Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands, Sögufélag og Háskólinn í Reykjavík efna til fundaraðar í nóvember með yfirskriftinni Fullveldi Íslands í 100 ár: Hugsjón og reynd. Fondaröðin tengist útgáfu bókarinnar Frjáls og fullvaldaríki: Ísland 1918-2018 og tilgangur fundanna er að taka til umræðu fullveldishugmyndina í íslenskum stjórnmálum, þýðingu fullveldis fyrir samfélagsþróun á Íslandi og spurninguna um hvort þrengt hafi verið að fullveldi Íslands á síðustu áratugum. Fyrsti fundurinn er í dag og ber hann yfirskriftina: Fullveldið í reynd: Hvaða gagn hafa Íslendingar haft af fullveldinu? Guðmundur Jónsson prófessor í sagnfræði og ritstjóri nýju bókarinnar og Silja Bára Ómarsdóttir dósent í stjórnmálafræði komu í þáttinn.

Jóhanna Vigdís Hjaltadóttir fréttamaður var að gefa út 3ju matreiðslubókina sína, Hvað er í matinn? Í bókinni gefur Jóhanna matarhugmyndir fyrir 9 vikur svo það verður líklega kærkomið fyrir marga að fletta í gegnum hana, enda oft mikil heilabrot um hvað á að vera í matinn á heimilum. Guðrún spjallaði við Jóhönnu í þættinum í dag.

Ofnæmi hefur aukist svo mikið á undanförnum árum að það er talað um faraldur í því sambandi. Astmi, heymæði og fæðuofnæmi eykst stöðugt og við því hefur ekki fundist afgerandi lækning. Rannsóknir benda hins vegar til þess að ónæmisfaraldurinn sé afleiðing af auknu þéttbýli í borgum og minnkandi tengslum við náttúrulegt umhverfi. Magnús R. Einarsson fjallaði um þetta í pistli dagsins.

Umsjón Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson

Í gær afhentu fulltrúar Umhverfisstofnunar Málningu hf. Svansleyfi fyrir alla innanhússmálningu í framleiðslu fyrirtækisins. Fyrirtækið er númer 38 á Íslandi sem hlýtur vottun Svansins. Þegar málning er vottuð er megináhersla lögð á efnainnihald þar sem leitast er við að lágmarka magn skaðlegra efna. Fram til þessa hefur Svanurinn aðallega verið veittur þjónustufyrirtækjum - en hér er það framleiðsla sem fær Svansvottun. Birgitta Stefánsdóttir, sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun og Jón Bjarnason, efnaverkfræðingur hjá Málningu hf. komu í þáttinní dag.

Á morgun verður hinn árlegi félagsmiðstöðvadagur haldinn hátíðlegur í Reykjavík. Markmið dagsins er að vekja athygli á því uppbyggilega frístundastarfi sem þar fer fram fyrir börn og unglinga og bjóða gestum að kynnast því með eigin augum. Yfirskrift dagsins að þessu sinni er SAMVERA og það verður hægt að fara í Bingó, spila billjard og borðtennis svo eitthvað sé nefnt. Við hringdum í Huldu Valdísi Valdimarsdóttur hjá frístundaskrifstofu skóla- og frístundasviðs Reykjavíkurborgar.

Á bænum Klúku í Miðdal búa hjónin Íris Guðbjartsdóttir og Unnsteinn Árnason. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, fór í fjárhúsin með Írisi og þær ræddu um búskapinn og samfélagið á Ströndum.

Umsjón Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson

Pétur Oddbergur Heimisson sagði frá prjónakvöldi karla á Grensásvegi og ræddi um karla og prjón

Lija María Ásmundsdóttir var í símanum frá Groningen í Hollandi þar sem listahátíðin Tut Töt Tuð fór fram 12 - 13 nóv. Íslenskir listamenn í meirihluta, en einnig Hollenskir og fólk sem kom víðar að.

Lesandi vikunnar var Lilly Erla Adamsdóttir ljóðskáld og listakona, en hún sagði einnig frá viðburði Meðgönguljóða í Gerðuberi.

Umsjón í dag Magnús R. Einarsson og Lísa Pálsdóttir

Karlar sáu gjarnan um prjónaskap hér á öldum áður, nú virðist það vera vaxandi að nýju að karlar prjóni. Pétur Oddbergur Heimisson kom í þáttinn og sagði frá prjónakvöldi fyrir karlmenn sem hann stendur fyrir í kvöld.

Tut Töt Tuð er listahátíð sem haldin er í Groningen, Hollandi í fyrsta skipti þann 12.-13. Hátíðin er nýr vettvangur fyrir unga listamenn í Evrópu. Ýmsir íslenskir listamenn eru þátttakendur á hátíðinni, Lija María Ásmundsdóttir var í símanum frá Groeningen.

Lesandi vikunnar í þetta sinn varLilly Erla Adamsdóttir, en hún tekur þátt í viðburðinum Meðgönguljóð sem fram fer í Gerðubergi í kvöld. Við spyrjum hana út í hvað hún er að lesa og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hana í gegnum tíðina.

MANNLEGI ÞÁTTURINN MIÐVIKUDAGUR. 8.nóv

Umsjón Guðrún Gunnarsdóttir og Magnús R EInarsson

Reykjavíkurborg vill auka flokkun og skil raftækja og spilliefna og því hefur verið hrundið af stað tilraunaverkefni um Spillivagn, sem safnar raftækjum og spilliefnum í hverfum og gerir heimilunum auðveldara að flokka. Spillivagninn mun á næstu mánuðum fara um hverfi borgarinnar og auðvelda íbúum að losna við smærri raftæki og spillefni á öruggan hátt.

Flestum þykir gaman af spilum ýmis konar, en að keppa er ekki endilega málið. En svo eru enn aðrir sem kjósa einmitt að keppa í sínu spili. Íslandsmeistaramót í Skrafli fer fram um komandi helgi, Lísa Páls kynnti sér málið.

Aðalfundur Samtaka sela bænda verður haldinn núna á laugardaginn 10. Nóvember. Pétur Guðmundsson frá Ófeigsfirði er formaður Samtaka selabænda. Hann segir nánast enga selveiði stundaða lengur, enda ekkert fyrir skinn eða aðrar afurðir að hafa. Við sláum á þráðinn til Péturs og tölum við hann um sel.

MANNLEGI ÞÁTTURINN MIÐVIKUDAGUR. 7.nóv

Umsjón Guðrún Gunnarsdóttir og Magnús R EInarsson

Töluvert vantar upp á stuðning í heilbrigðiskerfinu hér á landi við börn sem missa foreldri. Brestir er í löggjöf um vernd og rétt barnanna. Mælt verður fyrir frumvarpi til laga á Alþingi fljótlega sem ef verður samþykkt mun bæta stöðu þeirra verulega. Bergljót Baldursdóttir talar á Heilsuvaktinni við Dögg Pálsdóttur, lögfræðing í Reykjavík sem komið hefur að gerð laganna.

Nú á næstunni hefst útflutningur á lambakjöti alla leið til Indlands og Kína. Það er risastór markaður að opnast í Asíu með vaxand velmegun hjá þessum stærstu þjóðum heims og neysla á kjöti hefur aukist gríðarlega og það tækifæri eru íslensk fyrirtæki að nýta sér til útflutnings á lambakjöti. Við sláum á þráðinn norður á Akureyri og heyrum í sölustjóra Kjarnafæðis. Hann heitir Andrés Vilhjálmsson og hefur unnið að því undanfarin tvö ár að fá tilskilin leyfi til að flytja kjötið til Indlands.

Rassfar í steini-í slóð Ólafs helga til Stiklastaða, er heitir á nýrri bók eftir Jón Björnsson sálfræðing og rithöfund. Ólafur konungur Haraldsson, ríkti í rúman áratug yfir Noregi en hraktist þaðan í útlegð og var á endanum felldur í Stiklastaðaorrustu. Fljótlega fór að bera á kraftaverkum í kringum líkið og innan skamms var hann orðinn helgur maður. Hinsta ferð Ólafs var frá Svíþjóð yfir Kjöl til Stiklastaða og varð sú leið ein fjölfarnasta pílagrímaleið Norðurlanda. Við heyrum í Jóni hér rétt strax.

MANNLEGI ÞÁTTURINN ÞRIÐJUDAGUR. 6.nóv

Umsjón Guðrún Gunnarsdóttir og Margrét Blöndal

Galdrar og galdraofsóknir fóru eins og eldur í sinu um Vestfirði á

sautjándu öld og einn þeirra sem brenndur var fyrir galdra var Þórður

Guðbrandsson og þegar það þótti ekki duga til hófust ofsóknir á hendur

Margréti dóttur hans. Kristín Einarsdóttir hitti finnska rithöfundinn Tapio Koivukari (kovjukari) sem á dögunum ferðaðist um Vestfirði og kynnti nýútkomna bók sem fjallar um þessa atburði og bókin heitir - Galdra-Manga, dóttir hins brennda.

Unglist, listahátíð ungs fólks er vettvangur fyrir ungt upprennandi listafólk þar sem skáldskapur og myndsköpun fá að flæða frjálst, í takti við tónlistarveislur, óheftan dans, lifandi leiklist og aðra viðburði þar sem sköpunargleðin er í öndvegi. Hátiðin hófst með s.l. laugardag með Dansýningu fyrir fullu húsi á stóra sviði Borgarleikhússins.

Ég er byrjuð á ,,Happiness project“ eða hamingjuverkefni fyrir sjálfa mig (í anda bókar eftir Gretchen Rubin). Skrifaði Sigríður Arnardóttir á facebook síðuna sína á dögunum - þetta vakti forvitni okkar og Sirrý kemur til okkar eftir nokkrar mínútur og segir okkur frá í hverju þetta verkefni flest333333333333 og hvort það er líklegt til að auka hamingju okkar.

Rætt við Kára Stefánsson forstj. Íslenskrar erfðagreiningar um átak fyrir sjúkrahús SÁÁ vegna langra biðlista eftir meðferð. Tónleikar verða í Háskólabíói 8.nóvember í boði átaksins, einnig er undirskriftalisti á netinu.

Skemmtiferðaskip - Tækifæri og ógnir er yfirskrift fyrirlestrar sem haldinn verður næstkomandi miðvikudag. Þórný Barðadóttir sérfræðingur hjá Rannsóknarmiðstöð ferðamála fer yfir rannsókn sem hún hefur gert, þar sem hún hefur skoðað hvers konar ferðir eru valdar af farþegum skipanna, við sláum á þráðinn til hennar á eftir.

Breki Karlsson var nýlega kjörinn formaður Neytendasamtakanna, hvað skyldi hann vera að lesa? Hvað er á náttborðinu og hvaða höfundar hafa haft áhrif á hann. Hann verður gestur okkar í lok þáttar.

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Magnús Þór Sigmundsson. Það eru tæpar tvær vikur í afmælistónleika hans í Háskólabíói tilefni þess að hann varð sjötugur 28. Ágúst síðastliðinn. Við spóluðum aftur í tímann með Magnúsi og fræddumst um uppvöxt hans í Ytri Njarðvík, hvað var brallað þar og hvenær tónlistin fór að láta á sér kræla hjá honum.

Sigurlaug Margrét Jónasdottir, besti vinur bragðlaukanna, kom í þáttinn með sitt vikulega matarspjall og í þetta sinn sagði hún frá kokkabók frá 1978 eftir Sigrúnu Davíðsdóttur sem heitir Matreiðslubók handa ungu fólki á öllum aldri. Einnig voru ræddir sveppir í dós og fyrsta pizzan sem Sigurlaug bjó til, einmitt upp úr þessari bók.

Umsjón Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson

Í dag er alþjóðlegi vegan dagurinn. Í næstu viku munu Vegansamtökin og Samtök grænmetisæta á Íslandi leggja til á aðalfundum sínum að þau sameinist í eitt stærra félag. Samhliða sameiningunni myndi nýtt félag fá nafn þar sem ríkari áhersla verður lögð á veganisma. Við fengum þá Benjamín Sigurgeirsson formann samtaka grænmetisæta á Íslandi og Birki Stein Erlingsson formann Vegan-samtakanna í þáttinn.

Heimsmeistaramótið í matreiðslu fer fram í Lúxemborg í lok nóvember en það er haldið á fjögurra ára fresti. Á mótinu mætast færustu kokkar heimsins og nú hefur hópurinn verið að leggja lokahönd á matseðla og ferla fyrir keppnina og æfir nú vikulega. Ylfa Helgadóttir er þjálfari liðsins en hún kom í þáttinn ásamt Fanneyju Dóru Sigurjónsdóttur keppanda.

Mikil breyting er á ásjónu miðbæjar Reykjavíkur í kjölfar stórframkvæmda, stórhýsi rísa, hótel og verslanir. Til dæmis mun Pósthúsið í Austurstræti loka sínum dyrum eftir áramót, og Hitt húsið mun einnig flytja úr miðbænum. Lísa Páls heimsótti Hitt húsið og ræddi við Makús H. Guðmundsson frostöðumann um flutningana.

Umsjón Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson