Ra đời cách nay 4 năm, Giải thưởng Ecoprod đã được lập ra để vinh danh các bộ phim “xanh”, bên lề Liên hoan phim Cannes, nhằm nâng cao nhận thức, khuyến khích các nhà làm phim áp dụng những biện pháp thân thiện với môi trường trong quá trình sản xuất. Tại Liên hoan phim Cannes năm nay, 18 phim trong các hạng mục khác nhau, tham gia tranh giải.

Lễ trao giải Ecoprod 2025 đã diễn ra tại Cannes vào thứ Sáu, 16/05. Ban tổ chức giải thưởng cho biết vào năm 2024, có 9 phim đăng ký tham gia tranh giải, con số này đã tăng lên gấp đôi vào năm 2025 và khẳng định rằng “đây là bằng chứng cho thấy ngày càng có nhiều người trong ngành công nghiệp điện ảnh thể hiện cam kết sản xuất các bộ phim một cách có trách nhiệm với môi trường”.

Ban giám khảo do đạo diễn, biên kịch Carine Tardieu làm chủ tịch năm nay, đặc biệt chú ý đến các biện pháp được thực hiện để hạn chế tác động carbon, kiểm soát mức tiêu thụ năng lượng, bảo vệ đa dạng sinh học, giảm chất thải và thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn trong quá trình sản xuất phim. Bà Émilie Kovacs, thành viên của ban giám khảo cho rằng “trách nhiệm của điện ảnh trước tình trạng khẩn cấp khí hậu là rất lớn. Với sức mạnh kể chuyện, lĩnh vực này có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi sinh thái, miễn là có những cam kết, hành động cụ thể ở mọi cấp độ sản xuất”, trong ngành công nghiệp thải ra 1,7 tấn carbon mỗi năm.

Giải thưởng cao quý nhất được trao cho bộ phim Jeunes Mères của hai anh em đạo diễn người Pháp Jean-Pierre và Luc Dardenne, nằm trong danh sách tranh giải chính thức, do hãng Les Films du Fleuve phụ trách sản xuất. Ban giám khảo đánh giá cao những hành động "xanh" toàn diện trong quá trình sản xuất phim, và những cam kết về môi trường của nhà sản xuất từ nhiều năm qua, cũng như phong cách điện ảnh giản dị, nhưng đầy tính nhân văn của anh em nhà Dardenne.

Đoàn phim đã áp dụng loạt biện pháp tiết kiệm năng lượng, từ việc hạn chế thiết bị, di chuyển cho đến hậu cần bền vững. Việc dựng bối cảnh nhân tạo được giảm thiểu rõ rệt, phù hợp với thẩm mỹ chân thực vốn có, theo ý tưởng của hai đạo diễn. “Lựa chọn nghệ thuật của hai đạo diễn nhà Dardenne phù hợp với logic sản xuất phim ‘xanh’, đặc biệt là mong muốn giảm thiểu tối đa việc sử dụng ánh sáng nhân tạo, vốn là một phần của tính thẩm mỹ tỉnh táo và thực tế.

Giải thưởng của Ban giám khảo (Prix du Jury) thuộc về phim Laurent dans le vent nằm trong danh sách tranh giải ACID – hiệp hội các nhà làm phim độc lập, do ba đạo diễn Anton Balekdjian, Léo Couture, Mattéo Eustacho, thực hiện. Việc sản xuất phim không sử dụng quá nhiều thiết bị kỹ thuật, ít máy móc can thiệp vào phim trường.

Bối cảnh quay phim hầu hết là tự nhiên, sẵn có, chứ không xây dựng bối cảnh giả. Trang phục, đạo cụ trong phim hầu hết là đồ cũ, tái sử dụng, không chỉ tạo ra hình ảnh “cổ kính”, “xưa cũ”, cho bộ phim, mà còn giảm thiểu chi phí, giảm tiêu dùng. Trên phim trường, không có người phụ trách trang điểm hay làm tóc để làm nổi bật vẻ ngoài tự nhiên của các diễn viên.

Và cuối cùng bộ phim Amour Apocalyse (Peak Everything) tranh giải hạng mục Hai tuần lễ đạo diễn của nhà làm phim Anne Emond, người Quebec, được trao giải Đặc biệt của ban giám khảo. Trên phim trường, một “ủy ban xanh” đã được lập ra, gồm một diễn viên và thành viên của đội ngũ sản xuất, kỹ thuật, phụ trách về “truyền thông xanh” mỗi tuần, thông báo cho toàn bộ phim trường về những hành động “xanh” trong quá trình làm phim. Bối cảnh của phim cũng được xây dựng từ những vật liệu tái chế, tái sử dụng. Đội ngũ làm phim cũng quản lý việc thu gom, phân loại, tái chế rác trên phim trường.

Ban giám khảo cũng hoan nghênh việc Amour Apocalypse là bộ phim nói về những lo lắng, quan ngại về biến đổi khí hậu. Tác động đối với môi trường đã được nêu ra ngay từ việc viết kịch bản.

Nhân dịp này RFI Tiếng Việt đã phỏng vấn đạo diện Anne Emond, hôm 19/05, sau khi cô cho ra mắt bộ phim Amour Apocalypse (tạm dịch là Tình yêu tận thế) chia sẻ về bộ phim đầu tiên mà cô thực hiện song song với các cam kết về môi trường trong quá trình sản xuất. Bộ phim được lựa chọn tranh giải tại hạng mục Hai tuần lễ nghệ sĩ (Quinzaine des cinéastres).

Xin cảm ơn cô Anne Emond dành thời gian trả lời phỏng vấn của RFI Tiếng Việt. Trước tiên cô có thể chia sẻ về ý tưởng làm một bộ phim về khủng hoảng khí hậu xuất phát từ đâu ?

Trong đại dịch Covid-19, vấn đề môi trường trở nên cấp bách đối với tôi và cần phải đề cập đến. Đây là bộ phim thứ sáu của tôi, nhưng là bộ phim đầu tiên mà tôi đã tuân thủ những hướng dẫn, những tiêu chuẩn đề ra một cách tốt nhất có thể, để hướng tới thân thiện với môi trường. Nhưng việc làm một bộ phim về nỗi lo âu đối với khủng hoảng khí hậu, chỉ là một trùng hợp. Thêm vào đó, tôi có đội ngũ sản xuất phim tuyệt vời, đã dành nhiều năng lượng vào khía cạnh sinh thái khi làm phim.

Bộ phim có tựa đề bằng tiếng Pháp là Amour Apocalypse – Tình yêu tận thế, nhưng khi dịch sang tiếng Anh lại chọn lựa là Peak Everything ?

Về tựa đề bằng tiếng Anh – Peak Everything, mang hàm ý về khoa học, về “lý thuyết tạo đỉnh” (của nhà địa vật lý Marion King Hubbert). Mọi người có lẽ đã biết đến từ Peak Oil - điểm đỉnh dầu thô, tức là điểm mà sản lượng dầu thô được khai thác đạt mức tối đa. Không chỉ dầu, mà các tài nguyên khác như nước, gỗ, khoáng sản khác, đều đang ở mức khai thác tối đa. Thêm vào đó là việc muốn xâm lược quốc gia khác để tìm kiếm tài nguyên thiên nhiên. Chẳng hạn như Donald Trump muốn nước Mỹ có bang thứ 51, không phải là để mở rộng lãnh thổ, mà là để có thêm tài nguyên. Do đó với tôi, tiêu đề Peak Everything ám chỉ đến việc thiếu tài nguyên thiên nhiên trong tương lai. Và nhân vật chính trong phim của tôi, Adam, dường như đang trong cuộc phiêu lưu đó, muốn phá hủy mọi thứ, chạm đến điểm “Peak”, vượt qua mọi bức tường, và vượt qua các giới hạn của chính mình.

Làm sao cô có thể cân bằng những lựa chọn nghệ thuật và lựa chọn về cam kết môi trường trong khi làm phim ?

Tôi không phải là một chuyên gia khi nói đến việc phải lựa chọn. Nói thật là tôi không muốn đơn giản hóa, vì nếu quay phim về hai nhân vật ở trong một căn phòng thì chắc chắc sẽ ít gây ô nhiễm hơn. Nhưng như vậy, tôi nghĩ rằng đó là điều đáng buồn với điện ảnh. Vì dẫu sao, với tôi điện ảnh là một trong những thứ đẹp đẽ nhất mà nhân loại đã sáng tạo ra. Liệu chúng ta có nên làm ít phim hơn không? Liệu có nên cắt giảm ở những chỗ khác nữa? Tôi cho rằng có nhiều thứ có thể giảm bớt, chẳng hạn như loại bỏ những chiếc máy bay riêng. Điều này giống như một kiểu 'hóa đơn tổng thể' mà chúng ta cần chia sẻ lại một cách công bằng hơn.

Thành thật mà nói, nếu muốn cứu lấy hành tinh, thì lý tưởng nhất là… đừng làm phim. Vì điện ảnh gây ô nhiễm. Nhưng tôi tin nghệ thuật có vai trò đặc biệt trong việc đánh động nhận thức, truyền cảm hứng thay đổi. Tôi coi đó là một sứ mệnh, các nghệ sĩ đóng vai trò quan trọng, cần phải bắt đầu nói về khủng hoảng tài nguyên - sắp bị khai thác đến cạn kiệt.

Cô nghĩ thế nào về mối liên hệ giữa điện ảnh và trách nhiệm đối với môi trường ?

Làm phim cũng rất tốn kém. Thêm vào đó, cần phải dành thêm ngân sách để có thể tạo ra một trường phim xanh nhất có thể, ví dụ như việc lựa chọn loại xe, tái chế rác, phân loại rác...

Tôi cho rằng rất khó có thể hành động nhất quán, phù hợp với cam kết về môi trường. Khi quyết định làm phim là phải biết rằng sẽ tiêu tốn nhiều nguồn tài nguyên... Để đến dự liên hoan, tôi đã đi máy bay, tôi đã mua các bộ váy, tôi tiêu xài khá nhiều và đúng là rất khó để có những hành động không gây mâu thuẫn.

Khi xem phim của mình được chiếu tại rạp trong liên hoan này, tôi đã nhận được rất nhiều tình yêu, những tiếng cười và sự ủng hộ của khán giả. Và tôi tự nhủ, tất cả những người vừa xem phim có thể sẽ cảm được thông điệp của phim, họ sẽ suy nghĩ về lựa chọn của họ, về biến đổi khí hậu, về chủ nghĩa tư bản,... Tôi tự nhủ rằng bộ phim của mình là một hành động giao tiếp, và tôi nghĩ đó cũng là một lựa chọn khi làm ra một phim phải dễ tiếp cận và hài hước. Đây không phải là một bộ phim 'kén khán giả', không phải làm ra để lấy lòng ai, cũng không lên lớp đạo đức. Phim của tôi không nhắm đến giới phê bình hay những người trong giới điện ảnh hàn lâm. Với tôi, bộ phim này dành cho khán giả đại chúng, đó là một phần trong vai trò, trong sứ mệnh của chúng tôi, những người làm phim.

RFI xin cảm ơn đạo diễn Anne Emond, đã dành thời gian chia sẻ với thính giả của RFI Tiếng Việt.