Hinn 31 árs gamli borgarfulltrúi Egill Þór Jónsson greindist með stóreitilfrumukrabbamein í sumar og er búin að ganga í gegnum eina krabbameinsmeðferð. Hann var vongóður um framhaldið en fékk þær fréttir í síðustu viku að hann er aftur komin með krabbamein og bíður nú frekari rannsókna og framundan er meðferð sem læknar hans kalla fallbyssumeðferð. Egill er 31 árs , á unnustu og síðasta sunnudag bættist barn númer tvö í fjölskylduna en fyrir eiga þau 2ja ára gamlan son. Við ræddum við Egil í dag.

Jón Ólafsson tónlistarmaður kom svo til okkar til þess að segja okkur frá nýja sjónvarpsþættinum sem hann stýrir, Jólin koma. Þar fær hann tvo sönggesti til sín í hvern þátt til þess að syngja með sér inn jólastemmninguna. Við ræddum reyndar fyrst við Jón um nýju þættina The Beatles, Get Back, þar sem Jón er einn helsti aðdáandi Bítlanna. Hann, eins og við, er talsvert snortinn yfir þessari innsýn sem áhorfendur fá inn í þessa mögnuðu hljómsveit, en tónlist þeirra er enn sprelllifandi meira en hálfri öld eftir að hljómsveitin hætti. Jón sagði okkur svo frá þessum nýju jólaþáttum sem er á föstudögum á RÚV og svo forvitnuðumst við um þær jólahefðir sem Jón og fjölskylda hans halda.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Hvað er meira við hæfi á fullveldisdeginum en að klæðast upphlut? Edda Björg Eyjólfsdóttir leikkona kom sjálfri sér, og mögulega öðrum, á óvart með því að skrá sig á námskeið hjá Heimilisiðnaðarfélaginu í að sauma upphlut og það var nákvæmlega ekkert einfalt í því ferli. Andvökunætur og saumavinna fram á miðja nótt, og svo við vitnum í hennar eigin orð úr facebookfærslu: Eftir að hafa farið í gegnum allan tilfinningaskalann, misst sjálfstraustið og fundið það aftur, öðlast innri frið, farið í andlegt ferðalag og komið mér all verulega á óvart, eftir að hafa margstungið mig, lært að kappmella, handsaumað hnappagöt, hexað, saumað blindsaum, aftursting og lært að nota almennilega fingurbjörg var verkefnið klárað í síðustu viku. Edda Björg kom í þáttinn í dag.

Tónlistarmaðurinn Valgeir Guðjónsson og kvikmyndaleikstjórinn Ágúst Guðmundsson sömdu saman jólalagið Góðan dag og gleðileg jól árið 1984. Síðan hefur lagið legið nánast óheyrt þangað til nýlega þegar Ágúst fann það á hljóðsnældu uppi á háalofti hjá sér. Nú hefur það verið fært á stafrænt form og er komið inn í kerfi okkar hér á RÚV. Við fengum þá félaga til að segja okkur frá þessum merka fundi og svo auðvitað spiluðum við lagið í kjölfarið.

Hitamælar sýndu um 20 stiga frost á Suðurlandi snemma í morgun. Þetta eru svo sem engin kuldamet en desember heilsar með hressandi frosti. Við hringdum í Baldur Ólafsson björgunarsveitarmann á Hvolsvelli og heyrðum hvort það væri hrollur í fólki.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Síðastliðinn fimmtudag var alþjóðlegur baráttudagur Sameinuðu þjóðanna gegn kynbundnu ofbeldi. Sökum heimsfaraldursins féll Ljósaganga UN Women á Íslandi niður í annað sinn. Í nýrri skýrslu UN Women kemur fram að 2 af hverjum 3 konum, eða konur sem þær þekkja, hafa verið beittar ofbeldi. Níu af hverjum tíu konum í Afganistan eru beittar ofbeldi af maka sínum á lífsleiðinni og fer sú tala hækkandi. Frá valdatöku Talíbana hefur staða afgangskra kvenna versnað til muna. Stella Samúelsdóttir framkvæmdastýra UN Women kom í þáttinn og fræddi okkur frekar um stöðu kvenna í Afganistan.

Það hefur færst í vöxt undanfarin ár að fullorðið fólk fari á skipulögð sundnámskeið, skriðsund og Garpasund eru vinsæl og við brugðum okkur í heimsókn í Sundlaug Kópavogs þar sem eitt slíkt námskeið er í gangi og tókum þáttakendur tali og töluðum við þjálfarann Hákon Jónsson.

Á öllum árstímum erum við Íslendingar uppteknir af veðrinu, á sumrin afþví að þá erum við mögulega að ferðast um landið - á vetrum af því þá getur færð spillst og ef veður versnar þarf að huga að lausum munum eins og oft heyrist minnt á. Eiríkur Valdimarsson er ekki veðurfræðingur sem birtist á skjánum en hann hefur um lengi velt fyrir sér alþýðlegum veðurspám og bjó nýlega til feisbúkk síðuna Alþýðulegar veðurspár. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, hitti Eirík og fékk hann til að segja frá áhuga sínum og rannsóknum á veðri.

Öndun hefur mikil áhrif á streitu og því mikilvægt að kunna að anda rétt. Öndunaræfingar hafa mikil áhrif á bæði huga og líkama, geta bætt einbeitingu, styrkja lungun og ónæmiskerfið auk þess að vera mjög slakandi. Við töluðum við Bríeti Birgisdóttur jógakennara um öndunaræfingar í dag.

Við forvitnuðumst í þættinum í dag um Bræðralagið, hóp karla sem hefur það markmið að stuðla að heilbrigðri nálgun karlmennskunar, auka tengsli karla, öruggt rými fyrir menn til að deila því sem þeim liggur á hjarta, hugleiðslu, núvitund og fleira. Ívar Zophanías Sigurðsson kom og sagði okkur meira frá þessum hópi.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Ebba Guðný Guðmundsdóttir. Hún hefur skrifað matreiðslubækurnar Eldað með Ebbu og gert samnefnda sjónvarpsþætti, hún hefur haldið ógrynni fyrirlestra um heilsu og næringu barna og allrar fjölskyldunnar. En hún sagði okkur frá því í dag hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Dagur B. Eggertssson borgarstjóri Reykjavíkur. Við fengum hann, eins og alla föstudagsgesti, til þess að fara aftur í tímann, en hann sagði okkur frá æskunni og uppvextinum í Árbænum, fyrstu árum lífsins í Osló, árunum í MR og svo að hann hafi farið í læknisfræði til þess að komast hjá því að fara í pólítík. Það gekk nú ekki alveg eftir, eftir læknanámið var hann fljótlega kominn á bólakaf í pólítíkina og hefur nú verið í tæp tuttugu ár í borgarstjórn, þar af rúm sjö ár sem borgarstjóri.

Svo var auðvitað matarspjallið, þar sem Sigurlaug Margrét fékk Dag til að sitja áfram með okkur og segja okkur frá sínum uppáhaldsmat, hvernig hann stendur sig í eldamennskunni og hvað eru hans sérréttir.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Sérfræðingur vikunnar í þetta sinn var Sóley Tómasdóttir kynja- og fjölbreytileikasérfræðingur. Umræðan undanfarið ætti ekki að hafa farið fram hjá mörgum, til dæmis í kjölfar síðustu tveggja þátta Kveiks á RÚV. Við, samfélagið, erum að feta okkur áfram í umræðu og samtali um kynferðislegt ofbeldi, ábyrgð, afleiðingar og úrlausnir. Þetta er flókin og erfið umræða sem margir hræðast, kannski af því að í gegnum árin hafa þessi mál ekki verið rædd. Þegar #metoo-hreyfingin fór af stað var þögnin rofin. Allir virðast kannast við kynferðislegt ofbeldi, annað hvort á eigin skinni eða í gegnum einhvern nálægt sér. En þrátt fyrir að þögnin hafi verið rofin er ljóst að við kunnum ekki sérstaklega vel að takast á við vandann. Við kunnum að reiðast, að sjokkerast, að vera nóg boðið, en hvað svo? Fjölmargar spurningar vakna, en svörin liggja ekki ljóst fyrir. Hvernig tökum við næstu skref í þessum málum? Í fyrri hluta þáttarins fórum aðeins yfir stöðuna með Sóley og fengum hana til að segja okkur frá sínum störfum. Hún hefur verið með fræðslu á vinnustöðum og stofnunum um ómeðvitaða hlutdrægni og hvernig er hægt að sporna við henni. Í seinni hlutanum svaraði Sóley svo spurningum sem hlustendur hafa sent inn í pósthólf þáttarins [email protected].

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við höfum verið að fjalla um áföll í þættinum undanfarnar vikur og í dag fengum við Jokku G. Birnudóttur, en hún flytur á morgun þann fyrsta í röð rafrænna hádegisfyrirlestra í 16 daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi á vegum Háskólans á Akureyri. Í fyrirlestrinum lýsir Jokka reynslu sinni af úrvinnslu úr áföllum eftir ofbeldi og hún sagði okkur einmitt frá því og svo sagði hún okkur frá því hvað lífssigrari er.

Síðan Family living - The true story - ICELAND á facebook er vettvangur til að deila myndum eða myndböndum af eðlilegu heimilisdrasli. Síðan á rætur sínar að rekja til sænskrar facebooksíðu þar sem fólk fór að deila myndum frá heimilum sínum sem voru ólíkar þeim sem sjást á samfélagsmiðlum, í glanstímaritum og fjölmiðlum, sem sýna oftast einsleita og óraunsæja mynd af hinu fullkomna heimili. Rúmlega 85 þúsund facebooknotendur hafa skráð sig í sænska hópinn og um 13 þúsund hafa skráð sig á íslensku síðuna. Elín Oddný Sigurðardóttir, varaborgarfulltrúi og stofnandi íslensku síðunnar kom í þáttinn í dag.

Við fengum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag. Í póstkorti dagsins talaði Magnús um viðbrigðin við það að flytja frá erlendri borg í íslenskan fiskimannabæ, en þau eru samt ekki eins mikill og stærðarmunurinn segir til um því fólk er alls staðar eins með kostum sínum og göllum. Það var svo sagt frá mannlífi í Vestmannaeyjum sem og samhengi pólitíkur og kórónuveirusmits í Þýskalandi. Í lokin er aðeins fjallað um heimsmeistaramótið í fótbolta sem verður háð í eyðimerkurríkinu Katar á næsta ári.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við fræddumst um áhugavert verkefni í þættinum í dag, Stattu með sjálfri þér ? virkni til farsældar. Markmið verkefnisins til tveggja ára eru að þátttakendur, konur sem búa við örorku og eru með börn á framfæri, fái bætt sjálfsmynd sína og aukna trú á eigin getu; að þær styrki tengslanet sitt til að koma í veg fyrir félagslega einangrun og eflist í foreldrahlutverkinu. Við ræddum við Lillý Alleta, eina af þeim mæðrum sem taka þátt í verkefninu og Júlíu Margréti Rúnarsdóttur félagsráðgjafa í þættinum.

Forseti Íslands mun á morgun veita þeim unga Íslendingi sem þykir hafa skarað fram úr á þessu ári verðlaun, en þetta verður tuttugasta árið í röð sem JCI á Íslandi stendur fyrir því að velja Framúrskarandi ungan Íslending. Tíu framúrskarandi einstaklingar fá viðurkenningu en eitt þeirra fær svo aðalverðlaunin. Við fengum Guðlaugu Birnu Björnsdóttur verkefnastjóra hjá JCI á Íslandi í þáttinn til þess að segja okkur frá þessum verðlaunum frá öllum hliðum.

Á Sprengisandi, Ég lít í anda liðan tíð, Ísland ögrum skorið og mörg önnur lög samdi Sigvaldi Kaldalóns og öll hafa þau glatt, og kannski líka huggað, okkur í flutningi bæði einsöngvara og kóra síðan þau voru gefin út. En Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, hitti einmitt í sumar Sigvalda Snæ Kaldalóns sem kynnt hefur sér sögu útgáfu laga afa hans tónskáldsins Sigvalda Kaldalóns.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Hlín Agnarsdóttir, leikstjóri, leikskáld og rithöfundur kom í þáttinn og sagði frá nýrri bók sinni Meydómi, sannsögu. Bókin er bréf fullorðinnar dóttur til látins föður hennar og jafnframt bréf til ungu meyjarinnar sem hún eitt sinn var. Hlín segir að bókin fjalli meðal annars um ofbeldi gegn börnum, vaknandi kynhvöt og uppreisn gegn foreldrum sem höfðu lítinn sem engan áhuga á eigin börnum. Hún tileinkar bókina systkinum sínum fimm. Við fengum Hlín til að segja okkur frekar frá þessari sögu sem byggir á minningum úr hennar frá sakleysi bernskunnar til uppreisnar unglingsáranna þegar meydómi hennar lýkur.

Flestir þekkja kvikmyndahátíðina RIFF, Alþjóðlegu kvikmyndahátíðina í Reykjavík sem hefur verið haldin síðan 2004. Barnadagskrá RIFF hefur verið haldin í grunnskólum landsins síðustu ár en um er að ræða dagskrá með stuttmyndum sem hæfa hverjum aldursflokki fyrir sig. Stuðningsefni fyrir kennara fylgir til þess að ræða við nemendur og nota við kennslu. Við forvitnuðumst um þessa dagskrá og einnig um námskeið í kvikmyndagerð sem haldin verða á landsbyggðinni ætluð stúlkum og kynsegin einstaklingum. Hrönn Marinósdóttir, stjórnandi RIFF, sagði frá.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Sirrý Arnardóttir, sjónvarpskona og rithöfundur. Hún var að gefa út nýja barnabók, Saga finnur fjársjóð - og bætir heiminn í leiðinni. Við fengum að vita hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og svo hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í dag var auðvitað föstudagsgestur í þættinum og í þetta sinn er gesturinn rithöfundur, meira að segja margverðlaunaður rithöfundur. Hún býr í Garðabæ, en er uppalin í Garðahreppi. Hún vann sem fréttamaður og dagskrárgerðarmaður á Bylgjunni og svo Stöð 2. Hún er mikið náttúrubarn, hjólar og fer á skíði víða um heim þegar þannig liggur á henni. Þetta er Kristín Helga Gunnarsdóttir og hún ræddi við okkur um æskuárin, skólagönguna, námsárin í Salt Lake City og bækurnar sem hún hefur skrifað, en hennar nýjast bók, Ótemjur, var að koma út.

Matarspjallið var auðvitað á sínum stað í dag og við fengum Kristínu Helgu, föstudagsgest þáttarins, til að sitja áfram með okkur. Hún sagði okkur frá því hvað það þótti skrýtið þegar hún ákvað aðeins níu ára að hætta að borða kjöt. Ömmur hennar voru ekki sáttar og stúlkan var send til læknis. Hún lét það ekki á sig fá og hefur verið grænkeri síðan. Hún talaði um sinn uppáhaldsmat, sveppasósuna um jólin, grænmetislasagna, þar sem hún notar sætar kartöflur í staðinn fyrir pastaspjöldin og matinn á Ítalíu þegar hún hefur verið fararstjóri í skíðaferðum Íslendinga til Ítalíu.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON