Tại liên hoan phim Cannes lần thứ 78, chương trình Fast Track to Cannes Market - Lối đi tắt tới chợ phim Cannes, do sứ quán Pháp ở Việt Nam tài trợ từ 4 năm qua, tiếp tục đưa các tài năng trẻ Việt Nam đến chợ phim, giao lưu, tiếp xúc với các hoạt động thương mại và các chuyên gia quốc tế trong nền nghệ thuật thứ bảy.

Trong thông cáo báo chí, đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet khẳng định, trong bối cảnh thị trường điện ảnh Việt Nam ngày càng sôi động, các bộ phim được chiếu ở rạp ngày càng đa dạng, “chúng tôi thấy cần thiết phải tạo điều kiện thuận lợi cho sự hiện diện của các chuyên gia trẻ tại Cannes để giúp họ làm quen với điểm hẹn điện ảnh lớn nhất thế giới. Tại Cannes, họ có thể mở rộng mạng lưới quan hệ chuyên môn và tham gia vào sự phát triển quốc tế của điện ảnh Việt Nam.”

Nhằm “quốc tế hóa điện ảnh Việt Nam”, chương trình Fast Track to Cannes Market năm nay đã tài trợ toàn bộ chi phí đến Chợ phim tại Cannes từ ngày 13-21/05/2025, cho hai chuyên gia trẻ Việt Nam là Phạm Hoàng Ân, giám đốc bản quyền tại Khang Media và Nguyễn Huy Thành, giám đốc rạp chiếu phim White Light cinéhub, chuyên chiếu phim nghệ thuật.

Dưới sự hướng dẫn của Jérémy Segay, tùy viên nghe nhìn khu vực Đông Nam Á của sứ quán Pháp tại Việt Nam, hai chuyên gia trẻ Việt Nam đã có thể gặp gỡ các chuyên gia Pháp và quốc tế, tham gia vào các hoạt động khác nhau tại Chợ phim, để hiểu rõ hơn về các phương thức chiến lược quảng bá điện ảnh ra thị trường quốc tế.

Đưa điện ảnh Việt đến gần hơn với thế giới

Trả lời RFI Tiếng Việt, ông Jérémy Segay cho biết : “Vào năm 2017, Việt Nam có gian hàng tại Chợ Phim, nhưng không phải năm nào cũng xuất hiện, và cũng không có nhiều chuyên gia Việt Nam đến tham dự sự kiện này. Do đó, chúng tôi tìm cách để giới thiệu, hỗ trợ các chuyên gia đến sự kiện này, để họ nhận thức được tầm quan trọng của sự kiện và tiềm năng phát triển điện ảnh, phát triển doanh nghiệp của họ khi đến Chợ Phim tại Cannes ».

Liên hoan phim Cannes không chỉ là một lễ hội điện ảnh hào nhoáng, mà còn là một “trường học lớn” của điện ảnh toàn cầu, cho phép các nhà làm phim học hỏi xu hướng, kỹ thuật, cách phát hành, và mô hình kinh doanh. Phạm Hoàng Ân, giám đốc bản quyền tại Khang Media, lần đầu tiên đến Cannes, cho rằng đây là cơ hội để tìm kiếm những nhà đồng hành trong quá trình làm phim hoặc phát hành phim. Anh nói : « Cannes là một nơi về điện ảnh rất là đa dạng, chào đón tất cả những người làm phim với nhiều mục tiêu, nhiều thể loại. Ở đây tôi có thể thấy là các bạn vừa làm phim thương mại, vừa làm phim độc lập hay các phim ngắn cũng tìm kiếm được rất là nhiều cơ hội. Việt Nam rất là cần những bước đi ra thế giới để biết là thế giới đang làm gì đặc biệt là các bạn trẻ như tôi. Để biết được thị trường điện ảnh chung của thế giới họ đang có xu hướng gì. »

