thượng nghị sĩ, ủy viên châu Âu, nhà đàm phán… nhưng chưa bao giờ làm thủ tướng.
Ông Michel Barnier là giải pháp cuối cùng của tổng thống Macron sau khi đã phải gạt bỏ ba ứng viên tiềm năng chỉ trong ba ngày đầu tuần (Bernard Cazeneuve, Xavier Bertrand, Thierry Beaudet) vì nguy cơ chính phủ sẽ bị bỏ phiếu bất tín nhiệm. Ông Barnier cũng đáp ứng được những tiêu chí chính của tổng thống : không có tham vọng ra tranh cử tổng thống, như vậy sẽ bớt đe dọa cho tham vọng của phe tổng thống. Ông Barnier là người ủng hộ châu Âu, bảo thủ, nên có lẽ không thiên về cánh tả trong phe tổng thống, cũng không ngả về đảng Những Người Cộng Hòa (LR) hoặc đảng Tập Hợp Dân Tộc (RN).
Trong lễ chuyển giao quyền lực ngày 05/09 với người tiền nhiệm Gabriel Attal, tân thủ tướng Michel Barnier hứa “nhiều thay đổi và đoạn tuyệt”, tỏ quyết tâm “hành động nhiều hơn nói” và “nói thật” về “khoản nợ tài chính và môi trường”. Ông cũng cam kết với người tiền nhiệm tiếp tục đặt “trường học” làm ưu tiên, cũng như những chủ đề khác : an ninh, di dân, việc làm và sức mua... Thách thức đầu tiên của tân thủ tướng là thành lập nội các, tiếp theo là đưa ngân sách 2025 ra thông qua ở Quốc Hội.
Cánh hữu và cực hữu Pháp chúc mừng tân thủ tướng. Liên minh cánh tả Mặt Trận Bình Dân Mới (NFP) tiếp tục bày tỏ phẫn nộ vì họ nhận được nhiều số phiếu nhất trong cuộc bầu cử Quốc Hội. Tuy nhiên, Lucie Castets, ứng viên được NFP đề cử đã bị tổng thống Macron gạt vì hai đảng LR và RN khẳng định sẽ bỏ phiếu bất tín nhiệm.
Jean-Claude Juncker : Barnier là người thích hợp nhất cho vai trò thủ tướngTrả lời phỏng vấn AFP, cựu chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Jean-Claude Juncker xúc động sau khi được biết ông Michel Barnier trở thành thủ tướng Pháp. Ông ca ngợi “người bạn”, cũng từng là đối thủ, “có khả năng lắng nghe hơn hẳn những người khác và ông biết cách nói với người khác để thuyết phục họ. Phải nói rằng đó là người được chuẩn bị “tối ưu” cho vai trò thủ tướng”.
Cựu thủ tướng Luxembourg khẳng định Michel Barnier là “một người trung hữu”, chứ “không phải là thuần cánh hữu và cứng rắn” như một số bình luận. Ông cũng ca ngợi Michel Barnier “biết mọi vấn đề, mọi ẩn khuất, biết tất cả các nhân vật chủ chốt, những tác nhân quan trọng ở châu Âu”. Trước những thách thức đang chờ tân thủ tướng trong thời gian tới, có lẽ tân thủ tướng Pháp sẽ cần tới lời khuyên “giữ bình tĩnh !” của cựu chủ tịch Ủy Ban Châu Âu.
Trung Quốc điều chỉnh lợi ích ở châu PhiCuộc họp thượng đỉnh trong hai ngày 05-06/09 của Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc-Châu Phi (FOCAC) là cơ hội để Bắc Kinh nối lại quan hệ với châu Phi, phần nào bị sao nhãng trong lúc Trung Quốc đóng cửa chống dịch Covid-19. Để gây ấn tượng với các đối tác, chủ tịch Tập Cận Bình thông báo Bắc Kinh sẽ đầu tư 50,7 tỉ đô la trong ba năm tới.
Trả lời chương trình Afrique Midi đài RFI ngày 05/09, nhà Trung Quốc học Jean-Pierre Cabestan tại viện Asia Centre Paris, phân tích chi tiết số tiền này :
“Tôi cho rằng Trung Quốc muốn cho thấy là họ vẫn cam kết ở châu Phi. Và khoản tiền 50 tỉ đô la, nằm ở giữa số tiền 40 tỉ đô la được hứa tại diễn đàn ở Dakar năm 2021 và 60 tỉ ở diễn đàn được tổ chức tại Trung Quốc cách đây 6 năm. Bây giờ phải nhìn một chút vào chi tiết ngân sách đó, bởi vì phần lớn số tiền đó, 30 tỉ trên 50 tỉ đô la được cấp dưới dạng vay. Đó vẫn là cách chủ yếu để Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng ở châu Phi : chủ yếu cấp vốn cho các dự án công trình cơ sở hạ tầng. Phần còn lại - 10 tỉ đô la đầu tư cho các doanh nghiệp Trung Quốc và 10 tỉ hỗ trợ cho phát triển - có phần tăng so với những năm trước. Nhưng phải rải cho ba năm, tương đương với hơn ba tỉ đô la mỗi năm, vẫn thấp hơn con số mà các nhà viện trợ lớn như Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế - OCDE, Hoa Kỳ, Pháp hoặc Đức, cung cấp cho các nước phương Nam”.
Chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh đến ưu tiên những dự án đầu tư bền vững hơn, “xanh” hơn, có lợi cho cộng đồng địa phương. Sena von Kujovi, nhà phân tích chính trị Châu Phi-Trung Quốc cho văn phòng tư vấn về phát triển quốc tế Developments Reimagined, nhận định với RFI rằng không nên chỉ coi là mỗi Trung Quốc có lợi :
“Tôi nghĩ rằng không có bữa ăn nào là miễn phí cả, không có đối tác phát triển nào cam kết với châu lục mà lại không có lợi ích riêng. Kể cả Nhật Bản hoặc thượng đỉnh Hoa Kỳ-Châu Phi hoặc thượng đỉnh gần đây với Hàn Quốc luôn có lợi cho tất cả các bên và châu Phi cũng có lợi khi cam kết với Trung Quốc.
Tôi nghĩ rằng điều quan trọng là lợi ích và những ưu tiên của châu Phi phải nằm trong trọng tâm các cuộc thảo luận này và theo phân tích của chúng tôi về FOCAC so với những thượng đỉnh châu Phi+1 (cùng với một đối tác) khác, chúng tôi thấy rằng FOCAC đúng là một trong những thượng đỉnh tham vấn tốt nhất, nơi mà những đề xuất của châu Phi thực sự được lắng nghe. Và bản thân FOCAC không được thành lập theo yêu cầu từ Trung Quốc, mà theo yêu cầu của các chính phủ châu Phi muốn có lập trường phối hợp hơn đối với Trung Quốc”.
Bất chấp chỉ trích, Mông Cổ đón tổng thống Nga để cân bằng chính sách láng giềngTổng thống Nga Vladimir Putin chỉ nán lại Mông Cổ một ngày 03/09 nhưng chuyến công du của ông khiến báo chí, công luận tốn nhiều giấy mực. Mông Cổ là nước tham gia Công ước Roma thành lập Tòa Hình Sự Quốc Tế - CPI. Ông Putin bị tòa án này truy nã vì bị cáo buộc bắt trẻ em Ukraina sang lãnh thổ Nga hoặc khu vực do Nga kiểm soát sau khi sáp nhập từ Ukraina.
Dù được yêu cầu, bị chỉ trích, Mông Cổ không thực thi lệnh bắt giữ “vị thượng khách”. Lý do được người phát ngôn chính phủ Mông Cổ giải thích với trang Politico ngày 03/09 là chính quyền Ulan Bator “luôn duy trì chính sách trung lập trong mọi quan hệ ngoại giao”. Trả lời RFI, nhà nghiên cứu Antoine Maire, chuyên về Mông Cổ và là chủ tịch cơ quan Seldon Conseil, giải thích :
“Từ khi quá độ sang nền dân chủ vào thập niên 1990, chính quyền Mông Cổ phát triển một chính sách đa diện, thường được gọi là chính sách láng giềng thứ 3. Vì vậy, ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Mông Cổ vẫn là phát triển mối quan hệ tốt đẹp với Nga, với Trung Quốc. Vì vậy, chuyến thăm Mông Cổ của tổng thống Nga nằm trong khuôn khổ cách tiếp cận trấn an này. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng họ sẽ có thể tìm thêm không gian hành động và có thể thiết lập các mối quan hệ đối tác đặc quyền với các nước khác, Pháp, Hoa Kỳ, Nhật Bản nhằm cố gắng đa dạng hóa các mối quan hệ đối ngoại và có thêm phạm vi hành động trên trường quốc tế”.
Trước chuyến công du của tổng thống Nga, người phát ngôn điện Kremlin khẳng định “không lo” về lệnh bắt giữ. Còn Mông Cổ, ngoài những lời chỉ trích ảnh hưởng đến uy tín, cũng không quá lo lắng vì không thực thi nghĩa vụ với Tòa CPI, theo giải thích của luật sư Johann Soufi, chuyên về luật hình sự quốc tế :
“Về lý thuyết, Mông Cổ có nguy cơ bị trừng phạt từ các quốc gia tham gia Quy chế Roma, có nghĩa là toàn bộ các nước thành viên của Tòa Án Hình Sự Quốc Tế - CPI. Vấn đề ở chỗ là trong lịch sử của Tòa, dù đã có nhiều vụ vi phạm, ví dụ trường hợp Nam Phi và Jordanie với tổng thống Sudan lúc đó là Al-Bachir bị CPI truy nã, nhưng cuối cùng đã không có trừng phạt nào nhắm vào những nước đó.
Về thực tiễn thì sẽ không có chuyện gì lớn từ phía các nước thành viên của Tòa CPI. Có thể có một vài nước riêng lẻ trừng phạt Mông Cổ về chính trị vì đã trao cơ hội như vậy cho tổng thống Nga Vladimir Putin”.
Giáo hoàng và chuyến tông du “đối thoại liên tôn giáo” ở IndonesiaĐông Nam Á-Thái Bình Dương là vòng tông du thứ 45 của giáo hoàng 87 tuổi. Tại Indonesia, chặng dừng chân thứ nhất, giáo hoàng Phanxicô đề cao đối thoại giữa các tôn giáo, đặc biệt là đối thoại Hồi Giáo-Công Giáo. Sự kiện đặc biệt là “Tuyên bố chung Istiqlal” được giáo hoàng Phanxicô và đại giáo sĩ Nasaruddin Umar ký ngày 05/09 tại Jakarta để kêu gọi chống việc “lợi dụng tôn giáo” kích động xung đột và kiên quyết bảo vệ môi trường thiên nhiên.
Trả lời RFI ngày 04/09, nhà nghiên cứu François Mabille, tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia Pháp - CNRS và Trường Cao đẳng thực hành - EPHE, kiêm giám đốc Viện quan sát Địa chính trị các tôn giáo tại Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược - IRIS, nhận định :
“Giáo hoàng đã đến rất nhiều nước Hồi Giáo, trên mọi châu lục, từ Maroc đến Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, Irak hay Albani. Đó là những nước có phần lớn dân cư theo đạo Hồi, chủ yếu theo hệ phái Sunni, nhưng cũng có cả hệ phái Shia. Người đứng đầu Tòa Thánh đã khởi xướng một cuộc đối thoại đặc biệt với các nhà chức trách chính trị và tôn giáo. Năm 2019, giáo hoàng Phanxicô đã ký văn kiện về tình huynh đệ nhân loại, do đó đối với ngài, đối thoại với Hồi giáo là một vấn đề vô cùng quan trọng, với mục tiêu là các tác nhân tôn giáo phải bao dung nhau.
Tại sao là Indonesia ? Bởi vì đa số dân cư ở quốc gia này theo đạo Hồi, đây là quốc gia Hồi Giáo lớn nhất thế giới và theo chủ nghĩa ôn hòa. Tuy nhiên vẫn có những căng thẳng tôn giáo ở một số khu vực tại Indonesia, đất nước vốn không đồng nhất về mặt văn hóa và tôn giáo. Điều này giải thích cho mong muốn bằng cách nào đó tăng cường lòng khoan dung giữa Hồi Giáo chiếm đại đa số dân cư và cộng đồng thiểu số Công Giáo”.
Mười bảy ngày sau Olympic 2024, Paris một lần nữa trở thành ngày hội thể thao thế giới, với Paralympic - Thế Vận Hội dành cho người khuyết tật. Ban tổ chức Paralympic Paris đã biến lễ khai mạc Paralympic (lần đầu tiên ngoài sân vận động) thành cơ hội có một không hai để cổ vũ cho một cái nhìn rất khác về thể thao với người khuyết tật, trái ngược hoàn toàn với hình ảnh về Paralympic chỉ như một ngày hội thể thao hạng hai trong con mắt của không ít người.
Tôn vinh thể thao người khuyết tật giúp nhân loại siết chặt đoàn kết là thông điệp chính toát lên từ cuộc trình diễn nghệ thuật của lễ khai mạc Paralympic, tại ‘‘xứ sở của Tình yêu và Cách mạng’’ (diễn đạt của chủ tịch ban tổ chức Olympic và Paralympic Paris).
Quảng trường Concorde : Từ ‘‘Bất Hòa’’ đến ‘‘Hòa Hợp’’Lễ khai mạc Paralympic ngày 28/08/2024 diễn ra tại quảng trường Concorde lớn nhất thủ đô, tọa lạc trên đại lộ Champs-Elysées, tâm điểm của ‘‘trục đường lịch sử’’ của thủ đô Paris nối liền Khải Hoàn Môn với bảo tàng Louvre. Quảng trường Concorde - thấm đẫm dấu ấn của những thăng trầm, biến chuyển dữ dội của xã hội Pháp thời cận hiện đại, với trung tâm là cột đá Obélisque, một biểu tượng của nền văn minh Ai Cập cổ đại, đã trở thành khán đài và sân khấu cho gần như toàn bộ các tiết mục trong đêm khai mạc Paralympic.
Quảng trường lịch sử từng mang tên vua Louis XV, rồi được đổi thành ‘‘Quảng trường Cách mạng’’, trước khi được đặt tên Place de la Concorde, tên gọi hàm nghĩa Hòa Hợp. Vua Lous XVI lên đoạn đầu đài tại quảng trường này trong cuộc Cách mạng. Nhưng quảng trường này giờ đây cũng trở thành khán đài chính của các cuộc duyệt binh truyền thống ngày Quốc khánh Pháp hàng năm.
Khát vọng hướng đến ‘‘một cuộc cách mạng paralympic’’Cuộc trình diễn nghệ thuật của lễ khai mạc Paralympic mang tên ‘‘Paradoxe’’ (tạm dịch là nghịch lý) đưa công chúng đi từ Discorde (Bất Hòa) - hồi thứ nhất của cuộc trình diễn, đến Concorde (Hòa Hợp) - hồi thứ tư. Từ ‘‘Bất Hòa’’ đến ‘‘Hòa Hợp’’ là một thay đổi mang tính cách mạng. Trong diễn văn khai mạc, chủ tịch ban tổ chức Olympic và Paralympic Paris, Tony Estanguet đã chào mừng công chúng đến với ‘‘xứ sở của Tình yêu và Cách mạng’’, với cuộc ‘‘cách mạng Paralympic’’, cuộc cách mạng làm thay đổi triệt để cách nhìn về thể thao người khuyết tật, về người khuyết tật trong xã hội, về ứng xử của xã hội chúng ta với người khuyết tật.
Một thông điệp chủ yếu toát lên qua toàn bộ cuộc trình diễn, mà các tác giả muốn chuyển đến công chúng, là khát vọng hướng đến sự Hòa Hợp, hướng đến một xã hội mà những người ‘‘trong tình trạng khuyết tật’’ (en situation de handicap) không còn bị kỳ thị, bị gạt ra bên lề. Trả lời truyền thông, tổng đạo diễn nghệ thuật Thomas Jolly nhắc đến tình hình chung của nhân loại, khi ‘‘khoảng 15% dân cư thế giới bị khuyết tật, về hình thể, về tâm trí, tâm lý hay giác quan’’. Số lượng người khuyết tật thậm chí có thể còn cao hơn rất nhiều trong các xã hội là nạn nhân của chiến tranh, nghèo khó, thiên tai…
Hồi 1 : Xã hội ‘‘những người lành lặn’’ và những thiểu số khuyết tật bên lềNhảy múa là một nội dung chủ yếu của cuộc trình diễn nghệ thuật trong lễ khai mạc Paralympic. Trong hồi thứ nhất của chương trình, mang tên Discorde - Bất Hòa, khoảng một trăm nam vũ công trang phục màu đen đối diện với khoảng hai chục người ngồi xe lăn, biểu tượng cho cộng đồng những người khuyết tật. Sự đối lập và tương phản hiện rõ giữa một bên là xã hội của ‘‘những người lành lặn’’, đoàn kết với nhau, chuyển động mạnh mẽ theo cùng một nhịp, theo cùng khuôn khổ, dưới sự chỉ đạo thống nhất…, và bên kia là xã hội của những người khuyết tật, di chuyển khó khăn, ở vùng ngoại vi...
Hồi hai ‘‘My Ability’’ của chương trình mở ra với ca khúc cùng tên của Lucky Love gây xúc động mạnh. Nam ca sĩ Pháp 31 tuổi, một người bẩm sinh không có tay trái, trình diễn với một dàn vũ công, tất cả đều trên xe lăn. Lucky Love, một người thiên về nữ tính, và có quan hệ đồng tính, cũng thường được mệnh danh trong giới nghệ sĩ là ‘‘Thần Vệ nữ của giới đàn ông’’, để nhắc gợi đến bức tượng nữ thần Hy Lạp nổi tiếng bị mất một tay.
‘‘My Ability’’ của Lucky Love tôn vinh sự hòa hợp, hướng đến một xã hội nơi những người ‘‘trong tình trạng khuyết tật’’ cũng được hưởng sự tôn trọng như tất cả những người khác. Để hướng đến một xã hội tôn trọng và hòa hợp như vậy, bày tỏ và thể hiện là điều thiết yếu. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn đài Radio France, tổng đạo diễn nghệ thuật Thomas Jolly vạch ra tương đồng giữa thể thao và nghệ thuật, nơi con người có quyền năng tạo nên thay đổi, vượt lên những giới hạn của cơ thể, cũng như tạo nên những chuẩn mực về cái đẹp:
‘‘Sân khấu, sàn múa không phải là một nơi mà mọi thứ diễn ra theo các chuẩn mực có sẵn. Thể thao cũng tương tự như thế, bởi bạn luôn phải vượt lên, phải tranh đấu, phải phá các kỷ lục... Thể thao và nghệ thuật là những nơi mà cơ thể là trung tâm, bởi cơ thể là những môi trường tự do. Mọi người nhìn thấy có một điều gì thật tuyệt vời ở đây, nhưng điều mà Lucky Love làm cũng khá là giản dị : anh cởi áo ra, ta thấy một cánh tay thiếu vắng.’’
Cao trào của ca khúc ‘‘My Ability’’ là lúc Lucky Love cởi áo để lộ ra toàn thân, với phần tay trái nho nhỏ. Cơ thể người khuyết tật rõ ràng là có sự ‘‘thiếu vắng’’. Nhưng đây không những không phải là điều xấu xa đáng hổ thẹn cần che đậy, mà ngược lại có thể là cội nguồn cho những thụ cảm mới về cái đẹp, như ghi nhận của tổng đạo diễn Thomas Jolly. ‘‘Cơ thể ai cũng đẹp’’ và công việc của người nghệ sĩ là tìm cách thể hiện được điều này (mời xem thêm phần trình diễn qua France TV : https://www.youtube.com/watch?v=dab-fO7QiBY).
Hồi 3: Nghệ thuật hòa nhịp với thể thaoMàn trình diễn My Ability ‘‘tráng lệ, làm thức tỉnh’’, như mô tả của báo Le Figaro. Ca sĩ, sinh ra với chỉ một cánh tay, hòa nhịp với một khối đông vũ công, người trên xe lăn, người di chuyển bằng chân. Tất cả, người ‘‘lành’’ và người ‘‘khuyết’’, mỗi người - theo một cách khác nhau – hướng đến hòa hợp… Những chiếc áo đen – biểu tượng của một xã hội khuôn mẫu, trọng người lành khinh người khuyết tật - được lột bỏ, tất cả cùng hướng về những nỗ lực chung, trong các đội hình, đội ngũ thể thao.
Nhảy múa là phương tiện giao tiếp cổ xưa bậc nhất của nhân loại. Nhảy múa truyền đi cảm xúc cộng đồng, tình bạn, tình yêu... Nhảy múa giúp con người vượt qua những ranh giới của ngôn ngữ, của sắc tộc, của văn hóa... Trong hồi thứ ba của chương trình, mang tiêu đề ‘‘Sportographie’’, người lành, người khuyết cùng chung tay sáng tạo ra những môn thể thao mới, để sao cho rất nhiều người, khuyết tật hay không, đều có thể tham gia.
Tâm điểm của hồi thứ ba là màn trình diễn mang nạng của nghệ sĩ múa Musa Motha, 28 tuổi, bị mất một chân từ năm 11 tuổi. Với sự chỉ đạo nghệ thuật của biên đạo múa người Thụy Điển Alexander Ekman, điệu múa mang nạng cá nhân của Musa Motha, như một biểu tượng cho sự vượt lên những giới hạn của người khuyết tật, trở thành điệu múa mang nạng tập thể, mà Musa Motha là người dẫn dắt.
Lòng người hòa hợp, trời đất giao hòaCả người lành, người khuyết đều mang nạng. ‘‘Nạng hướng lên trời như kéo dài thân thể, nạng chỉ xuống đất biến hóa thành những bức tranh’’, những chuyển động kỳ ảo, con người như hòa với vũ trụ. Nạng là phương tiện giúp vận chuyển tự do trên mặt đất, nạng biến thành mái chèo trên sông nước… Điệu múa mang nạng tập thể, như biểu tượng cho khát vọng ‘‘siêu việt’’ (transcender) khỏi những giới hạn của con người, đã hút hồn công chúng tại quảng trường Concorde, theo ghi nhận của Le Figaro.
Hồi thứ tư ‘‘Concorde’’ với cảnh 150 vũ công mang ngọn lửa Thế Vận Hội, trải ra trên nền Bolero của Ravel, nhạc phẩm đã trở thành một biểu tượng của đoàn kết. Lịch sử hơn một thế kỷ của phong trào Thế Vận Hội quốc tế hiện đại đã lấy‘‘Nhanh hơn, Cao hơn, Mạnh hơn’’ (Citius, Altius, Fortius), làm ba tiêu ngữ chính. Tuy nhiên, kể từ năm 2021, Ủy Ban Thế Vận Hội quốc tế đã chính thức bổ sung thêm tiêu ngữ thứ tư Communiter (với Cộng đồng, vì Cộng đồng). Chủ trương Nhanh hơn, Cao hơn, Mạnh hơn - vì Cộng đồng mang lại một lực đẩy mới cho phong trào.
Olympic và Paralympic Paris là Thế Vận Hội đầu tiên mà tinh thần vì Cộng đồng được triển khai rõ rệt nhất. Lễ khai mạc Paralympic dường như cho thấy một cuộc cách mạng trong quan niệm về thể thao người tàn tật đang diễn ra. Trao đổi với báo chí Pháp, tổng đạo diễn Thomas Jolly tâm sự ông tin tưởng sẽ đến thời của một Thế Vận Hội nơi có những cuộc thi cho tất cả - không phân biệt người lành, người khuyết. Cái khát vọng mở rộng vòng tay, siết chặt đoàn kết cộng đồng ấy tương phản rõ rệt với chủ trương độc quyền, cứng rắn của một số liên đoàn thể thao, ví dụ như trong việc loại trừ các nữ vận động viên, bị coi là có lượng hormon nam tính vượt quá mức cho phép.
Kỳ Thế Vận Hội Paralympic không chỉ giúp người dân sở tại có thêm niềm lạc quan vui sống, với không khí hội hè hiếm có, trong bối cảnh căng thẳng chồng chất hiện tại, như ghi nhận của một số nhà quan sát. Lễ khai mạc Paralympic, kết quả của lao động nghệ thuật nhiều năm trời, còn ẩn chứa bao điều kỳ diệu cần khám phá.
Xung đột Israel - Palestine, bài toán khó cho ứng viên Kamala Harris trong kỳ tranh cử TT Mỹ ; Cắt giảm viện trợ quân sự cho Ukraina : Berlin bị công luận Đức chỉ trích gay gắt ; Khủng hoảng dân số, Hàn Quốc muốn thu hút thêm lao động nước ngoài nhưng bị chỉ trích ngay trong nước, Paralympic Paris 2024 : Thế Vận Hội Cho Người Khuyết Tật hứa hẹn ghi dấu ấn với nhiều cảm xúc tuyệt vời. Trên đây là những chủ đề chính trong tạp chí Thế Giới Đó Đây tuần này.
Chủ đề thời sự Mỹ nổi bật nhất tuần này là đại hội đảng Dân Chủ tại Chicago, chính thức đề cử phó tổng thống Kamala Harris ra tranh cử tổng thống thay ông Biden đã rút lui vì « tuổi cao, sức yếu ». Bên lề đại hội, hàng ngàn người Mỹ đã biểu tình tại Chicago đòi triển khai lệnh ngừng bắn ở Gaza. Giữa một bên là cử tri người Do Thái và bên kia là cử tri người Ả Rập, Hồi giáo, bà Kamala Harris cần lá phiếu của nhóm cử tri nào hơn ? Đây quả là một bài toán khó cho ứng viên đảng Dân Chủ.
Chiến tranh Gaza đặt ra thách thức về khả năng giữ thế cân bằng của ứng viên Kamala Harris trong chiến dịch tranh cử. Những phát biểu, tuyên bố mạnh mẽ về quan hệ Israel - Palestine nếu làm hài lòng bên này thì lại dễ gây mất lòng bên kia.
Từ trước tới nay, cuộc xung đột Israel - Palestine thường không chiếm nhiều sự quan tâm trong các chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ, thế nhưng lần này, xung đột Israel - Palestine lại được đề cập đến nhiều. Theo sử gia Mỹ Sara Yael Hirschhorn, giảng viên tại Đại học Haifa của Israel, được trang mạng đài France 24 trích dẫn hôm 20/08, tình hình như hiện nay là « chưa từng có trong lịch sử » Mỹ.
Nhìn từ Trung Đông, kỳ tranh cử tổng thống Mỹ cũng đặc biệt được người dân Israel quan tâm. Đặc phái viên RFI Nicolas Falez ngày 21/08 gửi về bài phóng sự từ Jerusalem :
« Laura Wharton là một trong những dân biểu cánh tả hiếm hoi ở hội đồng thành phố Jerusalem. Sinh ra ở New Jersey, bà mang hai quốc tịch, Israel và Mỹ. Laura Wharton theo dõi sát sao đời sống chính trị của cả hai đất nước. Bà nói : « Tôi nghĩ và tôi hy vọng rằng Kamala Harris sẽ thắng cử. Tôi hy vọng rằng bà ấy sẽ tiếp tục muốn bảo vệ Israel, nhưng điều này không có nghĩa là bảo vệ mọi điều mà Israel thực hiện ».
Laura Wharton đặc biệt hoan nghênh các biện pháp trừng phạt của Mỹ nhắm vào những khu định cư của Israel đã gây bạo lực ở Bờ Tây Jordanie (Cisjordanie).
Erin cũng sinh ra ở Hoa Kỳ. Anh đội mũ kippa với kiểu tóc truyền thống của người theo đạo Do Thái. Giữa ứng viên của đảng Dân Chủ, bà Kamala Harris, và ứng viên đảng Cộng Hòa Donald Trump, thanh niên này đã có sự lựa chọn của mình. Erin cho biết : « Một trong hai đảng ít rõ ràng hơn đảng kia trong việc ủng hộ quyền tự vệ của Israel. Nhìn lại lịch sử, nếu so sánh chính sách thời chính quyền Donald Trump với chính sách thời Biden hoặc Obama, thì có thể thấy là khi Donald Trump làm tổng thống Mỹ, Israel rõ ràng đã có nhiều thuận lợi hơn ».
Đối với thanh niên Mỹ gốc Israel này, những năm Donald Trump lãnh đạo ghi dấu ấn là thời kỳ đại sứ quán Mỹ đã được chuyển đến Jerusalem và Mỹ chấm dứt thỏa thuận hạt nhân Iran ».
Cắt giảm viện trợ quân sự cho Ukraina : Chính quyền Đức bị công luận trong nước chỉ trích gay gắtMột chủ đề thời sự quốc tế nóng khác trong tuần này vẫn là chiến tranh Ukraina, với cuộc tập kích ngày càng sâu của quân Ukraina vào vùng biên Kursk của Nga. Hôm 22/08, Kiev xác nhận là không quân Ukraina đã dùng bom bay GBU-39 của Mỹ, oanh kích một căn cứ quân sự Nga trong vùng Kursk. Không quân Ukraina đã nhắm trúng một sở chỉ huy drone và một đơn vị chiến tranh điện tử của đối phương, phá hủy nhiều trang thiết bị, vũ khí và gây thương vong cho khoảng 40 quân Nga.
Tuy nhiên, theo nhận định của nhiều chuyên gia quân sự, chiến dịch tập kích của quân Ukraina vào vùng Kursk của Nga là một thắng lợi biểu tượng nhiều hơn là ý nghĩa về mặt quân sự, bởi các lực lượng Nga vẫn tiếp tục đà tiến quân ở vùng Donbass, miền đông Ukraina. Kiev đang đứng trước nguy cơ bị Nga chiếm mất Pokrovsk, một trung tâm hậu cần chiến lược của quân đội Ukraina ở miền đông.
Về viện trợ quân sự của nước ngoài, Ukraina cũng đang lo ngại về khả năng Đức,nước viện trợ quân sự nhiều thứ hai thế giới cho Ukraina, chỉ sau Mỹ, cắt giảm viện trợ.
Nhìn sang Berlin, cuối tuần trước, truyền thông loan tải thông tin chính phủ Đức dự trù cắt giảm một nửa ngân sách tài chính viện trợ quân sự cho Kiev trong năm 2025 : từ 8 tỉ euro xuống còn 4 tỉ euro.
Tuy nhiên, một cuộc tranh cãi nổ ra ở Berlin, khiến cả thủ tướng và chính phủ Đức phải lên tiếng trấn an công luận trong nước và quốc tế, là sẽ tiếp tục ủng hộ Kiev cho đến khi nào Ukraina còn cần, và rằng đừng ai, nhất là tổng thống Nga Vladimir Putin, hy vọng Berlin sẽ « buông tay ». Thậm chí, phát ngôn viên chính phủ Đức, Wolfgang Buchner, khẳng định là thông tin Berlin lên kế hoạch cắt giảm viện trợ quân sự cho đồng minh Kiev là « không chính xác ».
Thực hư thông tin này ra sao, từ Berlin, thông tín viên Pascal Thibaut ngày 19/08 cho biết thêm:
« Không còn liên minh lãnh đạo », « một vụ chìm tàu », « một tình huống không xứng tầm » : đó là những bình luận chua cay trên các phương tiện truyền thông. Thủ tướng Đức Olaf Scholz một lần nữa bị chỉ trích vì sự im lặng và cách xử lý các vấn đề. Hôm qua, thủ tướng Đức đã cam kết và bảo vệ quan điểm trước công chúng và nhấn mạnh : « Nước Đức đang và vẫn là nước châu Âu ủng hộ Ukraina nhiều nhất ».
Đúng là khoản hỗ trợ 7,5 tỷ euro của Đức cho Kiev năm nay nhiều hơn khoản viện trợ của các quốc gia khác, ngoại trừ Hoa Kỳ. Và cũng đúng là việc cắt giảm viện trợ từ năm 2025 trở đi đã được dự kiến từ trước. Một khoản cho Ukraina vay nhờ số tiền lãi trong tương lai thu được từ tài sản của Nga bị phong tỏa ở châu Âu sẽ bù đắp cho việc Đức giảm viện trợ. Thế nhưng, thông báo của truyền thông Đức, theo đó nếu cần thì bộ Tài Chính sẽ từ chối gia hạn ngân sách cho năm nay, đã gây ra những chỉ trích gay gắt từ phía cánh hữu và đảng Xanh, cũng như một số thành viên đảng Dân Chủ - Xã Hội, vốn thuộc liên đảng cầm quyền.
Bộ Tài Chính Đức hôm qua (18/08) ít nhiều đã phải lui bước một cách khéo léo. Những tranh cãi này xảy ra vào lúc viện trợ cho Ukraina đóng vai trò trung tâm trong các chiến dịch tranh cử đang diễn ra tại ba vùng miền đông Đức, nơi một bộ phận đáng kể cử tri, cũng như đảng cực hữu AfD và phong trào cánh tả cấp tiến mới, BSW, phản đối việc Đức viện trợ quân sự cho Kiev ».
Hàn Quốc : Khủng hoảng dân số, Seoul muốn thu hút thêm lao động nước ngoàiVề mặt xã hội, nhìn sang châu Á, Hàn Quốc đang lâm vào cuộc khủng hoảng dân số chưa từng có. Tỉ lệ sinh ở Hàn Quốc hiện đang ở mức thấp nhất thế giới. Dân số ngày càng lão hóa. Theo dự báo, từ nay đến năm 20270, dân số Hàn Quốc có thể giảm đi 20 triệu người. Để đối phó với tình trạng thiếu nhân công, chính phủ Hàn Quốc đang phải hướng tới việc thu hút thêm lao động nước ngoài, nhưng lại gây tranh cãi trong nước.
Từ Seoul, thông tín viên Célio Fioretti ngày 21/08 gửi về bài tường trình :
« Với dân số lão hóa và tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới, chỉ 0,7 con/phụ nữ, Hàn Quốc đang phải đối mặt với kịch bản đáng báo động. Bộ trưởng Dân Số, You Hye Mi, thông báo rằng Hàn Quốc rất có thể sẽ phải kêu gọi thêm lao động nước ngoài để bảo đảm cho nền kinh tế tiếp tục vận hành.
Thế nhưng, đây không phải một quyết định được lòng dân. Hàn Quốc vốn nổi tiếng về chính sách khắt khe, hạn chế nhập cư, điều kiện làm việc dành cho lao động nước ngoài thì có tiếng là rất tồi tệ.
Gần đây, chương trình thị thực nhằm đưa 100 người giúp việc gia đình từ Philippines đến Hàn Quốc đã gây ra tranh cãi dữ dội. Chính phủ dự định trả cho họ mức lương dưới ngưỡng tối thiểu hợp pháp, gây ra một làn sóng chỉ trích. Ngoại trưởng Hàn Quốc biện minh là tổng chi cho lao động nước ngoài là quá cao, do quy định về mức lương tối thiểu ở Hàn Quốc, và gợi ý là cần có biện pháp để giảm chi phí này ».
Paralympic Paris 2024 : Thế Vận Hội Cho Người Khuyết Tật hứa hẹn ghi dấu ấn với nhiều cảm xúc tuyệt vờiSau một Thế Vận Hội được đánh giá là thành công ngoài sức tưởng tượng, « có một không hai » trong lịch sử Olympic hiện đại, nước Pháp đang chuẩn bị đón Thế Vận Hội Cho Người Khuyết Tật (Paralympic). Làng Thế Vận tại ngoại ô Paris tuần này đã bắt đầu mở cửa đón 9.000 người đến từ 180 quốc gia, trong đó có 4.400 vận động viên.
Thế Vận Hội Cho Người Khuyết Tật có quy mô nhỏ hơn Thế Vận Hội, quy tụ ít người hơn, nhưng Tony Estanguet, chủ tịch Ủy ban tổ chức Thế Vận Hội Paris 2024 hứa hẹn Paralympic sẽ mang lại nhiều cảm xúc tuyệt vời và sẽ gây ấn tượng trên khắp thế giới, cũng như Olympic.
Trên đài RFI Pháp ngữ, chủ tịch Ủy ban tổ chức Thế Vận Hội Paris 2024 bày tỏ :
« Chúng ta cũng sẽ lại thấy sự hào hứng, phấn khởi như vậy, tôi tin là thế. Cũng chính vì thế mà chúng tôi vẫn giữ nguyên tham vọng cho Thế Vận Hội Cho Người Khuyết Tật. Chúng ta có một khung cảnh đẹp như trong mơ, giống như ở Thế Vận Hội Olympic, và cũng có những cuộc tranh tài tại cung điện Versailles, Cung Điện Lớn Grand Palais, điện Invalides, với một lễ khai mạc ngay trong thành phố, tại quảng trường Concorde, với những vận động viên vĩ đại nhất hành tinh. 4.400 vận động viên là người khuyết tật sẽ cho chúng ta thưởng thức các cuộc tranh tài ở 22 môn thể thao. Đối với một số người, có những môn thể thao ít được biết đến hơn so với ở Thế Vận Hội. Nhưng chính vì thế mà thật đáng để thưởng thức Paralympic. Chúng tôi rất nóng lòng đón nhận lòng nhiệt tình của công chúng. Vẫn còn những cơ hội để quý vị mua vé xem thi đấu. Quý vị thực sự nên nắm bắt cơ hội này.
(…) Xin hẹn gặp lại quý vị vào ngày 28/08, ở phía cuối đại lộ Champs-Élysées, tại quảng trường Concorde, trong lễ khai mạc Paralympic đầu tiên được tổ chức bên ngoài sân vận động. Giống như những gì chúng tôi đã làm cho Thế Vận Hội Olympic, chúng tôi muốn tổ chức lễ khai mạc Paralympic vô cùng hoành tráng, cũng với các đạo diễn Thomas Jolly và Thierry Reboul. Tôi có thể nói với quý vị rằng chúng ta sẽ có những cảm xúc rất đẹp. Các nghệ sĩ Pháp của chúng ta sẽ được vinh danh và tôi chắc chắn rằng sẽ có những hình ảnh đẹp lan tỏa khắp thế giới ».
Châu Âu lo đối phó với tình trạng du lịch quá tải trong khi Bắc Triều Tiên dè dặt mở cửa đón khách nước ngoài trở lại ; Sinh viên Bangladesh xuống đường ở Dacca ngăn người ủng hộ cựu thủ tướng Hasina phá hỏng « cuộc cách mạng » ; Hàn Quốc dè chừng với ô tô điện sau hàng loạt vụ cháy pin xe ; Pháp muốn tinh thần Olympic thành « di sản ». Trên đây là một số chủ đề của Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này.
Liệu châu Âu đang trở thành « nạn nhân » của chính thành công du lịch ? Nhiều thành phố nổi tiếng đã ban hành các biện pháp hạn chế số lượng khách : Venice ở Ý giới hạn số lượng khách hàng ngày, người dân Tây Ban Nha ở Barcelona biểu tình phản đối du lịch đại trà, một số thành phố tính đến việc làm du khách « nản lòng » vì phải trả phí tham quan những công trình quá nổi tiếng, trước đó vẫn được miễn phí.
Du lịch mang lại thu nhập cho nền kinh tế nhưng tình trạng du lịch quá tải gây khá nhiều phiền nhiễu cho người dân địa phương. Bồ Đào Nha, nơi ngành du lịch liên tiếp lập những kỷ lục mới, là một ví dụ điển hình, theo phản ánh của thông tín viên RFI Marie-Line Darcy tại Lisboa :
« Năm 2023, khoảng 30 triệu người đã được tiếp đón tại các cơ sở du lịch với tổng số 77 triệu đêm lưu trú. Lĩnh vực này đã mang lại 3 tỉ euro trong 6 tháng đầu năm 2024. Thế nhưng hiện giờ lĩnh vực du lịch bị quá tải, đặc biệt là ở Lisboa và vùng Algarve, nơi thu hút đến 40% du lịch Bồ Đào Nha.
Ở thủ đô Lisboa, cứ 1 người dân thì có 12 người khách, cao hơn cả tỉ lệ ở Amsterdam (Hà Lan) là 1/10 và Barcelona (Tây Ban Nha) là 1/9. Chính quyền không tìm cách hạn chế vì du lịch chiếm đến 12,7% GDP. Đây là nguồn thu giúp đất nước thoát khỏi khủng hoảng kinh tế cách đây 16 năm. Hiện giờ, giá cả tăng chóng mặt, đến mức vùng Algarve trở thành ngoài tầm với đối với người Bồ Đào Nha trong khi trước đây họ vẫn thường xuyên đi nghỉ ở vùng này.
Ở Lisboa, thị trưởng muốn tăng thuế du lịch lên thành 4 euro/ngày để giải quyết trình trạng dơ bẩn trong thành phố. Nhiều vụ phản đối đã diễn ra, như cuộc biểu tình gần đây ở Sintra - viên ngọc di sản bị đông nghẹt du khách. Trong khi đó, một cuộc trưng cầu dân ý để phản đối cơ sở lưu trú du lịch đang được chuẩn bị ».
Pháp chuẩn bị đón « hiệu ứng » OlympicHơn 11 triệu du khách đã đến Paris trong kỳ Thế Vận Hội 2024. Trung tâm Luật và Kinh tế Thể thao cho rằng hiệu ứng Thế Vận Hội có thể sẽ mang tới 1,8 tỉ euro trong vòng 10 năm. Như vậy, Kinh đô Ánh sáng, vốn đã nổi tiếng, sẽ còn đón số lượng du khách nhiều hơn nữa. Trả lời RFI ngày 12/08, ông David Zénouda, phó chủ tịch Liên hiệp các ngành nghề và công nghiệp du lịch vùng Paris-Ile de France (UMIH Paris IDF), cho rằng cần phải chuẩn bị cho hiệu ứng từ « danh tiếng » này.
« Về lâu dài, danh tiếng đó có thể sẽ gây tác động và phải quản lý được tác động đó. Tôi muốn nói đến tình trạng du lịch quá tải. Tôi cho rằng các bảo tàng sẽ phải lập khung giờ tham quan. Hoặc những khu phố vốn « nổi tiếng trên Instagram » hoặc những khu vực vẫn được tham quan nhiều nhất Paris sẽ phải quản lý lượng khách du lịch liên tục. Chúng ta thấy tình trạng đó ở Barcelona. Tôi nghĩ rằng Paris từng là thành phố được tham quan nhiều nhất thế giới, sau Thế Vận Hội sẽ có rất nhiều người đến đây. Đó là còn phải nói đến việc nhà thờ Đức Bà Paris - Notre-Dame de Paris sẽ mở cửa trở lại vào cuối năm, đúng dịp lễ Giáng Sinh. Đó sẽ là những kỳ nghỉ đặc biệt và có tác động cho ngành du lịch. Nhưng mặt trái của tấm huy chương có thể sẽ là tình trạng quá tải du lịch và sau đó, sẽ phải quản lý vấn đề này ».
Bắc Triều Tiên dè dặt mở cửa trở lại đón du khách nước ngoàiSau gần 5 năm đóng cửa chống dịch Covid-19, Bắc Triều Tiên sẽ mở cửa toàn bộ biên giới đón du khách nước ngoài vào tháng 12/2024. Bình Nhưỡng chưa khẳng định thông tin nhưng ngày 14/08, hai hãng lữ hành, trong đó có Koryo Tours tại Bắc Kinh chuyên về du lịch Bắc Triều Tiên, cho biết đã được đối tác Bắc Tiều Tiên ở Samjiyon xác nhận. Ông Simon Cockerell, giám đốc Koryo Tours, cũng xác nhận thông tin này với RFI ngày 15/08 :
« Đó là một tin tốt. Rất tích cực dù tôi hy vọng là Bắc Triều Tiên mở cửa toàn bộ, thay vì chỉ một phần. Họ thông báo mở cửa thành phố Samjiyon, gần núi Baektu (Bạch Đầu), ở miền bắc Bắc Triều Tiên. Đây là một vùng rất hẻo lánh. Lịch sử Bắc Triều Tiên kể lại rằng cố lãnh đạo Kim Nhật Thành đã được sinh ra ở đó. Đó cũng là nơi quân du kích đánh đuổi quân chiếm đóng Nhật Bản và cũng được coi là cái nôi của Nhà nước Bắc Triều Tiên. Đúng là có rất nhiều huyền thoại và truyền thuyết về núi Baektu này. Đây cũng là khu vực nằm gần biên giới với Trung Quốc.
Tại sao Bắc Triều Tiên lại chỉ chọn mở khu vực này ? Và lại vào mùa đông ? Rất khó giải thích. Đúng là họ có thể kiếm soát làn sóng du khách ra vào khu vực này, nhưng họ cũng có thể kiểm soát toàn bộ du khách trên cả nước. Dĩ nhiên là nếu đất nước mở cửa hơn thì sẽ tốt hơn cho mọi người. Nhưng chúng tôi nắm bắt những gì họ đề xuất, cơ hội sẽ luôn mang lại lợi ích hơn. Và đó mới chỉ là bước đầu ».
Ngay cả người Trung Quốc, những người đến Bắc Triều Tiên đông nhất trước năm 2020, cũng không được « ưu tiên » trong giai đoạn này. Bình Nhưỡng có bạn mới là Nga. Tháng 02/2024, du khách Nga là những người đầu tiên đến Bắc Triều Tiên kể từ khi hết dịch. Theo AFP, trước Covid-19, có khoảng 5.000 người phương Tây đến Bắc Triều Tiên hàng năm, trong đó có 20% là người Mỹ. Tuy nhiên, Washington đã cấm công dân du lịch Bắc Triều Tiên sau vụ sinh viên Otto Warmbier bị bắt giam 18 tháng ở Bắc Triều Tiên vì có « hành vi thù địch », sau đó được thả và qua đời trong tình trạng hôn mê ở Mỹ.
Bangladesh : Sinh viên xuống đường ngăn người ủng hộ cựu thủ tướng Hasina phá hỏng « cuộc cách mạng »Ngày 15/08, hàng trăm sinh viên Bangladesh, tay cầm gậy tre, đi tuần ở Dacca để ngăn người ủng hộ cựu thủ tướng Sheikh Hasina lợi dụng cuộc tập hợp tưởng nhớ 49 năm ngày nhà lập quốc Sheikh Mujibur Rahman bị ám sát để « gây hỗn loạn ». Họ không muốn thành quả đấu tranh đường phố bị phá hoại. Và để đi được đến mục tiêu đó, là cả một quá trình đấu tranh đẫm máu, hơn 400 người thiệt mạng chỉ trong hơn một tháng. Tất cả bắt đầu từ một cuộc biểu tình phản đối nhỏ tại Đại học Dacca. Ngày 12/08, đặc phái viên RFI Nicolas Rocca gặp một trong những sinh viên đứng đầu cuộc nổi dậy này :
« Các giáo sư đang nói chuyện, sinh viên ngồi ăn trên bãi cỏ. Nếu không có những cửa sổ bị vỡ và những hình vẽ chằng chịt trên chân dung người cha của cựu thủ tướng Sheikh Hasina, thì không thể hình dung được rằng chính tại dưới chân một tòa nhà bị rào chắn như vậy mà một cuộc cách mạng đã nổ ra.
Rifat Sahid, một trong những nhà điều phối phong trào nổi dậy ở Bangladesh, có mặt ngay trong cuộc họp đầu tiên. Anh kể lại : « Chính nơi đó bắt đầu phong trào. Mọi chuyện bắt đầu một cách bình thường, khi Tòa Án Tối Cao hủy bỏ cải cách về hạn ngạch công chức, chúng tôi bắt đầu biểu tình từ đây, từ thư viện trung tâm. Lúc đầu, chỉ có 5 người chúng tôi và sau đó ngày càng đông hơn ».
Có khoảng 10 sinh viên đứng quanh Rifat Sahid, một trong những gương mặt biểu tượng của phong trào phản kháng. Abdullah Mohammed Ruhel nhớ lại : « Khi cựu thủ tướng gọi sinh viên chúng tôi là con của những kẻ cộng tác với kẻ thù chống nền độc lập, rất nhiều người đã phá phách các hàng lang và xuống đường ».
Đến giữa tháng 07, phòng trào lan rộng, gia tăng cường độ và thế là trấn áp với « lệnh giới nghiêm, cho phép bắn thẳng ». Rifat Rashid bị bắt cóc, bị chuốc ma túy và được thả 5 ngày sau. Điều đáng nói, theo sinh viên này, chính cách đáp trả bạo lực của chính quyền đã củng cố thêm phong trào phản đối.
Rifat Sahid kể tiếp : « Khi chúng tôi bắt đầu ở đây, chúng tôi không nghĩ sẽ tiến xa đến vậy, thậm chí đó còn không phải là ý định của chúng tôi. Nhưng khi chính phủ bắt đầu tiến hành một cuộc thảm sát tàn bạo, rất nhiều người đã tham gia cùng chúng tôi. Thực sự có thể gọi những gì chúng tôi trải qua là tiến trình xây dựng một nền độc lập mới ».
Hai sinh viên trở thành thành viên của chính phủ lâm thời cũng chính là những người đã khởi xướng cuộc phản đối từ thư viện của đại học này ».
Hàn Quốc : Người dân dè chừng ô tô điện sau hàng loạt vụ cháy pin xeXe ô tô điện đang trở thành chủ đề lo lắng ở Hàn Quốc sau hàng loạt vụ cháy pin. Thậm chí, nhiều chủ tòa nhà cấm xe ô tô điện trong bãi đậu xe của họ. Lo lắng nâng lên tầm quốc gia khiến chính phủ và các nhà sản xuất ô tô phải lên tiếng, theo ghi nhận ngày 14/08 của thông tín viên RFI Célio Fioretti tại Seoul :
« Làn gió lo sợ thổi qua Hàn Quốc. Sau hàng loạt vụ cháy pin ô tô, trong đó vụ lớn nhất đã thiêu rụi khoảng 100 ô tô trong một bãi đậu xe ngầm, gây hư hại cho cả tòa nhà, người dân Hàn Quốc không còn hào hứng với ô tô điện. Số lượng xe bán ra tại những trung tâm bán xe đã qua sử dụng tăng 180%.
Các nhà sản xuất ô tô Hàn Quốc không chịu được tình hình này vì họ đầu tư ồ ạt vào lĩnh vực ô tô điện từ hơn 10 năm nay. Để trấn an người tiêu dùng, các nhà công nghiệp và chính quyền đã tìm ra được « vật tế thần ».
Pin gây cháy chủ yếu có liên quan đến Trung Quốc. Các nhà sản xuất ô tô nhấn mạnh đến yếu tố này để chứng minh rằng pin của Hàn Quốc không nguy hiểm. Chính phủ cũng dự kiến bắt buộc các thương hiệu phải nêu rõ xuất xứ của pin được sử dụng để khuyến khích mua hàng Hàn Quốc.
Đây cũng là « chiêu » chính trị để thúc đẩy lĩnh vực pin Hàn Quốc đang phải đối phó với đối thủ lớn Trung Quốc. Tuy nhiên, cho đến hiện giờ, chưa có bất kỳ nghiên cứu nào khẳng định pin Trung Quốc nguy hiểm hơn những loại pin khác ».
Pháp muốn tinh thần Olympic thành « di sản »Đoàn Pháp đã đánh bại kỉ lục huy chương vàng ở Olympic Atlanta năm 1996. Để có được thành tích này, Pháp đã đầu tư bài bản cho các vận động viên trong những năm gần đây. Không chỉ về thể chất, trình độ, các vận động viên Pháp còn cho thấy đoàn kết dưới màu áo lam. Đây là di sản mà bà Astrid Guyart, tổng thư ký Ủy ban Thế Vận Hội Quốc gia và Thể thao Pháp (CNOSF), huy chương bạc đấu kiếm tại Olympic Tokyo, mong muốn duy trì, khi trả lời RFI ngày 12/08 :
« Đó có phần giống như chuyện đã đến với đội Anh. Lúc đó, họ được huy động để thi đấu tại Olympic Luân Đôn 2012 nhưng họ đã đạt được thành tích tốt nhất ở Thế Vận Hội Rio sau đó. Tôi nghĩ rằng chúng ta đã xây dựng được một điều gì đó mạnh mẽ, tất cả đã ngồi bàn bạc để chuẩn bị tốt nhất cho vận động viên Pháp trong tất cả các môn thi Olympic. Và việc này cần được tiếp tục. Ủy ban Olympic chúng tôi đã thực sự xây dựng một ngôi làng mang màu sắc đội tuyển Pháp, hoàn toàn theo đề nghị, phù hợp với những nhu cầu về chuẩn bị thể chất, phục hồi và có không gian giải trí. Chỉ cách đó 5 phút còn có nhà biểu diễn. Thiên chức làm cha mẹ của các vận động viên cũng được tính đến trong quá trình xây dựng làng. Tất cả sẽ được kế thừa.
Cuối cùng, sự gắn kết giữa các vận động viên Olympic mà mọi người đã thấy sẽ được tiếp tục. Chúng tôi sẽ tiếp tục tạo những khoảnh khắc chia sẻ, truyền tải, gắn kết trong khuôn khổ giao lưu cuối tuần Weekend bleu, những buổi tối Soirées bleues (Bleu : màu xanh dương, màu của đội Pháp). Tôi hy vọng đó sẽ là một phần kế thừa của Ủy ban Olympic Pháp ».
Không có gì hoàn hảo, nhưng sau một cuộc chạy đường trường ngót 10 năm với khá nhiều chướng ngại vật ở mỗi chặng, trước giờ bế mạc, có thể nói Thế Vận Hội Paris 2024 thành công. Nước chủ nhà được khen nhiều hơn chê : từ thành tích thể thao đến cách tổ chức, từ không khí lễ hội đến sự hào hứng của cổ động viên … Pháp đoạt huy chương vàng Olympic.
Năm nay, trên sân nhà, các vận động viên Pháp phá kỷ lục của mọi mùa Olympic về thành tích thể thao, về số huy chương đủ loại, về số huy chương vàng … Giới hâm mộ đã điên cuồng vui sướng với hai thần tượng Teddy Riner vô địch Judo và kình ngư Léon Marchand trong bể bơi. Nhưng sẽ mãi đọng lại hình ảnh nữ vận động viên Pháp Triathlon phối hợp ba bộ môn (xe đạp, chạy bộ và bơi lội), Cassandre Beaugrand về đến đích, trên cây cầu Alexandre III, cây cầu đẹp nhất Paris, sau lưng cô là hình ảnh vòm mái điện Invalides lộng lẫy dưới nắng vàng mùa hạ.
Nhưng không chỉ có những chiếc huy chương vàng hay bạc mới đem về hạnh phúc : từng là vô địch Olympic, nhưng ở tuổi 33, chiếc huy chương đồng ở môn bơi tự do 50 mét đối với vận động viên Florent Manaudou đáng giá ngàn vàng : đấy là biểu tượng của một sự hồi sinh sau nhiều năm khổ luyện và những thăng trầm trong sự nghiệp của một vận động viên chuyên nghiệp.
Montmartre đã nổi tiếng với nhà thờ Sacré Cœur, lại càng đi vào lòng người với những hình ảnh khán giá đông kín hai bên đường chào đón đoàn đua xe đạp đường trường : hôm 03/08/2024, nửa triệu người tràn ra đường phố Paris, nhưng không phải là để biểu tình, hay chống đối bất kỳ một điều gì, mà chỉ là để chào đón các tay đua và hòa mình trong không khí của những ngày hội thể thao.
Cả thành phố Paris trở thành sân chơi cho các vận động viênNếu là « một cuộc thi sắc đẹp, Olympic Paris về đầu », những công trình kiến trúc của thành phố làm mê hoặc du khách và các phái đoàn quốc tế, trong số này có phóng viên của báo Mỹ Washington Post Jerry Brewer. Đánh bóng lưới trên bãi cát ngay dưới chân tháp Eiffel, thi bắn cung trong khuôn viên của điện Invalides hay đua ngựa trong khuôn viên lâu đài Versailles … là những hình ảnh ghi khắc mãi trong sự nghiệp của nhà báo Mỹ đã 7 lần tham gia và tác nghiệp vào dịp Thế Vận Hội.
Nhật báo Anh The Times hơi ganh tị khi so sánh : « Nếu như Thế Vận Hội Luân Đôn từng là tủ kính của ngành du lịch đối với nước Anh, thì phải nói là ở Paris, những địa điểm thi đấu lần kết hợp một cách siêu đẳng thể thao với lịch sử và văn hóa ». Phóng viên của tờ báo thực sự bị điện Invalides, công trình từ thế kỷ thứ 17 từng là bệnh viện và nơi nghỉ dưỡng cho các quân nhân của nhà vua Louis thứ 14, « đánh cắp con tim ». Tiếp tục so sánh Thế Vận Hội Paris lần này với Luân Đôn 2012, The Times bái phục : « Tổ chức thi đấu Beach Volley ngay chân tháp Eiffel, Pháp quả là một cao thủ mà không ai có thể qua mặt được ».
Một hình ảnh khó quên khác là Cung Grand Palais, điểm hẹn của các nhà đấu kiến và võ sĩ Taekwondo. Đài truyền hình Úc ABC ghi nhận lần đầu tiên cả một thành phố trở thành sân chơi cho các vận động viên Olympic : « Ấn tượng nhất là Grand Palais. Khán giả choáng ngợp trước vẻ đẹp uy nghi tráng lệ của cầu thang đưa các tay kiếm từ phòng nghỉ xuống đến đấu trường ». Washington Post tả tình tả cảnh : « Các tay kiếm xuất hiện ở bao lơn, khẽ nghiêng mình chào khán giả trước khi thi đấu. Chưa bao giờ các vận động viên được nhìn như thể họ đích thực là những nhà quý tộc, là những tay kiếm của những thời xa xưa ».
Tờ báo Dagens Nyheter của Thụy Điển cắt ngang mọi tranh luận với nhận xét : « Ban tổ chức muốn Olympic Paris hoành tráng và đầy những sắc mầu … họ đã thành công ! ». The Times tiếc nuối : « Nếu có thể làm lại từ đầu, Thế Vận Hội Luân Đôn sẽ tổ chức thi leo núi trên cây cầu nổi tiếng Tower Bridge, thi đấu kiếm tại thánh đường Saint Paul, bắn cung ở số 10 Downing Street trong khuôn viên dinh thự của thủ tướng Anh và mượn tạm cung điện của hoàng gia Anh Buckingham Palace cho các tay bắn cung tranh tài » …
Jaume Rielo của đài phát thanh Tây Ban Nha RNE ngạc nhiên về thái độ niềm nở và hiếu khách của công chúng Paris, mà tới nay anh cứ ngỡ dân Paris « chỉ biết càu nhàu ». Phóng viên và cũng là nhà sản xuất chương trình của đài truyền hình Mỹ CNN, bà Saskya Vandoorne, ghi nhận là sau Thế Vận Hội Paris, « áp lực càng lớn đối với Los Angles » cho mùa Olympic 2028. Nhưng đừng quên rằng thành phố Thiên Thần là « mái nhà chung của thế giới điện ảnh Hollywood, là kinh đô trong làng giải trí. Los Angeles sẽ không có Céline Dion như Paris nhưng sẽ được Taylor Swift hay Beyoncé giúp một tay ».
Huy Chương Vàng cho khán giả ParisVề bầu không khí của Paris trong hai tuần qua, phóng viên Thụy Điển của tờ Dagens Nyheter học được thêm ba chữ « Allez les Bleus ! », vang rền ở bể bơi, trên các sân vận động hay những khu dành cho công chúng đến xem Olympic, trên đường phố Paris, để cổ động « gà nhà ».
Chỉ cần đội bóng rổ, bóng ném của Pháp xuất trận, hay một võ sĩ quyền Anh lên khán đài, trong đoàn đua xe đạp có vài ba chú lính Áo Lam … cũng đủ để các cổ động hò hét trong niềm vui sướng, phất cờ hò reo như ngày hội lớn. Nhưng đến khi ông vua bơi lội « Le Roi Léon - Léon Marchand » phải đương đầu với những địch thủ đáng gờm nhất, thì cả hội trường 15.000 người cùng chung nhịp thở, cổ vũ Léon cho đến khi anh về tới đích và đoạt huy chương vàng từ những kình ngư của Úc, Mỹ hay Hungary, Trung Quốc …
New York Times viết « khán giả cổ vũ Léon vang rền không chỉ ở bên bơi Arena la Défense, nơi anh thi đấu, mà là đã lan rộng ra cả thành phố, len lỏi vào đến tận Cung Grand Palais, làm gián đoạn cuộc thi đấu kiếm, vang dội đến tận điện Invalides, như thể muốn đánh thức luôn cả hoàng đế Napoléon đã yên nghỉ tại đây » từ năm 1861, đúng 40 năm sau ngày ông qua đời. Một phần nhờ khán giả, Léon đã ra về với 4 huy chương vàng và 1 huy chương đồng ở nội dung bơi đồng đội !
Các vận động viên quốc tế thì vô cùng ngạc nhiên thấy khán giả Pháp rất chịu khó thức khuya dậy sớm để đi xem đủ mọi môn thi đấu, kể cả những môn vốn không là sở trường của vận động viên Pháp. Grant Fisher, huy chương đồng Olympic ở môn chạy đường trường 10.000 mét, hay vận động viên môn nhảy sao Thụy Điện vừa phá kỷ lục thế giới, Armand Mondo Duplantis cùng mơ rằng phải chi mỗi lần thi đấu họ đều được cổ vũ như ở Paris !
Một tờ báo lớn của Tây Ban Nha, El Pais hôm 05/08/2024 quả quyết « Bộ mặt của Paris đã thay đổi hoàn toàn », người Pháp nổi tiếng là bi quan, chẳng bao giờ hài lòng, hay chê bai và thậm chí báo trước Thế Vận Hội lần này sẽ thất bại, để rồi thế giới đã trông thấy một thành phố « vui tươi » và dân Pháp « rất chịu chơi ». Paris hiện nguyên hình là « một ngày lễ hội », « Cầu mong rằng hiệu ứng Olympic sẽ còn đọng lại mãi nơi này ».
Paris 2024, « Que Jeux t’aime »Olympic Paris 2024 không chỉ là sân chơi thể thao mà còn là một khung trời đặt biệt cho những đôi uyên ương. Huy chương đồng và một chiếc nhẫn đính hôn bằng bạc : Hai nữ vận động viên Thuyền Buồm của Pháp Charline Picon và Sarah Steyaerd Thứ Sáu 02/08/2024 đã nhận được lời cầu hôn khi họ vừa kết thúc cuộc đua với một chiếc huy chương đồng Olympic. Mano và Pierre đợi sẵn trên bãi biển với hai chiếc nhẫn đính hôn. Vậy mà Sarah cữ ngỡ rằng, phải mang về được « vàng hay bạc » về, cô mới được người bạn trai của mình xin cưới !
Cũng trong tuần lễ đầu tiên của Thế Vận Hội, sau khi đoạt chức vô địch cầu lông đôi nam-nữ, vận động viên Trung Quốc Hoàng Nhã Quỳnh (Huang Yaqiong) được bạn trai Lưu Vũ Thần (Liu Yuchen) cũng là một tay vợt của đội tuyển cầu lông quốc gia tặng hoa, nhẫn. Họ Lưu có phần lãng mạn hơn hai anh chàng Pháp Mano và Pierre. Kém kiên nhẫn hơn những anh chàng si tình Pháp và Trung Quốc, nam tuyển thủ môn bóng ném người Achentina, Pablo Simonet, mới vừa đặt chân đến Paris thành phố của tình yêu, hai ngày trước lễ khai mạc, đã trao nhẫn và những nụ hôn thắm thiết cho người tình Maria Pilar Campoy, nữ vận động viên hockey, với nền cảnh là tháp Eiffel và những vòng tròn Olympic. Paris không chỉ là Kinh đô Ánh sáng mà còn là thành phố của tình yêu !
Trên sân vận động Stade de France, ngoại ô Paris, hôm 06/08/2024, Alice Finot, về thứ tư trong cuộc đua vượt chướng ngại vật 3.000 mét - steeplechase. Dù để hụt mất chiếc huy chương đồng, nhưng Alice phá kỷ lục nữ của châu Âu với 8’57’67’’. Về đến đích, cô gỡ tặng phù hiệu Olympic Paris 2024 với hàng chữ « Paris, thành phố của tình yêu », trao tặng cho một anh chàng người Tây Ban Nha. Thích làm chuyện khác người, trước ống kính truyền hình thế giới, Alice mới là người ngỏ lời xin về làm vợ người bạn đã cùng cô đồng hành trên đường đời và trên khắp các sân vận động ở mọi nơi trên thế giới từ 9 năm qua.
Mùa Thế Vận Hội năm nay có ít nhất một cặp vợ chồng cùng có tên trong bảng vàng, đó là câu chuyện đáng ghi nhớ của vô địch Olympic môn xe đạp BMX Racing người Úc, cô Saya Sakakibara và phu quân là vận động viên Pháp Romain Mahieu cũng trong bộ môn này : hôm 02/08/2024, kẻ trước người sau, Romain đoạt huy chương đồng, và chỉ ít phút sau đó ý chung thân của anh đem về một chiếc huy chương vàng sáng chói cho đội tuyển Úc. Khán giả trông thấy một nam vận động viên Pháp rất « lịch sự - galant » với một nữ đồng đội Úc : Romain giữ xe BMX hộ cho Saya, giúp cô cởi mũ và găng tay và họ ôm nhau thắm thiết … Khán giả hơi ngạc nhiên trước khi hiểu ra rằng, ngoài đời Romain và Saya là vợ chồng.
Niềm vui của Romain tối hôm đó thật là trọn vẹn : ba chiếc huy chương đồng BMX nam về tay « ba chàng ngự lâm pháo thủ » Joris Daudet, Sylvain André và Romain Mahieu, trong lúc bạn đời của anh đoạt danh hiệu vô địch Olympic tại Thế Vận Hội Paris !
Lễ khai mạc Thế Vận Hội Paris, ngày 26/07/2024, được đại đa số người Pháp ca ngợi như một thành công, nhưng bị chỉ trích dữ dội từ phía nhà cầm quyền Nga, giới chính trị gia cực hữu Ý, Hungary, và nhiều người theo đạo Thiên Chúa. Lý do chính: sự hiện diện nổi bật của giới đồng tính, lưỡng tính, chuyển giới… (LGBT+) trong một số hoạt cảnh chính của chương trình.
Thông tin bịa đặt về việc một nữ võ sĩ quyền Anh Ý phải bỏ cuộc đấu vì gặp phải một đối thủ chuyển giới, tràn ngập trên các mạng xã hội. Nhưng Thế Vận Hội cũng là một thời điểm cho hòa giải : Bức ảnh chụp chung các vận động viên bóng bàn Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên, hai quốc gia đang trong tình trạng đối đầu thù địch, gây nhiều xúc động tại Hàn Quốc.
***
Các trình diễn trong hoạt cảnh thứ 8 của chương trình mang tên ‘‘Festivité’’ (Hoan lạc) trên cây cầu Debilly chỉ chiếm một thời gian không dài, nhưng được nhiều người coi là một tâm điểm của lễ khai mạc. DJ Barbara Butch, một nhà tranh đấu nữ quyền, người đồng tính nữ, được chọn đứng ở trung tâm bàn tiệc, có dáng vẻ giống với bức họa ‘‘Tiệc Ly’’ của Leonardo da Vinci, vốn được coi là thiêng liêng với đạo Thiên Chúa, mà nhiều người cho rằng giống cả với bức ‘‘Bữa tiệc Thần thánh’’ đầu thế kỷ 16 của danh họa Hà Lan Jan Harmensz van Biljart.
Đây là một lý do chính khiến chương trình hứng chịu nhiều chỉ trích dữ dội. Tại Pháp, phát ngôn viên Tập Hợp Dân Tộc - RN, đảng cực hữu lớn nhất nước, ông Julien Odoul, coi lễ khai mạc là sự ‘‘hổ thẹn’’ đối với nước Pháp, ‘‘tàn phá văn hóa Pháp’’. Hội đồng Giám mục Pháp, một mặt khen ngợi chương trình, mặt khác chỉ trích một số dàn dựng ‘‘xúc phạm đạo Thiên Chúa’’, nhưng không nêu chi tiết.
Nga lên án, kênh NBC Mỹ ‘‘kiểm duyệt’’Phản ứng từ phía nhà cầm quyền Nga là rất rõ. Trên mạng Telegram, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Nga, Maria Zakharova, coi đây là ‘‘một cuộc phô trương thanh thế của giới đồng tính’’ và nhạo báng cảnh ‘‘Tiệc Ly’’ (La Cène) thông qua ‘‘màn trình diễn LGBT+’’. Với giáo hội Chính Thống Giáo Nga, đây là một biểu hiện cho sự khinh thường đạo Thiên Chúa, và cổ vũ cho chủ nghĩa vô thần. Thủ tướng Hung, Victor Orban nổi tiếng với phương thức cầm quyền ‘‘dân chủ phi tự do’’ (démocratie illibérale), coi đây là dấu hiệu của sự ‘‘suy đồi về đạo đức và tan rã của phương Tây’’.
Trong lúc khoảng 1 tỉ khán giả trên thế giới trực tiếp theo dõi chương trình, một số kênh truyền hình, đặc biệt là Mỹ và Maroc, đã kiểm duyệt đoạn bị chỉ trích. Kênh NBC của Mỹ, liên tục truyền hình các lễ khai mạc Thế Vận Hội từ năm 1988, đã thay thế đoạn này bằng các hình ảnh đoàn thể thao Mỹ và quảng cáo.
Tranh về ‘‘Bữa ăn cuối cùng…’’ từng phải ra Tòa án Dị giáoPhần trình diễn trong hoạt cảnh Hoan lạc nói trên là một cách xử lý vụng về của chương trình được đánh giá là hết sức công phu này, hay một hành động ‘‘cố tình khiêu khích’’? Trả lời báo giới, nhà chỉ đạo nghệ thuật Thomas Jolly khẳng định ông không lấy cảm hứng từ bức tranh Bữa ăn cuối cùng của chúa Giê Su với 12 tông đồ nổi tiếng của Leonardo da Vinci, và không có mục tiêu xúc phạm ai.
Dù nhà chỉ đạo nghệ thuật có thừa nhận hay không, sự tương đồng giữa màn trình diễn với kiệt tác của Leonardo da Vinci là rõ ràng. Tuy nhiên, điều đó không đủ để khẳng định nhà đạo diễn chủ trương tấn công vào biểu tượng quan trọng của đạo Thiên Chúa. Nhà nghiên cứu lịch sử điện ảnh Luc Vancheri đặt trở lại ‘‘Tiệc Ly’’ cuối thế kỷ 15 trong dòng lịch sử (bài ''JO : de la start-up nation à la queer nation / Thế Vận Hội, từ đất nước của các công ty khởi nghiệp đến cộng đồng các giới tính khác'', Libération). Leonardo da Vinci không phải là người duy nhất vẽ cảnh này. Cuối thế kỷ 16, một danh họa khác từng được đặt hàng vẽ Tiệc Ly (Véronèse) để thay thế cho bức họa của Titien bị phá hủy trong trận hỏa hoạn. Véronèse đã phải ra Tòa án Dị giáo vì bị cáo buộc vẽ sai tinh thần Bữa ăn cuối cùng của Chúa. Theo chuyên gia Luc Vancheri, trong bức tranh này, chính Leonardo da Vinci cũng có những diễn tả riêng không phù hợp với chính thống.
Mô típ ‘‘Tiệc Ly’’ đã được sử dụng rộng rãi từ lâuĐặc biệt đáng chú ý là cảnh tượng Bữa ăn cuối cùng của Chúa, theo họa phẩm của da Vinci, đã được đạo diễn Tây Ban Nha Buñuel sử dụng trong bộ phim Viridiana (năm 1961), nhằm chỉ trích tâm lý cuồng đạo của nữ nhân vật chính, và châm biếm thói đạo đức giả của giới trưởng giả. Bộ phim, đương thời bị cấm chiếu tại Tây Ban Nha cho đến khi chế độ độc tài Franco sụp đổ, đã được trao giải thưởng điện ảnh Cành Cọ Vàng.
Theo nhiều chuyên gia, không phải đợi đến Lễ khai mạc Thế Vận Hội Paris, mà ít nhất từ hơn nửa thế kỷ nay, kể từ bộ phim của Buñuel, hình ảnh ‘‘Tiệc ly’’ đã được bắt chước, chuyển đổi, sử dụng khắp nơi, trong nhiều lĩnh vực, từ quảng cáo, đến truyện tranh, phim ảnh, hội họa… Vậy vì sao hoạt cảnh ‘‘Hoan lạc’’ trên dòng sông Seine lần này lại gây chấn động ghê gớm như vậy ?
‘‘Thành trì cuối cùng’’ của nạn kỳ thịTheo nhà phân tâm học Jérôme Batout, sở dĩ hoạt cảnh này gây tác động mạnh vì được đặt vào tâm điểm của sự kiện thể thao cỡ hành tinh, phá bung một húy kỵ lớn trong giới thể thao, vốn được nhiều người coi là ‘‘thành trì cuối cùng’’ của nạn kỳ thị người LGBT+, ‘‘nơi ngự trị quan điểm truyền thống về giới tính, coi nam tính tự thân là phẩm chất’’, không thừa nhận sự đa dạng giới tính (non-binaire).
Chống kỳ thị phụ nữ đã từng là tâm điểm của cuộc chiến bình đẳng giới suốt chiều dài thế kỷ 20 đến nay. Kể từ cuối thế kỷ 20 đến nay, bảo vệ quyền của những người LGBT+ là một mặt trận khác. Một điều tra của IPSOS năm 2022 cho thấy vẫn còn hơn 75% dân thể thao chuyên nghiệp và nghiệp dư kỳ thị người LGBT+. Các môn thể thao đồng đội bị ảnh hưởng nặng nhất bởi thái độ này, nhất là bóng đá. Đa số người Pháp muốn có ‘‘các biện pháp quy mô lớn’’ chống tệ nạn này. Một cuộc điều tra cách đây ít năm tại 5 nước châu Âu (Đức, Ý, Áo, Hung và Scotland) cho thấy 20% người được hỏi không dám tham gia một môn thể thao, do lo ngại bị kỳ thị về giới. Năm 2021, chương trình Bình Đẳng Giới của chính phủ Pháp coi việc chống nạn kỳ thị người LGBT+ trong thể thao là một trong 9 ưu tiên.
Đa dạng giới tính trong thể thao: Thay đổi lớn trong giới trẻTrả lời HuffPost (bài ''À la cérémonie d’ouverture des JO, la représentation queer est ''un point de bascule'' pour le monde olympique'' / Lễ khai mạc Olympic, hình ảnh của queer/giới tính khác là một bước ngoặt trong thế giới Olympic), nhà xã hội học thể thao Sylvain Ferez, đại học Montpellier (tác giả cuốn Sociologie du sport gay et lesbien / Xã hội học thể thao của giới đồng tính nam, đồng tính nữ), nhận định màn trình diễn cực kỳ táo bạo này đã tạo nên’’ một bước ngoặt trong giới Thế Vận Hội quốc tế’’, đáp ứng nhu cầu thay đổi đang diễn ra trong thế hệ trẻ. Sylvain Ferez nhấn mạnh : cộng đồng Olympic đang đứng trước lựa chọn : hoặc hưởng ứng, hoặc quay lưng lại đòi hỏi thay đổi này. Với lễ khai mạc, ban tổ chức Thế Vận Hội Paris 2024 đã khẳng định thể thao là ‘‘nơi dung chứa sự đa dạng về giới tính’’ và đã thể hiện điều này ‘‘một cách ấn tượng nhất và với quy mô lớn nhất’’.
Chống kỳ thị về giới tính không có nghĩa là gây hấn với người khác. Bảo vệ quyền của mình không đồng nghĩa là chà đạp lên quyền của người khác. Trên nhật báo Công giáo La Croix (bài ''Truyền thống đương đại chuyển đối ý nghĩa của bức họa Tiệc Ly liệu có phải là báng bổ"), sử gia chuyên về đạo Thiên Chúa, cũng là một tín đồ Công giáo, ông Jean-Pascal Gay, đưa ra một cái nhìn tổng hợp hiếm có về chủ đề này. Ông nhấn mạnh đến thực tế, là từ lâu các giáo hội Thiên Chúa giáo ‘‘đã mất đi độc quyền kiểm duyệt việc giải thích các hình ảnh’’, vốn được coi thuộc về tôn giáo trong nhiều thế kỷ, như bức Tiệc Ly.
‘‘Trách nhiệm’’ của Giáo hội, ‘‘lòng nhân từ’’ của Thiên ChúaTrong khi đó, việc những người như ‘‘các drag-queen’’ (các nghệ sĩ nam nhưng mang phong cách và ăn mặc nữ tính), thường bị kỳ thị trong xã hội, có mặt trong khung cảnh gợi nhớ đến hình ảnh Chúa Giê Su đặt ra vấn đề ‘‘trách nhiệm của các giáo hội’’ hiện nay trong việc để cho những con người ấy bị loại trừ.
Sử gia Jean-Pascal Gay dẫn lại ca khúc ‘‘L’hymne à l’amour’’ của Edith Piaf (được nhiều người dịch là Thánh kinh của tình yêu), mà các tác giả chương trình đã mời ca sĩ Céline Dion, cũng là một người Công giáo, trình bày vào cuối buổi lễ, như một lời mời gọi những ai chỉ trích, lên án ‘‘sự báng bổ’’, hãy nhớ đến phẩm tính lớn nhất của Thiên Chúa : ‘‘lòng nhân từ’’.
Tin giả về nữ võ sĩ phải bỏ đấu vì nam đối thủ chuyển giới, nhiều chính trị gia tiếp tayVấn đề giới tính liên quan đến cộng đồng LGBT+ tại Thế Vận Hội Paris tiếp tục là chủ đề gây phản ứng dữ dội. Trên các mạng xã hội lan tràn tin đồn về việc một nữ vận động viên quyền Anh người Ý, hôm 01/08, buộc phải rời trận đấu chỉ sau 45 giây, ‘‘do gặp phải một đối thủ là nam chuyển giới thành nữ’’. Vận động viên Ý Angela Carini đã không bắt tay đối thủ Angérie Imane Khelif sau trận đấu.
Tin vừa tung ra, ngay lập tức nhiều chính trị gia phản ứng dữ dội. Nữ thủ tướng Ý Georgia Meloni lên án ‘‘một cuộc đấu bất bình đẳng’’. Trên mạng Truth Social, ứng cử viên tổng thống Mỹ Donald Trump đang trong cuộc tranh cử, tuyên bố nếu lên cầm quyền ‘‘sẽ loại bỏ tất cả đàn ông ra khỏi các môn thi giành cho phụ nữ’’. Quan điểm của ông Trump được nhiều chính trị gia Cộng Hòa hưởng ứng.
Tỉ phú Elon Musk, đồng minh của cựu tổng thống, trên mạng X, mà ông sở hữu, tranh thủ cơ hội tấn công ứng cử viên tổng thống đảng Dân Chủ, Kamala Harris. Theo Elon Musk, phó tổng thống Harris chắc chắn ủng hộ quyết định của Ủy Ban Thế Vận Hội cho phép vận động viên Algérie thi đấu, và ‘‘nếu không phải như vậy thì bà ta đã phải lên tiếng bác bỏ’’.
Phó thủ tướng Ý Matteo Salvini khẳng định vận động viên Algérie là ‘‘người chuyển giới’’. Nhiều thành phần cựu hữu Pháp lên án Ủy Ban Thế Vận, với cáo buộc vận động viên này là người ‘‘lưỡng giới’’ hay ‘‘liên giới tính’’ (intersexe).
Trên thực tế, vận động viên Angérie Imane Khelif là phụ nữ, nhưng hồi năm ngoái một liên đoàn quyền Anh thế giới không cho phép cô thi đấu với lý do lượng testosterone, được coi là hormone nam tính, vượt quá tỉ lệ cho phép. Ngược lại, Ủy Ban Thế Vận Hội Quốc tế chấp nhận cho Imane Khelif tham gia, với giải thích ‘‘nhiều phụ nữ có lượng testosterone ngang bằng nam giới’’.
Tin giả chống Thế Vận Hội, kích động hận thùTheo báo chí Pháp, vận động viên Ý Angela Carini sau đó đã xin lỗi đối thủ vì hành động từ chối bắt tay khiếm nhã, nhưng cử chỉ hối lỗi được đưa ra quá trễ. Vụ tin giả về nữ vận động viên quyền Anh chuyển giới đã góp phần thổi bùng thêm không khí thù hận đối với Thế Vận Hội Paris, Ủy Ban Thế Vận Quốc Tế và giới LGBT+.
Ngoài tin giả về vận động viên chuyển giới thi đấu bất hợp pháp, Thế Vận Hội Paris cũng là mục tiêu tấn công của nhiều tin giả, như chuyện bịa người Công Giáo biểu tình tại quảng trường Trocardero gần tháp Eiffel sau lễ khai mạc để phản đối, được hàng triệu người truy cập, hay cảnh đường phố Paris bốc cháy sau vụ phá hoại các tuyến đường sắt, hoặc giường của các vận động viên tại làng Olympic làm bằng bìa carton...
Vận động viên Nam - Bắc Hàn chụp chung: Lo ngại bị Bình Nhưỡng trừng phạtMột hình ảnh đẹp về tình hữu nghị vượt qua vực thẳm ngăn cách tại Thế Vận Hội Paris trong những ngày qua là bức ảnh chụp chung các vận động viên Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên. Ngày 30/07, trong môn bóng bàn đôi nam nữ, hai vận động viên Bắc Triều Tiên Ri Yong Sik và Kim Kum Yong, huy chương bạc, đã đứng chung trong một bức hình với hai vận động viên Lim Jong-hoon và Shin Yu-bin, huy chương đồng. Nhật báo Hàn Quốc JongAng Ilbo vui mừng nhấn mạnh : ‘‘Tấm hình chụp chung với quốc kỳ Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên với một chiếc điện thoại Sam Sung’’. Hai vận động viên Trung Quốc đoạt huy chương vàng cũng có mặt trong tấm hình.
Các kênh truyền hình Hàn Quốc truyền đi liên tục bức hình selfie này, và coi đây là một thời điểm hiếm có, thể hiện sự đoàn kết của hai miền Triều Tiên. ‘‘Đây thực sự là tinh thần Thế Vận Hội’’, theo một nhà bình luận. Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát cũng ghi nhận việc dân mạng Hàn Quốc lo ngại về việc các vận động viên Bắc Triều Tiên có thể phải hứng chịu các trừng phạt do chụp ảnh với dân cư quốc gia thù địch.
Về mặt chính thức, Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên vẫn trong tình trạng chiến tranh từ hơn 70 năm kể từ ngày đình chiến. Kể từ tháng 1/2024, lần đầu tiên Bình Nhưỡng tuyên bố từ bỏ chính sách tái thống nhất, khẳng định Hàn Quốc là kẻ thù chính. Cách nay ít hôm, nhân ngày kỷ niệm chiến tranh bùng nổ, Kim Jong Un đe dọa ‘‘hủy diệt’’ hoàn toàn Hàn Quốc.
Lịch sử nước Pháp gắn bó với thế giới : Câu chuyện ‘‘bốn hồi’’Cộng tác với Thomas Jolly trong việc biên soạn chương trình Lễ Khai mạc khổng lồ này có sử gia Patrick Boucheron, Collège de France, định chế học thuật hàng đầu của nước Pháp. Giáo sư Boucheron, chủ biên cuốn ‘‘L’histoire mondiale de la France / Lịch sử thế giới của nước Pháp’’ (xuất bản năm 2017), được coi là ‘‘đồng tác giả’’ của chương trình. Ông cho biết phương châm của nhóm khi xây dựng chương trình là tránh hoàn toàn cách làm ‘‘ngạo mạn và phô trương’’ của Trung Quốc với Thế Vận Hội Bắc Kinh 2008, phổ biến ‘‘cách nhìn khuôn mẫu cứng nhắc về lịch sử quốc gia’’.
Với Patrick Boucheron, lịch sử nước Pháp và thế giới gắn bó mật thiết. Sức mạnh của nước Pháp chính nằm ở sự cởi mở, đa dạng, phong phú vô cùng tận. Để nước Pháp tìm được động lực tiếp tục tiến lên, điều quan trọng là tôn trọng toàn bộ sự đa dạng đó, và tìm cách ‘‘chung sống’’ (vivre ensemble), không chấp nhận để ‘‘bị co cụm’’, ‘‘bị chia rẽ’’ (Bài trả lời Le Grand Continent : ''Oui, ça ira.../ Vâng, mọi việc sẽ tốt hơn..."). Được sống với chính mình, đoàn kết, tôn trọng sự thật, hóa giải hận thù là phương châm.
Lễ khai mạc Thế Vận Hội vừa qua là một thể nghiệm hướng đến tương lai - một cốt truyện với nhiều cách hiểu. Nhưng đây mới chỉ là màn thứ nhất của một ‘‘câu chuyện bốn hồi’’. Nhà sử học mời công chúng đón xem ba hồi tiếp: lễ bế mạc Thế Vận Hội (11/08), và lễ khai mạc cùng lễ bế mạc Thế Vận Hội của người tàn tật (28/08 - 08/09).
Trăm năm mới trở lại Paris, Thế Vận Hội mùa hè 2024 đã để lại nhiều dấu ấn cho khán giả toàn cầu, lần đầu được tổ chức bên ngoài sân vận động, trên dòng sông Seine tại thủ đô Pháp. Những màn trình diễn sáng tạo, táo bạo, hiện đại, truyền đi những thông điệp về văn hóa cách mạng Pháp về bình đẳng giới, về tôn giáo về những giá trị "woke"- thức tỉnh trước bất công xã hội, tạo ra hình ảnh một nước Pháp đa dạng sắc tộc, "thấu hiểu nhau".
Thủ đô Paris đã có một buổi tối ngập tràn ánh sáng, đúng như tên gọi của mình - Paris, Ville Lumière, với vô vàn những bất ngờ, những bí mật được ban tổ chức giấu kín, chỉ được vén màn cho công chúng trong lễ khai mạc Thế Vận Hội trên sông Seine. Trong khi hàng triệu khán giả từ khắp nơi trên thế giới theo dõi lễ khai mạc qua truyền hình, hàng trăm ngàn người có mặt tại Paris, bên bờ dòng sông Seine, tận mắt thưởng ngoạn những màn diễu hành của 94 con tàu chở 7. 500 vận động viên từ 206 phái đoàn (quốc gia và vùng lãnh thổ) trên lộ trình 6km, từ cầu Austerlitz đến cầu Iéna, trước tháp Eiffel. Cách đây hơn 2 năm, ban tổ chức đưa ra con số tham vọng : 2 triệu khán giả, được bố trí dọc hai bờ sông Seine, nhưng tham vọng này đã nhanh chóng bị điều chỉnh lại, xuống 600 000 và cuối cùng, chỉ còn hơn 300 000 vì bài toán an ninh.
Đọc thêm : Thế vận hội Paris 2024: Nhiều nhà báo Nga bị loại vì lý do an ninh
Những khán giả có vé đã xếp hàng từ đầu giờ chiều, cầm sẵn giấy tờ tuỳ thân trong tay để qua hàng rào kiểm soát an ninh. Đây cũng là lần đầu tiên từ 8 năm qua, du khách từ khắp nơi trên thế giới có thể đến dự Thế Vận Hội mùa hè, sự kiện tại Tokyo 2020 không chỉ bị hoãn lại vì đại dịch Covid-19, mà còn đóng cửa với khách du lịch.
Ông Ivan Gimenes đến từ Colombia, một người yêu thể thao và gần như không bỏ lỡ Thế Vận Hội nào từ 20 năm, trừ sự kiện tại Tokyo. Ông cùng bạn mình đã đặt vé từ sớm với mức giá 90 euro. Ông cho biết : “Tôi muốn chứng kiến khoảnh khắc cả thế giới cùng nhau hội tụ quanh thể thao, đây là một dịp quan trọng, đối với sự phát triển của thế giới, cho hòa bình và đoàn kết của thế giới, đó là lý do tại sao chúng tôi ở đây. Trong thể thao, mọi người đều bình đẳng, giống nhau, và chỉ có thể tốt hơn nhờ vào tập luyện, nhờ vào sức mạnh… Do vậy tôi rất tự hào khi có mặt tại đây, ngay dưới chân tháp Eiffel”.
Đối với gia đình 4 người nhà bà Stéphanie Hourdin, đến từ Toulouse, thành phố miền nam nước Pháp, sự kiện 100 năm một lần tại Paris là không thể bỏ lỡ. “Để cùng trải qua thời khắc này cùng nhau, cùng những khán giả từ các quốc gia khác nhau, đều quan tâm đến thể thao. Để quên đi những muộn phiền của thế giới trong lúc này và nói rằng chúng tôi đều quan tâm và cùng yêu thích thể thao”, bà Stéphanie chia sẻ.
Buổi lễ chính thức bắt đầu từ 19h30. Theo truyền thống, phái đoàn Hy Lạp – nơi khởi nguồn của Thế vận hội Olympic cổ đại, (từ năm 776 trước Công nguyên), tiến vào đầu tiên, mở ra buổi diễu hành trên sông Seine. Tiếp đó là tàu chở các vận động viên của phái đoàn Những vận động viên tị nạn - Équipe olympique des réfugiés, dưới màu cờ của Olympic, là những người được cấp quy chế tị nạn, không thể tham gia thi đấu vì không thuộc phái đoàn của một quốc gia nào.
Đội tuyển Olympic về Người tị nạn lần đầu được xuất hiện tại Thế Vận Hội Rio 2016 và chính thức được Ủy ban Olympic quốc tế thành lập thành phái đoàn riêng biệt vào tháng Ba năm 2021, tại sự kiện Thế Vận Hội Tokyo. Đội tuyển năm nay gồm 37 vận động viên trong 12 môn thể thao, là những người tị nạn ở nhiều quốc gia khác nhau. Để được gia nhập, vận động viên đó phải đạt được thành tích cao trong môn thể thao của mình, và có quy chế tị nạn, được tiếp đón tại một nước khác theo quy chế tị nạn, được Cao Uỷ Liên Hiệp Quốc về người tị nạn công nhận.
206 phái đoàn diễu hành trên sông SeineCác phái đoàn lần lượt tiến vào, theo thứ tự bảng chữ cái tiếng Pháp. Sự kiện năm nay chào đón sự trở lại của phái đoàn Bắc Triều Tiên, vắng bóng tại Tokyo năm 2021. Phái đoàn của Palestine cũng được chào đón nồng nhiệt bằng những tràng vỗ tay của khán giả bên hai bờ sông Seine, trái ngược với những tiếng hò reo phản đối trước sự xuất hiện của phái đoàn Israel. Các vận động viên Việt Nam cũng có mặt, gồm 12 vận động viên nữ và 4 vận động viên nam, tham gia thi đấu các môn như xe đạp, bơi lội, bắn súng, cử tạ, bắn cung, hay judo. Cuộc diễu hành kết thúc bằng chiếc tàu chở các vận động viên Pháp.
Tại Trocadéro, dưới chân tháp Eiffel, trước nguyên thủ của 85 quốc gia và nhiều lãnh đạo của các định chế quốc tế, tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố chính thức khai mạc Thế Vận Hội Olympic lần thứ 33 của thời hiện đại”.
Sự trở lại của Céline DionBuổi lễ khai mạc kéo dài 4 tiếng đã được đánh dấu bởi những màn trình diễn nghệ thuật độc đáo, biến sông Seine thành sân khấu, dưới sự chỉ đạo của Thomas Jolly, đạo diễn sân khấu và opera. Hầu hết các tiết mục đều được giữ bí mật, ngoại trừ một số lời đồn đoán thành thật. Tiêu biểu như sự xuất hiện của nữ danh ca Lady Gaga, mở màn Thế Vận Hội với bài hát bằng tiếng Pháp “Mon truc en plumes”. Với điệu nhảy cổ điển carabet, trong trang phục lộng lẫy hồng đen, được mượn từ kho của Le Lido, nữ danh ca người Mỹ chia sẻ trên mạng xã hội X : “Dù không phải là một nghệ sĩ Pháp, nhưng tôi luôn có kết nối đặc biệt với Pháp,…, tôi muốn tạo ra màn trình diễn để sưởi ấm trái tim của Pháp, tôn vinh nghệ thuật Pháp và âm nhạc trong một sự kiện đặc biệt này”. Hay màn trình diễn hai bản nhạc nổi tiếng của ca sĩ Pháp được nhiều người nghe nhất thế giới Aya Nakamura, với phần phụ họa từ các vệ binh cộng hòa.
Vào những phút cuối của lễ khai mạc, các khán giả đã có những giây phút xúc động trước sự trở lại của ca sĩ xứ nói tiếng Pháp Québec, Céline Dion, khi cô cất lên tiếng cát “L’hymne à l’amour” do Édith Piaf sáng tác. Đây cũng là lần đầu tiên từ 4 năm qua Céline hát trước công chúng, vì lý do sức khoẻ không cho phép. Trên mạng xã hội X, thủ tướng Canada Justine Trudeau ca ngợi nữ ca sĩ tài năng coi bà “một biểu tượng của Canda”, đã phải vượt qua nhiều trở ngại để hiện diện tại Paris.
Những bất ngờ nối tiếp bất ngờPháp cũng muốn truyền đi thông điệp về một nước Pháp đa dạng sắc tộc qua khúc quốc ca La Marseillaise do nữ danh ca da màu đến từ vùng Guadeloupe Axelle Saint-Cirel thực hiện, cầm quốc kỳ Pháp, đứng trên nóc cung điện Grand Palais, tạo hình tượng về nàng Marianne.
Hay thông điệp về lịch sử “cách mạng” được các nghệ sĩ tái hiện qua bức họa của Delacroix Nữ thần Tự do dẫn dắt nhân dân (La Liberté guidant le peuple), tiếp nối hình ảnh hoàng hậu Marie-Antoinette cầm chiếc đầu bị chặt, hát bài “Ah! ça ira”, bài hát phổ biến trong Cách Mạng 1789, được nhìn thấy từ các khung cửa sổ của Cung điện công lý – Palais de Justice, dưới nền nhạc metal của nhóm Gojira.
Buổi lễ cũng đã tạo ra những dấu ấn táo bạo với các điệu nhảy từ những nghệ sĩ đồng giới, đa sắc tộc, màu da, về cuộc tình tay ba, song tính. Đặc biệt là màn biến tấu bức tranh mà ban tổ chức giải thích là Bữa tiệc của các vị thần, nhưng bị hiểu lầm là bức Tiệc Ly (Cène) - bữa ăn cuối cùng của Jésus, của danh họa Leonardo Da Vinci, được tái hiện bởi những nghệ sĩ đủ hình hài màu da, những Drag Queen (những nghệ sĩ biểu diễn thường là nam giới, nhưng có phong cách ăn mặc nữ tính, trang điểm đậm). Trên bàn tiệc đó, ca sĩ người Pháp Philippie Katerine xuất hiện gần như khỏa thân, người phủ sắc xanh như Xì-Trum (Les Schtroumpfs), đóng vai vị thần Hy Lạp Dionysos, vị thần của rượu vang, nhạc kịch và các lễ hội quá đà, thể hiện bài hát “Nu”- khỏa thân. "Người giàu hay nghèo, khi khỏa thân thì đều giống nhau,..", trích lời bài hát. Ban tổ chức khẳng định rằng tiết mục này “khiến mọi người nhận thức về sự vô lý của tình trạng bạo lực giữa con người”.
“Đó là một lễ khai mạc tuyệt vời, thể hiện nhiều cam kết và truyền tải đi nhiều thông điệp về tình đoàn kết, nêu ra nhiều vấn đề về bình đẳng giới, hay tôn giáo, đúng là tạo ra nhiều hy vọng cho tương lai”, như nhận xét của Aurore, một khán giả đến dự buổi lễ. Một khán giả đến từ Mỹ thì khẳng định rằng “đây là buổi lễ khai mạc tuyệt vời nhất mà tôi được thấy, tôi sẽ cảm thấy lo cho ban tổ chức Thế Vận Hội tiếp sau sau sự kiện ở Paris”.
Màn trình diễn nghệ thuật thể hiện sự tự do, hiện đại, đầy tính sáng tạo, được nhiều báo chí quốc tế dành lời có cánh. “Trong bối cảnh đối đầu chính trị hết sức căng thẳng, khiến nước Pháp rơi vào ngõ cụt (ý nói về cuộc bầu cử Quốc Hội Pháp), lễ khai mạc như một lời mời để suy nghĩ lại về hướng đi của quốc gia và về khả năng thấu hiểu lẫn nhau”, như nhận xét của New York Times.
Nếu như cánh tả Pháp tỏ ra hài lòng về những thông điệp “woke” - tính thức tỉnh với những bất công sai trái trong xã hội, thì những thông điệp tự do tính dục, tôn giáo, thậm chí bị coi là “báng bổ” Công Giáo, được coi là giọt nước tràn lý đối với phe cực hữu, bảo thủ. Nghị viên Châu Âu người Pháp Marion Maréchal khẳng định rằng “khó có thể chấp nhận những hình ảnh bà hoàng hậu bị chặt đầu, đám đông hôn nhau, hay cảnh vệ binh cộng hòa bị sỉ nhục, cùng nhảy theo Aya Nakamura, trang phục vũ đạo xấu xí, chúng ta tuyệt vọng tìm cách tôn vinh các giá trị của thể thao và vẻ đẹp của nước Pháp ở giữa những tuyên truyền thô thiển”. Bà khẳng định rằng đó không phải là nước Pháp mà chỉ là một bộ phận thiểu số cánh tả.
Chính trị gia thuộc đảng cực hữu Reconquete, Damien Rieu thì nhắc lại điều 50-02 của Ủy ban Olympic Quốc tế không cho phép “quảng bá về chính trị, tôn giáo, hay chủng tộc tại bất cứ địa điểm nào của Olympic”.
Song song với các màn trình diễn, diễu hành tàu trên sông Seine là màn rước đuốc của một kị sĩ áo đen bí ẩn, băng qua khắp thủ đô Paris, cho đến khi những người rước đuốc cuối cùng được tiết lộ, từ siêu sao quần vợt Rafael Nadal cho đến các vận động viên khác như Tony Parker hay Allison Pineau. Ngọn đuốc cuối cùng, thắp lên vạc lửa do hai nhà vô địch Pháp Marie-José Pérec (ba lần vô địch điền kinh Olympic) và Teddy Riner (ba lần vô địch Judo Olympic).
45 000 tình nguyện viên hỗ trợ Thế Vận Hội Paris 2024Để làm lên sự kiện đánh dấu 100 năm lửa Olympic quay lại Paris, là công sức nhiều năm chuẩn bị nước chủ nhà, bên cạnh việc bảo đảm an ninh của 50 000 cảnh sát hiến binh cũng như sự hỗ trợ của 45 000 tình nguyện viên đến từ khắp nơi trên thế giới.
Bùi Tiến Quốc, du học sinh người Việt là một trong số các tình nguyện viên trong buổi lễ khai mạc dưới mưa, phụ trách phân luồng, hỗ trợ khán giả ổn định chỗ ngồi. “Tôi có ca làm việc từ hai giờ rưỡu chiều, cho đến hiện tại bây giờ là 12 giờ đêm, thì cũng rất là rã rời… Ban đầu tôi thấy rất hào hứng, vì những tiết mục, dàn dựng, cách họ sắp xếp cho các quốc gia xuất hiện rất hoành tráng nhưng, trong cả buổi lễ, tôi thấy là Pháp có chương trình kịch bản với nhịp điệu khá chậm. Ví dụ chi tiết con ngựa chạy trên sông, khá dài, nên những tình nguyện viên như mình đứng chờ lâu khá là mệt. Về âm thanh ánh sáng, tiết mục hát của Céline Dion, chỉ cần cất một câu hát lên thôi là tất cả mọi người đều xúc động”.
Dù trời mưa gần như cả buổi tối lễ khai mạc, nhưng không khí náo nhiệt, hào hứng bao trùm khắp sự kiện. Các nghệ sĩ biểu diễn hết mình dưới mưa, như phần thể hiện bài Imagine (John Lennon), được coi là bài ca hòa bình, của ca sĩ người Pháp Juliette Armanet, dưới tiếng đệm nhạc piano của Sofiane Pamart. Chủ tịch Ủy ban Olympic Paris, Tonytony Estanguet, trả lời trên France 2, khẳng định đã tính đến khả năng trời mưa khi tổ chức ở ngoài trời. Tuy nhiên, với 9 tỷ euro dành cho tổ chức Thế Vận Hội, Paris đã không tính đến khả năng "tạo nắng nhân tạo", ngăn mưa, như Trung Quốc đã làm hồi 2008, có thể là vì lý do sinh thái.
Bên chịu ảnh hưởng nhiều nhất vì thời tiết có lẽ là LVMH, tập đoàn xa xỉ hàng đầu thế giới của Pháp, một trong những nhà tài trợ chính của sự kiện. LVMH đã thiết kế những mẫu trang phục đặc biệt nhân dịp này cho các vận động viên, nghệ sĩ, và cả tình nguyện viên, nhưng bị che khuất bởi những áo mưa, ô dù.
Hai cuộc bỏ phiếu trong cùng một ngày tại Pháp. Ngày 18/07/2024, ở Strasbourg, Nghị Viện Châu Âu bầu lại Ursula von der Leyen vào chức chủ tịch Ủy Ban Châu Âu. Tại Paris, Hạ Viện Pháp bầu lại Yaël Braun-Pivet, đảng của tổng thống, làm chủ tịch Quốc Hội. Nếu như với Liên Âu, cuộc bầu cử chủ tịch Ủy Ban cho phép khép lại giai đoạn nhiều bất trắc, thì với Pháp, cơn chao đảo tạm qua nhưng thượng đỉnh quyền lực vẫn tiếp tục căng thẳng, viễn cảnh có được chính phủ mới còn xa vời.
Tại thượng đỉnh liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương ở Washington, tuyên bố chung của 32 quốc gia NATO đã dùng những lời lẽ ‘‘chưa từng có’’ để lên án Bắc Kinh tiếp tay Nga chống Ukraina. Trung Quốc và Philippines thiết lập đường dây nóng ở ba cấp để phòng ngừa xung đột ở Biển Đông. Trên đây là các chủ đề chính của tạp chí Thế giới Đó đây tuần này.
***
Cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu, ngày 09/06/2024, diễn ra trong bối cảnh các đảng phái cực hữu gia tăng ảnh hưởng tại nhiều nước châu Âu. Rút cục liên minh truyền thống giữa ba đảng cánh hữu PPE, cánh tả Xã hội - Dân chủ và đảng cánh trung Renew tiếp tục chiếm đa số tại Nghị Viện. Tuy nhiên, việc tái ứng cử của chính trị gia cánh hữu người Đức Ursula von der Leyen vào chức chủ tịch Ủy Ban Châu Âu – thường được ví như ‘‘thủ tướng’’ của Liên Âu - không hoàn toàn thuận buồm xuôi gió. Căng thẳng kéo dài cho đến trước cuộc bỏ phiếu ngày 18/07.
Von der Leyen bị nhiều phản đối ngay trong nội bộ cánh hữuChủ tịch mãn nhiệm cần 361 phiếu (trên 720) để có thể tái đắc cử. Về nguyên tắc, việc liên minh ba đảng nói trên có 399 nghị sĩ cho phép von der Leyen, ứng cử viên duy nhất vào chức vụ này, dễ dàng chiến thắng. Tuy nhiên, hàng chục nghị sĩ trong liên minh, chủ yếu thuộc đảng cánh hữu, cho biết sẽ chống lại chủ tịch mãn nhiệm. Von der Leyen vì vậy cần thêm nhiều phiếu ngoài liên minh ba đảng.
Nhà quan sát Neil Makaroff, giám đốc trung tâm các ý tưởng châu Âu Strategic Perspectives, ghi nhận: ‘‘Ursula von der Leyen đứng trước một thách thức lớn trong việc tìm được một thế cân bằng chính trị mới. Bà buộc phải quay sang một đối tác thứ tư. Đây có thể là đảng cực hữu Fratelli d’Italia của thủ tướng Meloni. Tuy nhiên, đối với đảng Xã hội Dân chủ châu Âu, đồng minh của von der Leyen, điều này không thể chấp nhận được. Von der Leyen có thể chọn hướng về đảng Xanh, nhưng một bộ phận nghị sĩ cánh hữu Đức không chấp nhận điều này’’.
100 ngày nắm quyền đầu tiên: ‘‘Thỏa thuận công nghiệp sạch’’ châu ÂuTrước thềm cuộc bỏ phiếu có nhiều lo ngại Thỏa ước chuyển sang nền kinh tế Xanh có thể bị hy sinh để phục vụ cho các mặc cả chính trị. Nhà quan sát Neil Makaroff nhấn mạnh: số phận của Thỏa ước chuyển sang nền kinh tế Xanh của châu Âu sẽ phụ thuộc vào ‘‘thế cân bằng mới’’, và phát biểu trước Nghị Viện của chủ tịch von der Leyen sẽ mang lại một chỉ dấu quyết định. Nâng cao sức cạnh tranh của nền công nghiệp gắn chặt với chuyển hướng sang kinh tế trung hòa về khí thải là một trong ba chính sách trụ cột của Liên Hiệp Châu Âu nhiệm kỳ 2024 - 2029, cùng với việc xây dựng châu Âu tự do - dân chủ và tăng cường tiềm lực an ninh quốc phòng. Ba trụ cột này đã được lãnh đạo 27 nước châu Âu phê chuẩn về nguyên tắc tại thượng đỉnh Hội Đồng Châu Âu 27/06, nhưng các mục tiêu cụ thể sẽ do chủ tịch Ủy Ban xác định.
Rút cục trong bài diễn văn tái ứng cử, Ursula von der Leyen đã nhấn mạnh đến mục tiêu cắt giảm khí thải mang tính cưỡng chế đến 90% vào năm 2040 (so với thập niên 90), điều mà không ít nghị sĩ cùng cánh hữu với bà bất đồng. Với chủ tịch Ủy Ban Châu Âu, cuộc chạy đua nâng cao năng lực cạnh tranh của công nghiệp châu Âu phải gắn chặt với công cuộc chuyển sang nền kinh tế giã từ năng lượng hóa thạch.
Von der Leyen cam kết 100 ngày cầm quyền đầu tiên sẽ trình ra một ‘‘Thỏa thuận công nghiệp sạch’’ cho phép châu Âu sản xuất được các sản phẩm cần thiết cho công cuộc chuyển đổi năng lượng, giảm phụ thuộc vào hàng nhập khẩu Trung Quốc. Biện pháp cấm bán xe chạy xăng dầu từ năm 2035 vẫn được duy trì. Việc khẳng định tiếp tục công cuộc chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, vốn là một trong các chủ trương chính của nhiệm kỳ trước, cho phép von der Leyen nhận được sự ủng hộ của gần 40 nghị sĩ đảng Xanh. Con số tuy không thật lớn, nhưng nếu thiếu, sẽ gây khó khăn rất nhiều cho việc tái đắc cử.
Nước Pháp tạm qua cơn chao đảo, đảng của tổng thống giành lại chức chủ tịch Quốc HộiLiên Hiệp Châu Âu và Pháp như đi cùng một nhịp. Vài giờ sau cuộc bỏ phiếu bầu chủ tịch Nghị Viện Châu Âu, tại Hạ Viện Pháp các dân biểu bước vào cuộc bỏ phiếu căng thẳng bầu tân chủ tịch Quốc Hội. Bầu cử Quốc Hội trước kỳ hạn được tổng thống Macron quyết định ngay sau khi kết quả bầu cử Nghị Viện Châu Âu được công bố hôm 09/06. Quyết định bất ngờ của tổng thống, mặc dù được sự hưởng ứng của khoảng 60% cử tri Pháp vào thời điểm đó, đã gây phản ứng bàng hoàng trong xã hội.
Trong bối cảnh phe cực hữu về đầu trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu, với tỉ lệ cử tri ủng hộ gấp đôi liên minh của tổng thống, một cuộc bầu cử tiếp theo chỉ trong ba tuần lễ bị nhiều người lên án là mở đường cho phe cực hữu lên cầm quyền. Nhiều chính trị gia, nhà quan sát nói đến nước Pháp trước ngưỡng cửa ‘‘bất định’’. Một số người thậm chí nói đến nguy cơ xung đột xã hội bùng phát, thậm chí nguy cơ ‘‘nội chiến’’.
Cuộc bầu cử ngày 07/07 đã khép lại với kết quả bất ngờ. Đảng cực hữu chỉ về thứ ba, thay vì đứng đầu như một số dự đoán. Hạ Viện Pháp chia thành ba khối, liên minh cánh tả, liên minh của tổng thống và phe cực hữu. Trong cuộc bỏ phiếu bầu chủ tịch Quốc Hội, chủ tịch mãn nhiệm thuộc phe tổng thống, bà Yaël Braun-Pivet, rút cục đã tái đắc cử.
Nếu như nỗi sợ cực hữu lên cầm quyền lùi xa hẳn, chính trường nước Pháp chưa có dấu hiệu thoát khỏi thế bế tắc. Việc đề cử tân thủ tướng và lập chính phủ mới vẫn là thách thức chưa có lối ra. Trong lúc liên minh của tổng thống Macron tìm cách mở rộng sang khối dân biểu đối lập Cánh hữu vì nền Cộng Hòa, thì liên minh cánh tả Mặt Trận Bình Dân Mới vẫn hoàn toàn bế tắc trong việc đề cử ứng viên thủ tướng chung.
Nhà khí hậu Tubiana: Cơ hội cuối cùng cho hợp tác cánh tả - cánh trung ?Đầu tuần này, ba đảng phái cánh tả, gồm đảng Xã Hội, đảng Xanh và đảng Cộng Sản (trong số bốn đảng của liên minh Mặt Trận Bình Dân Mới) đã thống nhất đề cử một nhà hoạt động thuộc xã hội dân sự, kinh tế gia - chuyên gia về khí hậu, bà Laurence Tubiana, 73 tuổi, người được coi là đã góp phần quyết định vào Hiệp định Khí hậu Paris năm 2015, một thỏa thuận lịch sử giúp cộng đồng quốc tế xác định đúng hướng đi nhằm hóa giải thách thức được coi là sống còn với nhân loại. Bà Taubiana là đồng chủ tịch ‘‘Hội nghị Công dân vì Khí hậu’’ (2019-2020), một cơ chế huy động sáng kiến công dân của chính phủ Pháp.
Laurence Tubiana nổi tiếng là người vừa tranh đấu đến cùng cho các mục tiêu vì công lý, nhưng giỏi đối thoại và thỏa hiệp. Ngày 18/07, trong cuộc trả lời phỏng vấn AFP, bà Tubiana cho biết sẵn sàng đảm đương chức vụ này, lấy cương lĩnh tranh cử của Mặt Trận Bình Dân Mới làm ‘‘kim chỉ nam’’, nhưng không coi đây là ‘‘cái rốn của vũ trụ’’ (barycentre). Một diễn đạt ngụ ý chỉ trích quan điểm của lãnh đạo đảng cực tả Nước Pháp Bất Khuất – LFI của Jean-Luc Mélenchon.
Cho đến nay, đảng cực tả Nước Pháp Bất Khuất cực lực phản đối đề xuất này, cáo buộc chuyên gia về khí hậu Laurence Tubiana gần gũi với phe của tổng thống. Một số dân biểu LFI đã không tha thứ cho Tubiana khi bà ký tên vào một tuyên bố trên Le Monde hôm 11/07, kêu gọi chính Mặt Trận Bình Dân Mới (liên đảng về đầu trong cuộc bầu cử Hạ Viện) ‘‘chìa tay ra với các thành phần khác trong Mặt Trận Cộng Hòa (chống cực hữu) để thảo luận về một cương lĩnh hành động khẩn cấp chung’’.
Theo nhiều chính trị gia, nhà quan sát, để có thể có được thủ tướng mới trong bối cảnh không liên đảng nào đạt được ‘‘đa số rõ ràng’’ tại Hạ Viện, các đảng phái của nước Pháp cần phải học hỏi nhiều nước châu Âu khác, trong việc đối thoại tìm kiếm thỏa hiệp vì các lợi ích chung, vì cộng đồng, thay vì khăng khăng khẳng định lẽ phải duy nhất thuộc về mình. Cuộc bầu cử tại Nghị Viện Châu Âu tại Strasbourg vừa qua ắt để lại nhiều bài học cho nước Pháp.
Chuyển sang nền kinh tế không năng lượng hóa thạch tiếp tục là một trụ cột trong chính sách của Liên Âu trong nhiệm kỳ của chủ tịch von der Leyen. Nhưng về phía nước Pháp, liên minh cánh tả Mặt Trận Bình Dân Mới liệu có đạt đồng thuận chọn người từng góp phần quyết định cho chính sách khí hậu của nhân loại làm ứng cử viên thủ tướng?
Lên án Trung Quốc tiếp tay Nga chống Ukraina: NATO cứng rắn hơn hay chỉ nhìn nhận một thực tế ?Một diễn biến được chú ý trong dịp thượng đỉnh của Liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương hồi giữa tuần trước tại Washington là việc tổng thư ký NATO đích danh nhấn mạnh đến « trách nhiệm » của Bắc Kinh trong cuộc xâm lăng Ukraina của Nga. Lập trường được nhiều người đánh giá là ‘‘cứng rắn chưa từng thấy’’ của khối NATO được thể hiện qua phát biểu của tổng thư ký Jens Stoltenberg hôm 10/07 : ‘‘Trung Quốc cung cấp các thiết bị lưỡng dụng, từ vi mạch điện tử đến nhiều công cụ khác để giúp Nga chế tạo tên lửa, bom, máy bay và nhiều loại vũ khí dùng để tấn công Ukraina’’. Tổng thư ký khối NATO nhấn mạnh : ‘‘Trung Quốc không thể tiếp tục hành động như vậy, mà các lợi ích và uy tín của Trung Quốc không bị tổn hại’’. Khối NATO đã ra một thông cáo chung khẳng định ‘‘quan ngại sâu sắc về vai trò của Trung Quốc trong cuộc xâm lăng của Nga chống Ukraina’’.
Liệu lập trường nói trên có cho thấy NATO đã trở nên cứng rắn hơn với Trung Quốc hay không ? Trả lời đài France 24, chuyên gia Mathieu Droin (chương trình Châu Âu, Nga và khu vực Á – Âu, Center for Strategic and International Studies - CSIS) giải thích: ‘‘Đây không hẳn đã là một bước ngoặt mới với NATO. Lần đầu tiên Liên minh Bắc Đại Tây Dương nói đến Trung Quốc là vào năm 2019. Đến năm 2022, một bước ngoặt quan trọng đã diễn ra, trong văn bản định hướng mang tên Concepts stratégiques (Các khái niệm chiến lược), lần đầu tiên Trung Quốc đã được nêu ra như một thách thức mang tính hệ thống với NATO. Bước chuyển đổi quan trọng chắc chắn đã được Hoa Kỳ thúc đẩy này vốn đã xem Trung Quốc là đối thủ chính. Và lập trường này đã được tổng thư ký Jens Stoltenberg tiếp nối’’.
Về vấn đề này, trên Radio France, nhà quan sát chính trị Pierre Haski đưa ra một nhận xét bổ sung : việc NATO tỏ ra đặc biệt cứng rắn với Trung Quốc trong lần thượng đỉnh này có nhiều khả năng cho thấy nước Pháp, một thành viên chủ chốt của khối, đã từ bỏ lập trường cho rằng có thể thông qua lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình thuyết phục Nga có các thỏa hiệp về chiến tranh tại Ukraina.
Đường dây nóng Trung Quốc – Philippines ở Biển Đông: Khoảng khắc hòa hoãn trước giờ xung đột ?Trong bối cảnh căng thẳng tại Biển Đông tăng vọt từ nhiều tuần qua, với hàng loạt sự cố giữa tuần duyên Philippines và hải cảnh Trung Quốc tại khu vực cần Bãi Cỏ Mây, thuộc quần đảo Trường Sa, nơi một lực lượng Philippines đồn trú trên con tàu mắc cạn bị tàu thuyền Trung Quốc cô lập. Giữa tháng 6, đụng độ dữ dội đã xảy ra khi hải cảnh Trung Quốc tấn công tàu Philippines bằng vũ khí thô sơ khiến nhiều người bị thương. Nhiều nhà quan sát nói đến nguy cơ chiến tranh. Tình hình dường như có vẻ lắng dịu từ đầu tháng 7, với việc hai bên nối lại các đàm phán với đại diện ngoại giao cấp cao.
Theo truyền thông quốc tế và Philippines, hôm 16/07, Manila và Bắc Kinh dự tính lập các đường dây nóng các cấp, đặt biệt là giữa ‘‘văn phòng tổng thống Philippines và phủ chủ tịch Trung Quốc’’ để kịp thời tránh để các cuộc đối đầu vượt tầm kiểm soát. Các đường dây nóng Trung Quốc – Philippines nói trên liệu có thể giúp cho việc giải quyết căn bản các mâu thuẫn đối đầu tại Biển Đông, có nguy cơ bùng phát thành xung đột vũ trang hay không ?
Ngày 17/07, Hoàn cầu thời báo, tờ báo của đảng Cộng sản Trung Quốc đại diện cho lập trường dân tộc chủ nghĩa cứng rắn có bài bình luận về sự kiện này. Với Bắc Kinh, việc thiết lập đường dây nóng cho thấy Trung Quốc và Philippines sẵn sàng giải quyết bất đồng thông qua đàm phán, nhưng Hoàn Cầu Thời Báo ngay từ đầu đã nhấn mạnh thành công hay không của các đường dây nóng ‘‘phụ thuộc phần lớn vào sự chân thành của Philippines trong việc giải quyết tranh chấp, cũng như kết quả phối hợp giữa các cơ quan khác nhau trong nước Philippnes’’.
Hay nói cách khác, Trung Quốc đã sẵn sàng trong thế đổ lỗi cho Philippines : nếu các xung đột xảy ra trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, theo Công ước về Luật biển của Liên Hiệp Quốc, mà Trung Quốc tìm cách lấn lướt để biến thành khu vực tranh chấp, là do lỗi của Manila.
Trong lịch sử Thế Vận Hội, nữ vận động viên điền kinh Micheline Ostermeyer là người duy nhất vừa ngự trị trên các sân vận động, vừa là một nghệ sĩ dương cầm chinh phục khán giả khó tính của dòng nhạc cổ điển tại những nhà hát giao hưởng của Pháp và châu Âu.
Ba huy chương Olympic : 2 vàng và 1 đồng« Trước sự chứng kiến của Quốc Vương và Hoàng Hậu Anh, 82. 000 khán giả và 6.000 vận động viên từ khắp nơi trên thế giới tề tựu về Luân Đôn dự lễ khai mạc Thế Vận Hội lần thứ 14 (...) Trong môn thi đấu đầu tiên, môn ném đĩa nữ, nữ vận động viên người Ý Edera Cordiale Gentile đang dẫn đầu (...) về hạng ba, là nữ vận động viên Pháp, Jacqueline Mazéas (...) Nhưng giờ đây nhà vô địch của Pháp Micheline Ostermeyer nhập cuộc! Và thưa quý vị. cô phá kỷ lục của Pháp, đoạt chức vô địch Olympic … Chiến thắng đầu tiên của Pháp » Thế Vận Hội Luân Đôn 1948.
Trên đây là tường thuật trên đài phát thanh Pháp về sự kiện Olympic Luân Đôn. Micheline Ostermeyer tỏa sáng. Bà ra về với hai huy chương vàng và một đồng.
Bốn ngày sau khi đoạt huy chương vàng ở môn ném đĩa, Micheline bất ngờ đoạt luôn chức vô địch ở môn ném tạ và lại rạng rỡ bước lên bục cao nhất để nhận chiếc huy chương vàng. Giới hâm mộ thể thao Pháp lại được tin :
« Micheline Ostermeyer, với thành tích 13 mét 75, đoạt chức vô địch Olympic. Lần thứ nhì bà bước lên bục cao nhất để nhận giải thưởng trong tiếng quốc ca La Marseillaise, cờ Pháp bay cao trên bầu trời Olympic ».
Năm 1948 cũng là lần đầu tiên trong lịch sử Olympic phụ nữ được tham gia bộ môn này và chiếc huy chương đầu tiên đã được trao tặng cho Micheline Ostermeyer.
Một bản giao hưởng ở hậu trường sân vận động Luân ĐônTrong những giờ phút thư giãn, Micheline Ostermeyer chơi đàn và đã tặng cho các đồng đội một buổi hòa nhạc dương cầm đáng ghi nhớ trước khi Micheline trở lại sân vận động, nhưng lần này là để thi đấu ở môn nhẩy cao …
Ignace Heinrich, nam vận động viên điền kinh cùng dự Olympic Luân Đôn kể lại :
« Tôi còn nhớ khi Micheline bước vào sân vận động : tôi khuyến khích cô ấy cố gắng lên, thi thố tài năng hết mình. Micheline trả lời ngắn gọn : ‘không lo’. Đấy là phong cách của cô ấy. Cô không có gì để mất, không sợ gì cả và quyết chí đi đến cùng ».
Micheline Ostermeyer ra về với một chiếc huy chương đồng. Nhiều năm sau, bà rất hãnh diện với thành tích ba chiếc huy chương Olympic Luân Đôn :
« Tôi rất hạnh phúc đến Luân Đôn tranh tài, tôi đã được tham dự cuộc chơi và may mắn là đã khá thành công. Tôi đã cố gắng hết sức mình, nên không ân hận về điều gì. Ở môn nhảy cao, tôi về hạng ba và tôi biết là không thể nào vượt qua được hai vận động viên đã đoạt huy chương vàng và bạc. Olympic tại Luân Đôn năm 1948 là một kỷ niệm rất đẹp ».
Nữ vận động viên Pháp Paule Laurent rất khâm phục một nhà thể thao đàn chị : « Micheline là người đầy nghị lực để thi đấu. Mục đích của bà là phải thắng, cho nên bà đã chuẩn bị rất kỹ mỗi lần ra sân vận động để thi đấu cũng như trước những buổi hòa nhạc trên sân khấu. Bà luôn tìm đến gần nhất với sự hoàn hảo ».
Âm nhạc, tình yêu ban đầuMicheline Ostermeyer sinh năm 1922 tại một thành phố nhỏ ở miền bắc nước Pháp. Mẹ là nhạc sĩ dương cầm, âm nhạc là dấu ấn của gia đình bên ngoại còn bên nội đã truyền lại cho bà niềm đam mê thể thao.
Trong Thế Chiến Thứ Hai gia đình bà sang định cư ởTunis. Micheline đỗ thủ khoa tú tài 1và cùng lúc đoạt luôn 5 danh hiệu vô địch điền kinh của Tunisie. Không chỉ có thế, cô con gái trong gia đình Ostermeyer còn đoạt giải nhất Học Viện Âm Nhạc Tunis và đã sớm thành danh trong làng âm nhạc cổ điển. Micheline được mời biểu diễn tại những phòng nhạc uy tín nhất của thủ đô Tunis và đã nhiều lần thu âm các chương trình nhạc cổ điển cho Đài Phát Thanh Quốc Gia.
Kết thúc chiến tranh cùng gia đình trở lại Paris, Micheline ghi danh vào Nhạc Viện Paris rồi cô mon men đến gõ cửa Hiệp Hội Điền Kinh Quốc Gia Pháp. Khi biết Micheline là « nhạc sĩ dương cầm », không ít người trong hội « phì cười » và khiêu khích nhìn vào đôi tay của nhạc sĩ dương cầm này.
Micheline Ostermeyer biết rằng cách trả lời duy nhất là những thành tích của bà trên sân vận động. Chỉ vài tháng sau, Micheline Ostermeyer đoạt chức vô địch toàn quốc môn ném tạ.
Năm 1947 là thời điểm Micheline vừa chuẩn bị đại diện cho nước Pháp ở Thế Vận Hội Luân Đôn, vừa biểu diễn hòa nhạc ở nhà hát nổi tiếng Salle Gaveau Paris…
Sau thành công sáng chói ở Olympic Luân Đôn, Micheline Ostermeyer quay trở về với « tình yêu ban đầu » là âm nhạc. Kể từ năm 1951 bà không còn thi đấu.
Thế nhưng, do cuộc sống gia đình, nhiều lần phải theo chồng ra nước ngoài Micheline phải tạm rời xa ánh sáng đèn màu của những phòng hòa nhạc nổi tiếng ở châu Âu. Bà dạy đàn để kiếm sống. Bà về giảng dạy tại trường nhạc ở thành phố Lorient vùng Bretagne, tây bắc nước Pháp. Micheline Ostermeyer giọng nói đượm buồn tâm sự :
« Về đời sống của mình trong thế giới âm nhạc, tôi không tiếc nuối gì cả. Tôi luôn được sống và vẫn sống cùng với âm nhạc. Tôi dạy đàn để kiếm sống, nên thường đứng bên cạnh chiếc dương cầm nhiều hơn là được ngồi trước nhạc cụ này ».
Ngoài đời, Micheline Ostermeyer gặp nhiều bất hạnh : Chồng bà mất sớm rồi đến lượt con trai bà tử vong. Trong nỗi khổ đau tột cùng, âm nhạc là người bạn trung thành giúp bà đi đến cuối cuộc đời. Micheline Ostermeyer tâm sự :
« Nói đến những bất hạnh, quả thực là tôi đã trải qua nhiều khổ đau, tôi còn sống được là nhờ có âm nhạc. Không hiểu rằng những người khác thì sao và làm sao để sống như thế nào nếu chúng ta không thể thả hồn mình vào âm nhạc. Tôi đã lớn lên cùng với âm nhạc và đây là người bạn đồng hành cho giúp chấp nhận những mất mát, chấp nhận bị chia cách khỏi những người từng cùng tôi sống vì âm nhạc »
Micheline từ bỏ thành phố Lorient, trở về sống và giảng dậy tại học việc âm nhạc ở Saint Germain en Laye, ngoại ô Paris. Tại đây bà đã đào tạo nhiều thế hệ các nhạc sĩ dương cầm chuyên nghiệp, như nữ nghệ sĩ piano Hélène Berger. Khi đã thành danh, Hélène Berger trong một cuộc trả lời phỏng vấn nhớ về người thầy cũ của mình với những hình ảnh đẹp :
« Cái bóng của Micheline không quá lớn để đè nặng lên đôi vai của những người học trò. Bà có tất cả : nào là nghị lực, nào là chất nhạc trong hơi thở, sự tinh tế khi bà truyền đạt nghệ thuật này cho các thế hệ đi sau. Và bà yêu âm nhạc, yêu những gì cao đẹp trong âm nhạc vô cùng. Theo học với bà, âm nhạc là sợi chỉ kết nối hai trái tim chúng tôi. Tất cả vì âm nhạc và chỉ có âm nhạc mà thôi ».
Micheline Ostermeyer mất năm 2001, đúng 50 năm sau khi bà từ gã các sân vận động. Ngày nay trên toàn quốc hiện có hơn 30 con đường và hàng chục các sân vận động, các cơ sở hạ tầng thể thao mang tên bà.
The podcast currently has 190 episodes available.
37 Listeners
4 Listeners
6 Listeners
209 Listeners
13 Listeners
0 Listeners
22 Listeners
11 Listeners
171 Listeners
8 Listeners
7 Listeners
0 Listeners
0 Listeners
0 Listeners
0 Listeners