Guðrún Ingólfsdóttir doktor í íslenskum bókmenntum hefur í rannsóknum sínum beint sjónum að bókmenntum fyrri alda, einkum frá miðöldum og 18. öld. Það var ekki fyrr en á 19. öld að konur á Íslandi fengu sumar að setjast á formlega skólabekki. Áður fór menntun þeirra einkum fram heima eða þær voru sendar í læri hjá konum, aðallega prestfrúm sem ráku heimaskóla. Handrit í eigu kvenna hafa lengi verið Guðrúnu hugleikin og í bókinni Skáldkona gengur laus (2021) beinir hún sjónum að fjórum skáldkonum frá 19. öld, en í kveðskap þeirra má sjá skýra sjálfsmynd og skýran menningarlegan bakgrunn og merkilega afstöðu til náttúrunnar og ímyndunaraflsins. Guðrún kom í þáttinn í dag og sagði okkur frá því sem hún ætlar að ræða á Borgarbókasafninu í Menningarhúsinu í Spönginni í dag undir yfirskriftinni Guðhræðslan, náttúran, greddan.

Við fengum í dag nýjan vinkil frá Guðjóni Helga Ólafssyni, nýjum pistlahöfundi þáttarins. Hann er að eigin sögn skúffuskáld og þjóðfræðiáhugamaður úr Flóanum sem hefur stundað í nokkur ár að búa til pistla og birta á samfélagsmiðlum. Guðjón býr með fjölskyldu sinni á bænum Sviðugörðum í gamla Gaulverjabæjarhreppi en stundar ekki hefðbundinn búskap, heldur nokkrar hænur, ræktar tré og svolítið af kartöflum til heimilis- og einkanota. Pistlana kallar hann vinkla og í vinkli dagsins fjallaði hann um hljóð og óhljóð, jafnvel hávaða.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Guðrún Óla Jónsdóttir, blaða- og söngkona. Við fengum að vita hvað hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina.

Tónlist í þættinum í dag:

Átján rauðar rósir / Lúdó og Stefán (Bobby Darin, Iðunn Steinsdóttir)

Ég vil fara upp í sveit / Ellý Vilhjálms (Bonagura, Sciorilli, Danpa og Jón Sigurðsson)

Gestir út um allt / Hrekkjusvín (Valgeir Guðjónsson og Pétur Gunnarsson)

Ég leitaði blárra blóma / Hörður Torfason (Hörður Torfason og Tómas Guðmundsson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Föstudagsgesturinn okkar að þessu sinni var Þuríður Sigurðardóttir söng- og myndlistarkona. Þuríður ólst upp ásamt fimm systkinum við söng og hestamennsku í Laugarnesinu í Laugarnesbænum og þar byrjuðum við einmitt spjallið við Þuríði í dag. Hún sagði okkur frá æskunni í Laugarnesinu, upphafi söngferilsins, sem hófst á skemmtilegan hátt árið 1965. Svo leiddi hún okkur í gegnum langan farsælan ferilinn og yfir í myndlistarferilinn sem er í fullum gangi í dag.

Og Þuríður Sigurðardóttir var áfram með okkur í matarspjallinu með Sigurlaugu Margréti. Þar sagði hún okkur meðal annars frá því hvernig hún gerir saltkjötsbollur, fiskibollur og kjötfars í anda móður sinnar en Þuríður er mikill listakokkur.

Tónlist í þættinum í dag:

Ég á mig sjálf / Þuríður Sigurðardóttir (Chris Andrews - Ómar Ragnarsson)

Ég ann þér enn / Þuríður Sigurðardóttir (Les Reed, Berry Mason, Ómar Ragnarsson og Magnús Ingimarsson)

Gleðin með þér / Þuríður Sigurðardóttir (lagahöf. ókunnur, Helgi Pétursson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Árni Jón Árnason fékk aldrei að vita hver faðir sinni væri, hann vissi að hann hefði verið hermaður en fékk ekki að vita nafnið. Hann segir greinilega mikla skömm hafa fylgt komu sinni í heiminn, eitthvað sem hann hafi alltaf fundið fyrir þó það væri ekki sagt beint við hann. Í nýrri heimildamynd, Velkomin Árni er sögð saga Árna Jóns Árnasonar, sem er á 73. aldursári, hvernig hann komst óvænt að því hver faðir hans kann að hafa verið. Í myndinni er Árna fylgt eftir í leit að svörum um uppruna sinn og kynnumst þroskasögu manns sem hefur ekki alltaf þorað að fylgja eftir draumum sínum. Myndin hlaut Einarinn, áhorfendaverðlaunin á heimildamyndahátíðinni Skjaldborg í ár. Viktoría Hermannsdóttir kom í þáttinn og sagði okkur frá Árna og heimildarmyndinni sem hún vann með Allan Sigurðassyni sem verður frumsýnd 14.sept. í Bíó Paradís.

Við héldum svo áfram ferð okkar um leikhúsin að fá að vita hvað er á dagskránni í vetur. Í þetta sinn var það Tjarnarbíó, Sara Martí Guðmundsdóttir kom í þáttinn en hún er leikhússtjóri þar á bæ. Við fengum hana til að segja okkur frá gríðarlega fjölbreyttum sviðsverkum sem eru í boði þennan veturinn í leikhúsinu við tjörnina þar sem frjálsu leikhóparnir hafa gjarnan átt athvarf.

Okkur var bent á Irynu Boiko, en hún er frá Úkraínu og flutti hingað til lands fyrir ellefu árum. Hún býr á Egilsstöðum og hefur starfað sem naglafræðingur þar. Eftir innrás Rússa í Úkraínu hófst í febrúar hefur ástandið í heimalandi hennar auðvitað gjörbreyst og síðan hafa 6 meðlimir fjölskyldu hennar komið til landsins, en þau þurftu að yfirgefa heimili sín vegna stríðsins. Við fengum Irynu til að segja okkur sína sögu og frá því hvernig allt breyttist í heimalandinu eftir að innrásin hófst og hvernig það gekk að fá fjölskylduna til landsins.

Tónlist í þættinum í dag:

Laisy Daisy / Spilverk þjóðanna (Spilverk þjóðanna)

Þetta lag gerir mig óðan / Ðe Lónlí blú bojs ( Tom T. Hall og Þorsteinn Eggertsson)

Dansað á dekki / Fjörefni (Nicholas P. og Ellert Borgar Þorvaldsson)

Ég pant spila á gítar mannanna / Laddi (Þórhallur Sigurðsson (Laddi))

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í gær hófst Ljósavinasöfnun hjá Ljósinu, endurhæfingar- og stuðningsmiðstöð fyrir krabbameinsgreinda. Markmið söfnunarinnar er að eignast fleiri mánaðarlega vini til að styðja við starfið. Þörfin er sannarlega til staðar enda húsakostur Ljóssins orðinn þétt setinn, en mikill er fjöldi fólks fær þjónustu hjá Ljósinu daglega. Með herferðinni er sjónum beint að hversdagslegu athöfnunum sem margir sakna þegar óviðráðanlegar aðstæður eins og krabbamein banka upp á. Yfirskrift herferðarinnar er Lífið í nýju Ljósi . Róbert Jóhannsson kom í þáttinn og sagði frá sinni reynslusögu og sinni reynslu af starfi Ljóssins. Með honum kom Sólveig Kolbrún Pálsdóttir, markaðs- og kynningarstjóri Ljóssins.

Við hófum í gær hringferð um íslensku leikhúsin til þess að forvitnast um komandi leikvetur. Í dag var hjá okkur Brynhildur Guðjónsdóttir, leikhússtjóri Borgarleikhússins. Brynhildur sagði okkur frá sýningunum sem verða á fjölunum í vetur, allt frá Shakespeare til glænýrra leikskálda og allt þar á milli.

Tónlist í þættinum í. dag:

Mannshjörtu / Ragnheiður Gröndal (Ragnheiður Gröndal)

En / Una Torfadóttir (Una Torfadóttir)

Peggy Sue / Buddy Holly (Petty og Holly)

What a Life / Scarlet Pleasure

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Á þessu ári hafa farið fram, og eiga eftir að fara fram, tónleikar sem frestað var í faraldrinum til dæmis núna 30. sept. og 1. okt. fara fram minningartónleikar í tilefni þess að Pétur Kristjánsson tónlistarmaður og landsfrægur poppari hefði orðið sjötugur í ár. Við töluðum við Jóhann Ásmundsson, bassaleikara Mezzoforte, sem er mágur Péturs og Ágúst Harðarsson, sem var mikill vinur Péturs og rótari til margra ára. Við heyrðum svo lag sem Pétur söng og var endurgert í þessu tilefni, sem sonur Jóhanns og frændi Péturs, Ragnar Pétur syngur. Ágúst hefur svo safnað saman myndum, myndböndum og efni tengdu Pétri á facebooksíðunni Pétur W Kristjánsson.

Við ætlum á næstu dögum að heyra af því hvað komandi vetur ber í skauti sér í leikhúsunum. Við ætlum sem sagt að fá til okkar forsvarsfólk leikhúsanna í spjall. Við byrjuðum í dag á Þjóðleikhúsinu, en Magnús Geir Þórðarson er leikhússtjóri þar. Hann var hjá okkur í dag og við heyrðum hvað verður á dagskránni og hvernig stemmningin er í Þjóðleikhúsinu.

Elín Björk Jónasdóttir var svo hjá okkur með mannlegt veðurspjall. Við spjölluðum við hana um þoku og dalalæðu og veðurblíðuna sem hefur verið á landinu undanfarið í spjallinu í dag.

Tónlist í þættinum í. dag:

Jenny Darling / Pelican (Magnús Eiríksson)

Hvað leynist / Ragnar Pétur Jóhannsson (Jón Guðmundur Ragnarsson og Íris Guðmundsdóttir)

De smukke unge mennesker / Kim Larsen (Kim Larsen)

Going up the Country / Canned Heat (Alan Wilson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Öll eldumst við, auðvitað mishratt en tíminn virðist líða hraðar eftir því sem maður eldist. Hreyfing verður æ mikilvægari með aldrinum og aftur og aftur kemur í ljós gríðarlegt gildi góðrar hreyfingar fyrir heilsuna. Hvers konar hreyfingu mæla sjúkraþjálfarar með þegar aldurinn færist yfir? Hvað er næg hreyfing og hvað er of mikil hreyfing? Er hægt að hreyfa sig of mikið? Sjúkraþjálfun aldraðra er sérsvið Sólveigar Ásu Árnadóttur, prófessors við Háskóla Íslands. Hún kom í þáttinn í dag og fræddi okkur um mikilvægi hreyfingar þegar við eldumst.

Í dag kynntumst við nýjum pistlahöfundi, Guðjóni Helga Ólafssyni. Hann verður með pistla næstu mánudaga í þættinum sem hann kallar vinkla. Guðjón segist vera skúffuskáld og þjóðfræðiáhugamaður úr Flóanum sem hefur stundað í nokkur ár að búa til pistla og birta á samfélagsmiðlum. Hann býr með fjölskyldu sinni á bænum Sviðugörðum í gamla Gaulverjabæjarhreppi en stundar ekki hefðbundinn búskap, heldur nokkrar hænur, ræktar tré og svolítið af kartöflum til heimilis- og einkanota. Við heyrðum fyrsta vinkil Guðjóns Helga í þætti dagsins.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Jakub Stachowiak, rithöfundur og bókavörður. Við fengum að vita hvaða bækur hann hefur lesið undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft sérstök áhrif á hann í gegnum tíðina.

Tónlist í þættinum í. dag:

1) Barn / Ragnar Bjarnason og Björgvin Halldórsson (Ragnar Bjarnason, Steinn Steinarr)

2) You don?t have to say you love me / Dusty Springfield

3) Lag ljóð / Spilverk Þjóðanna (Spilverk Þjóðanna)

4) Ameríka / Memfismafían og Valdimar Guðmundsson og Þorsteinn Einarsson (Magnús Eiríks, Bragi Valdimar Skúlason)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við vorum aftur með tvo föstudagsgesti í dag, það voru þeir Hallgrímur Ólafsson og Guðjón Davíð Karlsson, eða Halli og Gói. Þeir ætla skemmta sér og áhorfendum, ásamt Jóni Ólafssyni tónlistarmanni, á viðburði sem þeir kalla Halli, Jón og Gói - söngur, sögur og almennt rugl! Við fórum aðeins með þeim aftur í tímann, forvitnuðumst um æskuna og uppvöxtinn á Skaganum og í Þingholtunum. Við fengum þá til dæmis til að segja okkur frá því hvernig þeirra kynni og samstarf hófst og hvað er framundan.

Svo fengum við Halla og Góa til að sitja með okkur áfram í matarspjallinu með Sigurlaugu Margréti, besta vini bragðlaukanna. Halli hefur áður komið í matarspjallið og lýst yfir ástríðu sinni á unnum kjötvörum, en við vitum minna um afrek Góa í eldhúsinu. Við fengum sem sagt að vita hvað er uppáhaldsmaturinn og sérréttir þeirra í þætti dagsins.

Tónlist í þættinum í. dag:

Kóngur einn dag / KK og Magnús Eiríksson (Magnús Eiríksson)

Vertu með / Hallgrímur Ólafsson og Guðjón Davíð Karlsson (Jón Ólafsson og Ólafur Haukur Símonarson)

Kartöflur / Sigurður Halldór Guðmundsson (Sigurður Halldór Guðmundsson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Fyrsti sérfræðingur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Jenný Ýr Jóhannsdóttir deildarstjóri hjá Lífeyrissjóði Verslunarmanna. Lífeyrismál snerta okkur öll, en ekki er víst að við vitum öll nógu mikið um þau, enda getur margt verið flókið hvað þeim viðkemur. Við gáfum hlustendum tækifæri að nýta sér sérfræðing í lífeyrismálum og fengum sendar talsvert margar spurningar sem Jenný Ýr gerði sitt besta til að svara í þættinum. Spurningarnar frá hlustendum voru m.a. tengdar skattamálum og lífeyri, erfðamál og lífeyri, viðbótarlífeyrissparnaði, tilgreindri séreign, mismunandi nýtingaleiðir og fleira og fleira.

Árið 2012 sendi tónlistarkonan Hafdís Huld frá sér plötuna Vögguvísur. Plötuna vann hún með eiginmanni sínum Alisdair Wright en hugmyndin að verkefninu kviknaði þegar þau áttu von á sínu fyrsta barni. Vögguvísur fékk strax góðar móttökur hjá börnum og foreldrum og nú, 10 árum síðar, hefur þessi hugljúfa plata náð tvöfaldri platínusölu og er orðin mest streymda íslenska platan á streymisveitum á hér á landi.Í tilefni af 10 ára afmæli Vögguvísna hafa Hafdís og Alisdair gefið út 5 nýjar vísur og Hafdís Huld kom í þáttinn og sagði okkur frá þeim og þessu mikla ævintýri sem velgengni plötunnar er.

Tónlist í þættinum í. dag:

Ættin mín / Ragnar Bjarnason og Bjarni Arason (Bjarni Hafþór Helgason)

María Ísabel / Helena Eyjólfsdóttir og Hljómsveit Ingimars Eydal (J. Moreno, L. Moreno og Ásta Sigurðardóttir)

Litla skott / Hafdís Huld Þrastardóttir (Hafdís Huld og Alisdair Wright)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON

Ársskýrsla Stígamóta fyrir árið 2021 kom út í gær og þar kemur ýmislegt fram, t.d. hafa aldrei fleiri leitað í fyrsta skipti til Stígamóta og árið 2021. 28% brotaþola hafa orðið fyrir stafrænu kynferðisofbeldi. Mikill fjöldi ofbeldismanna er undir 18 ára aldri og yfir 10.000 brotaþolar hafa leitað til Stígamóta frá upphafi. Steinunn Gyðu- og Guðjónsdóttir, talskona Stígamóta, kom í þáttinn og sagði okkur betur frá því helsta sem kemur fram í skýrslunni.

Við litum við í Sjóminjasafninu út á Granda, en þar verður opnuð sýning á morgun sem safnið og Hlutverkasetur standa fyrir. Á meðan á kórónuveirufaraldrinum stóð var unnið hörðum höndum við að búa til allskyns furðudýr og listaverk úr afgangsplasti í Hlutverkasetri. Þessa fallegu gripi verður hægt að sjá á sýningunni Aðskotadýr og það er hún Anna Henriksdóttir listakona sem heldur utan um verkefnið og var að ljúka við að hengja upp furðuskepnurnar þegar okkur bar að garði. Anna sagði okkur frá sýningunni, einnig sagði hún frá radíóamatörisma sem hún leggur stund á og hefur sótt ráðstefnur víða um heim.

Við fengum svo póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni og í korti dagsins segir Magnús af ferðum sínum um Austur Þýskaland. Hann segir frá sjónvarpsturninum við Alexanderplatz, heimsókn í bönker í Berlín sem hefur verið breytt í safn um nazismann, Keisaraströndinni við Eystrasaltið og Werner von Braun.

Tónlist í þættinum í. dag:

Ljúfa vina / Ragnar Bjarnason og Sigrún Jónsdóttir (Ólafur Gaukur og Jón Sigurðsson-Indriði G Þorsteinsson)

Keeps on rainin / Billie Holiday

Glugginn / Flowers (Rúnar Gunnarsson, Þorsteinn Eggertsson)

Werner Von Braun / Tom Lehrer (Tom Lehrer)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Þegar Þóra Hrund Guðbrandsdóttir var í meistaranámi í stjórnun og stefnumótun, velti hún fyrir sér af hverju fleiri væru ekki að nota fræði og hin ýmsu verkfæri stjórnunar og fyrirtækjarekstrar fyrir árangursríkara heimilishald sem myndi skila öllu heimilisfólki meiri ánægju, árangri og einfaldara lífi. Af hverju eru fjölskyldur ekki að vinna meira með framtíðarsýn, stefnumótun, markmið og gildi? Fjölskyldan ehf. Hún er að vinna að þvi að skrifa bók um þetta. Þóra Hrund kom í þáttinn í dag.

Hélène Magnusson er frönsk að uppruna. Hún lauk meistaraprófi í lögum og starfaði um skeið sem lögmaður í París. Árið 1995 söðlaði hún um og flutti til Íslands þar sem hún hefur starfað sem fjallaleiðsögumaður meðfram því að læra textíl og fatahönnun við Listaháskóla Íslands þaðan sem hún útskrifaðist árið 2005. Hún er einna þekktust fyrir rannsóknir sínar á íslensku rósaleppaprjóni og gaf í því samhengi út nokkrar bækur um prjón eins og bókina Rósaleppaprjón í nýju ljósi sem nú er fáanleg á þremur tungumálum. Einnig heldur hún úti netritinu Prjónakerling. Hélène var gestur þáttarins í dag.

Svo fengum við Elínu Björk Jónasdóttur veðurfræðing í mannlegt veðurspjall í dag. Undanfarinn sólarhring hafa verið rykský á lofti hér á suðvesturhorninu, hvaðan koma þau? Eru þau hættuleg? Elín talaði einnig um vinda og vindmyndun í spjallinu.

Tónlist í þættinum í. dag:

Lítið og væmið / Valdimar (Valdimar Guðmundsson)

Bella símamær / Björk Guðmundsdóttir og Tríó Guðmundar Ingólfssonar (Marc Fontenoy og Guðmundur Guðmundsson)

Þín hvíta mynd / Kristjana Stefánsdóttir og Svavar Knútur (Sigfús Halldórsson og Tómas Guðmundsson)

Í stóru húsi / Hildur Vala Einarsdóttir (Halldór Gylfason)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON