Pokémon, Spirited Away, Final Fantasy - Japanse popcultuur spreekt tot de verbeelding en is al een tijdje razend populair. Aanvankelijk ging de opmars gepaard met angst over te weinig inhoud en te veel geweld, inmiddels heeft het cultstatus. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over manga en anima. Dat doen we met Rik Spanjers, docent bij het Departement Mediastudies van de UvA.

Manga ontstaat als reactie op Amerikaanse popcultuur, de kenmerkende grote ogen zijn gejat van Disney en Betty Boob. De grote doorbraak kwam in de jaren 90, maar er bestond in Nederland al langer een underground fancultuur. Mensen zoeken ook naar niche-achtige genres omdat ze iets zoeken dat Amerikaanse cultuur niet biedt. We bespreken waarom we zo'n behoefte hebben om Japanse popcultuur tot Anders te maken. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 61: K-pop;

Afl 80: Kopieercultuur;

Afl 71: Klasse en consumptie;

Afl 95: Kindertelevisie;

Afl 139: Oost/west-denken.

Massavoorlichting over eten ontstaat pas na de crisis van de jaren 30. Al in de jaren 50 klinkt de roep om meer preventieve gezondheidszorg om ziektes gerelateerd aan dikte te voorkomen. Toch is het een moeilijke gewaarwording voor het Voorlichtingsbureau voor de Voeding dat voorlichting niet voldoende is om gedragsverandering te bewerkstelligen. Interessant daarbij is dat esthetische en gezondheidsargumenten direct door elkaar lopen. We bespreken uitgebreid de vreemde case Leontien van Morsel, feministische tegengeluiden en de manier waarop je dit allemaal kunt onderzoeken. 

Link bij deze uitzending: 

De website van Jon Verriet: https://www.voedselgeschiedenis.nl/

Verwante afleveringen in het archief: 

Afl 16: De populariteit van eetmedia;

Afl 71: Klasse en consumptie;

Afl 72: Verantwoord eten.

Een kenniseconomie vraagt snelle uitwisseling van inzichten en de overheid bevordert daarom public engagement van wetenschappers, soms ook wel gelabeld als valorisatie. De bestaande academische waarderingscultuur is daar echter niet op ingesteld: wetenschappers krijgen uren voor onderwijs en onderzoek, de rest is vrije tijd. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over publieke betrokkenheid en de universiteit. Dat doen we met Mirko Schaefer, Universitair hoofddocent Informatie- en computerwetenschappen van de Universiteit Utrecht, en mede-oprichter van de Utrecht Data School.

Publieke betrokkenheid gaat niet alleen om het algemene publiek, maar ook met partijen daarbuiten. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van ondernemende wetenschap, waarbij het niet zozeer draait om het verzilveren van kennis maar om achterhalen wat er speelt in een bepaalde sector. Een nieuwe waarderingscultuur vergt verandering van universiteiten, van onderzoekers maar ook van de universiteiten zelf. Zij komen er nu achter dat zij ook moeten ondersteunen, bijvoorbeeld door juridische en bedrijfseconomische ondersteuning te bieden. Bovendien ligt de nadruk nu op het waarderen van individuele onderzoekers, in plaats van samenwerkingsverbanden. We discussiëren over de vraag of wetenschappers een potje voor outreach zouden moeten krijgen. Hoe wenselijk is een nieuw systeem van erkenning dat meer ruimte biedt aan publieke betrokkenheid. 

 Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 1: De deskundige;

Afl 31: Wetenschapsjournalistiek;

Afl 60: Popularisering van wetenschap;

Afl 136: Weerstand tegen waarheid met Bas Haring.

Luister als je Mirko leuk vindt ook 134: Data, digitalisering en dataficatie.

Mensen besteden tijd aan media en verschillende partijen willen graag zo precies mogelijk weten hoeveel tijd dat is. Het meten daarvan is een lastige kwestie: bereik en impact zijn niet hetzelfde, en vaak gebruiken we media zonder het door te hebben - denk aan muziek die op de achtergrond aanstaat. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over tijdsbestedingsonderzoek. Dat doen met Sjoerd Pennekamp, directeur van Stichting Kijkonderzoek. 

Voor wie meten we dit en hoe gebeurt dat? Uiteraard hebben we het over de befaamde kastjes waarmee de kijkcijfers bepaald worden. We bespreken historische methoden en nieuwe digitale technieken. Welke veranderingen in het medialandschap zijn relevant? Kunnen we ooit echt met precisie vaststellen hoeveel tijd mensen met welke media doorbrengen?  

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 50: Filterbubbels;

Afl 75: Het einde van televisie;

Afl 86: Lezersonderzoek;

Afl 134: Data, digitalisering en dataficatie;

Afl 141: Statistiekgeletterdheid. 

We nemen een korte meivakantiebreak en zijn half mei weer terug.

De mens was eeuwenlang de maat der dingen, maar dat idee ligt onder vuur. Vanuit gender- en postkoloniale studies, maar ook dankzij klimaatverandering. We maken ons eigen voortbestaan op aarde moeilijk en dat vereist veranderingen in ons denken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het einde van de mens. Dat doen we met Rick Dolphijn, Universitair Hoofddocent Geesteswetenschappen aan de Universiteit Utrecht. 

We leven nu in het Antropoceen, het tijdperk waarin de mens de dominante factor in geologische veranderingen is zoals meteorieten tektoniek dat eerder waren. Dit is een geesteswetenschappelijke kwestie omdat het gaat over de verbeelding van de mens. Het posthumanisme is een filosofische stroming die de mens als constructie ziet en die het humanisme wil herschrijven. We bespreken wat dit betekent en wat de consequentie is van het loslaten van de mens als maat. 

Links bij deze uitzending:

Boek Amitav Ghosh The Great Derangement: Climate Change and the Unthinkable; https://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/G/bo22265507.html

Boek Rick Dolphijn The Philosophy of Matter: A Meditation. https://www.bloomsbury.com/uk/philosophy-of-matter-9781350211919/

Verwante afleveringen uit het archief:

Afl 52: Het heelal en de media;

Afl 101: Vlucht van de aarde;

Afl 154: Gedragsverandering.

Sex sells, zeker in de media. Vaak zijn dat quasi-informatieve stukken over handigheidjes in bed, maar er wordt ook veel aandacht besteed aan daadwerkelijk onderzoek. Het publiek wil weten hoe vaak we het doen, is geïnteresseerd in veranderingen zoals tijdens corona. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over seksonderzoek in de media. Dat doen we met Yuri Ohlrichs, seksuoloog NVVS en senior medewerker Programma Seksuele Vorming bij Rutgers. 

Wat voor onderzoek doet Rutgers en hoe zien we dat terug in de media? (Spoiler: best goed.) We hebben het over het competitie-element in weten hoe anderen seks hebben. Welke onderwerpen missen er en welke seksmythen zijn nog steeds in omloop? Welke ruimte is er in de media voor onderzoek naar seks? 

Links bij deze aflevering: 

Handleiding Rutgers Zo praat je met jongens over seks https://shop.rutgers.nl/nl/webwinkel/seksuele-vorming/zo-praat-je-met-jongens-over-seks/15318&page=

Overzicht onderzoek Rutgers https://rutgers.nl/over-rutgers/onderzoek/

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 93: Seksvoorlichting;

Afl 44 Datecultuur;

Afl 67: Seksrobots,

Afl 76: De verbeelding van het vrouwelijk orgasme

Afl 87: Het taboe op ontrouw

Afl 128: Eindelijk weten wat seks is.

Kranten brengen niet alleen feiten rond en achtergronden bij het nieuws, maar ook perspectieven op wat er gaande is in de wereld in de vorm van columns en essays. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het belang van duiding. Dat doen we met Bas Heijne, schrijver en essayist, en ontvanger van de P.C. Hooft-prijs 2017. 

We vragen hem uiteraard waarom hij gestopt is met zijn bekende columns in NRC Handelsblad, maar het gesprek gaat vooral over de zin van richting geven. Moet je ook oplossingen bieden? Brengt het ontleden van de werkelijkheid troost? En voor wie dan, de schrijver of de lezer? Essayistiek is voor Heijne vanuit ervaring observeren. We hebben het over de personaliseringstrend in de journalistiek en de rol van expertise. Wat is nu precies het belang van duiding? 

Verwante afleveringen uit het archief:

Afl 41: Subjectieve journalistiek;

Afl 55: Wijsheid;

Afl 126: Dissonante stemmen.

Hoe ver je ook terug gaat in de geschiedenis, de macht wil altijd het gedrag van ondergeschikten controleren. Individueel handelen kan immers nadelig zijn voor het collectief. Ook individuen zelf willen het graag goed doen, maar weten hoe dat moet en het ook daadwerkelijk doen zijn volgende stappen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over gedragsverandering met Reint-Jan Renes, Lector Psychologie voor een Duurzame Stad aan de Hogeschool van Amsterdam. 

Nudging is een bekende term uit deze hoek, maar het instrumentarium van de gedragsveranderaar is divers. Het gaat naast communicatie en voorzieningen ook om regelgeving en financiële prikkels. Met motivatie alleen kom je er niet, er zijn allerlei psychologische uitdagingen zoals moral licensing. Ons gesprek gaat vooral over gedragsverandering tijdens de coronacrisis en gedragsverandering om klimaatverandering te vertragen, maar we hebben het ook over kwesties rond paternalisme en ethiek. Waarom is gedragsverandering eigenlijk een communicatiekwestie? 

Verwante afleveringen uit het archief:

Afl 32: Bewustwordingscampagnes

Afl 89: Natuur en media

Afl 136: Weerstand tegen waarheid

Afl 142: Ecomodernisme

De geesteswetenschappen hebben een imagoprobleem. De afgelopen jaren verschenen er allerlei berichten over de vermeende dood van de humananoria, gevolgd door allerlei verdedigingen van het nut van alfa én kritiek op die nutsbenadering van wetenschap. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de aard van de geesteswetenschap. Dat doen we met Rens Bod, hoogleraar Computational and Digital Humanities aan de Universiteit van Amsterdam. 

Wat maakt geesteswetenschap tot een aparte tak van wetenschap? Het talige onderscheid tussen science en studies is uniek voor het Engels. In andere talen bestaat het niet: scientia = kennis = wetenschap. Definiëren is altijd lastig vanwege overlap met andere disciplines en aandachtsgebieden, maar er is toch duidelijk een aantal methoden te ontwaren die eigen zijn aan de geesteswetenschap. Daarnaast zijn verschillende scholen die zo uiteenlopen dat ze nauwelijks meer met elkaar kunnen/willen praten. De representatie van de geesteswetenschap in de media ligt gevoelig. Er is weinig aandacht voor, omdat er nauwelijks doorbraken zijn en er is een ander, gebrekkig begrip van dit soort onderzoek als de Ander. Welk verhaal zou er verteld moeten worden over de geesteswetenschap? 

Links bij deze aflevering:

Het Klokhuis der Geesteswetenschappen;

De boeken van Rens Bod. 

Verwante afleveringen uit het archief:

Afl 21: Hoge aantallen media- en communicatiestudenten; 

Afl 60: Popularisering van wetenschap;

Afl 78: Universiteitsmedia met Mirjam Prenger.

Samen met de politie heeft defensie het monopolie op geweld. Dat maakt het bij uitstek een tak om goed te controleren. Toch is er vanuit de journalistiek weinig aandacht voor ons leger, tenzij er incidenten naar buiten komen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over defensie in de media. Dat doen we met Dieuwertje Kuijpers, politicoloog en journalist.

Defensie maakt het de pers moeilijk, maar vanuit de pers is de belangstelling ook gering. Hoe hangt dit samen met een pacifistische bias van journalisten, beperkte journalistieke budgetten en het gevaar van oorlogsmissies? Zelf maakt defensie veel branded content, die ook nog eens vaak niet als zodanig herkenbaar is. We bespreken of omroepen zich hiervoor wel moeten lenen en praten over de mismatch tussen het PR-apparaat van defensie en kritische journalistiek. Voldoet de Nederlandse pers aan haar waakhondfunctie als het op defensie aankomt?

Verwante afleveringen uit het archief:

Afl 19: Oorlogspropaganda

Afl 63: Verbeelding van koloniaal verleden

Afl 96: Terroristenmedia