#Sakhi #SantTejaSinghJi

 ਡਿਗਰੀ ਲੈਣ ਲਈ ਸਾਧ-ਸੰਗਤ ਦਾ ਹੁਕਮ  ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਸ਼ੈਫਡ ਬੁਸ਼ ਦੇ ਅਸਥਾਪਨ ਸਮੇਂ ਸਾਰੀ ਸਾਧ-ਸੰਗਤ ਨੇ (ਸੰਤ) ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ 'ਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦੇਸ ਤੋਂ ਵਿੱਦਿਆ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਲੈਣ ਵਾਸਤੇ ਆਏ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਤੀਕਰ ਤੁਸੀਂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬਣਾਉਂਦੇ, ਖ਼ਾਲਸਾ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹੋ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਾਸਤੇ ਪੂਰਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਕੱਢ ਸਕੇ। ਭਾਵੇਂ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਹੁਕਮ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਭ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਹੈ ਪਰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਸੰਤਾਂ ਦਾ ਹੀ ਹੁਕਮ ਸੀ। ਸੋ ਸਾਨੂੰ ਬਚਨ ਦੇਵੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦੇਸ ਮੁੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਡਿਗਰੀ ਜ਼ਰੂਰ ਲੈ ਲਵੋਗੇ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਦਾ ਹੁਕਮ, (ਸੰਤ) ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸਿਰ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ "ਸਤਿ ਬਚਨ" ਕਿਹਾ: ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਕਉ ਵਾਰਿਆ ਜੀਉ ਕੀਆ ਕੁਰਬਾਣੁ ॥

#Sakhi #SantTejaSinghJi 

ਜਰਮਨ ਵਿੱਚ ਗੁਰਮਤਿ 'ਤੇ ਲੈਕਚਰ  ਪਾਦਰੀ ਜੋਨਜ਼ (ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਵਾਲੇ) ਦੇ ਸੱਦੇ 'ਤੇ ਸੰਤ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ, 'ਸਰਬ ਧਰਮੀ ਕਾਂਗਰਸ' ਵਿੱਚ ਵਖਿਆਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਭਾਵ ਸੀ, "ਸਭ ਮਨੁੱਖ-ਮਾਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਰੱਬ ਦੀ ਜੋਤ ਹੈ। ਹਰ ਰੰਗ, ਹਰ ਮਜ਼੍ਹਬ, ਹਰ ਨਸਲ, ਹਰ ਜਾਤ ਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ਦੀ ਬਨਾਵਟ ਇੱਕੋ ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੈ। ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼ੀ ਦੇ ਪਰਦੇ ਕਰਕੇ, ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਦੀ ਰੱਬੀ ਜੋਤ ਦੇ ਸੂਰਜ ਅੱਗੇ ਉਹਲਾ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਭੁਲੇਖੇ ਵਿੱਚ ਪੈ ਕੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਕੁੱਕੜ-ਖੋਹੀ (ਕਮੀਨੀ ਲੜਾਈ) ਕਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਰੱਬ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਜੇ ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਮਿਟਾਈਏ ਤਾਂ ਹਰ ਇੱਕ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਜੋਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਨੂਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸੋਝੀ ਬਿਨਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਅਮਨ ਚੈਨ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।" ਇਹ ਸੁਣਦਿਆਂ ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਰੰਗ ਵਿੱਚ, ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, "ਦਿਸ ਇਜ਼ ਦਿ ਥਿੰਗ ਵੁਈ ਵਾਂਟ।" (ਸਾਨੂੰ ਇਹੋ ਹੀ ਗੱਲ ਲੋੜੀਂਦੀ ਹੈ।) ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 'ਦੂਜੀ ਸਿੱਖ ਲੀਗ' ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲਿਆ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸ਼ਮੀਜੂ ਵਿਚ 1956 ਨੂੰ ਹੋਈ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿਚ ਵੀ ਭਾਗ ਲਿਆ। ਇਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿਚ ਆਪ ਜੀ ਨੇ 'ਮੂਲ-ਮੰਤਰ' ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਸਰੂਪ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਰਬ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਸਭ ਬੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਤੇ ਸਭ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸਰਬ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਬੜੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ।

#Sakhi #SantTejaSinghJi 

ਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੂਰਬ ਵੱਲੋਂ ਹੀ ਆਵੇਗਾ  ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਤੋਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਸੰਤ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਠਹਿਰੇ। ਉੱਥੇ ਪਾਦਰੀ ਜੈਨਕਿਨ ਲੌਏਡ ਜੋਨਜ਼, ਜੋ ਇੱਕ ਬੜੇ ਸੱਜਣ ਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਪੁਰਸ਼ ਸਨ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਯੂਨੀਟੇਰਿਅਨ ਚਰਚ ਵਿੱਚ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਨਾਲ ਮੇਲ ਹੋਇਆ। ਪਰਸਪਰ ਬਚਨ-ਬਿਲਾਸ ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਧਰਮ 'ਤੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਹੋਈ। ਸਹਿਜ-ਸੁਭਾਇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਵੀਚਾਰ ਸੁਣ ਕੇ ਪਾਦਰੀ ਜੀ ਖ਼ਾਸ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਕੁਰਸੀ ਤੋਂ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਜੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, "ਬ੍ਰਦਰ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ, ਲਾਈਟ ਸ਼ੈੱਲ ਅਗੇਨ ਕਮ ਫਰੌਮ ਦਿ ਈਸਟ. ਵੁਈ ਇਨ ਦਿ ਵੈਸਟ ਆਰ ਕੁਆਈਟ ਇਗਨੋਰੈਂਟ ਫਾਰ ਇਟ।" (ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਫੇਰ ਪੂਰਬ ਵਲੋਂ ਹੀ ਆਵੇਗਾ, ਅਸੀਂ ਪੱਛਮੀ ਲੋਕ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹਾਂ।)

#Sakhi #SantTejaSinghJi 

ਬੱਚਾ ਘਬਰਾ ਨਹੀਂ  1908 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁੜਿੱਕੀ ਵਿੱਚ ਫ਼ਸਾ ਕੇ ਉੱਥੋਂ ਕੱਢ ਕੇ, ਇੱਕ ਮਾੜੇ ਮੁਲਖ਼ 'ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹਾਊਂਡਰਾਸ' ਵਿੱਚ ਭੇਜਣ ਦੀ ਜੁਗਤ ਬਣਾਈ। ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕੇਸ ਕਾਫ਼ੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਦਿਨ (ਸੰਤ) ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਫ਼ਿਕਰ ਹੋਇਆ ਤੇ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਬੇਚੈਨ ਰਹੇ। ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਤਿੰਨ ਵਜੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਕੇ ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ, "ਬੱਚਾ! ਘਬਰਾ ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਅਹੰਕਾਰ ਜਰਮਨ ਕੋਲੋਂ ਤੁੜਵਾਵਾਂਗੇ।" ਦੋ ਵੱਡੇ ਜੰਗ ਹੋਏ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਦਾ ਸਾਰਾ ਧਨ ਖ਼ਰਚ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਦੇਸ ਕਰਜ਼ਾਈ ਹੋ ਗਿਆ। ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਤੌਰ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ। ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਬਲ ਲੈ ਕੇ, (ਸੰਤ) ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਮਰਕੱਸਾ ਕਰਕੇ, ਹੋਰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਔਕੜਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ।

#Sakhi #SantTejaSinghJi 

ਅਮਰੀਕਨ ਵਪਾਰੀ ਦਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ  ਅੰਗਰੇਜ਼ ਵਪਾਰੀ ਟੀ.ਸੀ. ਕਰਾਫਰਡ, ਸੰਤ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸੰਗਤ ਕਰਕੇ, 'ਵਾਹਿਗੁਰੂ' ਗੁਰਮੰਤਰ ਦਾ ਤਕੜਾ ਅਭਿਆਸੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਕਿਸੇ ਵਪਾਰਕ ਭੀੜਾ ਸਮੇਂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨ 'ਤੇ ਅਕਾਸ਼ਬਾਣੀ ਹੋਈ ਕਿ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਹੀ ਤੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਅਧੀਨਗੀ ਸਹਿਤ ਸੰਤ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਕੇ ਦੋ ਲੱਖ ਡਾਲਰ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜ ਸੈਂਟ ਹਨ, ਮੈਂ ਦੋ ਲੱਖ ਕਿੱਥੋਂ ਲਿਆਵਾਂ?" ਕਰਾਫਰਡ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ 'ਤੇ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਟੋਪੀ ਲਾਹ ਕੇ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਕਿਹਾ, "ਸਤਿਗੁਰੂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਹੀ ਭੇਜਿਆ ਹੈ।" ਜੋ ਸਰਣ ਆਵੈ ਤਿਸ ਕੰਠ ਲਾਵੈ ਇਹੁ ਬਿਰਦੁ ਸੁਆਮੀ ਸੰਦਾ ॥ (੫੪੪) ਸੰਤ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਜਾ ਕੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਸੰਗਤਾਂ ਪਾਸੋਂ ਦੋ ਲੱਖ ਡਾਲਰ ਦਾ ਬੰਦੋਬਸਤ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਦੂਰ ਕੀਤਾ।

#Sakhi #SantTejaSinghJi 

ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ, ਲੈਕਚਰ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਪ੍ਰਚਾਰ  ਸੰਤ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤੀ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਏ. ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਟਰਮ ਠਹਿਰ ਕੇ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਨਿਊਯਾਰਕ) ਵਿੱਚ ਵਜ਼ੀਫ਼ਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਐਮ.ਏ. ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ 1908 ਤੋਂ 1913 ਤਕ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਦੂਰ ਕਰਾਈਆਂ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ, ਕੈਨੇਡਾ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਆਦਿਕ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਅਸਥਾਪਤ ਕਰਾਏ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ, ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਪ੍ਰੇਰਨਾ 'ਤੇ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਦੋ ਲੈਕਚਰ ਦਿੱਤੇ। ਇੱਕ ਲੈਕਚਰ ਭਗਤਾਂ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਤੇ ਦੂਜਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਉੱਤੇ। ਇਹ ਲੈਕਚਰ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੋਰੇ-ਗੋਰੀਆਂ ਨੇ ਸੁਣੇ। ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਨਤੀਜੇ ਨਿਕਲੇ, ਪਹਿਲਾ ਇਹ ਕਿ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵੈਨਕੂਵਰ (ਕੈਨੇਡਾ) ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਦਵਾਨ ਭਰਾ ਨਿਊਯਾਰਕ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰਕੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਸੰਤਾਂ ਨੂੰ ਔਕੜਾਂ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ ਕੈਨੇਡਾ ਬੁਲਾਇਆ। ਦੂਜਾ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸੈਂਕੜੇ ਹੀ ਗੋਰੇ-ਗੋਰੀਆਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸੱਚ ਦੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਸੰਤ ਜੀ ਨਾਲ ਸਤਿਸੰਗ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਅਤੇ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਗੁਰਮੰਤਰ ਦੇ ਅਭਿਆਸੀ ਬਣ ਗਏ: ਜਨੁ ਨਾਨਕੁ ਧੂੜਿ ਮੰਗੈ ਤਿਸੁ ਗੁਰਸਿਖ ਕੀ ਜੋ ਆਪਿ ਜਪੈ ਅਵਰਹ ਨਾਮੁ ਜਪਾਵੈ ॥ (੩੦੬)

#Sakhi #SantTejaSinghJi 

ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਦਸਤਾਰ  1906 ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ 'ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ' ਦੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਦਸਤਾਰ ਪਹਿਨ ਕੇ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲਿਆ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਟੋਪੀ ਤੇ ਗਾਉਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦਾਖ਼ਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤੁਸੀਂ ਉੱਥੇ ਦਾਖ਼ਲਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ? ਤੁਹਾਡਾ ਤਾਂ ਕੇਸਾਂ ਨਾਲ ਦਸਤਾਰ ਨੂੰ ਸਭ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਹੈ।" ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਟਰਮ ਪੂਰੀ ਕਰ, ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਟਿਊਟਰ ਜੈਕਸਨ ਨੂੰ ਬੜੀ ਯੁਕਤੀ ਨਾਲ, ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਕੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਸਤਾਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਲੈ ਲਈ। ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਅਵਸਰ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਪਗੜੀ ਸਮੇਤ, ਇਸ ਪੁਰਾਣੇ ਸੁਤੰਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ, ਬਗ਼ੈਰ ਕਿਸੇ ਰੋਕ-ਟੋਕ ਦੇ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਆਪ ਨੇ ਡਿਗਰੀ ਦੀਆਂ ਛੇ ਟਰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ, 1908 ਤਕ ਕਾਮਯਾਬੀ ਨਾਲ ਪੂਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰੋਕ-ਟੋਕ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਅਤੇ ਦਸਤਾਰ ਨਾਲ ਦਾਖ਼ਲਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

#Sakhi #SantTejaSinghJi 

ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਚਾਰ ਅਮੋਲਕ ਬਚਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਬਚਨ (ਸੰਤ) ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਕਹੇ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਨ, ਬਚਨ ਅਤੇ ਕਰਮ ਕਰਕੇ ਕਮਾਏ: 

1. ਸਾਬਤ ਸੂਰਤ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ । ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕੇਸਾਂ ਦੇ ਮੁਤੱਲਕ ਬਹਿਸ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ। ਜੇ ਕੋਈ ਪੁੱਛੇ ਕਿ ਕੇਸ ਕਿਉਂ ਰੱਖੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਹਿ ਦੇਣਾ, "ਭਾਈ! ਇਹ ਤਾਂ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਦੇਣ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਕੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ?" ਅਥਵਾ ਇਹ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ।

2. ਜਿੱਥੇ ਜਾਣਾ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬਣਾਉਣੇ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦੱਸੇ ਹੋਏ ਗੁਰਮਤਿ ਮਾਰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਨਾਮ-ਬਾਣੀ ਜਪਾਉਣਾ ਅਤੇ ਸਤਿਸੰਗ ਕਰਾਉਣਾ।

3. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇ ਦੇਣਾ ਕਿ ਰਿੱਧੀ-ਸਿੱਧੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ, ਆਤਮ-ਪਦ ਇਸ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਰੇ ਹੈ। ਅਥਵਾ ਅੱਗੇ ਹੈ।

4. ਜਿਸ ਦਾ ਜੀਅ ਲੈਕਚਰ (ਕਥਾ) ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਰੇ, ਉਹ ਲੈਕਚਰ ਨਾ ਕਰੇ, ਜਿਸ ਦਾ ਜੀਅ ਨਾ ਕਰੇ, ਉਹ ਕਰੇ। ਸੰਤ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਇਸ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ਦਿਲ ਲੈਕਚਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਹਉਮੈ ਤੇ ਅਕਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਲੈਕਚਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਦਿਲ ਨਾ ਕਰੇ ਅਤੇ ਸੰਗਤ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਗੁਰਸਿੱਖ ਲੈਕਚਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਆਤਮ ਦੇਵ ਅਥਵਾ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਹਉਮੈ ਤੇ ਅਕਲ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਵੱਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਬਚਨੁ ਗੁਰੂ ਜੋ ਪੂਰੇ ਕਹਿਓ ਮੈ ਛੀਕਿ ਗਾਂਠਰੀ ਬਾਧਾ ॥ (੧੨੦੪)

#Sakhi #SantTejaSinghJi 

ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਆਸ਼ਾ  ਮਸਤੂਆਣੇ ਜੋੜ ਮੇਲੇ ਮਗਰੋਂ ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ (ਸੰਤ) ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਸਕੂਲ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ, "ਸਾਡਾ ਆਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਵਿੱਦਿਆ ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਸੰਯੋਗ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਗੁਰਸਾਗਰ ਸਾਹਿਬ ਮਸਤੂਆਣੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਸਾ ਆਸ਼ਰਮ (ਸਕੂਲ ਜਾਂ ਕਾਲਜ) ਖੁਲ੍ਹ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਭੁਝੰਗੀਆਂ ਨੂੰ ਵਲਾਇਤ (ਇੰਗਲੈਂਡ) ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਾ ਰਹੇ।" ਸੰਤਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ਾ ਸਮਝ, ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਪਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ, "ਤੁਸੀਂ ਪ੍ਰਦੇਸ ਜਾ ਕੇ ਵਿੱਦਿਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਤਰੀਕੇ ਜ਼ਰੂਰ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਏਥੇ ਆ ਕੇ ਸੇਵਾ ਕਰੋ।" ਹੁਕਮ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ, ਪੱਛਮੀ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ।

#Sakhi #SantTejaSinghJi

 ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਣਾ  (ਸੰਤ) ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਸੰਤ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਸਹਿਜ-ਸੁਭਾਏ ਬਚਨ ਕੀਤਾ, "ਭਾਈ! ਅਜੇ ਕੋਈ ਪਿੰਸੀਪਲ ਦਾ ਕੰਮ ਸਾਂਭਣ ਦੇ ਲਾਇਕ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ।" ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਆਪ ਨੇ ਸੰਤ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਫੇਰ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਤੇ ਅਰਜ਼ ਕੀਤੀ, "ਮਹਾਰਾਜ! ਹੁਕਮ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਦੇਵਾਂ।" ਸੰਤ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ, "ਭਾਈ! ਅਜੇ ਛੱਡਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਸਮਾਂ ਆਉਣ 'ਤੇ ਆਪੇ ਹੀ ਛੁੱਟ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਸਾਂ ਗੁਰ-ਸਾਗਰ ਸਾਹਿਬ ਮਸਤੂਆਣੇ ਜੋੜ ਮੇਲਾ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਜ਼ਰੂਰ ਆਉਣਾ।" ਮਸਤੂਆਣੇ ਜੋੜ ਮੇਲੇ 'ਤੇ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੇ ਗੁਰਮਤੇ 'ਤੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਮਾਇਆ ਦੇ ਖੁਲ੍ਹੇ ਗੱਫੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਾਏ। ਪ੍ਰੇਮ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਅਰਦਾਸ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ।  ਤਨੁ ਮਨੁ ਧਨੁ ਅਰਪਉ ਤਿਸੈ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਵੈ ਮੋਹਿ ॥ (੨੫੬)