Í síðustu viku fór af stað kynningarherferð á starfi Bjarkarhlíðar, miðstöðvar fyrir þolendur ofbeldis. Unnin hafa verið myndbönd sem gefa innsýn í starfið og úrræðin sem Bjarkarhlíð hefur upp á að bjóða. Að auki er ný herferð kynnt Þekktu rauðu ljósin þar sem fólk greinir frá reynslu sinni úr ofbeldissamböndum. Jenný Kristín Valberg ráðgjafi hjá Bjarkarhlíð kom í þáttinn og sagði frá starfseminni og deildi með okkur sinni eigin sögu úr ofbeldissambandi.

Sendiherra Frakka Graham Paul veitti Mireyu Samper æðstu orðu Frakklands á sviði lista og bókmennta L'Ordre des Arts et des Lettres 19. mars síðast liðinn við hátíðlega athöfn. Mireya kom í þáttinn fræddi okkur um þessa orðu og ekki síður um sig sjálfa.

Vilhelm Vilhelmsson sagnfræðingur hefur rannsakað selveiðar við Ísland og leitað fanga í ýmsum heimildum. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, hitti Vilhelm á selaslóðum eða á Hvammstanga þar sem einmitt selasetrið er til húsa.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG MARGRÉT BLÖNDAL

Valdemar Gísli Valdemarsson, skólastjóri raftækniskólans, kom í þáttinn í dag og sagði okkur frá geislun í umhverfinu í kringum okkur. Flest okkar höfum til dæmis farsímann, eða snjallsímann alltaf innan seilingar, svo er það allt rafmagnið í kringum okkur í öllum raftækjunum sem koma strax upp í hugann. Gísli fræddi okkur um þessa geislun sem er allt í kringum okkur og við veltum fyrir okkur hvort hún sé hættuleg og hvort við eigum að gera einhverjar ráðstafanir vegna geislunarinnar.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Helga Soffía Einarsdóttir þýðandi, hún sagði okkur frá því hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina. Hún sagði líka frá starfi sínu sem þýðandi og æsku sinni í Tansaníu.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG MARGRÉT BLÖNDAL

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Óðinn Jónsson. Hann starfaði auðvitað lengi hér á RÚV sem frétta- og dagskrárgerðarmaður og var fréttastjóri. Hann var fréttamaður á Norðurlöndum með aðsetur í Kaupmannahöfn, síðan þingfréttamaður. Hann lærði sagnfræði, íslensku og opinbera stjórnsýslu við Háskóla Íslands. Árið 2019 söðlaði Óðinn um og tók til starfa sem ráðgjafi hjá ráðgjafa- og almennatengslastofunni Aton JL. Það var um nóg að tala við hann í dag, fréttamennskuna, fjölmiðlastarfið, Bítlana og ferðalagið í gegnum lífið.

Í matarspjalli dagsins ákvað besti vinur bragðlaukanna, Sigurlaug Margrét Jónasdóttir, að heyra í Snorra Ásmundssyni, listamanni. Hann hefur verið að passa hús og ketti í sænskum skógi nálægt landamærum Svíþjóðar og Noregs. Hann hefur notað tímann og einveruna til þess að búa til list og svo hefur hann sett af stað matreiðsluþætti á netinu, þar sem hann hefur til dæmis gefið uppskriftina að ristuðu brauði með smjöri og sænskum kjötbollum. Við hringdum í Snorra í sænska skóginum í matarspjallinu í dag.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG SIGURLAUG MARGRÉT JÓNASDÓTTIR

Samkvæmt tölum Hagstofunnar frá árinu 2016 var meðalævilengd karla á Íslandi 80,7 ár og meðalævilengd kvenna 83,7 ár. Þessar tölur hafa hækkað stöðugt síðustu hundrað ár. Í þættinum í dag ætlum við að velta því fyrir okkur hversu lengi það getur haldið áfram. Og það sem meira er, geta framfarir í læknavísindum undanfarið jafnvel gefið okkur von um að mannfólkið geti lifað talsvert lengur? Jafnvel orðið 150 ára eða eldri? Það sem kveikti áhuga okkar á þessu var að einn þekktasti vísindamaður í heiminum á þessu sviði, David Sinclair hjá læknadeild Harvard háskóla, hefur talað um það í ræðu og riti að ekki sé nóg með að hægt sé að hægja á og jafnvel stöðva aldurstengda hrörnun líkamans, heldur sé jafnvel hægt að snúa slíkri þróun við. Í rauninni sé hægt að yngja fólk samkvæmt þessu. Þetta, ef satt reynist, er auðvitað einhver stærsta frétt sem hefur komið fram og þetta snertir alla, eða hlýtur að gera það. Þá var ekkert annað að gera en að fá okkar þekktasta vísindamann til þess að fara með okkur yfir það hvað væri til í þessu. Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar kom í þáttinn í dag og fór yfir það hvort honum fyndist eitthvað til í þessu og hvort þessar fullyrðingar Sinclair héldu vatni. Er 150 ára mannfólk handan við hornið?

UMSJÓN GUNNAR HANSSON

Dr. Janus Guðlaugsson kom í þáttinn í dag og kynnti fyrir okkur niðurstöður nýrra kannana sem hann hefur gert meðal eldri borgara nú á tímum Covid sem sýna hversu mikilvægar styrktaræfingar og hreyfing eru og ef ekki er sérstaklega er passað upp á það á svona tímum, þá getur aðgerðarleysi leikið eldri borgara grátt. Janus sagði frá þessum mælingum og mikilvægi styrktarþjálfunar og forvarna í þættinum.

Í dag opnar sýning í Kringlunni þar sem ólíkar listgreinar skapa eina nýstárlega heild. Um er að ræða tónlist, málverk, danslist og kvikmyndagerð. Á veggjum sýningarinnar verða 12 málverk og við hlið þeirra skjáir með listrænum myndböndum sem innihalda 12 lög. Sýningargestir geta með heyrnartólum á staðnum hlustað á lögin sem málverkin eru um, séð þau verða til í myndbandi og horft samtímis á þau fullsköpuð á sýningarveggnum. Bjarni Hafþór Helgason ssagði nánar frá þessu í þættinum en þessi viðburður er haldin til styrktar Parkisonssamtökunum.

Tellington T Touch er tækni sem snýr að þjálfun dýra og er notuð í yfir 40 löndum víða um heim. Markmiðið með henni er að auka vellíðan hesta, hunda, katta og raunar allra dýra sem hafa taugakerfi, þar á meðal manna. Nú hefur þessi aðferðafræði skotið rótum í Flóanum og við fengum að heyra í þættinum þegar Margrét Blöndal að fór að heimsækja Maríu Weiss fiðlukennara og Tellington T Touch þjálfara og fræddist um hugmyndafræðina sem liggur að baki.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Rótin, félag um konur áföll og vímugjafa, í samvinnu við Bata og Vörðuna, standa fyrir kynningarnámskeiði á verkefninu Karlar og áföll ? leiðir til bata. Námskeiðið er ætlað til að styðja karla á batabraut og að í vinna úr afleiðingum áfalla. Það þurfti að flytja námskeiðið í stærri sal vegna mikillar aðsóknar. Við fengum þær Guðrúnu Ebbu Ólafsdóttur og Kristínu I. Pálsdóttur, sem leiðbeina á námskeiðinu, til að segja okkur meira frá þessu verkefni í þættinum í dag.

Andrés Jónsson almannatengill, setti fyrir þremur árum saman færslu þar sem hann fór yfir aldur og kyn forstjóra skráðra fyrirtækja í Kauphöll Íslands. Fyrir viku gerði hann aftur sama hlut, skráðu félögunum á Íslandi hefur fjölgað um þrjú og í 10 af þeim var skipt um forstjóra á þessu þriggja ára tímabili, en kynjahlutföllin eru enn óbreytt. Ef hægt er að tala um hlutfall. Sem sagt allir forstjórarnir eru karlar, eins og fyrir þremur árum. Á föstudaginn verður haldinn málfundur þar sem þetta verður rætt og við fengum Andrés og Stefaníu Guðrúnu Halldórsdóttur, framkvæmdastjóra hjá Eyri Venture Management, í þáttinn í dag til að segja okkur meira frá þessu og málfundinum.

Húmorþing var fyrst haldið á Hólmavík árið 2009 og hefur verið haldið nokkrum sinnum síðan. Nú stendur til að slíkt þing komi saman laugardaginn 27. mars. Á þinginu verða fluttir stuttir fyrirlestrar og umfjöllunarefnin eru t.d. húmor og ísbirnir, covidbrandarar, stórlygasögur og einn fyrirlesara á þinginu er okkar kona Kristín Einarsdóttir, sem mun tala um Bakkabræður og tengda aðila. Við heyrðum í Kristínu í þættinum í dag og fengum að heyra meira af þessu þingi.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Mars er alþjóðlegur mánuður endómetríósu á heimsvísu og vikuna 19.-25. mars nk. verður dagskrá á vegum Samtaka um endómetríósu af því tilefni.Um 200 milljónir kvenna um heim allan eru með endómetríósu og í 60% tilfella byrja verkir við fyrstu blæðingar. Á morgun standa samtökin fyrir málþingi á Grand Hótel sem ber yfirskriftina: ?Er barnið þitt með endómetríósu? og mun forseti Íslands verða viðstaddur þingið.

Sjúkdómurinn er gjarnan kallaður endó í daglegu tali og lýsir sér á þann veg að endómetríósufrumur setjast á yfirborðsþekju á hinum ýmsu líffærum, bregðast við mánaðarlegum hormónabreytingum líkamans og valda þar bólgum og honum fylgir mikill sársauki. Lilja Guðmundsdóttir, ritari Samtaka um endómetríósu, kemur í þáttinn ásamt Eyrúnu Thelmu Jónsdóttir sem ætlar að deila reynslu sinni af því að vera barn og unglingur með þennan sjúkdóm sem engin veit hvað veldur og ekki er til nein lækning.

Lesandi vikunnar í þetta sinn er Unnur Ólafsdóttir veðurfræðingur, við fáum að vita hvaða bækur eru á náttborðinu hjá henni, hvað hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var rithöfundurinn Gerður Kristný. Hún hlaut á dögunum Fjöruverðlaunin fyrir bókina Iðunn og afi pönk. Það eru langt því frá einu verðlaunin sem hafa fallið henni í skaut á farsælum ferli, þar sem hún hefur sent frá sér ljóðabækur, skáldsögur, smásögur, barnabækur, viðtalsbók og ferðasögu, svo eitthvað sé nefnt. Við ræddum við Gerði um heima og geima, lífið og tilveruna í þætti dagsins.

Sigurlaug Margrét var auðvitað á sínum stað með matarspjallið í þættinum. Steinunn Birna Ragnarsdóttir, óperustjóri var gestur hennar í dag. Hún kom færandi hendi, kalda tómatsúpu að katalónskum hætti og það sem hún kallaði guacamús, sem er sambland af guacamole og hummus.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Við fengum sérfræðing í þáttinn í dag eins og aðra fimmtudaga í vetur. Í þetta sinn var sérfræðingur þáttarins Fríða Rún Þórðardóttir næringarfræðingur. Öll þurfum við að borða og næra okkur, samt er svo merkilegt að við látum ekki endilega það ofan í okkur sem er best fyrir okkur. Og stundum jafnvel það sem við vitum að er alls ekki gott fyrir okkur og líkamann, en samt gerum við það. Við festumst gjarnan í mynstri sem er erfitt að komast útúr. Gylliboð og kraftaverkakúrar sem lofa öllu fögru eru við hvert fótmál. Því var forvitnilegt að fræðast með Fríðu Rún um næringu og mataræði í þættinum í dag og í seinni hlutanum gerði Fríða sitt besta til að svara spurningum hlustenda sem hafa borist okkur í netfang þáttarins, [email protected]. Þær spurningar sem hún náði ekki að svara ætlar hún að svara við fyrsta tækifæri á www.heilsutorg.is

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Við fræddumst um hugleiðslu og núvitund í þættinum í dag. Tolli Morthens myndlistarmaður kom í þáttinn en hann hefur stundað búddisma og núvitundarhugleiðslu í hartnær tvo áratugi og t.d. kennt og leitt hugleiðslu í fangelsum landsins. Tolli hefur haldið fjölda námskeiða og fyrirlestra um hugleiðslu og fræddi okkur um núvitund í þættinum.

Við veltum fyrir okkur sálfræðilegum áhrif umhverfis og bygginga á líðan fólks í dag. Páll Jakob Líndal, doktor í umhverfissálfræði og aðjúnkt við sálfræðideild HÍ heldur námskeið á vegum Endurmenntunar HÍ um þessi áhrif. Á námskeiðinu kynnir Páll, skoðar og ræðir áhrif náttúru og byggðs umhverfis á andlega, líkamlega og félagslega líðan fólks út frá umhverfissálfræði. Hann kom í þáttinn í dag og gaf okkur smá forskot á sæluna.

Við fengum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni á Spáni í dag. Í korti dagsins var sagt frá kuldakasti sem er væntanlegt um næstu helgi. Það er mikill og vaxandi skjálfti í spænskri pólitík vegna kosninga sem hafa verið boðaðar í Madridarhéraði í byrjun maí. Það var líka sagt frá ótta Spánverja við Þjóðverjana sem nú hafa fengið leyfi til að ferðast til Spánar um páskana, en Mallorca er sem fyrr efst á vinsældalista Þjóðverja. Kórónusmit er miklu útbreiddara í Þýskalandi um þessar mundir en á Spáni og þess vegna eru Spánverjar nú á milli tveggja elda, óttans við smit og óttans vegna tekjutaps í ferðaþjónustunni.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR