Eigenlijk kan het natuurlijk niet: praten over de opvolging van een paus als hij nog gewoon in leven is. Maar Andrea en Wilfred doen het stiekem toch. Want nu paus Franciscus er niet jonger op wordt, is het speculeren de laatste maanden toch voorzichtig begonnen. Wie wordt de nieuwe paus als Franciscus aftreedt of overlijdt? De afgelopen jaren voer de kerk een vrij progressieve koers, maar daar was lang niet iedereen blij mee. En wie kiest de nieuwe paus? Is dat het werk van de Heilige Geest, zoals de Kerk al eeuwen leert? Of is hier toch ook sprake van ordinaire vriendjespolitiek, lobbygroepen en geestdriftig overleg in achterkamertjes? En welke namen circuleren er al in de wandelgangen van mogelijke opvolgers, de zogenaamde ‘papabili’? Dat hoor je allemaal in deze laatste aflevering van de Pauscast: ‘Wie wordt de nieuwe paus?”

Het pausschap is zachtgezegd een risicovol ambt. Er zijn altijd wel mensen die je over een balustrade willen trekken of je in een vlaag van verstandsverbijstering tegen de grond willen werken. Om nog maar te zwijgen van de eeuwenlange traditie van moordaanslagen, verbanningen en vergiftiging. En niet alleen van lang gelden: de aanslag op paus Johannes Paulus II in 1981 staat menigeen nog helder op het netvlies. En ook vandaag de dag zijn er allerhande groeperingen of individuen die paus Franciscus graag van de aardbodem zouden zien verdwijnen. Hoe wordt de paus beveiligd? Als toerist vallen de Zwitserse gardisten met hun hellebaarden meteen op, maar zijn die opgewassen tegen een werkelijke bedreiging? Heeft het Vaticaan een eigen veiligheidsdienst en zo ja: wat doen ze? Daarover praten Andrea en Wilfred in deze nieuwe pauscast: “de risico’s van het vak”.

Als katholiek sta je er gelukkig nooit alleen voor. Er is altijd wel een heilige die je een handje wil helpen. Ben je iets kwijt, dan roep je de heilige Antonius aan, heb je hoofdpijn? Richt je dan tot de heilige Aldegondis, en ben je helemaal ten einde raad dan is er altijd nog de Heilige Rita voor hopeloze zaken. “Roomse poppenkast”, volgens sommige protestanten. “Heilige ernst”, volgens veel katholieken. Inmiddels zijn er meer dan tienduizend katholieke heiligen, en die lijst groeit nog steeds. Sterker: de meeste heiligverklaringen dateren van de laatste decennia. Onder paus Johannes Paulus II stond het Vaticaan zelfs bekend als de Heiligenfabriek. Maar wat is dat eigenlijk: heilig-zijn? Moet je een heilig boontje zijn om heilig te worden? En gaat het alleen om vroomheid of heeft het ook met politiek te maken? En tellen we als Nederland eigenlijk een beetje mee als het gaat om het aantal heiligen? Dat hoor je allemaal in deze nieuwe aflevering van de Pauscast: ‘hoe word je heilig?”

Ze beslaan meer dan de helft van de wereldbevolking, maar de omgang van het Vaticaan met het vrouwelijke geslacht is van tijd tot tijd erg moeizaam. De katholieke kerk lijkt vooral een mannenwereld waar vrouwen alleen maar een dienende, anonieme rol hebben: priesters, bisschoppen, kardinalen en zelfs pausen worden verzorgd door nonnen van wie we amper de voornamen kennen. Maar wereldwijd zijn er beduidend meer vrouwelijke religieuzen dan mannelijke priesters. Zij vormen de drijvende kracht van de Kerk, en Franciscus is de eerste paus die hier oog voor heeft en de rol van vrouwen belangrijker wil maken. Maar waar komt de toch wat eenzijdige kijk van de katholieke kerk op vrouwen toch vandaan? Zijn er voorbeelden van machtige vrouwen in het Vaticaan? En gaan we de dag nog meemaken dat we een vrouw tot priester wordt gewijd? Dat vertellen Wilfred Kemp en Andrea Vreede je in deze aflevering van de Pauscast: “Het Vaticaan en de vrouw”.

En de Bijbel was er nog zo eenduidig over: “Gaat heen en vermenigvuldigt u”. Simpel toch? Gewoon kinderen krijgen en klaar is kees! Hoe kan het dan dat seksualiteit binnen de kerk vooral de laatste decennia zo’n heet hangijzer is? Laat binnen de muren van het Vaticaan de termen “condooms”, “celibaat” en “homoseksualiteit” vallen en men begint spontaan te hyperventileren. En paus Franciscus doet af en toe wel een pastorale handreiking, maar de kerk blijft voor homo’s of gescheidenen af en toe een ongastvrije plek. Zit er verandering aan te komen? Hoe kan het dat het merendeel van de priesters binnen het Vaticaan homofiel is, waar de Franse socioloog Frederic Martel het boek Sodoma over schreef? En ligt in de verkrampte houding van de kerk met seksualiteit een oorzaak voor het seksueel misbruik? We spreken hierover ook met ND-religiejournalist Hendro Munsterman, die weet hoe het komt dat de kerk zo eigenaardig met seksualiteit en intimiteit omgaat.

De paus is een ware kerkvorst, de kardinalen heten de “Prinsen van de Kerk”, ze wonen in paleizen versierd met marmer en goud, ze dragen hermelijnen mantels en hebben vergulde borstkruizen die ingelegd zijn met kostbare edelstenen. Kortom: het is rijkdom en luxe wat de klok slaat. Tenminste, dat is het beeld dat veel mensen hebben van de paus en de topfunctionarissen van het Vaticaan: vrome mannen die baden in weelde. Maar klopt dat beeld wel, dat de katholieke kerk én het Vaticaan zouden bulken van het geld? En hoe zit het met de schandalen rond de kerkelijke financiën, de foute investeringen, bankrekeningen van maffiosi én de dubieuze zelfmoord van een hoge Vaticaanse bankdirecteur onder een Londense brug? Er zijn verhalen te over. En wat doet paus Franciscus in dit alles om de boel te hervormen?

Als er een nieuwe paus gekozen wordt, communiceert het Vaticaan dat met witte rook. Maar ook het Vaticaan gaat met zijn tijd mee. Johannes Paulus de Tweede was de eerste paus die de wereld bereisde en hele stadions vulde met enthousiaste mensen. Ook de huidige paus Franciscus beseft de kracht van goede beeldvorming: niet voor niets heeft hij de hele communicatie-afdeling van het Vaticaan laten reorganiseren. Franciscus zit op Twitter en Instagram: marketeers beheren zorgvuldig zijn online imago. Maar Franciscus staat ook bekend om een paus met spontane acties en uitspraken: valt dat te rijmen met de strakke regie van zijn adviseurs? Hoe communiceerde het Vaticaan eigenlijk in het coronatijdperk of, nog precairder, rond het wereldwijde misbruikschandaal? En herinneren we ons nog dat Wilfred een paar jaar geleden de Nederlandse bloemengroet tijdens Pasen op het nippertje heeft gered?

De laatste keer dat een paus ons land bezocht (in 1985) bezorgt veel betrokkenen nog slapelozen nachten: weinig tot geen belangstelling langs de straten, veel kritiek op de paus zelf én de satirische rubriek “Popie Jopie” wekenlang op de vaderlandse televisie. En Nederlanders staan bekend om hun maling aan welk gezag dan ook, dus heeft de kerk aan ons land geen kwade? Aan de andere kant: Nederland verzorgt al jarenlang tot ieders genoegen de bloemenzee op het Sint Pietersplein met Pasen én leverde jarenlang veel priesters en missionarissen. Wilfred en Andrea spreken met de Nederlandse ambassadeur bij het Vaticaan én hebben het ook over de eerste én laatste keer dat een Nederlander paus werd: Adrianus de Zesde in 1522. Een doorslaand succes was dat allerminst.

Als paus had je altijd één zekerheid: je voorganger kon je niet meer voor de voeten lopen. Pas na het overlijden van een paus, werd een nieuwe gekozen: het was een post voor het leven, een roeping die je moest volhouden tot de dood. Maar aan die schijnbare zekerheid maakte paus Benedictus de Zestiende acht jaar geleden een ruw einde: als eerste paus in bijna zeshonderd jaar trad hij af. En nu woont hij nog steeds als emeritus-paus in een verbouwd klooster in de tuinen van het Vaticaan. Hoe vult de oud-paus zijn dagen? En wat betekent het voor paus Franciscus dat zijn voorganger er nog steeds is? Andrea en Wilfred vertellen hoe het nieuw van het aftreden insloeg als een bom. En vragen zich af of het wel werkt: twee mannen in het wit in het Vaticaan.

De weg naar het pausschap is lang en ingewikkeld. In alle gevallen heeft de paus er al ‘n heel mensenleven op zitten: een jarenlang traject van priester tot aartsbisschop en kardinaal. Zo ook de huidige paus, Franciscus, die overigens ook nog een verleden heeft als laborant én uitsmijter bij een nachtclub. Deze Jorge Mario Bergoglio komt uit oorspronkelijk uit Argentinië. Maar wie was hij daar, en hoe kijken de Argentijnen nu naar hem? Wilfred praat daarover met Nina Jurna, Latijns-Amerika correspondent voor de NOS. Andrea en Wilfred praten over Bergoglio’s ervaringen tijdens de militaire dictatuur en over hoe zijn Argentijnse roots doorwerken in de invulling van zijn pausschap.