Föstudagsgest Mannlega þáttarins í þetta sinn þarf vart að kynna. Hann hefur verið einn vinsælasti, ef ekki sá alvinsælasti, tónlistarmaður þjóðarinnar í yfir fjóra áratugi. Í kvöld verður söngleikurinn Níu líf frumsýndur í Borgarleikhúsinu, sem er byggður á sögum og tónlist hans, þetta er auðvitað Bubbi Morthens. Og samkvæmt lýsingu á heimasíðu Borgarleikhússins er Bubbi samofinn þjóðarsálinni í öllum sínum birtingarmyndum: Stjarnan sem rís úr slorinu; fyrst sem málsvari verkalýðsins, svo alþýðusöngvari þjóðarinnar, þá atómpönkari og gúanórokkari sem breytist í ballöðu-poppara sem syngur með stórsveitum. Skoðanaglaði gasprarinn, skrifblinda ljóðskáldið, fíkilinn sem reis upp, kvennamaðurinn og sá sem elskar aðeins eina konu, Kúbverjinn og Hollywood-víkingurinn, veiðimaðurinn, friðarsinninn og boxarinn. Já Bubbi verður föstudagsgestur okkar í dag.

Það er föstudagur og þá er líka matarspjall, þar sem Sigurlaug Margrét Jónasdóttir, besti vinur bragðlaukanna, verður með okkur ásamt Bubba Morthens. Hann ætlar að sitja áfram með okkur og spjalla um mat og brauðgerð í matarspjalli dagsins.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Kvikmyndahátíðin Stockfish Film Festival & Industry Days verður haldin í sjötta sinn dagana 12. til 22. mars 2020 í Bíó ParadíS. Hátíðin er kvikmynda- og ráðstefnuhátíð fagfólks í kvikmyndabransanum og er haldin í Bíó Paradís í samvinnu við öll fagfélög í kvikmyndagreinum á Íslandi og stendur yfir í 11 daga. Með hátíðinni var Kvikmyndahátíð Reykjavíkur endurvakin undir nýju nafni en hún var síðast haldin árið 2001 og var upphaflega sett á laggirnar árið 1978. Við töluðum við dagskrárstjórann Rósu Ásgeirsdóttur í þættinum í dag.

Þann 15.mars fyrir 95 árum var langafi Ragnhildar Birgisdóttur, L.H.Muller ásamt þremur öðrum á leiðinni norður á Akureyri með gufuskipi. Framundan hjá þeim var ferð á skíðum suður Sprengisand. Ferð sem þeir kláruðu. Þeir lentu í misjöfnu veðri og voru oft í hættulegum aðstæðum en einnig upplifðu þeir hálendið í sínu fegursta skarti við mjög góð skilyrði. Ragnhildur sagði okkur frá þessu merkilega ferðalagi og hver tilgangurinn hafi verið.

Ættfræðigrúsk - fjölskyldusaga þín á netinu heitir námskeið á vegum Endurmenntunar Háskóla Íslands undir stjórn Stefáns Halldórssonar, rekstrarhagfræðings og félagsfræðings. Á námskeiðinu verður þeim sem það sækja kennt hvernig hægt er að nýta sér gagnagrunna og skjalasöfn á netinu til að afla upplýsinga um sögu fjölskyldna þeirra allt að 200 ár aftur í tímann. Á námskeiðinu er fjallað um hvernig tölvan er notuð við gagnaleitina og gefin eru hagnýt ráð til að bregðast við villum og veikleikum í gagnasöfnunum. Við heyrðum í Stefáni í þættinum í dag.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Félagið Siðmennt varð til í kringum fyrstu borgaralegu fermingarnar á Íslandi fyrir 30 árum. Félagið hefur stækkað á síðustu árum og nú fermast um 13 prósent fermingarbarna borgaralega. Siðmennt varð lífsskoðunarfélag þann í maí árið 2013. Síðan þá hefur félagið tífaldast að stærð og og það sama gildir um fjölda athafna á vegum þess. Við heyrðum í Ingu Auðbjörgu Straumland formanni Siðmenntar í þættinum í dag og fræddumst um félagið og starfsemi þess.

Við slógum á þráðinn uppí Borgarnes og forvitnuðumst um samsöng sem þar fer fram alla miðvikudaga. Halldór Hólm Kristjánsson stendur fyrir þessu og spilar á gítarinn og hann tekur fram að ekki er um kórastarf að ræða heldur er þetta öllum opið og kemur hver sem vill og syngur með sínu nefi. Halldór var á línunni í þættinum.

Læknar og annað heilbrigðisstarfsfólk ávísa nú í auknum mæli hreyfiseðlum eins og lyfseðlum því sýnt hefur verið fram á að hreyfing er góð meðferð við fjölmörgum sjúkdómum. Fimmtán hundruð manns fá ávísað slíkum seðlum á hverju ári. Bergljót Baldursdóttir ræddi við Auði Ólafsdóttur, hreyfistjóra og verkefnisstjóra hreyfiseðla hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins á Heilsuvaktinni í dag.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Það er áætlað að á Íslandi séu um 5000 manns með heilabilun Alzheimersamtökin eru með fræðsluverkefni varðandi heilabilun og erum að virkja alla landsmenn til að vinna markvisst í að mæta þörfum fólks með heilabilun og aðstandendum þeirra. Með þessu fræðsluverkefni er áætlunin einnig að minnka fordóma sem fólk með heilabilun og aðstandendur þeirra mæta í samfélaginu og auka fræðslu og vitund fólks um heilabilunarsjúkdóma. Við heyrðum í Sigubjörgu Hannesdóttur, fræðslustjóra Alzheimersamtakanna og verkefnastjóra Heilavina í þættinum í dag, hægt er að fá fræðslu og skrá sig sem heilavin á www.heilavinur.is.

Við heyrðum í Ingu Dagnýju Eydal í þættinum, en það er nýútkomin bók eftir hana sem heitir Konan sem datt upp stigann. Þar fjallar hún á opinskáan og einlægan hátt um þær afleiðingar sem hún glímdi við eftir að hafa veikst af of mikilli streitu og ekki getað stundað fasta vinnu síðan hún hætti í erilsömu starfi sem hjúkrunarfræðingur.

Árið 2019 kom út hjá Vestfirska forlaginu bókin Er það hafið eða fjöllin? um Flateyri og fólkið þar, eftir þjóðfræðinginn Sæbjörgu Freyju Gísladóttur. Sæbjörg kom í heimsókn í Hveravík á Selströnd til að selja húsráðendum þar Kalksalt en Sæbjörg og eiginmaður hennar Eyvindur Atli Ásmundsson eiga og reka samnefnt fyrirtæki. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, ræddi við Sæbjörgu um kalksaltið, snjóflóðin á Flateyir og Súgandafirði og bókina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Þáttakendur námskeiða eru ekki alltaf beðnir um að taka með sér teppi eða stórt sjal en ef fólk ætlar að fara á námskeiðið. „Aukum eigin lífsgæði og hamingju með Hygge“, þá er mælst til þess að fólk hafi það soldið huggulegt meðan á því stendur. Danski lífsstíllinn að hygge, hafa það huggulegt, slær nú í gegn um allan heim. Bækur um hygge rata á metsölulista og fólk þyrstir í að kynna sér hvernig hægt er að nýta hygge til að bæta lífið. En í hverju felst hygge í raun og veru og hvernig getum við nýtt okkur þessa siði, viðhorf og lífsstíl til að bæta eigin lífsgæði og hamingju í hversdeginum? Kristín Linda Jónsdóttir sálfræðingur kom í þáttinn í dag og sagði frá.

Súrkálsdrottingin svokallaða Dagný Hermannsdóttir kom í spjall í dag en hún byrjaði að búa til súrkál fyrir nokkrum árum og langaði til að bæta meltinguna hjá sjálfri sér fyrst og fremst en síðan hafi hún ekki viljað hætt því það eru endalausir möguleikar og útfærslur á súrkáli og í samstarfi við Matís fór hún að framleiða súrkál í krukkum sem nú má fá víða. Þarmaflóran er afskaplega mikilvæg heilsunni og kemur alltaf betur í ljós með rannsóknum og súrkál virðist hafa mjög góð áhrif á hana.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Guðrún Hálfdánardóttir blaðamaður hjá Morgunblaðinu. Við fengum að vita hvaða bækur eru á náttborðinu hjá henni, hvað hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Svavar Knútur kom til okkar sem föstudagsgestur að þessu sinni. Samsöngur er eitt af hans áhugmálum, að virkja fólk til að syngja saman. Það er kannski ekki beint okkur í blóð borið Íslendingum, margir eru frekar feimnir við að syngja upphátt td bara á miðjum vinnudegi. Kannski var þetta algengara hér áður, maður minnist skólaferða í rútum og í skíðaskálum, einn með gítar og allir sungu, rútubílasöngvana svokölluðu. Hvernig er þetta í dag? Er ekki einmitt tilefni í dag til að koma saman og syngja, gleyma sér aðeins. Við töluðum um samsöng við Svavar og hann greip í gítarinn og hvatti hlustendur heima til að taka undir.

Það er nú bara þannig að fleiri eru meira heima um þessar mundir en vanalega, til dæmis í sóttkví. Það er þess vegna tilvalið að henda í góða köku, elda góðan mat og hafa það eins huggulegt og maður getur. Jói Fel er jafnvígur á hrærivélina og útigrillið, hann kom til okkar í matarspjallið í dag og gaf hlustendum hugmynd að helgarmat og góðri köku og ekki síst góðu kökukremi.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í þættinum voru sex pistlar Daníels Ólasona um flughræðslu fyrir skemmstu. Í framhaldi af því höfum við svo velt fyrir okkur fleiri tegundum af fælni, t.d. tannlæknafælni og fleiri og svo er fólk auðvitað hrætt við COVID-19 sem herjar á heiminn. Því ætlum við að fá Ragnheiði Guðfinnu Guðnadóttur, framkvæmdastjóra & ráðgjafa og MSc. í félags- og vinnusálfræði. Við ætlum að velta fyrir okkur fælni út frá hegðun og hugsun fólks í félagslegum aðstæðum. Grunntilfinning sem setur viðbragð okkar af stað byggist á öryggiskerfinu okkar sem frummanninum var nauðsynlegt til að lifa af. Undirliggjandi viðvarandi ótti vegna einhvers getur valdið einstakling mikilli streitu. Ragnheiður Guðfinna fræddi okkur um fælni í þættinum.

Á alþjóðlegum baráttudegi kvenna á sunnudaginn fagna Stígamót 30 ára afmæli sínu. Blásið verður til veislu af því tilefni í Veröld, húsi Vigdísar. Afmælið hefst með stuttum erindum nokkurra ötulla baráttukvenna, sem m.a. hafa lagt sitt af mörkum í baráttunni gegn kynferðisofbeldi og eftir það verður móttaka og almenn gleði. Við fengum Steinunni Gyðu- og Guðjónsdóttur, verkefnastýru á Stígamótum og Sigrúnu Bragadóttur hannyrðapönkara til að koma í þáttinn og segja okkur frá sögu og starfsemi Stígamóta í tilefni afmælisins.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Mottumars er árlegt átaksverkefni Krabbameinsfélagsins tileinkað baráttunni gegn krabbameinum hjá körlum. Mottumars er í senn vitundarvakning um krabbamein hjá körlum og fjáröflun fyrir félagið. Í ár er lögð áhersla á gildi hreyfingar sem forvörn gegn krabbameinum. Rannsóknir sýna að reglubundin hreyfing dregur úr líkum á krabbameinum auk þess sem hreyfing er til góðs fyrir fólk sem hefur greinst með krabbamein. Við fengum í þáttinn þau Höllu Þorvaldsdóttur framkvæmdastjóra Krabbameinsfélagsins og Braga Guðmundsson, en hann þekkir krabbamein af eigin raun.

Í Borgarbókasafninu Gerðubergi í kvöld mun G. Pétur Matthíasson forstöðumaður samskiptadeildar Vegagerðarinna fjalla um heimilaskipti sem hann hefur átt í, Danmörku, París, Berlín, Bordeaux og í Argentínu. Ræði kostina við þessa tegund ferðalaga, hvað ber að hafa í huga og fleira. Einnig mun hann segja frá reynslu sinni af þessu í gegnum árin. Hvernig þetta fyrirkomulag gefur manni aðra sýn á staðinn sem heimsóttur er, sýn sem maður fær ekki á hóteli. Kostnaðinn og sparnaðinn, samskipti við hinn aðilann, fyrir, á meðan og ekki síður á eftir. G. Pétur kom í þáttinn og sagði frá.

Póstkortið sem við fengum frá Magnúsi R. Einarssyni frá Spáni í dag segir af afar sérkennilegri og fornri hefð sem er alltaf viðhaldið á öskudaginn á Spáni og tíðkast hvergi annars staðar nema í fyrrum nýlendum Spánar í Ameríku. Að gefa þjórfé tíðkast ekki að ráði hjá Spánverjum og það er talið bruðl að gefa meira en nokkra smáaura. Í lok pistilsins sagði Magnús frá kynnum sínum af litlum bæ út í sveit fyrir sunnan Alicante.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við fengum til okkar Bernd Ogrodnik, einn af fremstu brúðuleikhúsmönnum samtímans. Auk þess að semja flest sín verk og leika, þá býr hann til allar brúðurnar í sýningunum, gerir leikmyndir og semur og flytur tónlist. Hann hefur gert brúður af ýmsu tagi fyrir leikhús víða um heim, sem og fyrir sjónvarp og kvikmyndir. Og nú er hann að vinna sína persónulegustu brúðusýningu til þessa, Brúðumeistarann , nýtt leikrit fyrir fullorðna sem verður sýnt á Brúðuloftinu í Þjóðleikhúsinu. Í verkinu tekst hann á við knýjandi spurningar um fortíðina og sögu heimalands hans, og harmræna atburði sem hafa mótað foreldra hans og hann sjálfan.

Við ræddum við ungt par, Ísak Hilmarsson og Grétu Maríu Birgisdóttur, sem er að vinna að verkefni sem þau kalla Fæðingarsögur feðra. Verkefnið snýr að því að fá fólk til þess að ræða um upplifun og þátttöku feðra í fæðingum. Hún er ljósmóðir, hann er verkefnastjóri í hugbúnaðarfyrirtæki og saman eiga þau eina dóttur. Þau biðja feður um að skrifa fæðingarsögurnar niður og svo er ætlunin að gefa sögurnar út í sérstakri bók.

Síðastliðið haust hóf nýr tónlistarkennari Bragi Þór Valsson störf við Tónskóla Hólmavíkur. Bragi var þá nýfluttur frá Suður-Afríku ásamt konu sinni Cristina Van Deventer. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, hitti Braga í tónskólanum og þau ræddu um lífið í Afríku og á Hólmavík.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON