W dzisiejszym odcinku podcastu #BEZPIECZNIK przyglądamy się przestrzeniom, do których nikt nie chce trafić — a jednak prędzej czy później wszyscy w nich lądujemy. Szpitale. Miejsca, które powinny wspierać proces zdrowienia, a zbyt często stają się pierwszym źródłem stresu.

Moja gościni, mgr inż. arch. Marta Wysocka — architektka, badaczka i projektantka środowisk opieki zdrowotnej (healing environment) — od lat analizuje, jak przestrzeń wpływa na zdrowie psychiczne, fizyczne i emocjonalne pacjentów oraz personelu. Razem sprawdzamy:

• dlaczego szpitale są tak trudnymi miejscami i skąd bierze się ich „architektoniczna inercja”,

• co najbardziej szkodzi pacjentom i pracownikom w obecnych przestrzeniach,

• jakie błędy powtarzamy przy modernizacjach,

• czy zawsze trzeba „wyburzać wszystko”, czy można mądrze tuningować istniejące struktury,

• dlaczego wayfinding i orientacja w przestrzeni to pierwszy krok do obniżenia stresu,

• jak wygląda perspektywa osób przewlekle chorych i czy system ma na nie jakikolwiek pomysł,

• oraz jakie trzy życzenia do Złotej Rybki Marta miałaby dla polskich szpitali.

To rozmowa o empatii, architekturze, dobrostanie i projektowaniu przestrzeni, które mogą — lub nie mogą — wspierać zdrowienie.
Przestrzenie, które leczą. I te, które absolutnie nie.

Menu wiedzy od Marty:

• Mieszkanie dla zdrowia przyszłych seniorów. Agata Gawlak
• Dizajn dla realnego świata. Victor Papanek
• User Friendly. Jak niewidoczne zasady projektowania zmieniają nasze życie, pracę i rozrywkę. Kuang Cliff, Fabricant Robert
• Ochrona i modernizacja zabytkowych szpitali. Piotr Gerber
• Anthropocen w stronę architektury regenerującej. red. Kacper Kępiński, Adrian Krężlik.

W tym odcinku zagłębiamy się w świat, który jest kluczowy dla naszego zdrowia i poczucia bezpieczeństwa: miejska zieleń.

Razem z moją gościnią, Julią Kończak – leśniczką, teriolożką i arborystką, która prowadzi firmę Przyroda Projekt – porozmawiamy o tym, jak dbać o drzewa w przestrzeni publicznej, a także rozłożymy na czynniki pierwsze sekretne życie drzew.

Będziemy mówić o tym, czym różni się praca arborysty od dendrologa, jakie mamy braki w podstawowej wiedzy o biologii roślin, oraz co musimy zmienić w naszych myślokształtach (i w fizycznej przestrzeni), aby nasze miasta były zdrowsze, chłodniejsze i bardziej zielone. Zastanowimy się też nad zaskakującym fenomenem: Dlaczego ludzie boją się drzew?

Wiecej o Julii znajdziecie na stronie:  https://przyrodaprojekt.pl/ oraz na jej profilu na LinkedIn. 

Menu wiedzy od Julii:

• książki:
• Poradnik Przyjaciół Drzew
• Drzewa w krajobrazie. Podręcznik praktyka
• Drzewa w cyklu życia. Europejscy praktycy na rzecz arborystyki
• Podcasty
• Za 5 dwunasta 
• The Meaning of Trees Podcast
• Tree Lady Talks

• Blog Instytutu Drzewa

S06E05 Kawiarnia – trzecia przestrzeń.

W tej rozmowie bierzemy pod lupę kawiarnie – miejsca, które są czymś więcej niż tylko lokalami gastronomicznymi. Rozmawiamy o koncepcji „trzeciej przestrzeni”, która staje się pomostem między domem a pracą, tworząc idealne warunki do spotkań, odpoczynku i pracy w otoczeniu innych ludzi. Zastanowimy się, jak historia i ewolucja kawiarni ukształtowały ich dzisiejszy charakter, oraz jak architektura, wystrój i atmosfera wpływają na poczucie bezpieczeństwa. 

Partnerem tego odcinka jest CoffeeDesk – miejsce, które łączy wszystko to, co dobre: zapach świeżo mielonej kawy, piękne akcesoria i uważność na jakość. To właśnie w ich kawiarni na Wilczej w Warszawie lubiłę wpadać na matche na grochu. Ale CoffeeDesk to też sklep, z którego regularnie korzystam. Chcąc uzupełnić zapasy ulubionej kawy mojego męża, kupić dla siebie matchę lub zieloną herbatę, a czasami coś ekstra czyli akcesoria. Mam też dla Was prezent na kod: JURGA dostajecie 50 zł zniżki na zakupy od 250 zł, a kod jest ważny na wszystkie produkty i działa do końca listopad.

Jeśli Wy też lubicie takie rytuały, to przesłuchajcie odcinek do końca, ponieważ mam dla Was prezent.  

A tymczasem zapraszam na rozmowę z moją fantastyczna gościnią Olgą Drendą.

Olga Drenda – antropolożka, pisarka, eseistka i tłumaczka. Autorka książek „Duchologia polska”, „Wyroby”, "Słowo humoru", a także „Czyje jest nasze życie” z Bartłomiejem Dobroczyńskim i "Książki o miłości" z Małgorzatą Halber. Zajmuje się antropologią codzienności, kulturą materialną i przemianami społecznymi po 1989 roku. Laureatka Nagrody Literackiej Gdynia i finalistka Paszportów „Polityki”.

Menu wiedzy do odcinka: 

• Oldenburg, Ray. The Great Good Place: Cafes, Coffee Shops, Bookstores, Bars, Hair Salons, and Other Hangouts at the Heart of a Community. Paragon House, 1989 - To jest fundamentalna pozycja wprowadzająca i definiująca koncepcję "Trzeciego Miejsca".
• Pendergrast, Mark. Uncommon Grounds: The History of Coffee and How It Transformed Our World. Basic Books, 2010. - Obszerna i szczegółowa historia kawy, która zawiera wiele informacji o roli kawiarni jako ośrodków społecznych, politycznych i intelektualnych w Europie i na świecie.
• Ellis, Aytoun. The Penny Universities: A History of the Coffee-Houses. Secker and Warburg, 1956. - Klasyczna pozycja opisująca rozwój i znaczenie angielskich kawiarni w XVII i XVIII wieku, zwanych "uniwersytetami za pensa".
• Where to Drink Coffee (Autorzy: Liz Clayton i Avidan Grossman) - To przewodnik i album w jednym, który zawiera zbiór polecanych, często niszowych i architektonicznie ciekawych kawiarni z całego świata (od Tokio po Kopenhagę). Jest aktualizowany i ma bardzo nowoczesny, specialty coffee charakter.
• The World Atlas of Coffee: From Beans to Brewing (Autor: James Hoffmann) - Choć jest to przede wszystkim kompendium wiedzy o ziarnach i metodach parzenia, zawiera szczegółowe sekcje poświęcone naczyniom i sprzętowi (filiżanki, kubki, drip, chemex, aeropress). Jest to biblia dla każdego, kto chce zrozumieć, jak różne naczynia wpływają na smak i percepcję kawy.

W tym odcinku podcastu zagłębiamy się w świat, w którym 31​ społeczeństwa spędza 30% swojego życia – biuro! Razem z wyjątkowymi gośćmi, architektami Pawłem Garusem i Jerzym Woźniakiem ze studia Modelina, zastanawiamy się, czy biuro idealne w ogóle istnieje, a jeśli tak, to jak je zaprojektować?

Rozmawiamy o tym, jak architektura i design mogą opowiadać historię firmy, budować jej tożsamość i angażować pracowników na poziomie, który wykracza poza standardowe metry kwadratowe. Mówimy o zmysłach w pracy, znaczeniu detalu oraz o tym, jak biuro może stać się naturalnym pomostem między pracą, relaksem a budowaniem autentycznej wspólnoty. I czy to w ogóle jest możliwe? A może biuro nie powinno zaspokajać wszystkich naszych potrzeb, a jedynie stanowić zoptymalizowaną przestrzeń do wykonywania określonych zadań?

Zapraszam Was na inspirującą rozmowę o przestrzeniach, które są czymś więcej niż tylko miejscem pracy – są odbiciem wartości, które nas łączą.

Kilka pozycji polecanych przez Modelinę:

• Thomas Heatherwick "Humanise" - lektura obowiązkowa, TH to także projektowo nasz idol 
• Mikael Colville-Andersen "100 Things I'll Miss When I'm Dead" - niby nie stricte o projektowaniu, ale jest w tym bardzo dużo o uważności, obserwacji codzienności, o zmysłach i o detalach. (i w ogóle wszystko co MCA pisze i nagrywa).
• Rick Rubin "The Creative Act" - w zasadzie to jeden wielki cytat. Czytanie tego jest trochę jak medytacja. 
• Jason Fried i DHH "ReWork" i "It doesn't have to be crazy at work" - inspirują w podejściu do biznesu. 

W trzecim odcinku podcastu goszczę dwójkę wspaniałych specjalistów — Filipa Domaszczyńskiego i Dorotę Sibińską z XY Studio. Spotkaliśmy się, by zgłębić koncepcję architektury opiekuńczej i jej kluczowych założeń.

Wspólnie zastanawiamy się, w jaki sposób świadome projektowanie może poprawić jakość życia i dobrostan, a także w jaki sposób przełożyć teorię na praktyczne przykłady. XY Studio ma w swoim portfolio wiele fantastycznych realizacji skupionych na potrzebach często marginalizowanych grup społecznych, takich jak:

• Centrum Aktywności Międzypokoleniowej na warszawskiej Ochocie, w którym w jednym budynku połączono przestrzeń aktywizującą seniorów, żłobek, placówkę opiekuńczo-wychowawczą, oraz środowiskowy dom samopomocy.

• Dom dla bezdomnych w Jankowicach.

• Szkoła dla dzieci z Ukrainy w biurowcu na Mokotowie, która została stworzona przez ludzi dobrego serca w zaledwie dwa miesiące na powierzchni 2 tysięcy metrów kwadratowych.

Moi goście są również twórcami przewodnika dla nauczycieli i dyrektorów (a nie dla architektów) dotyczącego szkolnych stref ciszy w Warszawie.

Menu wiedzy od XY:

"Oczy skóry. Architektura i zmysły"Juhani Pallasmaa

"Obsesja porządku" Niels Gutschow

"Tysiąc szkół na Tysiąclecie" Krzysztof Wałaszewski

W drugim odcinku szóstego sezonu podcastu #BEZPIECZNIK porozmawiamy o tym, dla kogo jest miasto – czy da się „zrobić” dobre miasto dla wszystkich, a nie tylko dla wybranych? Zastanowimy się, czym jest inkluzywność, projektowanie uniwersalne i co nam daje uwzględnianie potrzeb mniejszości w przestrzeni, którą rządzi większość (czy na pewno?).

Moją i Waszą gościnią jest Magdalena Milert, znana w sieci jako PIEING, autorka książki „Dla kogo jest miasto? Jak stworzyć przestrzeń, która o nas dba”. Magdalena to architektka i urbanistka, która zamiast projektować budynki, opowiada o tym, jak tworzyć dobre miasta – takie, które są intuicyjne, dostępne i dostosowane do zmian klimatu. Jej misją jest edukacja i podnoszenie świadomości na temat przestrzeni, ponieważ wierzy, że to, jak wygląda miasto, zależy także od jego mieszkańców. I to nas niewątpliwie łączy!

Menu wiedzy od Magdy: 

• książki:

• "Kompleks gmachu. Architektura władzy”, Deyan Sudjic; 

• "Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn” Caroline Criado Perez; 

• "Kod kapitalizmu. Jak Gwiezdne wojny, Coca-Cola i Leo Messi kierują Twoim życiem” Marcin Napiórkowski

• Podcasty

• Samiec Beta, 

• Podcastem, 

• Dział Zagraniczny, 

• Big Book Cafe & Festival, 

• Czytamy Naturę.

W nowym sezonie podcastu #BEZPIECZNIK! Tym razem zajmiemy się tematem miasta, czyli przestrzenią publiczną. W pierwszym odcinku tego cyklu porozmawiamy o mieście, a właściwie o miastach przyszłości.

Moją i Waszą gościnią jest Paulina Wilk, dziennikarka z 25-letnim stażem i autorka książek. Jedną z nich jest „Lalki w ogniu”, przez którą o mało nie zostałam reporterką wojenną. Paulina jest rodowitą warszawianką, współprowadzi podcast „Panie przodem”, który bardzo Wam polecam, i jest też autorką książki, która zainspirowała mnie do tego spotkania, „Pojutrze. O miastach przyszłości”. Mam wrażenie, że dziś jest ona jeszcze bardziej aktualna niż w 2017 roku, kiedy się ukazała.

Menu wiedzy od Pauliny / wersja skróca zaczerpnięta z ksiązki “Pojutrze”: 

W dziesiątym i ostatnim odcinku tego sezonu podcastu #bezpiecznik porozmawiamy o długowieczności, zarówno w kontekście budynków, jak i istot żywych. Będzie o tym, jak otoczenie wpływa na nasz proces starzenia. Jaka architektura dobrze znosi upływ czasu oraz jak nasze przemijanie i zmieniające się w związku z tym potrzeby, wpływają na otoczenie architektoniczne. Moją i Waszą gościnią jest drka Agnieszka Labus architektka, badaczka i edukatorka, pionierka architektury długowieczności w Polsce. Adiunktka na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej, założycielka Fundacji LAB 60+ i ekspertka Rady ds. Polityki Senioralnej.

Menu wiedzy od Agnieszki: 

• książki:

• “Starzy ludzie nie istnieją” M.Węglarz 

• “Nowe długie życie. Zaprojektuj swoją przyszłość w zmieniającym się świecie” A. J. Scott i L. Gratton

• “Siła wieku. Szczęśliwe życie w epoce długowieczności” C. Honoré

• Podcasty

• Common Ground odc. 9. Longevity: Cities fit for longer living

• Polskie radio cykl “Kierunek Długowieczność”

• Urbcast

• Raporty

• “City of Longevity: a new paradigm for cities in a longevity society.” by UNKICA

• “New map of life” by Stanford

• “Raport Szczęśliwy Dom: Sens(y) zmian mieszkaniowych” by Otodom

• TEDxKatowice “Miasto na całe życie... i że Cię nie opuszczę aż do śmierci”  A. Labus

W dziewiątym odcinku podcastu #bezpiecznik zastanowimy się nad tym czy dom może być inteligentny? Jak i jakie technologie wpływają na jakość naszego życia. Co się dzieje z danymi, które te technologie zbierają, w czym może być to pomocne, a kiedy może nam szkodzić. Będzie trochę o tym, że przyszłość już tu jest, o prywatność trzeba dbać, i że nikt ani nic nie zastąpi podstawowej potrzeby prawa do mieszkania. Moją i Waszą gościnią jest drka Sandra Frydrysiak, która jest kulturoznawczynią, socjolożką i uznaną ekspertką ds. różnorodności, równości i integracji. Związana jest z Uniwersytetem Łódzkim oraz Uniwersytetem SWPS w Warszawie. Specjalizuje się w języku inkluzywnym i przeciwdziałaniu mikroagresji. W ramach pracy przy międzynarodowym projekcie SMARTUP (CHANSE), bada społeczny wpływ inteligentnych technologii na nasze życie.

Menu wiedzy:

• Criado Perez, C. (2020). Niewidzialne kobiety: Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn (przeł. A. Sak). Karakter.
• Grühlich, J., Andrš Fárov, N., Frydrysiak, S., & Kodenko Kubala, P. (2025, July). Is digital housekeeping care? – Visions, legitimations, and negotiations of care work in the smart home. Berliner Journal für Soziologie (forthcoming).
• Sovacool B, Furszyfer-Del Rio DD, Martiskainen M (2021), „Can Prosuming Become Perilous? Exploring Systems of Control and Domestic Abuse in the Smart Homes of the Future.” DOI: 10.3389/fenrg.2021.765817.
• Strengers, Y., & Kennedy, J. (2020). The smart wife: Why Siri, Alexa, and other smart home devices need a feminist reboot. MIT Press.
• Zuboff, S. (2020). Wiek kapitalizmu inwigilacji: Walka o przyszłość człowieczeństwa na nowej granicy władzy. Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
  

"Wywiad udzielony w ramach projektu SMARTUP finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu CHANSE [numer grantu: 2021/03/Y/HS6/00250]."

W ósmym odcinku porozmawiamy o roli zieleni, czyli natury w naszym otoczeniu. Będzie o tym, dlaczego otaczanie się roślinami jest ważne, jak dbać o mieszkańców naszych parapetów, balkonów i ogródków. Jak planować i urządzać te przestrzenie z uwagą, pomysłem i sukcesem. Razem z moją gościnią Aleksandrą Graczyk, założycielką pracowni architektury krajobrazu Hadika wyjaśnimy wam, że można wybrać taką florę do naszego otoczenia, która będzie odporna na nasze braki wiedzy lub empatii w jej kierunku.

Menu wiedzy od Oli: 

• książki: 
• O roślinach – Radosław Berent, Łukasz Marcinkowski 
• Życie między budynkami – Jan Gehl
• Dziki Ogród – Łukasz Łuczaj
• Planting the Oudolf Garden at Hauser & Wirth Somerset
• ja polecam jeszcze  “Ekopsychiatria. Jak bliskość natury wspiera naszą psychikę” oraz "Manifest ciemności"
• Podcasty: 
• Naturalnie o ogrodach  katarzyna Bellingham i Jacek Naliwajek
• Filmy: 
• Five Seasons: the gardens of Piet Outdolf 
• Dokumenty A wild year (BBC)
• Kiss the ground (2020r)
• Wilding (2023r), Isabella Tree, David Allen