Một tuần lễ sôi động về ngoại giao từ Alaska đến Washington, với tiến triển có vẻ « thuận lợi » cho Nga. Tổng thống Mỹ đã tiếp đồng cấp Nga, nguyên thủ Ukraina và các lãnh đạo châu Âu, « ráo riết » tìm kiếm hòa bình, nhưng trước mắt với Matxcơva, Washington « không đạt được thỏa thuận cụ thể nào », cũng « không có lệnh ngừng bắn » ở Ukraina. 

Thượng đỉnh Alaska hôm 15/08/2025 và hội nghị ba ngày sau đó tại thủ đô Washington giữa tổng thống Mỹ và đồng cấp Ukraina, cuộc họp giữa ông Trump và Zelensky sau đó đã được mở rộng đến lãnh đạo nhiều nước châu Âu và NATO lấn át toàn bộ phần thời sự quốc tế còn lại trong tuần.  

Alaska, Trump ra về tay không

Thượng đỉnh Vladimir Putin - Donald Trump ở Alaska rất được mong đợi vì đây là lần đầu tiên tổng thống Nga đặt chân lên một quốc gia tự do và dân chủ phương Tây từ khi đưa quân xâm lược Ukraina. Đối với tổng thống Trump thì đây là cuộc tái ngộ với một nhà lãnh đạo mà ông luôn ngưỡng mộ. Lần gần đây nhất hai nhà lãnh đạo này gặp nhau là vào năm 2019. Chủ nhân Nhà Trắng kỳ vọng nhiều vào đối thoại với Vladimir Putin để chấm dứt chiến tranh, một cuộc chiến Nga khai mào nhưng ông Trump vẫn tránh né nói đến trách nhiệm ấy của Matxcơva.

Tuy nhiên sau 3 giờ đồng hồ trao đổi với nguyên thủ Nga, Donald Trump nhìn nhận không đạt được lệnh ngừng bắn cho Ukraina. Họp báo tổng thống Mỹ giải thích : « Đương nhiên tất cả chúng ta đều mong muốn đạt được một thỏa thuận ngưng bắn, nhưng thời khắc đó chưa đến (...) Dù vậy có thể là tổng thống Zelensky và Putin sẽ thảo luận thêm » trong tương lai không xa trong khuôn khổ một thượng đỉnh ba bên Mỹ - Nga - Ukraina.

Bắt tay Putin, tổng thống Mỹ bị « chê » nhiều hơn « khen »

Báo chí phương Tây gay gắt chỉ trích tổng thống Mỹ « mềm yếu » trong đối thoại với Nga. Riêng tại Mỹ, các phương tiện truyền thông hầu hết các hãng tin đều đồng ý về một điểm chính : Không có thỏa thuận cụ thể nào được đạt được, đặc biệt là không có lệnh ngừng bắn ở Ukraina. Trước khi gặp tổng thống Putin, tổng thống Trump đã tuyên bố với phóng viên nếu không đạt được lệnh ngừng bắn cho Ukraina, Mỹ sẽ trừng phạt, giáng mạnh vào kinh tế Nga.

Thông tín viên Hoàng Trọng Thụy từ California tổng hợp quan điểm của truyền thông Hoa Kỳ đánh giá thấp kết quả từ đối thoại Nga - Mỹ tại Alaska. 

« Đài CBS News mô tả hội nghị thượng đỉnh là "vô vị", không có kết quả và những tuyên bố mơ hồ từ cả hai nhà lãnh đạo. Đài NBC News cho rằng hội nghị đã đưa ra những tuyên bố mâu thuẫn, Putin tuyên bố có tiến triển, trong khi Trump khẳng định không có thỏa thuận nào được đưa ra. Zelensky thì đã bị loại khỏi đàm phán ở Alaska.

MSN và The Hill đã chỉ trích tổng thống Trump nhượng bộ trước các yêu cầu của Putin. Một số nhà bình luận gọi đó là một chiến thắng về mặt tuyên truyền cho Nga. Nhà phân tích Rajan Menon, trả lời báo Anh The Guardian ghi nhận tổng thống Putin đã thắng ở Alaska trong khi phía Ukraina và Châu âu lại ở vị thế nguy hiểm hơn, nguyên nhân chính vẫn là sự nhượng bộ của ông Trump trước các yêu cầu của Putin. 

Tờ San Diego Times ở California đồng quan điểm : Putin chiếm ưu thế sau thượng đỉnh Alaska. Nhưng Trump có thể chơi một ván bài đường dài, suy diễn rằng, ông Trump ủng hộ quan điểm không ngừng bắn lúc này để tiến tới con đường hòa bình mau chóng hơn. Tổng thống Hoa Kỳ cũng đã tuyên bố, ông không muốn thấy có lệnh ngừng bắn để rồi hai bên lại vi phạm và đổ lỗi cho nhau. 

Về mặt tích cực tuần báo Newsweek dẫn lời các viên chức tháp tùng phái đoàn của tổng thống Trump cho rằng hội nghị thượng đỉnh có thể dẫn đến một hồi kết  "gần như ngay lập tức" cho cuộc chiến ở Ukraina, mặc dù hôm nay thực tế không cho thấy như vậy.

Đài Fox News với quan điểm cực hữu ủng hộ tổng thống Trump đã ca ngợi thiện chí của nguyên thủ Mỹ, gọi cuộc gặp là "cực kỳ hiệu quả" và đạt điểm "10" về nỗ lực ngoại giao.

Nhìn chung quan điểm của giới báo chí và truyền thông Mỹ phần lớn là tiêu cực, cho rằng hội nghị thượng đỉnh không đạt được lệnh ngừng bắn và không có thỏa thuận hòa bình cụ thể. Họ gọi hội nghị này là một màn trình diễn về ngoại giao của ông Trump, khen ngợi vì sáng kiến nhưng bị chỉ trích vì thiếu kết quả. Họ cũng cho rằng Putin đã đạt được thành tựu bao gồm tính chính danh của ông khi gặp riêng tổng thống Mỹ, tạo được hình ảnh thuận lợi trước nước Nga và Putin đã nhượng bộ tối thiểu »

Pháp nghi ngờ thiện chí hòa bình của Nga  

Chỉ ba ngày sau thượng đỉnh Mỹ-Nga, tổng thống Trump tiếp tổng thống Ukraina tại nhà Trắng và mời lãnh đạo nhiều nước châu Âu tham dự để bàn về « kế hoạch hòa bình », về những biện pháp « bảo đảm an ninh cho Ukraina » một khi chấm dứt chiến tranh.

Trước ống kính truyền hình của thế giới Donald Trump cam kết Mỹ sẽ tham gia vào kế hoạch bảo đảm an ninh cho Ukraina và ông tin tưởng vào thiện chí hòa bình của chủ nhân điệm Kremlin. Đây là một bất đồng lớn giữa tổng thống Mỹ và đồng cấp Pháp Emmanuel Macron.

Họp báo ngay sau cuộc họp ở Nhà Trắng hôm 18/08/2025 tổng thống Pháp giải thích thêm về thái độ thận trọng của Paris trước những ý đồ của Nga :

« Vừa rồi, tại Phòng Bầu Dục, tôi đã trình bày với tổng thống Trump. Chúng tôi đã trao đổi với nhau ngay sau cuộc họp. Nhiều lãnh đạo đưa ra cùng một nhận định : Trong lúc nguyên thủ Mỹ đang nói chuyện với tổng thống Putin thì ông ấy vẫn tiêp tục oanh kích Ukraina. Điều đó chứng minh là cần phải chấm dứt các cuộc thảm sát, cần một lệnh hưu chiến. Điều này cũng cho thấy rằng, đến một lúc nào đó thì chính những sự việc nói lên những ý định của Nga. Đơn giản là như vậy thôi.

Hiện tại Nga tiếp tục cuộc chiến. Chiến tranh gia tăng cường độ. Nga nhắm vào thường dân Ukraina và không có dấu hiệu nào cho thấy Nga thực tâm mong muốn hòa bình. Kinh nghiệm cho thấy, 15 năm trở lại đây, theo quan điểm của tổng thống Putin, không bao giờ đàm phán mỗi lần mà ông ấy nghĩ là chiến thắng đang ở trong tầm tay. Đó là một thực tế ».

Anh cam kết đưa quân sang Ukraina : Một nước cờ đầy rủi ro

Là một trong 7 lãnh đạo châu Âu và NATO đến dự cuộc họp mở rộng về Ukraina, thủ tướng Anh, Keir Starmer tỏ ra ủng hộ hết mình "kế hoạch Trump" bao đảm an ninh cho Ukraina sau này, nhưng dư luận không tin vào Nga và ý nguyện hòa bình của tổng thống Putin.

Thông tín viên Nguyễn Giang tường thuật từ Luân Đôn :

« Sau cuộc họp mở rộng tại Nhà Trắng hôm 18/08/2025 do tổng thống Mỹ Donald Trump chủ trì với khách mời là tổng thống Ukraina và sáu nhà lãnh đạo Anh, Pháp, Đức, Ý, Phần Lan và chủ tịch Ủy Ban Châu Âu và tổng thư ký NATO, thủ tướng Anh Keir Starmer trở về nước. Cùng lúc, tổng tham mưu trưởng Quân lực Anh, Đô đốc Tony Radakin bay theo chiều ngược lại, vượt  Đại Tây Dương sang Mỹ để bàn chi tiết với lãnh đạo quân sự các nước đồng minh về kế hoạch đảm bảo an ninh cho Ukraina.

Những tuần qua, Luân Đôn đã dồn sức vào nỗ lực ngoại giao vì phương án đưa "quân trên bộ" (boots on the ground) từ Anh, Pháp, Đức và một số nước khác tới lãnh thổ Ukraina để "trấn an" nước chủ nhà và ngăn ngừa Nga lại xâm lăng trong tương lai.

Tất nhiên, kế hoạch này chỉ có thể thành hiện thực nếu Nga đồng ý. Với Anh Quốc, đây là cam kết cụ thể nhất, mạnh mẽ nhất ủng hộ an ninh cho Ukraina và còn khó thực hiện hơn ý tưởng của Hoa Kỳ là Không quân Mỹ sẽ chỉ tham gia tuần tra trên không, tham gia từ xa để giúp Ukraina. Washington đã loại bỏ khả năng đưa quân Mỹ sang Ukraina.

Các báo Anh đều đánh giá cam kết đưa quân sang Ukraina của thủ tướng Starmer tuy thế, đang chứa đựng rất nhiều rủi ro.

Toàn bộ cuộc chiến do Nga gây ra là để ngăn Ukraina gia nhập Liên Minh Bắc Đại Tây Dương. Thế nên thật khó mà có chuyện Nga chấp nhận cho các thành viên NATO hàng đầu như Anh, Pháp đem quân tới Ukraina. Chính ông Starmer cũng nói nhiều lần, phương án này đòi hỏi phải có sự ủng hộ (backstop-rào đỡ lưng) rất mạnh mẽ của Mỹ, thì mới thành công.

Một thăm dò dư luận trước cuộc gặp ở Nhà Trắng do YouGov thực hiện cho thấy, 57% người Anh phản ứng tiêu cực trước khả năng Ukraina phải  "trao nộp lãnh thổ đổi lấy hòa bình". Mới tháng 3 năm nay, có tới 79% người Anh coi việc bảo vệ chủ quyền cho Ukraina là quan trọng với nước Anh, nhưng gần đây, vào tuần trước, đã có 69% người tin rằng bất cứ hiệp đình hòa bình hay đình chiến nào cũng sẽ để cho Nga chiếm các vùng lãnh thổ phía Đông Ukraina. Không phải người Anh muốn như vậy nhưng họ cho là nhìn một cách thực tiễn thì không có cách nào khác để chấm dứt chiến tranh ở Ukraina.

Thủ tướng Starmer đang hoạt động với nhận thức tương tự về các điểm khó khăn phía trước và luôn đề cao “tính thực tiễn” (pragmatism) cho mọi giải pháp ở Ukraina.  

Trước mắt, Anh không có cách nào khác là đặt cược vào "kế hoạch hòa bình của tổng thống Trump" và chờ xem tổng thống Nga Vladimir Putin có thực sự muốn chấm dứt chiến tranh hay không ».

Về thông báo một cuộc họp thượng đỉnh 3 bên Trump, Putin và Zelensky, Mỹ trong vai trò trung gian hòa giải, cho đến chiều ngày 22/08/2025 điện Kremlin mới chỉ đề xuất thủ đô Matxcơva có thể là nơi tổ chức cuộc họp nhưng chưa chính thức xác nhận tổng thống Vladimir Putin có chấp nhận ngồi cùng bàn với Venezuela hay không.

Bên cạnh các hoạt động ngoại giao dồn dập nói trên, chiến sự tiếp diễn. Vào lúc tổng thống Vladimir Putin trở về Matxcơva sau khi bắt tay Donald Trump và những đêm tiếp theo, quân đội Nga đã phóng một số lượng drone « chưa từng thấy » sang Ukraina, nhắm vào các nhà máy năng lượng ở miền trung Ukraina. Đến chiều ngày 21/08/2025 thậm chí một nhà máy của Mỹ tại Moukatchevo, miền tây Ukraina đã bị trúng tên lửa của Nga.

Ba Lan tố cáo Nga có hành vi « khiêu khích »

Trong đêm 19 rạng sáng ngày 20/08/2025 một drone Shahed do Iran chế tạo được Nga sử dụng trên mặt trận Ukraina đã nổ và rơi xuống lãnh thổ Ba Lan, cách không xa biên giới với Belarus. Chính quyền Minsk hậu thuẫn chiến tranh Nga khởi động tại Ukraina. Ba Lan có đường biên giới chung với Nga (Kaliningrad), Ukraina và Belarus. Chính quyền Vacxava xem đây là một hành vi khiêu khích mới của Matxcơva. Thông tín viên Adrien Sarlat nhắc lại từ 2022 đây không là lần đầu tiên không phận của Ba Lan bị xâm phạm.

« Mới khoảng 2 giờ sáng, một tiếng nổ vang trời làm vỡ cửa kính một nhà kho, một cánh đồng bắp bị cháy. Vật thể bị phát nổ tại khu vực cách biên giới giữa Ba Lan và Belarus chừng 100 cây số, là một chiếc drone Shahed 136 do Iran chế tạo thường được Nga sử dụng trong các đợt oanh kích Ukraina.

Bộ trưởng Quốc Phòng Ba Lan Kosiniak-Kamysz xem đây là một hành động khiêu khích của Matxcơva. Ông khẳng định Nga "khiêu khích đúng vào lúc đang diễn ra các cuộc thảo luận hướng tới hòa bình, vào lúc đang dấy lên hy vọng có thể kết thúc chiến tranh. Đây là một cuộc chiến chống lại nhà nước Ukraina và đe dọa luôn cả các thành viên NATO, một cuộc chiến mà Nga gây nên".

Từ hai năm nay Vacxava đã ồ ạt đầu tư vào chương trình Lá Chắn Phương Đông, tăng cường khả năng phòng thủ ở sườn đông của Ba Lan và cũng là sườn đông của Liên Minh Bắc Đại Tây Dương. Kosiniak-Kamysz cho biết chương trình này đã được "tăng tốc trong những tuần qua".

Từ khi nga đưa quân xâm chiếm Ukraina ở quy mô lớn, tối thiểu không phận của Ba Lan đã bị xâm phạm đến sáu lần và đã có ít nhất hai tên lửa của Nga đã rơi xuống lãnh thổ Ba Lan, làm hai người thiệt mạng ».