Þegar mikið liggur við og fátt er um bjargir, grípa margir til þess ráðs að heita á einhvern eða eitthvað til hjálpar - Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, ræddi áheit við Elínu Öglu Bríem, Ernu Nielsen og Guðmund Jónsson en Guðmundur hefur um árabil séð um svokallaðan Hallvarðssjóð.

Lesandi vikunnar var Sigtryggur Magnason, leikritaskáld og aðstoðarmaður Samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra. Við fengum að vita hvaða bækur eru á náttborðinu hjá honum, hvað hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hann í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Það er skemmst frá því að segja að dagskrá RUV um páskana er einstaklega fjölbreytt og glæsileg í ár og við fórum yfir það helsta sem verður í boði á Rás 1. Þröstur Helgason dagskrárstjóri Rásarinnar kom í heimsókn til okkar í Andyrið og sagði okkur nánar frá páskadagskránni.

Á Heilsuvaktinni í dag var fjallað um hræðsluna við að smitast af COVID-19 og heilsukvíða. Hver er munurinn og hvaða áhrif hefur heimsfaraldurinn á þá sem þjást af heilsukvíða? Bergljót Baldursdóttir ræddi við Sóleyju Dröfn Davíðsdóttur, sálfræðing um hvernig við getum komið í veg fyrir að ótti við veikindi nái tökum á okkur.

Matarspjallið var á dagskrá í dag því Mannlegi þátturinn fer í páskafrí eftir daginn í dag og fram á þriðjudag. Sigurlaug Margrét var með páskalegt matarspjall að þessu sinni. Súkkulaði og Lambakjöt er það sem manni dettur helst í hug en ýmislegt fleira kom við sögu.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Umhverfisstofnun veitti nýverið leyfi til innflutnings á fjórum risaköngulóm eða tarantúlum, frá Þýskalandi. Fjölskyldu- og húsdýragarðurinn fær köngulærnar að ákveðnum skilyrðum uppfylltum og auk sýningar og fræðslu, verða köngulærnar mögulega notaðar við meðferð á ofsahræðslu á köngulóm. Þorkell Heiðarsson, deildarstjóri Fjölskyldu- og húsdýragarðsins, sagði okkur frekar frá þessum skepnum í þættinum í dag.

Er hægt að huga að garðyrkju innanhúss? Nú ætti vorið að vera alveg að koma og þótt það sé sól og 17 stiga hita í Danmörku er vetrarveður enn hjá okkur á Íslandi. En getum við notað þennan tíma heima við til að gera eitthvað með grænum fingrum? Er þetta góður tími til að huga að kryddjurtarækt í eldhúsglugganum eða forsá í plastbakka og setja undir rúm, eins og Stefán Karl leikari gerði hér um árið? Gurrý, eða Guðríður Helgadóttir garðyrkjufræðingur gaf okkur góð ráð í þættinum.

Á Ströndum eins og annars staðar á landinu eiga draugar að hafa gengið ljósum logum - þótt minna beri á þeim nú á dögum ljósmengunarinnar. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, kynnti sér sögu Sunndals-Helgu sem var niðursetningur í Sunndal innaf Bjarnarfirði á Ströndum. Hún varð úti og á svo að hafa fylgt afkomendum fólksins sem reyndist henni illa.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við töluðum við Hildi Guðnýju Ásgeirsdóttur um grein sem hún skrifaði í nýjasta rit Geðverndar en þar skrifar hún um áhrif áfalla á sjálfsvígshegðun og þar koma fram athyglisverðar upplýsingar um hvaða áhrif Hrunið 2008 hafði. Hildur Guðný lauk doktorsvefnefni í lýðheilsuvísindurm frá Læknadeild HÍ þar sem hún kannaði tengsl milli áfalla á lífsleiðinni og sjálfsvígshegðunar meðal karla og kvenna.

