Dagur Norðurlanda verður að vanda haldinn hátíðlegur þann 23. mars nk. Að þessu sinni fagnar Norræna ráðherranefndin fimmtíu ára afmæli og af því tilefni verður efnt til fimm umræðufunda þar sem rætt er hverju Norðurlöndin hafa áorkað í sameiningu. Tekin verða fyrir fimm málefni sem formennskuland ársins, Finnland, leggur áherslu á en það eru norrænar lausnar á sviði jafnréttis, stjórnsýsluhindrana, hringrásarhagkerfis, tjáningarfrelsis og menningar og málefni menningar verður í brennidepli hér á landi og Norræna húsið og Norræna félagið bjóða til pallborðsumræðu. Hrannar B. Arnarson, formaður Norræna félagsins, kom í þáttinn í dag.

Ullarþon er nýsköpunar- og hugmyndasamkeppni haldin á netinu til að ýta undir nýsköpun og vöruþróun, auka verðmæti ullarinnar og þá sérstaklega verðminnstu ullarflokkanna. Íslenska ullin er auðlind sem býður upp á áhugaverða möguleika, til dæmis að vinna ull við mismunandi hitastig og mismunandi rakastig breytir henni talsvert. Því verður forvitnilegt að sjá hvort jafnvel verði fundnar upp einhverjar nýjar aðferðir til að vinna vörur úr ull og jafnvel hvort ullin fá einhver ný hlutverk. Textílmiðstöð Íslands og Nýsköpunarmiðstöð Íslands halda Ullarþonið dagana 25. - 29. mars nk.og til að segja okkur meira frá því og ullinni kom til okkar Hulda Birna Baldursdóttir verkefnastjórí Ullarþonsins fyrir Nýsköpunarmiðstöð.

Stóra upplestrarkeppnin fór fram á Ströndum, eins og annars staðar á landinu, og var haldin á Hótel Laugarhóli í Bjarnarfirði. Kristín okkar Einarsdóttir fór á keppnina og ræddi við Aðalbjörgu Óskarsdóttur kennara, Þórð Helgason fulltrúa Radda og sigurvegara keppninnar Kristjönu Kríu Lovísu Bjarnadóttur sem las sigurljóðið Veislu eftir Gerði Kristnýju.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Opnað verður fyrir umsóknir Reykvíkinga um matjurtagarða í borginni, en um 600 matjurtagarðar eru leigðir út á vegum borgarinnar. Sigurður Unuson er nemi í Landbúnaðarháskólanum, lærði áður Vistrækt og er í stjórn félagasamtaka sem standa að Seljagarði Borgarbýlis. Síðustu þrjú ár hafa þau haldið uppskeruhátíð með litlum grænmetisútimarkaði, tónlist, veitingum og þar sem gestir gátu fræðst um Seljagarð. Sigurður kom í þáttinn í dag og fræddi okkur t.d. um matjurtarrækt, einærar og fjölærar jurtir, ætan sjálfsprottin gróður og ræktunaraðferðir.

Félag eldri borgara í Reykjavík á 35 ára afmæli í dag og formaður þess Ingibjörg Sverrisdóttir kom í þáttinn og sagði frá starfsemi félagsins og við ræddum einnig um kjör eldri borgara. Félagsmenn eru um 12 þúsund, svo þetta er með fjölmennari félögum á landinu. Félagsstarfið er smám saman að fara í gang á ný eftir lægð í vetur.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Ragnheiður Kristjánsdóttir, prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands og ein fjögurra höfunda bókarinnar Konur sem kjósa. Bókin hlaut nýlega Fjöruverðlaunin og Bókmenntaverðlaun starfsfólks bókaverslanna auk tilnefningar til Íslensku bókmenntaverðlaunanna. Við fengum að vita hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgesturinn okkar var enginn annar en Ólafur Kjartan Sigurðarson óperusöngvari. Ólafur er íslenskum óperu- og tónleikagestum að góðu kunnur. Hann var fyrsti fastráðni söngvarinn við Íslensku óperuna árin 2001-2004 og fór þar með fjölmörg hlutverk. Síðast kom hann fram á Íslandi árið 2017 sem Scarpia í Toscu og hlaut Íslensku tónlistarverðalaunin sem söngvari ársins fyrir túlkun sína á hlutverkinu.

Hlutverkalisti Ólafs Kjartans er orðinn langur og fjölbreyttur, en á undanförnum misserum hafa burðarhlutverk í óperum Wagners og Verdis verið hvað fyrirferðarmest; Rigoletto, Falstaff, Macbeth, Iago, Renato, Alberich, Hollendingurinn fljúgandi, Telramund og Klingsor.

Næsta sumar fer Ólafur Kjartan með hlutverk Biterolf í Tannhäuser á Wagnerhátíðinni í Bayreuth í Þýskalandi ásamt því að hefja æfingar á nýrri uppfærslu á Niflungahringnum sem frumsýndur verður í Bayreuth sumarið 2022, en þar fer hann með hlutverk Alberich. Það eru tónleikar hér á landi og ferðalög framundan hjá Ólafi í tengslum við sönginn, við fengum að vita allt um það í þættinum.

Matarspjallið var svo auðvitað á sínum stað, Sigurlaug Margrét, besti vinur bragðlaukanna kom til okkar og við vorum á söngmatarnótum í dag. Hvað borða almennilegir óperusöngvarar? Hvaða matur fer vel í söngvara og æsa óperur upp matarlyst og matarást á einhverjum sérstökum mat? Ólafur Kjartan, föstudagsgestur þáttarins sat sem sagt áfram með okkur og talaði um mat frá ýmsum hliðum.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Í dag fengum við sérfræðing í þáttinn eins og aðra fimmtudaga í vetur. Í þetta sinn var það sjúkraþjálfarinn Gunnar Svanbergsson sem svaraði spurningum frá hlustendum. Spurningarnar sem við fengum sendar frá hlustendum sneru t.d. að fótum, doða, vöðvabólgu og bólgueyðandi lyfjum, stirðleika í baki, tinnitus o.fl. Gunnar sagði líka frá því í fyrri hluta þáttarins að hann fékk Covid-19 um jólin og er enn að glíma við afleiðingar, sem lýsa sér í þolleysi og hann hefur ekki náð fullu starfsþreki enn, u.þ.b. þremur mánuðum síðar. Í framhaldi af því nefndi hann að talsverður fjöldi fólks sem er einnig að glíma við afleiðingar Covid-19 er farinn að leita til sjúkraþjálfara til að reyna að ná árangri og framförum.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Af hverju tekst sumum alltaf að finna peninga meðan aðrir eru alltaf blankir? Leitin að peningunum er heiti á fjölbreyttu fræðsluefni sem finna má á síðu embættis umboðsmanns skuldara og er aðgengilegt öllum. Umboðsmaður skuldara tók til starfa 1. ágúst 2010 og megintilgangur embættisins er að bæta stöðu einstaklinga sem eiga í greiðsluerfiðleikum og auðvelda þeim að koma greiðslubyrði og skuldastöðu í ásættanlegt horf. Ásta Sigrún Helgadóttir er umboðsmaður skuldara og hún kom í þáttinn í dag.

Skíðaskotfimi telst kannski ekki til vinsælustu íþrótta á Íslandi, það er kannski helst að við höfum séð hana í sjónvarpinu þegar keppt er á Vetrarólympíuleikunum eða eitthvað slíkt. Hún er engu að síður stunduð hér á landi og við hringdum norður á Akureyri og töluðum við Vadim Gusen, en hann og eiginkona hans Verinoka Lagun fluttu til Íslands frá Litháen fyrir þrettán árum og eru nú bæði gönguskíðaþjálfarar og kenna skíðaskotfimi fyrir norðan. Vadim fræddi okkur um skíðaskotfimi í þættinum.

Árið 1931 var Waldorf Astoria hótelið opnað í New York og þá um leið var afhjúpað verkið The Spirit of Achievement, Afrekshugur eftir Nínu Sæmundsson, fyrstu íslensku konuna sem gerði höggmyndalist að ævistarfi sínu. Styttan varð fljótt eitt af einkennismerkjum New York borgar og nú 90 árum síðar hefur verið stofnað félag í Rangárþingi eystra sem ber nafnið Afrekshugur og hefur það að markmiði að láta gera afsteypu af styttunni og reisa hana á Hvolsvelli, en Nína fæddist einmitt í Fljótshlíðinni og er án efa þekktasti listamaður sveitafélagins. Ríkisstjórnin veitti þessu framtaki veglegan stuðning á dögunum og hver veit nema Afrekshugurinn verði risinn á Hvolsvelli á næsta ári, þegar 130 ár verða liðin frá fæðingu Nínu. Margrét Blöndal var á ferðinni og heimsótti Friðrik Erlingsson, rithöfund, formann félagins og fékk að vita meira um hugmyndina og þessa merku listakonu Nínu Sæmundsson.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Við fengum Daníel E. Arnarsson, framkvæmdastjóra Samtakanna '78 í viðtal í dag. Aðalfundur samtakanna var haldinn um helgina í Norræna húsinu, ýmis mál eru efst á baugi í málefnum hinsegin fólks í dag. Í lok síðasta árs urðu síðustu hlutar frumvarps um kynrænt sjálfræði að lögum, ályktun um blóðgjafir var samþykkt á aðalfundinum, en hún kemur í kjölfar könnunar um blóðgjafir karlmanna sem stunda mök með karlmönnum. Eins var greint frá metaðsókn í ráðgjafaþjónustu Samtakanna ?78.

Skíðasvæðið í Tindastóli er í 15 km fjarlægð frá Sauðárkróki í Ytridal. Lyftan byrjar í 445m hæð yfir sjó og liggur upp í 900 metra hæð. Þarna er hægt að finna brekkur fyrir skíðafólk á öllum getustigum, göngubrautir og eina lengstu skíðabrekku á Íslandi. Sigurður Hauksson, umsjónarmaður skíðasvæðisins í Tindastóli var á línunni í þættinum í dag.

Grettir Ásmundsson tók nýlega við stöðu byggingafulltrúa fimm sveitarfélaga á Ströndum og nágrannabyggðum. Kristín okkar Einarsdóttir hitti Gretti og ræddi við hann um ýmislegt sem viðkemur starfinu.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Óskað eftir hugmyndaríku fólki til að taka bílastæði í fóstur og breyta þeim í dvalarsvæði fyrir fólk. Á ensku kallast þetta parklet sem hefur nú fengið hið fallega íslenska heiti hvílustæði. Verkefnið Torg í biðstöðu hefur verið starfrækt á vegum umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkurborgar frá árinu 2011 og markmið verkefnisins í ár er að það verði hönnuð og búin til tímabundin hvílustæði úr bílastæðum á borgarlandi til að að skapa skemmtileg svæði fyrir fólk í sólríkum göturýmum borgarinnar, svæðum sem geta hvatt til dvalar, samskipta og leiks. Rebekka Guðmundsdóttir borgarhönnuður sagði okkur frá þessuí þættinum í dag.

Sigurjón Ernir Sturluson er með fremri fjallahlaupurum á Íslandi og einn fremsti Spartanhlaupari landsins en hann starfar einnig þjálfari. Hann er mikill áhugamaður um föstur og hefur sjálfur verið í 16/8 föstu í nokkur ár. Við forvitnuðumst um mismunandi tegundir af föstum, fjallahlaup, kalda potta og Spartanhlaup hjá Sigurjóni í dag.

Og lesandi vikunnar í þetta sinn var Runólfur Ágústsson Verkefna- og þróunarstjóri hjá Þorpinu-Vistfélagi og stjórnarformaður Lýðskólans á Flateyri. Við fengum að vita hvaða bækur hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft sérstök áhrif á hann í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgesturinn okkar í dag var tónlistarmaðurinn Pálmi Sigurhjartarson. Inná vefnum ÍSMÚS - Íslensk músík og menningararfur, stendur eftirfarandi um Pálma: Pálmi Sigurhjartarson byrjaði að sjálfmennta sig á píanó 1972 með því að æfa og læra bandaríska þjóðsönginn. Upp frá því var hann sendur í tónlistarnám í Barnamúsíkskóla Reykjavíkur, þá Tónskóla Sigursveins, og var seinna í einkatímum í klassískum píanóleik til 12 ára aldurs en ráðlagt að hætta námi af kennara sínum er hann lék hið hugljúfa popplag ?My life? eftir Billy Joel á jólatónleikum hins klassíska píanókennara. Má segja að þetta hafi skipt sköpum fyrir okkar mann sem byrjaði upp úr 12 ára aldri að þroska tónlistarhæfileika sína upp á eigin spýtur, og ákvað að gera tónlistina að sínu starfi. Frá árinu 1985 hefur Pálmi, sem er auðvitað þekktastur fyrir að vera í Sniglabandinu, tekið þátt í gerð fjölda hljómplatna, sem hljóðfæraleikari, útsetjari, upptökustjóri, lagahöfundur og söngvari. Þá hefur hann einnig starfað sem hljómsveitar- og tónlistarstjóri í sjónvarpi, útvarpi og leikhúsi, undirleikari hjá fjölda listamanna og unnið við tónlistarkennslu.

Svo var það matarspjallið með Sigurlaugu Margréti, besta vini bragðlaukanna. Í dag sagði hún okkur frá frönskum súkkulaðikökum og napóleonskökum. Sem sagt gómsætt og gott matarspjall í dag.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Við fengum sérfræðing í þáttinn í dag eins og alltaf á fimmtudögum í vetur. Í þetta sinn var það Margrét Héðinsdóttir, hjúkrunarfræðingur og vefstjóri heilsuveru.is. Heilsuvera er samstarfsverkefni Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins og Embættis landlæknis og er vefur fyrir almenning um heilsu og áhrifaþætti hennar. Þar getur hver og einn átt samskipti við starfsfólk heilbrigðisþjónustunnar og nálgast gögn úr eigin sjúkraskrám á öruggu vefsvæði. Sífellt fleiri nýta sér netspjall heilsuveru.is, en á síðasta ári átti starfsfólk heilsuveru 70 þúsund samtöl í gegnum netspjallið um allt sem viðkemur heilsu og líðan. Margrét fræddi okkur um starf sitt og sérfræðisvið og um þennan mikilvæga heilsuvef, auk þess svaraði hún spurningum frá hlustendum í seinni hluta þáttarins.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Mottumars er hafinn, árverknisátak Krabbameinsfélagsins um krabbamein í körlum. Í Mottumars er aflað fjár fyrir fræðslu og mikilvægum stuðningi við karla sem glíma við krabbamein og fjölskyldur þeirra. Í ár er endurvakin Mottukeppnin, með henni sýna karlar samstöðu með því að keppa um fallegasta yfirvaraskeggið, eða ?mottuna?. Þriðji hver karlmaður getur því miður reiknað með að greinast með krabbamein á lífsleiðinni og hinir tveir eru feður, bræður, synir og vinir. Við fengum Ásgeir R. Helgason sálfræðing og lýðheilsufræðing til að segja okkur frá upplifun karla við krabbameinsgreiningu og hvaða þætti lífsins slík greining snertir.

Oddsskarð eða austfirsku alparnir, eins og skíðasvæðið milli Eskifjarðar og Norðfjarðar er oft kallað, er virkilega skemmtilegt skíðasvæði að margra. Þetta er sá tími ársins þegar landsmenn taka fram skíðin og framundan eru páskarnir þar sem margir vilja fara í skíðaferðir. Páskafjör verður í Oddskarði og við slógum á þráðinn austur og töluðum við Ásdísi Sigurðardóttur, forstöðumann skíðasvæðisins í Oddskarði, í þættinum.

Við fengum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni á Spáni í dag. Í korti dagsins greinir frá mótmælum og óeirðum sem hafa skekið spænskar borgir undanfarinn hálfan mánuð. Mótmælin hófust þegar rappari var handtekinn fyrir að yrkja níð um lögregluna, móðga konungsfjölskylduna og lofsama dæmda hryðjuverkamenn, en nú hafa þau snúist að mestu uppí óeirðir vegna hraklegrar stöðu ungs fólks, en atvinnuleysi mælist 40% meðal þess. Í seinni hluta pistilsins segir af Jóhanni Karli fyrrum Spánarkonungi, en hann er umvafinn hneykslismálum vegna skattsvika og framhjáhalds.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR