Allergieën nemen wereldwijd toe. Eén op de vijf Nederlanders heeft inmiddels last van klachten zoals hooikoorts, astma of voedselallergieën, en in Europa loopt dat op tot 40 procent. Maar waar komt die allergie-explosie vandaan? En wat kunnen we doen om de impact te beperken? In de nieuwste aflevering van BNR Beter duiken we in deze vragen met kinderarts-allergoloog Monique Gorrissen van het Deventer Ziekenhuis en Sven Seys, Chief Scientific Officer bij het Belgische medtechbedrijf Hippo Dx.

Volgens Gorrissen speelt de aantasting van onze huid- en slijmvliesbarrière een grote rol. Stoffen in wasmiddelen en tandpasta, maar ook luchtvervuiling en fijnstof, maken ons lichaam gevoeliger voor allergenen. Onderzoek in Zwitserland laat zien dat sinds de jaren zestig steeds meer jonge mannen antistoffen ontwikkelen tegen alledaagse stoffen, en die trend loopt gelijk met de opkomst van moderne schoonmaakmiddelen. Ook verstedelijking, hitte en agressievere pollen van bomen dragen bij aan de toename.

Naast leefomgeving speelt ook leeftijd een rol. Het immuunsysteem is bij kinderen actiever en reageert anders dan bij volwassenen. Dat verklaart waarom allergieën vaak in fases komen en bij kinderen ernstiger kunnen verlopen. In het Deventer Ziekenhuis wordt onderzocht of gecontroleerde blootstelling aan kleine hoeveelheden allergenen bij jonge kinderen kan helpen om klachten later in het leven te verminderen.

Een andere ontwikkeling komt van Hippo Dx. Het bedrijf ontwikkelde een prikrobot die tot twaalf huidprikken tegelijk kan zetten, met een constante prikdiepte en hoeveelheid allergeen. Dit maakt allergietesten efficiënter en preciezer dan de handmatige methode die verpleegkundigen nu gebruiken. Bovendien worden de huidreacties met AI gedigitaliseerd en gestandaardiseerd, wat vergelijkbare onderzoeksresultaten tussen ziekenhuizen mogelijk maakt. De robot wordt al in zo’n veertig klinieken in Europa gebruikt. Voor jonge kinderen is hij nog niet geschikt, maar daar wordt aan gewerkt.

De economische impact van allergieën is groot: van productiviteitsverlies tijdens het pollenseizoen tot hoge zorgkosten. Toch zijn er volgens Monique Gorrissen ook preventieve maatregelen. Meer tijd in de natuur doorbrengen, kinderen vroeg blootstellen aan diversiteit in de omgeving, en matig gebruik van was- en schoonmaakmiddelen kunnen helpen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een computerchip doorslikken klinkt niet zo logisch, maar de slimme pil die ontwikkeld wordt door OnePlanet is precies daarvoor bedoeld. In de pil zitten speciale sensoren die je lichaam van binnenuit kunnen meten. In deze aflevering van BNR Beter bespreekt Nina van den Dungen wat de pil allemaal kan. Ook gaat het over de 

Te gast in de studio zijn:

• Aniek Even, onderzoeker bij imec & projectleider doorslikbare technologie bij OnePlanet Research Center
• Marjolijn Duijvestein, MDL-arts bij Radboud UMC.

OnePlanet Research Center is een multidisciplinaire samenwerking tussen Wageningen University & Research (WUR), Radboud Universiteit, Radboudumc en imec. Imec is een onafhankelijk onderzoekscentrum in chip- en digitale technologie. Binnen OnePlanet wordt de technologiekennis van imec gecombineerd met de domeinkennis van WUR en Radboud om zo tot duurzame innovaties in gezondheid, landbouw, voeding en milieu te komen. 

De slimme pil die Aniek met haar team ontwikkeld heeft kan gebruikt worden om in het lichaam de pH-waarde, temperatuur en redox-balans te meten. Dit is relevant voor het bestuderen van darmontstekingen, zoals bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Het biedt een uitkomst bij het analyseren en zelfs voorspellen van opvlammingen van de ziekte. Daarmee hoeft een patiënt in de toekomst mogelijk minder vaak een endoscopie te ondergaan, iets wat vaak als minder prettig wordt ervaren.

De pil wordt nu in samenwerking met het Radboud UMC voor het eerst getest op patiënten, maar wanneer zal de pil ook echt worden opgeschaald? En wat als we nog meer sensoren kwijt kunnen in zo'n pil-formaat? Je hoor het in deze aflevering van BNR Beter.

Redactie: Stijn Goossens

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het chronische tekort aan donorharten dwingt de hartchirurgie tot radicale vernieuwing. In Nederland wachten naar schatting ruim 250.000 patiënten met eindstadium-hartfalen op termijn op een levensreddend orgaan, terwijl het aantal beschikbare donorharten al jaren stagneert. In deze aflevering BNR Beter bespreek presentator Nina van den Dungen een opvallend Nederlands project: het hybride hart—een pneumatisch aangedreven hartprothese van siliconen en textiel.

Prof. dr. Jolanda Kluin, hartchirurg en hoogleraar aan het Erasmus MC, en dr. Bas Overvelde, onderzoeksleider van de Soft Robotic Matter Group bij AMOLF, leggen uit hoe zij de fysica van zachte robotica inzetten om klassieke complicaties van mechanische kunstharten—bloedstolsels, trombose en infecties—te vermijden. In de studio beschrijven zij hun recente doorbraak: een prototype dat in een geit één uur lang de volledige pompfunctie overnam.

De ambities zijn hoog. Met een Nederlandse subsidie van 11 miljoen euro kan het consortium de komende vijf-en-een-half jaar een robothart ontwikkelen dat minimaal drie maanden in een groot proefdier kan kloppen—de essentiële stap vóór een eerste menselijke implantatie. Maar de route naar de echt klinische toepassingen is niet enkel technisch. Kluin en Overvelde belichten de ethische ballast: wie wordt de eerste patiënt, hoe weeg je risico’s af, en hoe kom je aan voldoende financiering?

Ook de fysiologie komt aan bod. Het team werkt aan een speciaal mechanisme zodat het hybride hart automatisch reageert op wisselende bloeddruk en lichamelijke activiteit—zonder sensoren of software. Luister de hele podcast voor meer informatie over het Holland Hybrid Heart. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke minuut telt bij een beroerte. Toch gaan er in de praktijk nog altijd kostbare minuten verloren in de overdracht tussen ambulance, ziekenhuis en specialist. In deze aflevering van BNR Beter duiken we in de nieuwste technologische oplossingen om die keten te versnellen, met speciale aandacht voor kunstmatige intelligentie en slimme apps die inmiddels al in de praktijk worden gebruikt.

Te gast zijn Merel Boers, directeur en medeoprichter van Nicolab, en Bob Roozenbeek, vasculair neuroloog aan het Erasmus MC. Beiden werken aan innovaties die ervoor moeten zorgen dat een patiënt sneller de juiste behandeling krijgt na een beroerte.

Merel Boers vertelt over de StrokeViewer, een AI-platform dat direct na een CT-scan automatisch analyseert of er sprake is van een herseninfarct of -bloeding. De beelden worden razendsnel gedeeld met specialisten, ook als die op afstand zijn. Wereldwijd gebruiken inmiddels bijna 200 ziekenhuizen deze technologie, met aantoonbare tijdswinst en betere behandeluitkomsten tot gevolg.

Bob Roozenbeek ontwikkelde de Stroke Triage App voor ambulancepersoneel. Daarmee kunnen zij al tijdens de rit bepalen welk ziekenhuis de beste zorg kan leveren – en dus niet automatisch naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis rijden. In de regio Rotterdam is deze aanpak nu live getest bij meer dan 2000 patiënten.

Deze uitzending werd opgenomen tijdens The Next Web Conference 2025. De aflevering geeft inzicht in hoe medische innovaties in de beroertezorg het verschil kunnen maken tussen blijvende hersenschade en volledig herstel. Ook spreken we over de uitdagingen van systeemintegratie, de toekomst van mobiele CT-scanners in ambulances, en de wens om tot één landelijk triageplatform te komen voor álle acute aandoeningen.

Presentatie: Nina van den Dungen
Redactie: Stijn Goossens

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze speciale aflevering van BNR Beter hoor je het Nationaal Zorgdebat 2025, georganiseerd door BNR en Zorgvisie. Presentatrice Nina van den Dungen leidt het gesprek tussen vier kopstukken uit de zorg, verdeeld over drie thema's. 

Deelnemers aan het debat:

• Conny Helder, voormalig minister voor Langdurige Zorg en Sport (VVD)
• Georgette Fijneman, bestuursvoorzitter bij het zorgverzekeraar Zilveren Kruis
• Carina Hilders, bestuursvoorzitter van het UMC Utrecht
• Leonard Witkamp, zorgondernemer en oprichter van het digitale ziekenhuis Ksyos

Personeelstekort & Zorginfarct
Terwijl er nu al ongeveer 60.000 openstaande zorgvacatures zijn en de FNV voor 2034 zelfs 265.000 onvervulde plekken voorziet, lopen teams op de werkvloer “harder dan ooit”. Oud-minister Conny Helder waarschuwt dat “het zorginfarct écht al begonnen is”, zeker in sectoren als ouderenzorg en huisartsenpraktijken. Tegelijkertijd slurpt administratie nog steeds tot 50 procent van de werktijd op, zo erkent UMC-voorzitter Carina Hilders. De centrale vraag: hoe winnen we mensen terug voor het vak én geven we zorgprofessionals weer ademruimte?

Innovatie
“Innovatie volgt het hart, opschaling volgt het geld,” stelt zorgondernemer Leonard Witkamp. Zijn ‘digitale ziekenhuis’ laat zien dat veel van de routinematige zorg prima online, thuis of onder supervisie op afstand kan plaatsvinden. Toch stranden veel goede pilots omdat structurele financiering en uniforme data-uitwisseling ontbreken. Wie durft het oude systeem veilig, sociaal verantwoord af te breken zodat technologische én organisatorische innovaties écht kunnen opschalen?

Het prioriteitenlijstje voor de nieuwe zorgminister
Met de val van het kabinet, moet een nieuw bewindspersoon op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de boel gaan straktrekken. Een Aanvullend Zorgakkoord was bijna ondertekend, maar wat kan er nog gedaan worden met de afspraken die al op tafel lagen? En welke punten moeten bovenaan de agenda van de nieuwe zorgminister komen?

Het Nationaal Zorgdebat is een coproductie van BNR en Zorgvisie, mede mogelijk gemaakt door Philips. Redactie door Stijn Goossens, met dank aan Jan Peterson en Pierre de Winter.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een oogpleister opplakken is al eeuwen de standaardbehandeling voor amblyopie – het beruchte ‘luie oog’ waar 3 tot 5 procent van alle kinderen mee te maken krijgt. Maar iedere ouder weet hoe lastig het is om hun kind urenlang met zo’n sticker rond te laten lopen. In BNR Beter spreekt presentator Nina van den Dunge met Daniel Jansen (CEO & medeoprichter Vedea Healthware) en neurowetenschapper Marnix Naber (Universiteit Utrecht) over een alternatief dat kinderen mogelijk wél leuk vinden: gamen met een VR-bril.

Met slechts dertig minuten gamen per dag – in plaats van minimaal twee uur lang het oog afplakken – boekten kinderen volgens onderzoek van Vedea Healthware net zoveel vooruitgang in gezichtsscherpte. Het VR-platform van Vedea draait als software as a medical device op een gewone smartphone; samen met een goedkope VR-headset kan een kind de games spelen als behandeling.

Deze aflevering zoomt verder in op de kansen die de VR-behandeling van Vedea heeft, wat er nodig is om het ook echt op te schalen en hoe VR nog meer kansen biedt in de oogheelkunde. Naber legt uit hoe eye-tracking in high-end VR-headsets (< €1.500) traditionele testen voor gezichtsveldonderzoek kan vervangen, wat klinieken zowel tijd als geld bespaart. 

Benieuwd hoe gamification, virtual reality en neurowetenschap samenkomen in de behandeling van oogproblemen bij kinderen? Luister deze aflevering naar BNR Beter.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Doordat de aarde opwarmt krijgen we steeds vaker te maken met serieuze hittegolven. Daarnaast doen steeds meer mensen jonge mensen fanatiek mee aan hardloopwedstrijden. Dat soort zware fysieke inspanning kan leiden tot hittestress of zelfs een hitteberoerte. En dat kan levensgevaarlijk zijn of voor blijvende schade zorgen.  

Het is vandaag Heat Action Day om meer bewustwording te creëren voor het gevaar van hitte. Voor onze gezondheid is het noodzakelijk dat we hiermee leren omgaan.

In deze aflevering praat presentatrice Nina van den Dungen over het gevaar van hitte op de mens en de druk hiervan op de zorg. Dat doet zij met:

• Hein Daanen: Hoogleraar inspanningsfysiologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Expert op het gebied van hitte in combinatie met het menselijk lichaam.  
• Jelmer Alsma: Internist en directeur acute geneeskunde bij het Erasmus MC. Daarnaast werkt hij als arts in de topsport.

Wanneer je te maken kan krijgen met hittestress of zelfs een hitteberoerte kan krijgen hoor je in deze podcast. Er wordt besproken hoe hitte een steeds groter probleem wordt in de zorg en hoe we ervoor kunnen zorgen dat mensen zich steeds beter kunnen wapenen tegen toenemende hitte. Daarbij hoor je hoe snel je oververhit kan raken tijdens fysieke inspanning en wat je daartegen kan doen, zodat er geen permanente schade optreedt. Behalve ijsvesten zijn er al meerdere technologische innovaties op de commerciële markt beschikbaar, maar is dit lang niet bij iedereen bekend. Deze worden op kleine schaal al gebruikt in bepaalde beroepssectoren of in het leger.

Redactie: Rosanne Peters

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Steeds meer Nederlanders kiezen ervoor om hun gezondheid preventief te controleren. Met behulp van wearables die constant vitale functies meten, preventieve total body scans en extra bevolkingsonderzoeken, hopen we eventuele ziektes vroegtijdig op te sporen. "Meten is weten", is vaak het motto. Maar is al dat meten echt nuttig, of heeft het ook een negatieve impact op onze zorg?

Tijdens de Radiologendagen in Den Bosch sprak presentatrice Nina van den Dungen met drie gasten over dit onderwerp:

• Catrien Schimmelpenninck, senior-adviseur bij de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS), vertelt over het rapport 'iedereen bijna ziek', waarin wordt gewaarschuwd voor het gevaar van overdiagnose. Het fenomeen waarbij mensen onnodig als patiënt worden bestempeld en dit onrust en stress met zich meebrengt.

• Jet Quarles van Ufford, radioloog bij het Haaglanden Medisch Centrum en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Radiologie, wijst erop dat de toenemende vraag naar preventieve scans een enorme druk legt op de radiologische zorg. Zij ziet problemen bij de toename van commerciële aanbieders voor total body scans, die volgens haar vaak zorgen voor onnodige vervolgonderzoeken en daarmee bijdragen aan langere wachttijden.

• Danka Stuijver, huisarts en columnist bij De Volkskrant, benadrukt dat preventieve testen vaak leiden tot extra belasting van huisartsen en specialisten. Veel patiënten komen terug met uitslagen van scans die vaak geen medische meerwaarde hebben. Zij pleit voor terughoudendheid en roept op om de focus te verleggen naar echte preventie door betere leefstijlkeuzes.

Aan bod komen onder meer de gevolgen van gratis levertesten, zoals recent in Amsterdam werd aangeboden, en het fenomeen van zogenaamde 'pre-ziekte', waarbij mensen zonder echte klachten al gediagnostiseerd worden. Daarnaast passeren ook de voor- en nadelen van bevolkingsonderzoeken de revue. De oplossing? We moeten scherpere keuzes maken, met een focus op echte preventie en beter gereguleerde commerciële screenings om de druk op de zorg niet verder te vergroten.

Redactie: Stijn Goossens

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Miljarden microbelletjes helpen al decennia bij interne beeldvorming van het lichaam, maar die gasgevulde belletjes kunnen voor veel meer medische toepassingen gebruikt worden. Onderzoekers aan de Universiteit Twente werken aan nieuwe belletjes met speciale eigenschappen, maar ook de bestaande belletjes zijn in staat om zelfs behandelingen van kanker te versnellen.

In deze aflevering van BNR Beter spreekt Nina van den Dungen met natuurkundige Tim Segers en technisch geneeskundige Erik Groot Jebbink die allebei werken met microbellen aan de Universiteit Twente. Ze vertellen over de technologie achter de microbellen en hoe deze innovaties in de praktijk gebruikt kunnen worden.

De basis van de microbellen is relatief simpel: ze bestaan uit een gasbelletje omhuld door een dunne coating van bijvoorbeeld lipiden of eiwitten. Dankzij hun bijzondere samenstelling reageren ze sterk op ultrageluid, waardoor ze goed zichtbaar zijn op echobeelden. Maar er is meer mogelijk. Door gerichte trillingen toe te passen, kunnen de microbellen bijvoorbeeld tijdelijk de bloed-hersenbarrière openen of zelfs medicatie direct in tumorweefsel afgeven. Dit biedt hoop voor behandelingen van onder andere leverkanker en neurologische aandoeningen.

Erik Groot Jebbink onderzoekt daarnaast hoe bestaande microbellen gebruikt kunnen worden voor de diagnostiek en behandeling van leverkanker. Het voordeel van microbellen is dat het gemakkelijk te maken is en vrij goedkoop toe te passen. Zeker in vergelijking met een MRI-scanner. De belletjes van Tim moeten alleen nog goedgekeurd worden door veiligheidsinstanties, voordat ze gebruikt mogen worden in het lichaam. 

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese lidstaten werken intensief samen op gebied van handel, financiën en tegenwoordig zelfs defensie. Toch blijft de gezondheidszorg grotendeels nationaal geregeld, terwijl Europa met een gezamenlijk probleem kampt: vergrijzing. Hoe kunnen Europese landen beter samenwerken om de zorg toekomstbestendig te maken? Waar liggen kansen voor de EU om de regie te nemen?

Daarover spreekt Nina van den Dungen met Anniek de Ruijter, hoogleraar gezondheidsrecht en -beleid aan de Universiteit van Amsterdam, en Rob de Bie, verantwoordelijk voor kritieke zorg in Europa bij Philips. 

Anniek de Ruijter legt uit dat de EU momenteel wel invloed heeft op volksgezondheid, zoals medicijnveiligheid en pandemiebestrijding, maar dat de daadwerkelijke zorgverlening vooral nationaal georganiseerd blijft. Dit komt doordat zorg grotendeels wordt gefinancierd door nationale belastinggelden, wat landen liever in eigen beheer houden.

Rob de Bie benadrukt dat ondanks verschillen tussen zorgsystemen in Europa, de uitdagingen vrijwel overal hetzelfde zijn: vergrijzing en een tekort aan zorgpersoneel. Nederland is op dat gebied goed opweg met de concentratie van specialistische zorg, zoals bij oncologische centra. In andere landen, zoals Duitsland, is zorg juist nog sterk verspreid. Volgens Rob kan digitalisering een belangrijke rol spelen in het verkleinen van de afstand tussen zorgverleners en patiënten.

Een interessante discussie ontstaat over de rol van technologie. De Bie benadrukt dat interoperabiliteit tussen medische systemen cruciaal is om zorg efficiënter en schaalbaarder te maken. Nieuwe interoperabiliteitstandaarden maken het mogelijk dat medische apparaten niet alleen informatie delen, maar ook bidirectioneel communiceren. Dit zou een revolutie kunnen betekenen voor zorg op afstand.

De Ruijter ziet kansen voor de EU bij het gezamenlijk inkopen van medicijnen en het creëren van Europese kwaliteitsstandaarden. Toch blijft de balans zoeken tussen nationale autonomie en Europese uniformiteit een uitdaging. Een gezamenlijke zorginfrastructuur lijkt voorlopig toekomstmuziek, maar samenwerking op het gebied van digitalisering en crisisvoorbereiding biedt wel mogelijkheden.

See omnystudio.com/listener for privacy information.