Námskeiðið Íbúðaskipti - meiri upplifun, minni kostnaður hefst í næstu viku hjá Endurmenntun Háskóla Íslands. Snæfríður Ingadóttir hefur undanfarin ár reglulega haldið fyrirlestra um þetta málefni auk þess að hafa gefið út handbók um Íbúðaskipti. Þau eru fimm í hennar fjölskyldu og hún hefur stundað íbúðaskipti í mörg ár, bæði innanlands og utan án þess að greiða krónu fyrir gistingu. Þau byrjuðu á þessu til þess að spara og eiga kost á því að ferðast en nú eru það samskipti við heimamenn og vinátta sem stendur upp úr, segir Snæfríður. Við heyrðum í henni í þættinum í dag.

Nú fara þorrablótin að hefjast um allt land, en fyrsta Veganblótið sem við höfum heyrt um verður haldið í Súlnasal á Hótel Sögu í lok janúar. Við heyrðum í Ólafi Helga Kristjánssyni sem er yfirkokkur á Hótel Sögu á eftir og fengum að vita hvað er á boðstólnum í veganblóti.

Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, fór með Viðari Guðmundssyni bónda og kórstjórnandi suður yfir heiðar til að vera viðstödd æfingu karlakórsins Söngbræðra. Undirleikari er Birgir Þórisson og einsöngvarinn er Snorri Hjálmarsson.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Sviðslistakonan Íris Stefanía Skúladóttir hefur fjallað mikið um kynveru kvenna og sjálfsfróun í verkum sínum og þessa dagana er hún á ferðinni vopnuð upptökutæki og ræðir við eldri konur um kynlíf, unað, þrár, tabú, skömm og allt það sem konur hafa þurft að glíma við í tengslum við kynlíf í gegnum tíðina. Afrakstur hennar rannsóknarvinnu verður kynntur til sögunnar næstu þrjá laugardaga kl.14 í Útvarpsleikhúsinu. Íris kom í þáttinn í dag.

12.janúar voru liðin 190 ár upp á dag frá því að síðasta aftakan fór fram á Íslandi. Þá lét Björn Blöndal sýslumaður hálshöggva þau Agnesi Magnúsdóttur og Friðrik Sigurðsson. Magnús ólafsson fyrrverandi bóndi á Sveinsstöðum í Vatnsdal gjörþekkir þessa örlagasögu. Hann hefur á undanförnum árum farið með gesti í hestaferðir um sögusvið Illugastaðamorðanna, og sagt söguna þar sem atburðirnir gerðust. Magnús frumsýndi frásögnina Öxin,Agnes og Friðrik á Söguloftinu í Landnámssetrinu í Borgarnesi nákvæmlega þegar 190 ár upp á klukkutíma voru liðin frá aftökunni. Fjölskylda Magnúsar tengist þessum voða atburðum persónulega. Magnús sagði frá í þættinum í dag.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Þorbjörg Matthíasdóttir, bókmenntafræðingur og bókavörður í Borgarholtsskóla. Við fengum að vita hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var einn ástsælasti handknattleiksmaður þjóðarinnar. Hann átti langan og farsælan feril sem leikmaður, fyrir hin ýmsu félagslið, á Íslandi og erlendis og með landsliðinu þar sem hann skemmti áhorfendum með mörkum í öllum regnbogans litum. Númerið 13 var á treyjunni hans og alltaf var stutt í brosið og léttleikann. Þetta er að sjálfsögðu Sigurður Sveinsson, sem kom í þáttinn í dag og ræddi handboltann, ferilinn, þátttöku í stórmótum og íslenska landsliðið á EM.

Matarspjallið var á sínum stað og í fjarveru Sigurlaugar var Albert Eiríksson boðin og búin að hlaupa í skarðið. Hin svokölluðu Pálínuboð eða Potluck party þekkja margir. Það eru boðin þar sem gestir koma með veitingarnar, allir bjóða öllum til veislu. Þetta form er stórfínt og hentar víða, það eykur fjölbreytni og minnkar fyrirhöfnina fyrir þann sem opnar húsið sitt. Slík kaffiboð eru líka vel þekkt, einnig grillveislur, afmæli, fermingarveislur, brúðkaup og erfidrykkjur svo eitthvað sé nefnt. En það eru nokkrar reglur í svona Pálínuboðum sem ber að virða, við fórum yfir þetta með Alberti í þættinum og einnig huguðum við að fermingarundbúningi en það er að mörgu að huga varðandi fermingarundirbúning og fermingarveislur. Skipulagið er mikilvægt og allur undirbúningur.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Breyskleikar Þorsteins Guðmundssonar kallast nýr liður sem hófst eftir áramót í Mannlega þættinum. Þá fáum við téðan Þorstein, grínara, skólastjóra Bataskólans og meistaranema í klínískri sálfræði til að ræða við okkur um ýmislegt sem viðkemur breyskleikum manneskjunnar. Í síðasta þætti velti hann fyrir sér hver væru líkindi mannsheilans og tölvu og bað um ábendingar og spurningar frá hlustendum. Í dag fór hann nánar yfir það og þær ábendingar sem hann fékk sendar sem voru mjög áhugaverðar og mjög áhugavert að bera saman heila okkar og tölvu. Þorsteinn varpaði svo fram spurningu fyrir næsta þátt, „Getum við breyst?“ Hlustendur eru hvattir til að senda inn hugleiðingar um það á netfangið [email protected].

Reykvíkingurinn og áhugaljósmyndarinn Gunnar Pétursson átti langan og einstakan feril. Gunnar var náttúruunnandi sem gekk snemma í Ferðafélag Íslands og ferðaðist með myndavélina um hálendið og ósnortna náttúru landsins. Miðað við umfang ljósmyndasafns Gunnars er nokkuð einstakt hve lítið hefur birst af myndum hans. Hann myndaði fyrst og fremst fyrir sjálfan sig en sló í engu af kröfum til sinna verka. Það er þess vegna mikilsvert og brýnt að færa myndheim þessa hæverska ljósmyndara fram í dagsljósið. Um helgina verður opnuð sýning í Þjóðminjasafninu með myndum hans. Ívar Brynjólfsson ljósmyndari sagði okkur frá Gunnari og ferli hans í þættinum í dag.

Við höfum fengið að heyra undanfarna tvo fimmtudaga pistla Daníels Ólasonar, rafeindavirkja og raforkuverkfræðings, um flughræðslu. Hann hefur glímt við mikla flughræðslu og kynnti á hugmyndadögum RÚV þessa hugmynd sína að gera pistla um flughræðsluna. Í síðasta innslagi fengum við að kynnast störfum flugmanns, fyrir flug og í flugi. En hvernig ganga hlutirnir fyrir sig hinum megin við flugstjórnarhurðina? Í þriðja innslaginu, sem við heyrðum í dag, hitti Daníel Sigrúnu Kolsöe, forstöðumann þjálfunar hjá Icelandair. Sigrún hóf störf við fluginnritun árið 1987 og hefur síðan þá farið um víðan völl og starfað sem flugfreyja, öryggiskennari og yfirkennari flugfreyja.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Áföll eru misjöfn og hafa ólík áhrif á fólk einfaldlega vegna þess að við erum með ólíkan bakgrunn, erfðamengið okkar er ólíkt og allt þetta skiptir máli. En hvernig er best að vinna úr áföllum? Sigurbjörg Bergsdóttir er ráðgjafi hjá Lausninni, kennari og fyrirlesari. Hún lauk B.A. prófi í félags og stjórnmálafræði frá Háskóla Íslands og M.S. gráðu í stjórnun heilbrigðisþjónustu frá Háskólanum við Bifröst og hefur einnig lokið tveimur gráðum í áfallafræðum TRM. Sigurbjörg segir að í ráðgjöf sinni leitist hún við að hjálpa fólki að takast á við áföll og finna sinn innri styrk. Við ætlum að ræða um áföll og áfallastreituröskun og leiðir til betra lífs. Sigurbjörg setti þetta í samhengi við snjóflóðin sem féllu í gærkvöldi, tvö á Flateyri og eitt í Súgandafirði til móts við Suðureyri og hvernig svona áfall getur kallað fram upplifun af eldra áfalli, þá í þessu tilfelli mannskæðu snjóflóðunum á Flateyri og í Súðavík árið 1995.

Þar sem Rás 1 hefur verið á andlegu nótunum í janúar og morgunhugleiðslan er í stað morgunleikfiminnar í janúar hafa margir velt því fyrir sér hvernig er best að snúa sér ef maður vill kynna sér og byrja að stunda hugleiðslu og núvitundaræfingar. Ein leiðin er að nýta snjalltækin sem flestir eru með í dag í lófanum, því það er til gríðarlegt magn af snjallforritum sem geta leitt okkur inn í heim hugleiðslunnar. Halldór Auðar Svansson kom í þáttinn í dag, en hann hefur kynnt sér mörg þessara snjallforrita, og sagði okkur frá nokkrum slíkum.

Fjölmörg dæmi eru um að fólk með langvinna þrátláta verki hafi dregið úr notkun verkjalyfja og jafnvel hætt að nota þau eftir að hafa farið í endurhæfingameðferð á Reykjalundi. Þetta sýna niðurstöður úr rannsókn sem Magnús Ólason endurhæfingalæknir og félagar hafa gert. Bergljót Baldursdóttir ræddi við Magnús á Heilsuvaktinni í dag.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Matilda Gregersdotter og Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir voru að gefa út bók til þess að lýsa því hvernig aðferð markþjálfunar ýtir undir og aðstoðar við andlega vellíðan og uppbyggingu á einstaklingnum. Bókin heitir Markþjálfun umturnar. Hún inniheldur kafla með frásagnir og lýsingar á því hvernig hægt er að nýta aðferðir markþjálfunar inni í lærdómsumhverfið, eins og skólum. Þær Matilda og Ásta Guðrún komu í þáttinn og sögðu frekar frá þessu.

Geðverndarfélag Íslands verður 70 ára á föstudaginn. Félagið var stofnað af áhugafólki um geðheilbrigði, sérstaklega um forvarnir og fræðslu. Stofnendurnir komu úr hópi geðlækna, hjúkrunarfræðinga, félagsráðgjafa, iðju- og sjúkraþjálfara, presta, aðstandenda og annars áhugafólks. Félagið rak um árabil tvö vernduð heimili fyrir geðfatlaða ásamt áfangaheimili fyrir geðsjúka eftir útskrift af geðdeild. Breytt lagaumhverfi og aðkoma ríkis og sveitarfélaga varð til þess að félagið hætti þessari starfsemi og einbeitir sér nú að fræðslu og fyrirbyggjandi starfi fyrir mæður á meðgöngu og börn á fyrstu árum lífsins. Við fengum Kjartan Valgarðsson, framkvæmdastjóra félagsins og Gunnlaugu Thorlacius formann þess í þáttinn í dag.

Hjónin Viðar Guðmundsson og Barbara Guðbjartsdóttir búa í Miðhúsum í Kollafirði með margt fé, nokkra nautgripi, hænur, hunda og ketti. Bæði stunda þau fulla vinnu utan búsins, Barbara vinnur í Grunnskóla Hólmavíkur en Viðar stjórnar kórum norðan og sunnan heiða. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, hitti Viðar í fjárhúsunum í Miðhúsum og fékk hann til að segja frá tónlistarnáminu og kórastarfinu.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Eins og hlustendur hafa heyrt er janúar mánðurinn þar sem við lítum inná við og hugum að andlegu heilsunni hér á Rás 1. Hugleiðslan á morgnanna hefur slegið í gegn og við fáum til okkar viðmælendur sem gefa okkur góð ráð og hafa mikla þekkingu á þessu sviði. Guðni Gunnarsson ropejogakennari og lífsráðgjafi kom í þáttinn í dag.

Við hringdum í Ínu Gísladóttur en hún er meðal annars þekkt fyrir að leiða ferðafólk í gönguferðir í Páskahelli, út með norðanverðum Norðfirði, að morgni páskadags. Í þjóðsögu tengda hellinum segir af samskiptum sela og manna, en víða um heim er sú saga til að selir sé mannfólk í hami. Við spurðum hana út í Páskahellinn, ferðamennskuna og söguna af bóndasyninum og selnum.

Og lesandi vikunnar í þetta sinn var Sara Stef. Hildardóttir, forstöðukona bókasafns HR. Við fengum að vita hvaða bækur eru á náttborðinu hjá henni, hvað hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Það þarf oft töluverðan kjark til að breyta hlutum og taka U beygju í lífinu. Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Hera Ólafsdóttir, leikstjóri, söngkona og framleiðandi. Hún hefur unnið í mörg ár við innkaup á dagskrárefni og við framleiðslu þátta hér á RÚV, en ætlar nú að venda sínu kvæði kross. Hún hyggur á flutning til Svíþjóðar þar sem hún ætlar að kaupa sveitasetur þar sem hún ætlar að bjóða upp á gistingu, vera með aðstöðu fyrir námskeiðahald, vinnuaðstöðu fyrir fyrirtæki og hópa og aðstöðu fyrir veislur og aðra stærri viðburði. Hún hefur gefið sér góðan tíma í undirbúning og nú styttist í að hún leggi af stað í þetta ævintýri. Hera kom í þáttinn og við spurðum hana út í þennan spennandi kafla í lífi hennar sem er framundan.

Það er föstudagur og því var að sjálfsögðu matarspjall með besta vini bragðlaukanna, Sigurlaugu Margréti Jónasdótur. Hún fékk í gjöf um jólin spilastokk þar sem á hverju spili er uppskrift að Spam réttum. Hún hefur áður fjallað um þennan sérkennilega mat, spam, í matarspjallinu og í þar sem hún er nú komin með 52 uppskriftir fyrir spam, eða niðursoðið svínakjöt, í hendurnar þá er tilvalið að skoða þær aðeins og sjá hversu fjölbreyttar þær geta verið.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við lifum í heimi margbreytileikans þar sem allt er stöðugt að breytast. Það að hvíla í augnblikinu hér og nú gefur okkur tækifæri til þess að uppgötva hver við erum í raun og veru. Reynslan hefur sýnt að lífsgleði og sköpunarkraftur eflist við jógaástundun og margir nútíma kvillar eins og kvíði, streita og svefnleysi dvína. Þennan texta má lesa á heimasíðu jógasetursins , sem Auður Bjarnadóttir dansari og jógakennari hefur rekið um árabil. Janúarmánuður er að miklu leyti helgaður andlegu heilsunni hér í Mannlega þættinum. Auður kom í þáttinn í dag.

Systurnar Helga María og Júlía Sif stofnuðu Facebooksíðuna Veganistur árið 2014 og var hugmyndin sú að deila með fólki myndum af veganmat, uppáhalds veganvörum og hugleiðingum. Fljótlega varð til vefsíðan veganistur.is sem hefur notið mikilla vinsælda og nú er komin út bók með uppskriftum og fróðleik en þeim systrum er mikið í mun að fólk sjái að veganmatur getur verið sannkallaður sælkeramatur. Þær systur komu í þáttinn í dag.

Margir þjást af flughræðslu og því miður sumir talsvert mikla flughræðslu, jafnvel ofsahræðslu. Þó við ættum að vita að það séu töluvert minni líkur á að lenda í lífshættu um borð í flugvél en til dæmis í bíl. Daníel Ólason, rafeindavirki og raforkuverkfræðingur, kynnti hugmynd á hugmyndadögum RÚV um að gera innslög fyrir útvarp um einmitt þetta efni, en hann hefur þjáðst af mikilli flughræðslu í gegnum tíðina. Það er skemmst frá því að segja að hugmyndin var samþykkt og hann hefur nú lagt á sig mikla vinnu við að taka viðtöl við sérfræðinga sem gátu svarað spurningum hans sem hafa komið upp í sambandi við flughræðsluna. Í síðasta innslagi fór Friðbjörn Oddsson, þjálfunarflugstjóri Icelandair, með Daníel yfir helsta undirbúning flugmanna fyrir flug. Við höfum þó ekki alveg sagt skilið við Friðbjörn því í öðru innslagi sínu dag fékk Daníel að fara með Friðbirni í flughermi.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON