Sérfræðingur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Þórhildur Bjartmarz hundaþjálfari og fyrrverandi formaður Hundaræktarfélags Íslands. Hún veit gríðarlega mikið um hundaeign á Íslandi sem hún fræddi okkur um í þættinu, og að auki talaði hún um sitt starf sem hundaþjálfari og svo bara um hunda yfirleitt. Í seinni hluta þáttarins svaraði svo Þórhildur spurningum sem hlustendur hafa sent inn í netfang þáttarins [email protected]. Við fengum fjölda spurninga, til dæmis sem viðkoma gelti í hundi, fæði hunda, umhirðu feldsins og spurningar frá fólki sem á ekki hund en er að velta því fyrir sér, þá t.d. hvaða tegund það eigi að fá sér.

Við heyrðum svo af bjúgnaveislu á Borgarfirði Eystri. Hún er haldin í annað sinn og þar eru nú bjúgun í hávegum höfð og matreidd á annan hátt en flestir þekkja, eins og til dæmis bjúgnanachos, bjúgnakrókettur og bjúgna Wellington. Við hringdum austur og fengum Dagrúnu Óðinsdóttur, kokk á Hótel Blábjörgum, til að segja okkur meira frá þessari veislu sem haldin verður um helgina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Aldrei hafa verið fleiri börn og unglingar í átröskunarmeðferð á Barna- og unglingageðdeild Landspítala en nú og þetta er í fyrsta skiptið sem biðlisti er eftir að komast í meðferð. ?Það hefur verið gríðarleg aukning núna í COVID og þetta er aukning sem við erum að sjá í nágrannalöndunum, löndunum í kringum okkur,? segir Dagbjörg B. Sigurðardóttir sérfræðilæknir í átröskunarteymi BUGL í fréttum ruv fyrr í haust. Og við töluðum við Dagbjörtu og spurðum hana útí hvernig staðan væri núna.

Sólborg Guðbrandsdóttir kom í þáttinn, en nú er nýkomin út bókin Aðeins færri fávitar, en áður hafði hún gefið út bókina Fávitar auk þess að halda úti Instagram síðunni Fávitar og að fara í skóla og tala við krakka á unglingastigi um samskipti, virðingu, kynlíf, líkamsvirðingu og fleira. Sólborg er ein þeirra sem hefur verið að opna upp umræðuna og miðað við titillinn á nýju bókinni, Aðeins færri fávitar, þá mætti halda að einhver árangur væri að nást.

Gunnar Hrafn Jónsson kom svo til okkar með sína Skrýtnu veröld. Það var áhugavert að heyra hvaða skrýtnu, óvenjulegu og umfram allt áhugaverðu fréttir hann týndi saman í dag.

Við fjölluðum um karla og áföll í síðustu viku með Guðrúnu Ebbu Ólafsdóttur, í dag fengum við Sigrúnu Sigurðardóttur, dósent við heilbrigðisvísindasvið Háskólans á Akureyri, í viðtal. Hún hefur rannsakað áföll og afleiðingar áfalla, sérstaklega áföll eftir að hafa orðið fyrir kynferðisofbeldi. Nú þegar umræðan hefur opnast og sífellt fleiri stíga fram og segja frá sinni reynslu af kynferðisofbeldi, jafnvel löngu eftir að það átti sér stað, þá verður líka að gefa gaum að kveikjunum (triggerum) sem geta kveikt á gömlum minningum og vakið gömul sár. Við ræddum við Sigrúnu í dag um áföll og kveikjur.

Undanfarna sunnudaga höfum við séð í Sjónvarpinu mjög áhugaverða íslenska þáttaröð í átta hlutum um líf fólks sem býr við skerta starfsgetu og/eða líkamlega fötlun af ýmsum toga. Í þáttunum er fylgst með fólki á öllum aldri, víða um land, í ýmsum störfum, með ólíka fötlun og fjölskyldugerð. Elín Sveinsdóttir dagskrár- og kvikmyndagerðarkona hefur haft veg og vanda af þessum þáttum, en hún hefur einnig haft umsjón með þáttunum Með okkar augum sem hafa notið mikilla vinsælda hér á RÚV. Elín kom í þáttinn í dag.

Hjónin Björk Ingvarsdóttir og Pétur Matthíasson tóku nýverið við Útgerðinni Vissu á Hólmavík. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, hitti Björk þar sem hún stóð við að beita og ræddi við hana um dagleg störf í útgerð.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við fengum til okkar Bryndísi Jónu Jónsdóttur aðjúnkt á Menntavísindasviði HÍ, doktorsnemi og núvitundarkennari. Hún talaði um núvitund og hvernig það getur hjálpað okkur til dæmis þegar kemur að uppeldi barnanna okkar. Sem sagt bæði með því að ástunda núvitund sjálf og með því að styðja við núvitund barnanna.

Krakkar í 2.-4. bekk á Austurlandi eiga von á skemmtilegri heimsókn því barnaóperusýningin Fuglabjargið fer um Austurland. Það er loks komið að þessu ferðalagi eftir nokkrar frestanir útaf Covid-19. Verkið fjallar um Skrúð, litla eyju við minni Fáskrúðsfjarðar, Ingibjörg Ýr Skarphéðinsdóttir tónskáld verksins, var á línunni í þættinum í dag, en hún er upprunalega frá Fellabæ á Egilsstöðum.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Anna Kristín Hannesdóttir, bókasafnsfræðingur á bókasafni Menntavísindasviðs HÍ. Við fengum að heyra hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina. Auk þess flutti hún tvö ljóð sem hún sendi inn í ljóðakeppni Húsfreyjunnar 2018, en annað þeirra sigraði keppnina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Föstudagsgesturinn okkar í dag var Birgitta Haukdal söngkona með meiru og nú síðustu ár einnig rithöfundur en hún hefur gefið út fjölmargar barnabækur ?um Láru og Ljónsa og Þjóðleikhúsið frumsýnir nýtt íslenskt barnaleikrit á morgun eftir hennar sögu, Lára og Ljónsi, jólasaga. Guðjón Davíð Karlsson skrifar leikgerð og leikstýrir og ný tónlist eftir Birgittu prýðir sýninguna. Birgitta talaði um æskuna á Húsavík, íþróttaferilinn, þverflautuna, árin í Barcelona og söngferilinn.

Matarspjallið var á sínum stað með Sigurlaugu Margréti, en hún á afmæli í dag. Ragnar Freyr Ingvarsson, læknirinn í eldhúsinu, kom sem óvæntur gestur í þáttinn, var í rauninni afmælisgjöf þáttarins til Sigurlaugar, en hann kom með nýju bókina sína, glóðvolga úr prentun, Heima hjá lækninum í eldhúsinu. Ragnar sagði frá tilurð bókarinnar og uppskriftunum sem hann eldaði allar heima hjá sér.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Sérfræðingur vikunnar í þetta sinn var Guðríður Helgadóttir garðyrkjufræðingur. Hún talaði um og kom með ráðleggingar fyrir vetrarverkin, inniplönturnar og fleira. Það þarf að ýmsu að huga á veturna í þessu tilliti og svo í seinni hluta þáttarins svaraði Guðríður spurningum sem hlustendur hafa sent inn á netfang þáttarins, [email protected]. Til dæmis þessum: Er í lagi að klippa tré og runna á þessum tíma? Geta jólaljósin haft neikvæð áhrif á plöntur, t.d. platað þær til að fara að vaxa? Er of seint að setja niður haustlauka? Má rækta þá í pottum? Þessum spurningum og fleirum svaraði Guðríður í þættinum í dag.

Við fengum svo Ólínu G. Viðarsdóttur, sálfræðing og doktor í líf- og læknavísindum við Háskóla Íslands, til að fræða okkur aðeins um heilaheilsu og það hvernig hugrænir þættir hafa áhrif á okkar daglega líf, en hún kennir á námskeiðinu Heilaheilsa og þjálfun hugans hjá Endurmenntun Háskóla Íslands. Hvað eru hugrænir þættir? Hvernig þjálfum við hugann? Hvernig hugum við að heilaheilsunni?

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Námskeiðið Karlar og áföll, leiðir til bata er ætlað körlum sem hafa orðið fyrir ofbeldi af einhverju tagi, meðvituðu og ómeðvituðu, t.d. vanrækslu eða einelti. Markmið þess er að leiða þátttakendur til aukins skilnings á afleiðingum áfalla og til að finna leiðir til halda áfram að þroskast, byggja upp seiglu, öðlast meiri lífsánægju og að eiga í innilegri og innihaldsríkari samböndum. Það er Rótin sem stendur fyrir námskeiðinu og leiðbeinandi á þeim er Guðrún Ebba Ólafsdóttir, en hún kom í þáttinn í dag og sagði frá þessu námskeiði.

Margir eiga erfitt með svefni núna þegar svartasta skammdegið leggst yfir. Er einföld ástæða fyrir því og hvað er hægt að gera til að bæta svefninn? Erla Björnsdóttir sálfræðingur og okkar helsti sérfræðingur í svefni, kom í þáttinn og fræddi okkur um melantónin, mikilvægi dagsljóss og umræðuna um leiðréttingu á tímabeltinu hér á landi.

Við fengum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag og í þessu póstkorti var sagt frá hugsanlegum áhrifum loftslagsbreytinga á skap og líðan fólks, en þau hafa verið nokkuð rannsökuð að undanförnu. Því næst sagði frá rannsóknum á búsetu fólks í Azoraeyjum, en nokkrar visbendingar eru um að þar hafi verið búseta löngu áður en Portúgalir fundu eyjarnar 1427. Í lokin var sagt frá málþingi sem fór fram um liðna helgi í Vestmannaeyjum um Tyrkjaránið 1627.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Haraldur Ingi Þorleifsson kom í þáttinn í dag. En hann ýtti úr vör átakinu Römpum upp Reykjavík, þar sem markmiðið var að byggja 100 rampa, eða skábrautir, til að auka aðgengi hreyfihamlaðra að þjónustu, verslun og veitingahúsum í Reykjavík. Verkefnið hefur gengið það vel að nú er farið að tala um að byggja 1000 rampa í næsta skrefi. En markmið átaksins er sem sagt að auðvelda fyrirtækjum og stofnunum að gera úrbætur í aðgengismálum fyrir fólk í hjólastólum. Haraldur sagði okkur betur frá þessu góða átaki í þættinum.

Við sögðum í dag frá sérstakri sýningu sem verður frumsýnd í Gamla bíói 17. nóvember. Þetta er tónleikhús og danssýning á mörkum tónleika og leikhúss. Verkefnið er styrkt af Sviðslisasjóði og byggir á tónlist Fabúlu, Margrétar Kristínar Sigurðardóttur, allt frá fyrstu plötu til óútgefinna nýrri verka. Margrét kom í þáttinn.

Héraðsbókasafn Strandasýslu er staðsett í Grunnskóla Hólmavíkur og þangað lagði Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, leið sína til að hitta bókavörðinn Svan Kristjánsson sem er alinn upp á bænum Lambeyri í Tálknafirði en bjó svo í tuttugu og þrjú ár í Ástralíu áður en hann fluttist til Hólmavíkur.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Guðmundur Felix Grétarsson hefur mikið verið í fréttum undanfarin ár, hann missti báða handleggi í skelfilegu slysi aðeins 25 ára gamall. Langþráður draumur hans rættist á þessu ári, tuttugu og þremur árum eftir slysið, þegar hann fékk nýja handleggi í aðgerð sem markaði tímamót í sögu læknavísindanna. Stór áföll og erfiðar aðstæður hafa mætt honum frá því snemma á lífsleiðinni og oftar en ekki voru hans eigin djöflar helstu ljón á vegi, þar sem fíknin meðal annars réð för um langt skeið. Erla Hlynsdóttir fjölmiðlakona skrifaði bókina um Guðmund Felix, hún kom í þáttinn í dag og sagði okkur frá því hvernig það kom til að hún skrifaði þessa bók, útgáfusamning í Frakklandi og svo stiklaði hún á stóru í þessari merkilegu sögu.

Lesandi vikunnar var Lára Ómarsdóttir fyrrverandi fréttamaður. Hún fagnaði fimmtugsafmæli sínu með pompi og prakt fyrir stuttu og gaf út frumsamið lag, Þá sé ég þig en von er á myndbandi við lagið innan skamms. Við fengum að vita hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Auður Jónsdóttir rithöfundur. Hana ættu hlustendur að þekkja, hún hefur auðvitað skrifað fjölda bóka, hún fékk t.d. Íslensku bókmenntaverðlaunin fyrir Fólkið í kjallaranum, hún hefur tvívegis verið tilnefnd til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs auk þess sem hún hefur hlotið fleiri verðlaun og tilnefningar. Bækur hennar hafa verið gefnar út í fjölda landa og nú síðast kom út skáldsagan Allir fuglar fljúga í ljósið og framundan er frumsýning á kvikmynd byggða á bók hennar Stóri skjálfti. Við fengum Auði til að segja okkur frá æskunni og uppvextinum og ferðalaginu í gegnum lífið til dagsins í dag hér á eftir.

Í matarspjallinu í dag hringdum við í Hallgrím Helgason sem er innilokaður í sóttkví, enda smitaðist hann af Covid-19 í síðustu viku eins og greint hefur verið frá í fjölmiðlum. Við spurðum hann út í hvað hann er að borða í sótkkvíinni, hvort hann hafi ennþá lyktar- og bragðskynið og svo bara hvernig hann hefur það.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON