Chỉ cần nghe những nốt nhạc đầu, hầu như mọi người đều có thể nhận ra ngay nhạc chủ đề của loạt phim « Mission: Impossible » (Nhiệm vụ bất khả thi). Ban đầu được soạn cho phim truyền hình, giai điệu do Lalo Schifrin sáng tác tiếp tục chinh phục thế hệ thời nay qua loạt phim với thần tượng Tom Cruise trong vai chính (điệp viên Ethan Hunt). Ông vừa qua đời hôm 27/06/2025 tại Los Angeles hưởng thọ 93 tuổi.

Thương hiệu « Nhiệm vụ bất khả thi » nổi tiếng trên toàn thế giới, đem lại danh vọng tiền tài cho nhà soạn nhạc người Argentina, thế nhưng chi tiết nổi bật ấy lại phần nào che khuất một sự nghiệp đồ sộ : sinh thời, Lalo Schifrin đã sáng tác hơn 100 album nhạc phim, gần 300 bản nhạc jazz và La Tinh, 60 tác phẩm thính phòng (kể cả concerto và giao hưởng)… Trong suốt sự nghiệp trải dài trên 6 thập niên, Lalo Schifrin đã gặt hái nhiều thành công và luôn hòa quyện nhiều thể loại với nhau, ông tạo ra được một ngôn ngữ âm nhạc tuy có nguồn gốc hàn lâm, nhưng vẫn dễ tiếp cận.  

Sinh trưởng tại thủ đô Argentina (1932-2025), Lalo Schifrin đã nối bước thân phụ, nguyên là nhạc trưởng chỉ huy dàn nhạc giao hưởng thành phố Buenos Aires tại Nhà hát lớn Teatro Colón (có từ năm 1857). Thời còn nhỏ, ông được đào tạo bài bản về âm nhạc, ông thích cả hai dòng nhạc jazz và cổ điển, nhưng lại không muốn giới hạn mình ở một trường phái nào.  

Trong quyển hồi ký của mình « My life in music », ông kể lại thời gian ông tầm sư học đạo ở Paris (1952-1956), dưới sự hướng dẫn của hai nhạc sư Olivier Messiaen và Nadia Boulanger. Để kiếm sống, ông bắt đầu chơi đàn piano trong các quán nhạc jazz trên khu phố Saint Germain des Prés. Tài nghệ chơi đàn của ông lọt vao tai nghệ sĩ nhạc jazz nổi tiếng Dizzy Gillespie. Từ cuộc gặp gỡ quan trọng này, Lalo Schifrin vào đầu những năm 1960, đã sáng tác cho Dizzy Gillespie nhiều tác phẩm quan trọng, trong đó có « Gillespiana », nhờ vậy mà tạo dựng dược uy tín của một tài năng mới với các hãng ghi âm nhạc jazz của Mỹ, đồng thời giúp phổ biến dòng nhạc bossa nova ở Hoa Kỳ. 

Nhạc jazz chính là bệ phóng đưa ông vào quỹ đạo thành công của làng nhạc phim. Ông sáng tác bản nhạc chủ đề đầu tiên của mình vào năm 1964 cho bộ phim Pháp « Les Félins » của đạo diễn René Clément với Jane Fonda và Alain Delon trong vai chính. Sau này, ông cho biết là thành công trong sự nghiệp của ông một phần là do đạo diễn người Pháp, đã tạo cơ hội cho ông phát huy tài năng, phá vỡ các quy tắc và kết hợp nhạc giao hưởng với nhạc jazz và âm thanh thử nghiệm.  

Một chi tiết nổi bật che khuất sự nghiệp đồ sộ

Từ giữa những năm 1960 trở đi, sau thành công ngoạn mục của « Nhiệm vụ bất khả thi », Lalo Schifrin trở thành một trong những tên tuổi lớn ở Hollywood, được nhiều nhà sản xuất mời hợp tác. Ông sáng tác nhạc nền cho nhiều bộ phim nổi tiếng như « Bullitt » với Steve McQueen (1968), « Dirty Harry » với Clint Eastwood (1971), « Mãnh Long Quá Giang » của Lý Tiểu Long (1973), loạt phim truyền hình « Starsky & Hutch » (1975), « Brubaker » với Robert Redford (1980) « Tango » của Carlos Saura (1997), cũng như loạt phim « Rush Hour » (1998-2007) với Chris Tucker và Thành Long (Jackie Chan) trong vai chính… 

Trong quyển hồi ký, ông cho biết là tại quán căng tin của hãng phim MGM, ông là một trong những người được ngồi cùng bàn với tác giả đàn anh Bernard Herrmann (1911-1975), nhà soạn nhạc trứ danh của các bộ phim ăn khách nhất của Alfred Hitchcock (Psycho, Vertigo, North by Northwest ….). Cả hai tác giả thường trao đổi quan điểm về nhạc sĩ Saint-Saëns, đôi bên đều tạo cầu nối giữa các thể loại âm nhạc, để tạo ra một ngôn ngữ chung dễ tiếp cận.  

Trong sáng tác, Lalo Schifrin thường hay dùng thủ pháp « đối âm », khá phổ biến trong hai dòng nhạc thời Phục Hưng và Baroque. Tuy không thể tinh tế bằng bậc thầy Ravel hay táo bạo như Stravinsky, nhưng cách dùng đối âm, vận hành song song ít nhất là hai giai điệu, hai vế chuyển động linh hoạt mà vẫn hài hòa, cân đối nhờ được kết hợp chặt chẽ, Lalo Schifrin đã nâng nhạc phim lên một tầm cao mới, các bản hòa âm đa tầng phức điệu mà rất dễ lọt tai, bất cứ ai thoáng nghe đều có thể nhận ra ngay.  

Dựa vào kiến thức âm nhạc phong phú, nếu không nói là bách khoa toàn thư, Lalo Schifrin đã tìm cách tạo dựng một dòng nhạc không biên giới. Ông không ngại phá vỡ những quy tắc để tìm cách đẩy lùi giới hạn, xóa bỏ những rào cản giữa các trường phái hay thể loại âm nhạc. Ngày ông vĩnh viễn ra đi, Lalo Schifrin đã thực sự hoàn thành nhiệm vụ tưởng chừng như… bất khả thi.