Đối với nhà phát hành kỳ cựu như Trịnh Hằng, giám đốc điều hành công ty Skyline Media, đi cùng đoàn Việt Nam, dưới sự hỗ trợ của ông Jérémy Segay, chợ phim Cannes là nơi để nhìn rõ khoảng cách giữa Việt Nam và thế giới. Chị chia sẻ : « Bản thân là một nhà làm phim tại Việt Nam, khi đến đây thì tôi nhận ra rằng vị trí của phim Việt Nam rất còn non trẻ. Tất cả những khoảng cách về chất lượng phim, về chuyên môn, về điện ảnh, về tất cả mọi thứ thì đều ở một cấp bậc rất là xa. Chương trình của lãnh sự quán Pháp đã tạo điều kiện cho rất nhiều các bạn làm phim trẻ có cơ hội đến đây để học hỏi. Bởi vì nó thật sự giúp ích cho việc đóng góp cho chất lượng phim điện ảnh về sau tại Việt Nam. » 

Thị trường Việt Nam sôi động nhưng còn nhiều rào cản

« Người Pháp vẫn chưa hiểu rõ về điện ảnh Việt Nam », dưới góc nhìn của Jérémy Segay, tùy viên nghe nhìn khu vực Đông Nam Á, từ 3 năm qua. Khi nhắc đến phim Việt Nam, người ta thường nghĩ đến Mùi Đu Đủ Xanh của Trần Anh Hùng, nhưng đó là phim được sản xuất tại Pháp. Trên thực tế, thị trường điện ảnh tại Việt Nam rất khác. Việt Nam là một trong những nước duy nhất mà lượng vé bán tại rạp gia tăng (lên đến 22% so với năm 2024).

Bà Trịnh Hằng bổ sung : « Việt Nam là một trong những thị trường cực kỳ sôi động tại Đông Nam Á khi mà lớp trẻ vẫn còn có thói quen ra rạp để xem phim, cho nên việc mua phim nước ngoài để đem về Việt Nam chiếu vẫn còn rất sôi động. Việt Nam vẫn còn là một trong số rất ít những thị trường còn lại trên thế giới mà khán giả vẫn rất thích được ra rạp chiếu phim, trong khi cả thế giới đang dần có thói quen xem từ các nền tảng xem phim tại nhà. »

Trong quý đầu của năm 2025, theo báo chí trong nước, nhiều phim Việt Nam đã « cháy » vé tại rạp, với doanh thu kỷ lục, hàng trăm tỷ đồng, ví dụ như Bộ Tứ Báo Thủ của Trấn Thành, Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối của Bùi Thạc Chuyên, hay Nhà Gia Tiên của Huỳnh Lập. Năm 2024, Box Office Vietnam công bố, tổng doanh thu phòng vé Việt Nam đạt gần 4.700 tỷ đồng, cao nhất từ trước đến nay, trong đó riêng các phim Việt đạt khoảng 1.900 tỷ đồng, chiếm khoảng 40%.

Chỗ đứng mong manh cho phim nghệ thuật

Nếu như điện ảnh Việt phát triển nhanh về số lượng, tập trung vào mục đích giải trí, phục vụ thị hiếu của khán giả, thì các cơ chế hỗ trợ làm phim vẫn còn hạn hẹp, đặc biệt là cho các nhà làm phim trẻ độc lập, đi theo con đường phim nghệ thuật.

Anh Trần Đắc Phúc, đồng sáng lập CLB Whitelight Cinéhub, từng là một trong những người được hưởng tài trợ của sứ quán Pháp đến Chợ Phim Cannes, nêu ra những khó khăn đối với các nhà làm phim trẻ, không chỉ thiếu kinh nghiệm, mà còn cả hệ thống cơ sở vật chất thiết bị, trang thiết bị, phòng chiếu và cả công tác hậu kỳ. « Các bạn trẻ phải tự làm những cái việc đấy và các bạn sẽ phải tự xoay sở tất cả nguồn lực tài chính. Đội ngũ nhân sự cũng thường là những người trẻ, làm việc trên tinh thần là giúp đỡ lẫn nhau, thay vì tính phí nhau. Trên tinh thần đấy, dựa trên sự non trẻ đấy và việc thiếu các nguồn lực tài chính, mình thấy thiệt thòi rất lớn cho ngành, cho nền làm phim độc lập ở Việt Nam. »

CLB White Light Cinéhub, kết hợp với một hãng hậu kỳ của Thái Lan và Viện Pháp tại Việt Nam, mở ra rạp chiếu phim nghệ thuật đầu tiên tại Việt Nam.

Rào cản kiểm duyệt và giới hạn sáng tạo

Bên cạnh vấn đề tài chính và thị hiếu khán giả, việc kiểm duyệt phim cũng là thách thức.

Liệu đó có phải rào cản lớn nhất cho các nhà làm phim trẻ, muốn dấn thân vào con đường nghệ thuật thứ bảy ? Những quy định khó khăn trong việc cấp phép làm phim, kiểm duyệt tại Việt Nam tác động như thế nào đến hành trình sáng tạo ? Giám đốc điều hành công ty phát hành phim Skyline Media, Trịnh Hằng nhận định: « Khi các bạn sống ở đất nước nào thì các bạn phải hiểu về nguyên tắc, những nguyên tắc và những cách nghĩ về tình hình chính trị của đất nước đó. Mỗi quốc gia có những nguyên tắc rất khác nhau. Khi các bạn hiểu được điều đó và các bạn sáng tạo thì chúng ta vẫn có thể sáng tạo được. Khi chúng ta thật sự biết tất cả giới hạn của chúng ta là gì thì chúng ta sáng tạo trong cái vùng an toàn đó. »

Về phần mình, ông Jérémy Segay nhận định rằng : « Chính quyền Việt Nam khá chậm trễ trong việc quảng bá và có vẻ xem nhẹ tầm quan trọng của điện ảnh. Trong khi đó, điện ảnh là một công cụ gây ảnh hưởng và cũng là cách để quảng bá du lịch hiệu quả. Nhưng tôi nghĩ họ đang dần nhận thức được điều này. Ví dụ như tại liên hoan phim Cannes năm nay, nhiều quan chức đã đến Cannes, nêu ra những biện pháp để quảng bá du lịch... Phải nói rằng phần lớn các phim nước ngoài lấy bối cảnh ở Việt Nam nhưng lại được quay ở Thái Lan, bởi vì cho đến nay, các quy định về cấp phép quay phim, làm phim vẫn chưa rõ ràng ».

Pháp đồng hành cùng điện ảnh Việt

Tại Việt Nam, tùy viên nghe nhìn Jérémy Segay cho biết, sứ quán Pháp và Viện Pháp không chỉ hoạt động tích cực trong việc quảng bá điện ảnh Pháp, hỗ trợ phát hành phim Pháp tại Việt Nam, mà còn đồng thời hỗ trợ các nhà làm phim trẻ của Việt Nam thông qua các hình thức khác nhau.

Cụ thể, Pháp thường xuyên mời chuyên gia sang Việt Nam và hỗ trợ chi phí cho nhà làm phim Việt tham gia các sự kiện quốc tế. Ví dụ, đạo diễn Lê Ngọc Duy có phim ngắn được mời đến La Quinzaine des cinéastes tại Cannes năm nay.

Từ năm 2022, Pháp là đối tác của sự kiện “Autumn Meeting” - Gặp gỡ mùa thu, một cuộc hẹn điện ảnh do đạo diễn Phan Đăng Di đồng khởi xướng. Tại sự kiện này, Pháp cũng đã đề xuất Trung tâm điện ảnh quốc gia Pháp (CNC) lập ra một quỹ học bổng hỗ trợ làm phim.

Trong lĩnh vực phim hoạt hình, sứ quán Pháp đã hỗ trợ thành lập Hiệp hội Kỹ xảo và Hoạt hình Việt Nam (VAVA), tập hợp các studio trong nước, và tổ chức các khoá đào tạo với sự hợp tác của trường Gobelins (Paris), một trường danh tiếng trong ngành hoạt hình. Năm 2025, Pháp tài trợ cho gian hàng của Việt Nam tại Liên hoan phim hoạt hình Annecy (từ ngày 9 đến 14/6).