Hvað er í boði á söfnunum í samkomubanni? Við heyrðum í Áslaugu Guðrúnardóttur kynningarstjóra Listasafns Reykjavíkur um það hvað safnið er að bjóða uppá, en af því má nefna sýningu á Kjarvalsstöðum sem hægt er að njóta utan frá, með því að horfa inn um glugga hússins frá Klambratúni. Á sýningunni eru skúlptúrar eftir sex listamenn og eru upplýsingar um verkin að finna í texta á rúðunum. Leiðsagnir um sýningar hafa verið teknar upp með hljóði og mynd og Kennsluefni til fjarkennslu hafa verið tekin upp. Á heimasíðu safnsins undir „miðlun“ er að finna heilmikið af efni sem kennarar og aðrir geta nýtt sér í fjarkennslu.

Og lesandi vikunnar í þetta sinn var Sigurður Helgi Pálmason. Hann er safnvörður í Myntsafni Seðlabanka Íslands og stýrði sjónvarpsþáttunum Fyrir alla muni sem voru á dagskrá RÚV í vetur. Fyrst sagði hann okkur frá því að hann er búinn að vera að taka ljósmyndir af miðum í gluggum verslana í miðbænum, með skilaboðum til viðskiptavina tengdum samkomubanninu og ástandsins vegna COVID-19. Mjög áhugaverðar heimildir um þessa fordæmalausu tíma. Við fengum svo að vita hvaða bækur eru á náttborðinu hans, hvað hann hefur verið að lesa undanfarið, sem eru meðal annars bækur sem hann hefur lesið með sonum sínum, bækur um þjóðminjar, ljósmyndir og kynlífsstellingar.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Jón Gnarr. Útvarpsleikhúsið frumflytur nýtt verk eftir Jón, Ferðalög, á skírdag. Leikritið er í fjórum hlutum og verða þeir fluttir yfir páskahelgina. Við fengum Jón til að segja okkur frá þessu leikriti í þættinum í dag, auk þess sem við fórum með honum aftur í tímann og fengum að fylgja honum í gegnum æskuárin til dagsins í dag.

Sigurlaug Margrét var auðvitað hjá okkur með sitt vikulega matarspjall. Í dag fór hún með okkur yfir mistök í eldhúsinu. Rifjaði upp atvik þegar hlutirnir gengu ekki eins og þeir áttu að ganga og niðurstaðan var eftir því. Einhvern vegin þróuðust þessar umræður svo út í pylsupartý. Ef hlustendur hafa frá skemmtilegum sögum að segja af mistökum í eldhúsinu þá bendum við ykkur á að senda okkur þær á [email protected].

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Verkefnið Spjöllum saman gengur út á að hringt er í allt fólk sem er 85 ára og eldri, býr einsamalt og hefur fengið þjónustu frá Reykjavíkurborg. Í símtalinu er líðan fólksins og aðstæður kannaðar og því boðið að eignast símaspjallsvin. Markmiðið er að draga úr félagslegri einangrun eldri borgara á meðan samskipti og nánd er skert vegna útbreiðslu Covid-19 veirunnar. Bryndís Hreiðarsdóttir, er í forsvari fyrir verkefnið fyrir hönd Reykjavíkurborgar, hún kom í þáttinn og sagði frekar frá því.

Svo heyrðum við um skemmtilegt verkefni í sjónvarpsþættinum Landanum þar sem þau óska eftir efni frá landsmönnum sem þau taka upp á síma eða aðrar myndavélar. Þau óska eftir sögum úr sóttkví eða öðrum aðstæðum sem skapast hafa vegna COVID-19 faraldursins. Þau óska eftir myndskeiðum af skrítnum og skemmtilegum aðstæðum á heimilum eða vinnustöðum. Þau vilja fyrst og fremst fá eitthvað skemmtilegt en ekki veitir af þegar ástandið er eins og það er. Við heyrðum í Þórgunni Oddsdóttur í Landanum í þættinum.

Að lokum huguðum við að heyrn, hvað við getum gert til að minnka heyrnarskaða og hvað er til lausnar. Það er mikilvægt að fólk leiti sér hjálpar sem fyrst, þegar það verður vart við heyrnarskerðingu. Hvað þýðir td. að fá són eða suð í eyrun annað slagið og hvað er hægt að gera? Við töluðum við Kristján Sverrisson forstjóra Heyrnar- og talmeinastöðvar Íslands.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í dag er 1. apríl og þá eru margir varir um sig, lesa fréttir með örlítið meiri tortryggni en annars og hugsa sig vel og vandlega um áður en þau gera eitthvað sem þau hafa verið beðin um, af ótta við að vera göbbuð, á meðan aðrir geta ekki beðið eftir þessum degi, því þá loksins láta þau ráðabrugg um meistaralegt aprílgabb verða að veruleika, sem hefur jafnvel tekið langan tíma að undirbúa og skipuleggja. Geta ekki beðið eftir því að sjá svipinn á vinnufélaganum, fjölskyldumeðlimnum eða jafnvel á heilum hópi, ef gabbið heppnast vel. Ég hef grun um að viðmælandinn sem við fengum í viðtal í tilefni 1.apríl tilheyri frekar síðari hópnum. Hann er þekktur fyrir að stríða vinum, fjölskyldu og vinnufélögum og oft með ágætis árangri. Þetta er Logi Bergmann, hann var hjá okkur og rifjaði upp gömul og góð aprílgöbb.

Það er ekki hlaupið að því núna að fara með hljóðnemann um borgina og taka gangandi vegfarendur tali. Það þarf að passa fjarlægðir og fyrir utan að það eru fáir á ferli. Árið 2014 vorum Guðrún og Gunnar saman með síðdegisþátt og þá, á 1.apríl, fóru þau með hljóðnemann á lofti um borg og bí og spurðu fólk hvort það hefði hlaupið 1.apríl og hvort það ætti minningar um slíkt á þessum gabbdegi.

Kórónuveirufaraldurinn var eins og síðast aðalefni Póstkortsins frá Magnús R. Einarssyni á Spáni í dag. Það var sagt frá daglegu lífi sem hefur farið gersamlega úr skorðum hjá spánverjum. Óttinn við veiruna er ekki ástæðulaus því mannfallið er það næstmesta í heimi. Nú hefur allri starfsemi verið hætt nema þeirri allri brýnustu og eftirlit með útgöngubanninu hert til muna. Það hefur verið talað um að framlengja banninu út apríl mánuð en ekki verið staðfest af stjórnvöldum enn sem komið er. Stjórnvöld á Spáni hafa verið harðlega gagnrýnd fyrir seinagang og óskipulegar varnir gegn farsóttinni.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Mæðginin Rannveig Ernudóttir og Huginn Þór Jóhannsson settu á fót námskeið til að kenna eldri borgurum á ýmis snjalltæki og efla tæknifærni þeirra. Og nú á tímum COVID19 og samkomubanns þá hyggja þau á að nýta sér tæknina sjálf til þess að ná til nemenda sinna með fjarkennslu og þá er spurning hvort þau fái fólk sem þarf að læra á tækni, til þess að tileinka sér tækni fjarkennslu. Við fengum þá Huginn Þór Jóhannsson og Úlf Atlason í þáttinn í dag, en þeir eru verkefnastjórar á námskeiðinu.

Um síðastliðna helgi stóð Hugarafl fyrir beinu samtali við þjóðina á facebooksíðu Hugarafls. Yfir þúsund manns hafa skoðað streymið sem verður framvegis á föstudögum. Næsta föstudag mun Bragi Reynir Sæmundsson sálfræðingur Hugarafls sjá um samtalið sem fer þannig fram að fólk sendir honum fyrirspurnir á netinu og hann svarar. Auður Axelsdóttir framkvæmdastjóri Hugarafls segir afar mikilvægt að hlúa að geðheilsunni í núverandi aðstæðum, mikilvægi þess að halda rútínu og möguleikunum á að breyta mynstrum í daglega lífinu. Einnig hvernig við getum hlúð að hvort öðru. Auður var í þættinum í dag.

í snjókomu og byl norður á Ströndum grúskaði Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, í gömlum Strandapóstum og rakst þar á frásögn af Þórði nokkrum sem sagan segir að hafi hafist við í Þórðarhelli í Reykjaneshyrnu - Sagan segir að Þórður hafi komið sér í duggu til Hollands og það gerði líka frægari sögupersóna, sjálfur Jón Hreggviðsson. Kristín sagði meira frá Þórðarhelli í þættinum.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Þrautsegja og seigla eru orð sem við munum líklega heyra meira í umræðunni næstu vikur því nú ríður á að við höldum haus í gegnum þær og höldum áfram að hlýða Víði og fylgja fyrirmælum. Sigríður Hulda Jónsdóttir er eigandi og framkvæmdastjóri SHJ ráðgjafar sem sérhæfir sig í fræðslu og ráðgjöf fyrir vinnustaði og vinnur meðal annars með hópa frá Virk og Vinnumálastofnun. Hún gaf okkur góð ráð um hvernig við getum haldið út að vinna heima og hvernig við getum eflt seiglu og þrautseigju.

Í ljósi aðstæðna í íslensku samfélagi hefur stjórn Landsmenntar fræðslusjóðs Samtaka Atvinnulífsins ákveðið bjóða einstaklingum og fyrirtækjum uppá þann valkost að sækja námskeið á netinu eða í fjarkennslu þeim að kostnaðarlausu. Átakið gildir frá 15.mars til og með 31.ágúst 2020 og gildir gagnvart námi/námskeiðum sem haldin eru innan þessa sama tímaramma. Þessi tímarammi verður endurskoðaður ef tilefni verður til. Við heyrðum í Kristínu Njálsdóttur, framkvæmdastjóri Landsmenntar í þættinum.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Eva María Jónsdóttir. Hlustendur ættu að þekkja hana af sjónvarpsskjánum, síðan hún vann hér á RÚV, en nú vinnur hún hjá Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Við fengum að vita hvaða bækur eru á náttborðinu hjá henni, hvað hún hefur verið að lesa undanfarið og svo hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Sólmundur Hólm var föstudagsgesturinn okkar í dag. Hann er skemmtikraftur,dagskrárgerðarmaður, söngvari og formaður Liverpoolsamfélagsins. Hann er ansi fjölhæfur og á frekar auðvelt með að tjá sig, og hermir eftir landsfrægu fólki á magnaðan hátt. Gísli Einars,Gylfi Ægis,Pálmi Gunnars og Páll Óskar eru meðal þeirra sem hann hermir eftir á skemmtunum en hann hermir líka eftir fólki sem fáir þekkja þótt það sé ekki opinberlega. Sóli á rætur sínar að rekja austur fyrir fjall og þar býr stór hluti hans fjölskyldu.

Matarspjallið var á sínum stað með Sigurlaugu Margréti og í dag talaði hún um Ítalskan mat og vill að við hugsum fallega til vina okkar á Ítalíu. Hún mælir með því að við eldum ítalskan mat nú um helgina og rifjaði upp hvernig við ofsuðum spagettíið hér áður fyrr og notuðum tómatsósu og fleira sem þætti ekki fínt í dag. Meira að segja fussaði hún yfir þykkum pizzum með hakki sem mörgum þykir nú lostæti enn í dag og jafnvel spagetti með tómatsósu.

Og að lokum bentum við hlustendum á að Rás 1 hvetur til þess að fólk sendi sögur, dagbókarfærslur, hugrenningar, samtöl og hvers konar heimildir um reynslu sína af Covid 19 og því ástandi sem faraldurinn hefur skapað. Við viljum heyra hvernig ykkur líður, bæði ykkur sem hafið smitast og ykkur hinum sem ekki hafið komist í snertingu við veiruna. Við viljum vita hvernig þið hafið brugðist við ástandinu, hvaða áhrif það hefur á andlega líðan ykkar, fjölskyldulíf og félagslíf, vinnuna ykkar o.s.frv. Efnið verður notað í dagskrárgerð á Rás 1. Hægt er að senda inn hljóðskrár og texta. Hlekkur á síðu verkefnisins er þessu: https://www.ruv.is/sogur-ur-kofinu

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON