3. nóvember 2023

Antony Blinken, utanríkmisráðherra Bandaríkjanna, lagði að ráðamönnum Í Ísrael að fylgja alþjóðlegum mannúðarlögum í stríði þeirra við Hamas hryðjuverkasamtökin og heimila neyðaraðstoð til íbúa Gazasvæðisins. Ásgeir Tómasson sagði frá.

Fjallað var um áhrif þeirrar miklu hlýnunar sem orðin er á norðurslóðum á íslenskan jarðveg. Ævar Örn Jósepsson ræddi við Bjarna Diðrik Sigurðsson skógvistfræðing og prófessor við Landbúnaðarháskóla Íslands.

Þjóðtrú er enn rík í sumum Íslendingum; sérstaklega konum, eldra fólki og íbúum á landsbyggðinni, en efasemdir hafa samt aukist verulega hin síðari ár, og raunar margfaldast í sumum tilfellum. Brynjólfur Þór Guðmundsson ræddi þetta málefni við Terry Gunnell þjóðfræðing.

Umsjónarmaður: Ásgeir Tómasson. Tæknimaður: Mark Eldred

2. nóvember 2023

Skotárás var gerð í Úlfarsárdal í Reykjavík og maður skotinn en útkrifaður af sjúkrahúsi síðdegis, nokkrum skotum var hleypt af og eitt fór í íbúð fólks sem tengdist málinu ekkert. Lögregla talar um átök milli hópa en hefur lítið látið uppi frekar. Viðbúnaður lögreglu var aukinn á meðan leit var gerð að árásarmanni. Margrét Valdimarsdóttir afbrotafræðingur segir skiljanlegt að slíkar frettir veki fólki óhug. Auka þurfi sýnileika lögreglu en líka ná til ungra karla sem fóti sig illa í samfélaginu.

Vitað er um fimm dauðsföll af völdum óveðurslægðarinnar Cierán sem hefur farið yfir Bretlandseyjar og hluta af meginlandi Evrópu síðastliðinn sólarhring. Vindhraðinn hefur farið yfir fimmtíu metra á sekúndu. Á aðra milljón heimila eru án rafmagns.

Hæstiréttur Noregs komst í vikunni að þeirri niðurstöðu að innleiðing þriðja orkupakkans í lög þar í landi hefði vissulega haft í för með sér framsal á valdi, en að tilfærslan væri takmörkuð. Árni Páll Árnason, varaforseti ESA, eftirlitsstofnunar EFTA telur að staða Íslands og Noregs sé ekki sambærileg þegar kemur að 3. orkupakkanum því ákvæði um sameiginlega raforkumarkað eigi ekki við hér; Ísland er ekki tengt evrópsku orkusvæði.

Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir. Tæknimaður: Mark Eldred.

1. nóvember 2023

Tímamót urðu í dag í stríðinu fyrir botni Miðjarðarhafs þegar Rafah landamærastöðin milli Egyptalands og Gaza var opnuð um tíma. Yfir eitt hundrað létu lífið þegar Ísraelsher gerði árás á Jabalia flóttamannabúðirnar í gær. Önnur árás var gerð í dag.

Þegar skrifað var undir samninga í fyrra var mikið rætt um óvissu í efnahagsmálum, verðbólga og vextir voru á uppleið; samið til skamms tíma svo hægt væri að koma aftur að samningaborði þegar um hægðist. Fulltrúar Samtaka atvinnulífsins og Alþýðusambands Íslands segja stefnt að langtímasamningi en staðan í húsnæðismálum sé verri og efnahagsástandið ekki betra en í desember.

Unnið er að því að fá sundlaugamenningu Íslendinga viðurkennda hjá UNESCO. Sögum sundunnenda hefur verið safnað þar sem þeir lýsa upplifun sinni af sundi. Sundhefðin er bæði mjög almenn en líka einstaklingsbundin.

Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir. Tæknimaður: Mark Eldred.

Jarðskjálftahrina norðan við Grindavík í dag er merki um kvikuhlaup. Engin merki eru um gosóróa. Kristín Jónsdóttir jarðeðlisfræðingur segir allt benda til þess að virknin sé á 3-4 km dýpi. HS orka fer yfir viðbragðsáætlanir og Fannar Jónasson bæjarstjóri segir að íbúafundur verður haldinn í Grindavík á fimmtudag klukkan 17:30.

Gaza er orðinn grafreitur þúsunda barna og hætta er á að fleiri börn látist úr ofþornun. Þetta segir talsmaður Unicef í yfirlýsingu í dag.

Öryggismál og stríðsátök í heiminum eru mál málanna á þingi Norðurlandráðs í Noregi. Það segir sína sögu að dynurinn frá mótmælendum sem styðja Palestínu fyrir utan þinghúsið yfirgnæfði næstum því málflutning innan dyra.

Til stendur að fá þyngdarmörk sjúkraflugs hækkuð um 10-20 kg. Ekki er hægt að flytja sjúklinga þyngri en 135 kg með sjúkraflugi.

100 tonn af graskerjum hafa verið flutt til landsins - til að hrella saklausa borgara, börnum til skemmtunar.

Lögregla í Bangladess barðist í dag við starfsfólk í fataverksmiðjum sem lagði niður störf og krafðist þess að fá mannsæmandi laun fyrir vinnu sína. Fólkið saumar meðal annars föt fyrir stórfyrirtækin H&M og Gap.

Umsjónarmaður Spegilsins var Ragnhildur Thorlacius. Tæknimaður var Kári Guðmundsson.

Síðasta sólarhring hefur Ísraelsher gert árásir á 600 skotmörk á Gaza. Forsætisráðherra Ísraels sagði í dag að árangur væri að nást gegn Hamas.

Forsætisráðherra Íslands vissi ekki að Ísland myndi sitja hjá við atkvæðagreiðslu um tillögu um vopnahlé á Gaza fyrr en eftir að fundur um hana hófst. Tölvupóstur þess efnis var sendur starfsmanni forsætisráðuneytisins ellefu mínútum áður en fundurinn hófst. Stjórnarandstaðan vill að boðað verði til þingfundar hið fyrsta.

Enn rís land á Reykjanesskaga norðvestan við Þorbjörn hjá Svartsengi og skjálftavirkni er viðvarandi. Nýjar gasmælingar sýna engar breytingar og samkvæmt fyrstu drögum að úrvinnslu á glænýjum myndum virðist vera að draga úr landrisi.

Kínverska byggingafyrirtækið Evergrande fær fimm vikna frest til að semja við lánardrottna um rúmlega 45 þúsund milljarða króna skuldir. Ella blasir gjaldþrot við.

Birna Stefánsdóttir hlýtur Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar í ár.

Hvernig er hægt að verja hina mikilvægu innviði við Svartsengi fari að gjósa þar? Hvað tekur langan tíma að reisa varnargarða fyrir Grindavík og jarðvarmavirkjun HS orku í Svartsengi? Hvernig er hægt að verja vatnsból og lagnir? Rætt er við Ara Guðmundsson verkfræðing sem fer fyrir vinnu á vegum almannavarna um varnir innviða á Reykjanesskaga.

Hvort er hin fyrirsjáanlega mikla hlýnun og gjörbreyttu aðstæður hér góðar fréttir eða slæmar fyrir íslenskan landbúnað og ræktun almennt? Bjarni Diðrik Sigurðsson, skógvistfræðingur er spurður út í áhrif loftslagsbreytinga.

Dómari í Hong Kong gaf í dag stjórnendum kínverska fasteignafélagsins Evergrande fimm vikna frest til að leggja fram áætlun um með hvaða hætti þeir ætluðu að greiða skuldir sínar. Ella yrði það tekið til gjaldþrotaskipta. Evergrande er skuldugasta fasteignafyrirtæki í heiminum. Gjalþrotið gæti haft alvarleg áhrif á þjóðarhag í Kína.

Ragnhildur Thorlacius hafði umsjón með Speglinum. Magnús Þorsteinn Magnússon var tæknimaður. Margrét Júlía Ingimarsdóttir stjórnaði fréttaútsendingu.

27. október 2023

Landsvirkjun stefnir enn að því að byggja Hvammsvirkjun þótt framkvæmdaleyfi fyrir henni hafi verið ógilt, segir Hörður Arnarson, forstjóri fyrirtækisins.

Guðrún Hafsteinsdóttir dómsmálaráðherra hefur boðað til sín alla hlutaðeigandi til að fara yfir verklag vegna lögregluaðgerðar í Grafarvogi í fyrrakvöld í tengslum við forsjármál.

Nánast allt netsamband hefur verið rofið á Gazasvæðinu.

Af þrjátíu og sjö dómum sem kveðnir voru upp í Héraðsdómi Norðurlands vestra í fyrra, voru aðeins fimm birtir opinberlega. Birgir Guðmundsson, prófessor í fjölmiðlafræði, segir gagnsæi skorta í störfum dómstólanna. Kristín Haraldsdóttir, framkvæmdastjóri dómstólasýslunnar, segir almennu regluna þá að dómar séu birtir á vefnum.

Danska stjórnin hefur gert breytingar á frumvarpi um bann við að brenna Kóraninn og önnur helgirit. Þjóðaröryggi er í húfi að hennar sögn.

Heimsbikarkeppnin á skíðum hefst á ný um helgina. Snjóleysi vegna hækkandi hitastigs gerir það að verkum að sífellt flóknara verður að hefja skíðavertíðina svona snemma þótt gífurlegir efnahagshagsmunir séu í húfi.

Dómari á Ítalíu hefur gert tveimur bræðrum á fimmtugsaldri að flytja að heiman. Móðir þeirra á áttræðisaldri var búin að fá nóg af þeim.

Flugfreyjufélag Íslands segir fullyrðingar forstjóra PLAY í Silfrinu á mánudaginn hafa verið rangar. Hann hafi gefið í skyn að félagið væri gult stéttarfélag; sem gengur frekar erinda atvinnurekenda heldur en starfsmanna. Heyrðist í Birgi Jónssyni, forstjóra Playt, og Berglindi Kristófersdóttur, formann Flugfreyjufélagsins.

Heimsbikarkeppnin á skíðum hefst á ný um helgina. En snjóleysi vegna hækkandi hitastigs gerir það að verkum að sífellt flóknara verður að hefja skíðavertíðina svona snemma þótt gífurlegir efnahagshagsmunir séu í húfi.

Umsjón: Ásgeir Tómasson. Tæknimaður: Magnús Þorsteinn Magnússon

26. október 2023.

Kvikuinnskot gæti verið að myndast undir Fagradalsfjalli og mikil jarðskjálftavirkni er þar enn.

Formaður Neytendasamtakanna gagnrýnir harðlega að ekki liggi fyrir hvað taki við, þegar ívilnanir vegna kaupa á rafbílum falla niður um áramót. Á meðan taki fólk dýr bílalán á hærri vöxtum en dráttarvextir voru fyrir fáum misserum

Viðskiptabankarnir þrír högnuðust um samtals 60 milljarða króna á fyrstu níu mánuðum ársins.

Ófremdarástand ríkir í borginni Acapulco í Mexíkó þar sem fellibylurinn Otis grandaði minnst 27 manns.

Rússar gagnrýna fyrirhugaðar viðræður um frið í Úkraínu á Möltu um helgina, sem þeim hefur ekki verið boðið að taka þátt í.

-------

Bændur þurfa að greiða 8,6 milljarða króna með framleiðslu sinni síðustu tvö ár og nær sextán milljarða króna hækkun á rekstrarkostnaði síðustu tveggja ára hefur þegar verið velt út í verðlagið. Samt vantar tólf milljarða til að bændur geti greitt sér lögbundin lágmarkslaun. Ungir bændir segja neyðarástand í greininni og nýliðun ógnað ef ekki verður gripið til tafarlausra aðgerða.

Forstjóri Brims segir fyrirtækið þegar hafa gert mikið til að minnka sótspor útgerðarinnar, og hafa byrjað á því fyrir margt löngu, einfaldlega af hagkvæmnisástæðum. Hann segist ekki hafa orðið var við mikil áhrif loftslagsbreytinga á starfsumhverfi Brims og hreinlega ekki vita hvort það muni breytast í náinni framtíð.

25. október 2023

Um 1.400 jarðskjálftar hafa mælst í jarðskjálftahrinu sem hófst norðan við Grindavík í nótt. Ekki er að sjá merki um gosóróa en um margt minnir hrinan á aðdraganda fyrri gosa. Bæjarstjóri í Grindavík segir að bæjarbúar hafi fundið vel fyrir skjálfta upp á 4,5 í morgun en séu öllu vanir.

Bændasamtök Íslands telja neyðarástand ríkja í íslenskum landbúnaði, afkomubrestur sé í flestum greinum og bændur geti ekki greitt sér lágmarkslaun. Stýrivaxtahækkanir ofan í aðrar hækkanir hafi aukið fjármagnskostnað svo mikið að á tveimur árum greiði þeir 8,6 milljarða með framleiðslunni úr eigin vasa.

Formaður Starfsgreinsambandsins segir að ef semja á til langs tíma verði að vinna bug á verðbólgu og vöxtum; það geri verkalýðshreyfingin ekki ein.

Sameinuðu þjóðirnar gætu þurft að gera hlé á mannúðaraðstoð sinni á Gaza-svæðinu í kvöld, vegna skorts á eldsneyti og rafmagnsleysis sem því fylgir. Læknir á Gaza segir spítala sinn verða að fjöldagröf án rafmagns.

Opnað hefur verið fyrir umferð um brú yfir Þorskafjörð.

Repúblikaninn Mike Johnson var síðdegis kosinn forseti fulltrúadeildar bandaríska þingsins.

-------------

Fjárlaganefnd Alþingis þarf að tala afstöðu til krafna um ríflega hundrað milljarða króna útgjaldaaukningu á fjárlögum. Það er erfitt verk því fari útgjaldaaukningin úr böndunum er viðbúið að Seðlabankinn svari með vaxtahækkun.

Eitt ár er frá því að Rishi Sunak tók við embætti forsætisráðherra Bretlands. Helmingur landsmanna telur að hann hafi staðið sig illa í starfi. Einungis ellefu prósent eru ánægð með hann.

Í fyrra fæddust um 4.400 börn á Íslandi og hefur frjósemi í landinu aldrei verið minni. Lengi vel var frjósemi hér meiri en annars staðar á Norðurlöndum en dregið hefur saman segir Ólöf Garðarsdóttir, sagnfræðingur og forseti hugvísindasviðs Háskóla Íslands.

Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir. Tæknimaður: Magnús Þorsteinn Magnússon. Stjórn útsendingar: Margrét Júlía Ingimarsdóttir

24. október 2023

Samstöðufundir vegna kvennaverkfallsins voru á dagskrá um allt land í dag. Fjölmennasti viðburðurinn var á Arnarhóli í Reykjavík, þar sem lögregla áætlar að á milli sjötíu til hundrað þúsund karlar, konur og kvár hafi komið saman. Heyrðist í Freyju Steingrímsdóttur, Ingu Straumland, Sigfríði Þorsteinsdóttur, Rögnu S. Óskarsdóttur, Örnu Sif Bjarnadóttur, Guðbjörgu Pálsdóttur, Sylwiu Zajkowsku, Gerði Steinþórsdóttur og Birni Kristjánssyni.

Þingfundur var stuttur á Alþingi í dag vegna kvennaverkfallsins. Þar heyrðist í Ásmundi Friðrikssyni, varaforseta þingsins, og Guðmundi Andra Thorssyni alþingismanni.

Starfsmenn Sameinuðu þjóðanna verða að hætta að sinna hjálparstarfi á Gaza frá og með morgundeginum vegna eldsneytisskorts.

Volodomír Zelenský Úkraínuforseti hheitir því að halda áfram hernaðaraðgerðum gegn hernámsliði Rússa á Krímskaga. Yfirráð Rússa á svæðinu væru tálsýn.

Stjórn sænska seðlabankans tilkynnti í dag að bankinn þurfi fjárveitingu upp á nær 80 milljarða sænskra króna, jafnvirði um 1.000 milljarða íslenskra króna, til að ná þeirri eiginfjárstöðu sem lög um bankann kveða á um. Ástæðurnar eru mikið tap bankans.

Möguleikar á stjórnrmyndun á Spáni hafa aukist.

New York er eitt þeirra ríkja Bandaríkjanna sem náð hefur hvað mestum árangri í baráttunni gegn launamisrétti, bæði milli kynja og eftir uppruna.

Samstarf Íslands við Evrópusambandið um rannsóknir, nýsköpun, mennta og menningarstarf hefur um árabil skilað meira hingað en sem nemur framlagi íslenskra stjórnvalda, segir Ágúst Hjörtur Ingþórsson, forstöðumaður Rannís.

Umsjón: Ásgeir Tómasson. Tæknimaður: Mark Eldred.

23. október 2023

Fjármálaráðuneytið vanmat breytingar sem fylgdu heildarsamningi við Microsoft fyrir fimm árum, og væntingar um hátt í sex milljarða króna árlegan sparnað gengu ekki eftir. Þetta er meðal niðurstaðna í úttekt Ríkisendurskoðunar.

Héraðsdómur verður að dómi Landsréttar að taka hryðjuverkamálið til efnislegrar umfjöllunar þó að ákæru hafi verið vísað frá í tvígang.

Gengi bréfa í Marel hækkaði mjög þegar spurðist út að erlendir fjárfestar vildu taka það yfir.

Von er á miklum fjölda í miðborg Reykjavík í tilefni kvennaverkfalls á morgun. Verkfallið hefur til dæmis mikil áhrif skólastarf og ríkisstjórnarfundi hefur verið frestað.

Offramboð varð á ákveðnum tegundum af útiræktuðu grænmeti eftir sumarið. Formaður félags garðyrkjubænda segir erfitt að keppa við ódýrar vörur frá Evrópu.

Bullandi síldveiði er fyrir vestan land; skipstjórinn á Beiti er á heimstími með rúmlega 1.400 tonn.

----------------

Í aðdraganda kvennafrísins 1975 vissu menn varla hvernig átti að taka því og á stundum var reynt að slá því upp í grín. Viðhorfið breyttist í ljósi þátttöku og heimsathygli, segir sagnfræðingur og einn skipuleggjenda kvennaverkfallsins á morgun segir að þó að áfram hafi miðað sé baráttunni ekki lokið, ekki síst gegn kynbundnu ofbeldi.

Nýjustu vendingar í dönskum stjórnvöldum urðu í morgun, þegar formaður hægri flokksins, Venstre, Jakob Ellemann-Jensen, tilkynnti að hann væri hættur afskiptum af dönskum stjórnmálum

Samviskubit líka kvíði og skömm hefur mikil áhrif á líf mjög magra mæðra en við sjáum ekki sama mynstur hjá feðrunum segir lektor í uppeldis og menntunarfræði á menntavísindasviði Háskóla Íslands.

Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir. Tæknimaður: Mark Eldred. Stjórn fréttaútsendingar: Annalísa Hermannsdóttir.