Spermacellen die worden omgevormd tot minirobots om kanker te bestrijden – het klinkt als sciencefiction, maar het is werkelijkheid. Tenminste, in het laboratorium. Onderzoekers van de Universiteit Twente experimenteren met gemagnetiseerde spermacellen om medicijnen precies op de juiste plek in het lichaam toe te dienen. Nina van den Dungen spreekt hierover in deze aflevering van BNR Beter met Ewout Ligtenberg, onderzoeker aan de Universiteit Twente, en Ralf van de Laar, oncologisch gynaecoloog bij het Erasmus MC. 

Ewout Ligtenberg legt uit hoe de techniek werkt, en hoe überhaupt dit idee is ontstaan. Vooral in de bestrijding van baarmoederhalskanker zou dit kunnen werken, maar ook voor vruchtbaarheidsbehandelingen zou dit wel eens een veelbelovende techniek kunnen zijn. 

Ralf van de Laar legt uit hoe dit in de praktijk in behandelingen toegepast zou kunnen worden. Al duurt het nog jaren voordat de techniek klinisch inzetbaar is.  

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De zorg kampt met een enorm personeelstekort. De roep om meer handen aan het bed klinkt al jaren, maar het aantal studenten verpleegkunde daalt juist - en wie wél begint, haakt vaak voortijdig af. Waarom lukt het niet om jonge mensen én zij-instromers te behouden voor de zorg?

In deze aflevering van BNR Beter onderzoekt Nina van den Dungen hoe het anders kan. Te gast zijn Hanny de Bruin, onderwijskundig teamleider bij mboRijnland, en Elise Spaan, oprichter van Floow.ai — een digitaal leerplatform dat theorie en praktijk in de zorg dichter bij elkaar wil brengen.

Samen bespreken ze wat studenten afschrikt, waarom het imago van de zorg nog steeds worstelt met clichés, en hoe flexibel onderwijs en deelcertificaten het verschil kunnen maken. Ook hoor je hoe digitale tools en AI kunnen helpen om verpleegkundigen sneller bevoegd te maken, zonder concessies te doen aan kwaliteit of begeleiding.

Is de toekomst van zorgonderwijs flexibel, digitaal en praktijkgericht? En hoe zorgen we dat studenten snel ook echt het verschil kunnen maken in de praktijk?

Redactie: Stijn Goossens

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een dwarslaesie verandert je leven ingrijpend: een beschadiging van het ruggenmerg kan leiden tot verlamming, uitval van organen — en een flink verminderde kwaliteit van leven. Maar een nieuwe medische doorbraak uit Nederland, Zwitserland en Canada geeft hoop. Onderzoekers hebben een implantaat ontwikkeld dat de bloeddruk van mensen met een dwarslaesie stabiliseert — en dat blijkt hun dagelijks functioneren drastisch te verbeteren.

In deze aflevering van BNR Beter spreekt Nina van den Dungen met Erkan Kurt, neurochirurg aan het Radboudumc, en Ilse van Nes, revalidatiearts bij de Sint Maartenskliniek. Samen onderzoeken zij hoe elektrische stimulatie in het ruggenmerg de verborgen zenuwbanen kan activeren die bloeddruk en rompcontrole aansturen. Het resultaat: minder duizeligheid, minder vermoeidheid — en patiënten die weer langer zelfstandig in hun rolstoel kunnen zitten.

Ook hoor je redacteur Stijn Goossens in gesprek met Sjors Roosen, die als een van de eerste Nederlanders het implantaat kreeg. Hij vertelt hoe zijn leven veranderde sinds het apparaat zijn lichaam helpt de bloeddruk op peil te houden. Met één tik op zijn smartwatch stuurt hij de impulsen aan zodat hij weer makkelijker kan koken, praten of bewegen zonder telkens buiten adem te raken.

Wat betekent deze technologie voor de toekomst van revalidatie? Kunnen dwarslaesie patiënten straks zelfs weer leren lopen met vergelijkbare implantaten? En hoe ver zijn we nog verwijderd van een volledig ‘slim’ ruggenmerg dat zelf reageert op het lichaam?

Redactie: Stijn Goossens

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Nederland kampen ruim 1,2 miljoen mensen met een chronische longaandoening, zoals COPD, astma of longfibrose. Voor hen kan een simpele verkoudheid of griep al uitmonden in een ernstige longaanval, met wekenlang herstel of een ziekenhuisopname tot gevolg. Hoe kunnen we deze groeiende groep patiënten beter beschermen en hun kwaliteit van leven verbeteren?

In deze aflevering van BNR Beter spreekt Nina van den Dungen met twee longartsen die elk vanuit hun expertise naar oplossingen zoeken:

🔹 Sami Simons, longarts en onderzoeker aan het Maastricht UMC, ontwikkelt een app die met behulp van AI en stemherkenning longaanvallen bij COPD-patiënten kan vaststellen én voorspellen. Daarmee krijgen patiënten meer grip op hun ziekte en kan mogelijk sneller worden ingegrepen om ernstige complicaties te voorkomen.

• Je vindt hier meer informatie over de app en het onderzoek van Sami

🔹 Suzanne Huyts, longarts bij het Máxima MC in Veldhoven, schreef de nieuwe vaccinatieleidraad voor chronische longpatiënten. Zij pleit voor een bredere inzet van vaccins – tegen griep, corona, pneumokokken en RSV – om longaanvallen en ziekenhuisopnames terug te dringen.

• Je vindt hier meer informatie over de vaccinatieleidraad voor chronische longpatiënten 

Verder gaat de aflevering in op de maatschappelijke oorzaken van longziekten: vergrijzing, luchtvervuiling en rookgedrag. Nederland dreigt in 2050 zelfs tot de landen te behoren met het hoogste percentage COPD-patiënten in Europa. Hoe voorkomen we dat? En hoe zorgen we ervoor dat patiënten toegang krijgen tot zowel innovatieve technologie als bewezen preventieve maatregelen?

21 oktober: Het Grote Zorgdebat

BNR Beter zal aanwezig zijn bij Het Grote Zorgdebat, dat op 21 oktober plaatsvindt in het Beatrix Theater in Utrecht. Wil je er fysiek of online bij zijn? Kijk op het hetgrotezorgdebat.nl. Hier in de feed kun je het debat terughoren en hier vind je op 27 oktober een speciale verkiezingsspecial die na het debat wordt opgenomen.

Redactie: Stijn Goossens

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kunstmatige intelligentie wordt vaak gepresenteerd als dé oplossing voor alle problemen in de zorg. Maar in de praktijk stranden veel projecten omdat implementatie ingewikkeld blijkt. Hoe zorg je ervoor dat AI niet een mooie belofte blijft, maar daadwerkelijk de werkdruk verlaagt en de patiëntenzorg verbetert?

In deze aflevering van BNR Beter spreekt presentator Nina van den Dungen met twee specialisten van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC): Leandra van Leeuwen-Mulder, data engineer bij het CAIRELab, en Albert Simonse, wondverpleegkundige en Nursing Information Officer.

We horen hoe het CAIRELab fungeert als AI-expertisecentrum binnen het LUMC en waarom juist de samenwerking tussen technici en zorgprofessionals cruciaal is. Leandra vertelt over succesvolle toepassingen zoals de opnamevoorspeller, een systeem dat met AI berekent hoeveel patiënten waarschijnlijk moeten worden opgenomen en daarmee de communicatie en capaciteit op de spoedeisende hulp en de opnameafdeling sterk verbetert.

Albert deelt zijn eigen innovatie: een AI-tool die wondfoto’s automatisch analyseert en verslag legt. Dit idee won deze maand de Nationale AI Challenge en wordt nu daadwerkelijk ontwikkeld. Daarmee kan kostbare tijd van verpleegkundigen worden bespaard en de kwaliteit van verslaglegging verbeterd.

Daarnaast gaat het gesprek over de uitdagingen van implementatie: hoe neem je zorgpersoneel mee in de technologie, hoe voorkom je bias in AI-modellen en waarom zijn digitale vaardigheden minstens zo belangrijk als de technologie zelf?

21 oktober: Het Grote Zorgdebat

BNR Beter zal aanwezig zijn bij Het Grote Zorgdebat, dat op 21 oktober plaatsvindt in het Beatrix Theater in Utrecht. Wil je er fysiek of online bij zijn? Kijk op het hetgrotezorgdebat.nl. Hier in de feed kun je het debat terughoren en hier vind je op 27 oktober een speciale verkiezingsspecial die na het debat wordt opgenomen.

Redactie: Stijn Goossens

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandse zorgkosten stijgen jaar na jaar, het ziekteverzuim in de sector is hoger dan in welke andere branche ook, en de personeelstekorten nemen toe. Met Prinsjesdag en de verkiezingen in aantocht is dit hét moment om de balans op te maken: hoe houden we ons zorgstelsel toekomstbestendig? In deze aflevering van BNR Beter spreekt presentator Nina van den Dungen met huisarts en columnist Danka Stuijver en gezondheidseconoom Xander Koolman over de harde keuzes die we als samenleving moeten maken.

Stuijver, auteur van het boek Dit kost ons de zorg, wijst op een paradox: aan de ene kant worden gezonde veertigers met vage knieklachten binnen twee weken doorverwezen voor een MRI, terwijl kwetsbare kinderen maanden op jeugdzorg moeten wachten. Het probleem is niet alleen geld, maar vooral prioritering: wie krijgt welke zorg, en waarom? Koolman benadrukt dat het huidige stelsel versnipperd is en dat zorgaanbieders vaak zelf bepalen waar de capaciteit naartoe gaat. Dat leidt tot rendabele zorg, maar niet altijd tot de zorg die maatschappelijk het hardst nodig is.

Ook komt de discussie over het eigen risico aan bod. Het halveren of afschaffen ervan lijkt aantrekkelijk voor de patiënt, maar kan leiden tot meer – soms onnodige – zorgconsumptie en hogere premies voor iedereen. De vraag is: hoe vinden we de balans tussen solidariteit, betaalbaarheid en doelmatigheid?

Stuijver pleit voor een “dijkgraaf” voor de zorg: een onafhankelijke beslisser die boven de partijen staat en maatschappelijke belangen zwaarder laat wegen dan individuele of commerciële belangen. Koolman ziet daarnaast kansen in burgerberaden om keuzes over zorgverdeling samen met de samenleving te maken.

21 oktober: Het Grote Zorgdebat

BNR Beter zal aanwezig zijn bij Het Grote Zorgdebat, dat op 21 oktober plaatsvindt in het Beatrix Theater in Utrecht. Wil je er fysiek of online bij zijn? Kijk op het hetgrotezorgdebat.nl. Hier in de feed kun je het debat terughoren en vind je op 27 oktober een speciale verkiezingsspecial die na het debat wordt opgenomen.

Redactie: Stijn Goossens

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onze biologische klok bepaalt veel meer dan alleen wanneer we moe worden. Het interne ritme in onze hersenen en cellen stuurt ook hoe we voedsel verteren, hoe ons immuunsysteem reageert en zelfs hoe goed medicijnen werken. Maar in de praktijk houden we daar in de zorg en in de maatschappij nauwelijks rekening mee. Van nachtdiensten tot vaste schooltijden en ziekenhuizen die patiënten midden in de nacht wakker maken: ons natuurlijke ritme raakt uit balans, met grote gevolgen voor gezondheid en herstel.

In deze aflevering van BNR Beter spreekt presentator Nina van den Dungen met twee experts:

• Inês Chaves (Erasmus MC), chronobioloog die onderzoekt hoe te vroeg geboren baby’s hun biologische klok ontwikkelen op de intensive care. Ze laat zien hoe licht-donker-ritmes en de samenstelling van moedermelk invloed hebben op de ontwikkeling van deze kwetsbare kinderen.

• Dirk Jan Stenvers (Amsterdam UMC), internist-endocrinoloog die onderzoekt hoe slaap, voeding en medicatie in ziekenhuizen beter afgestemd kunnen worden op het ritme van patiënten. Hij werkte mee aan projecten waarin slaap op ziekenhuisafdelingen actief werd verbeterd.

Daarnaast hoor je een reportage van verslaggever Stijn Goossens vanaf het festival Lowlands, waar onderzoekers testen hoe slaaptekort en een verstoord ritme de alertheid en prestaties beïnvloeden. Het laat zien dat dezelfde principes gelden voor festivalgangers, nachtwerkers én patiënten in de zorg.

Onderwerpen die langskomen in deze aflevering:

• Het verschil tussen ochtend- en avondmensen en de invloed van licht.

• Social jetlag: waarom een wekker ons vaak te vroeg uit bed haalt.

• Hoe nachtwerk en verkeerde eettijden bijdragen aan obesitas en diabetes.

• Het belang van slaapkwaliteit in ziekenhuizen en simpele interventies die patiënten sneller kunnen laten herstellen.

• Wat de politiek en maatschappij kunnen doen: van afschaffen van de zomertijd tot flexibelere school- en werktijden.

Redactie: Stijn Goossens

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Steeds minder meisjes en vrouwen slikken de anticonceptiepil, blijkt uit onderzoek van de Rutgers stichting. Vooral vanwege de hoeveelheid hormonen die het bevat en de eventuele bijwerkingen die dat geeft. Ondertussen zijn er volop ontwikkelingen gaande om hormoonvrije anticonceptie te ontwikkelen. Daarover praten we in deze aflevering met arts en onderzoeker Nanke Cui, verbonden aan het LUMC en werkt aan een hormoonvrije anticonceptiepil. Ook praten we met Leonie van de Kamer, co founder en Chief Clinical Affairs van Choice. Zij werkt aan een minuscuul klepje voor in de eileider die open en dicht kan.

In de hormoonvrije pil zit het stofje Mifepriston, een antihormoon. Dit middel werkt juist tégen het hormoon progesteron, waardoor je niet zwanger kan raken. Deze pil hoef je in plaats van dagelijks, maar één keer per week in te nemen. Een jaar lang kunnen vrouwen tussen de 18 en 35 jaar die in aanmerking komen deze pil testen. 

Bij de methode van Choice wordt een minuscuul klepje in de eileiders ingebracht, waardoor de vrouw kan kiezen of zij zwanger wil kunnen raken (klepje open) of niet (klepje dicht). De ingreep bij de gynaecoloog lijkt enigszins op de situatie van het spiraaltje, maar in dit geval wordt het klepje heel precies ingebracht, wat voor minder pijn kan zorgen. Ook Choice zal de komende jaren nog onderzoek doen om hun succes te bewijzen.

Beide nieuwe methodes lijken in te spelen op wat de vrouw van vandaag de dag wil: meer keuzevrijheid als het gaat om anticonceptie, en vooral minder hormonen. Voordat één of beide producten de markt op kunnen, zullen er nog enkele jaren overheen gaan. Toch is het een belangrijke stap op het gebied van anticonceptie: voor zowel het bewustzijn, als het creëren van mogelijkheden. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Allergieën nemen wereldwijd toe. Eén op de vijf Nederlanders heeft inmiddels last van klachten zoals hooikoorts, astma of voedselallergieën, en in Europa loopt dat op tot 40 procent. Maar waar komt die allergie-explosie vandaan? En wat kunnen we doen om de impact te beperken? In de nieuwste aflevering van BNR Beter duiken we in deze vragen met kinderarts-allergoloog Monique Gorrissen van het Deventer Ziekenhuis en Sven Seys, Chief Scientific Officer bij het Belgische medtechbedrijf Hippo Dx.

Volgens Gorrissen speelt de aantasting van onze huid- en slijmvliesbarrière een grote rol. Stoffen in wasmiddelen en tandpasta, maar ook luchtvervuiling en fijnstof, maken ons lichaam gevoeliger voor allergenen. Onderzoek in Zwitserland laat zien dat sinds de jaren zestig steeds meer jonge mannen antistoffen ontwikkelen tegen alledaagse stoffen, en die trend loopt gelijk met de opkomst van moderne schoonmaakmiddelen. Ook verstedelijking, hitte en agressievere pollen van bomen dragen bij aan de toename.

Naast leefomgeving speelt ook leeftijd een rol. Het immuunsysteem is bij kinderen actiever en reageert anders dan bij volwassenen. Dat verklaart waarom allergieën vaak in fases komen en bij kinderen ernstiger kunnen verlopen. In het Deventer Ziekenhuis wordt onderzocht of gecontroleerde blootstelling aan kleine hoeveelheden allergenen bij jonge kinderen kan helpen om klachten later in het leven te verminderen.

Een andere ontwikkeling komt van Hippo Dx. Het bedrijf ontwikkelde een prikrobot die tot twaalf huidprikken tegelijk kan zetten, met een constante prikdiepte en hoeveelheid allergeen. Dit maakt allergietesten efficiënter en preciezer dan de handmatige methode die verpleegkundigen nu gebruiken. Bovendien worden de huidreacties met AI gedigitaliseerd en gestandaardiseerd, wat vergelijkbare onderzoeksresultaten tussen ziekenhuizen mogelijk maakt. De robot wordt al in zo’n veertig klinieken in Europa gebruikt. Voor jonge kinderen is hij nog niet geschikt, maar daar wordt aan gewerkt.

De economische impact van allergieën is groot: van productiviteitsverlies tijdens het pollenseizoen tot hoge zorgkosten. Toch zijn er volgens Monique Gorrissen ook preventieve maatregelen. Meer tijd in de natuur doorbrengen, kinderen vroeg blootstellen aan diversiteit in de omgeving, en matig gebruik van was- en schoonmaakmiddelen kunnen helpen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een computerchip doorslikken klinkt niet zo logisch, maar de slimme pil die ontwikkeld wordt door OnePlanet is precies daarvoor bedoeld. In de pil zitten speciale sensoren die je lichaam van binnenuit kunnen meten. In deze aflevering van BNR Beter bespreekt Nina van den Dungen wat de pil allemaal kan. Ook gaat het over de 

Te gast in de studio zijn:

• Aniek Even, onderzoeker bij imec & projectleider doorslikbare technologie bij OnePlanet Research Center
• Marjolijn Duijvestein, MDL-arts bij Radboud UMC.

OnePlanet Research Center is een multidisciplinaire samenwerking tussen Wageningen University & Research (WUR), Radboud Universiteit, Radboudumc en imec. Imec is een onafhankelijk onderzoekscentrum in chip- en digitale technologie. Binnen OnePlanet wordt de technologiekennis van imec gecombineerd met de domeinkennis van WUR en Radboud om zo tot duurzame innovaties in gezondheid, landbouw, voeding en milieu te komen. 

De slimme pil die Aniek met haar team ontwikkeld heeft kan gebruikt worden om in het lichaam de pH-waarde, temperatuur en redox-balans te meten. Dit is relevant voor het bestuderen van darmontstekingen, zoals bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Het biedt een uitkomst bij het analyseren en zelfs voorspellen van opvlammingen van de ziekte. Daarmee hoeft een patiënt in de toekomst mogelijk minder vaak een endoscopie te ondergaan, iets wat vaak als minder prettig wordt ervaren.

De pil wordt nu in samenwerking met het Radboud UMC voor het eerst getest op patiënten, maar wanneer zal de pil ook echt worden opgeschaald? En wat als we nog meer sensoren kwijt kunnen in zo'n pil-formaat? Je hoor het in deze aflevering van BNR Beter.

Redactie: Stijn Goossens

See omnystudio.com/listener for privacy information.