„Mikið hefur verið fjallað um getu gervigreindar til að skapa. Nýverið bárust til dæmis fréttir af því að gervigreind hafi lokið við að semja 10. sinfóníu Mahlers. Verkið hafði legið óklárað í meira en öld en skáldið lést áður en verkinu lauk. Fremur heildrænt uppkast af verkinu hafði varðveist og því nægar forsendur fyrirliggjandi til að kenna kerfinu að skapa í anda Mahlers og varð afraksturinn sannfærandi.“ Þetta segir Leifur Björnsson hugbúnaðarsérfræðingur og tónlistarmaður í grein á vef Advania. En hvað þýðir þetta? Verða tölvur rokkstjörnur framtíðarinnar? Leifur kom í þáttinn.

Skál og hnífur Búbblubókin er nýkomin út. Bókin fjallar á fróðlegan og skemmtilegan hátt um Freyðivín frá öllum hliðum. Í bókinni er meðal annars fallegar ljósmyndir eftir Oddvar Hjartarson, myndasaga eftir Hugleik Dagsson, ýmis konar tilvitnanir og örsögur um freyðvín, ljóð frá til dæmis Gísla Rúnari o.fl. Í bókinni er einnig fjallað um hvernig freyðvínið varð til og hvernig það parast kannski betur við mat en rautt og hvítt. Við fengum höfunda bókarinnar, Dagbjörtu Ingu Hafliðadóttur, Helgu Sv. Helgadóttur og Oddvar Hjartarson til að segja okkur meira frá henni í þættinum.

Póstkortið sem við fengum frá Magnúsi R. Einarssyni frá Spáni í dag sagði frá Alicante, kastalanum, hundahaldi og hvað það getur verið snúið að búa með Spánverjum án þess að geta talað þeirra tungu. Spænska er útbreiddari en enska í heiminum, næst á eftir kínversku og þess vegna er alveg á sig leggjandi að læra þetta falleg og ríka tungumál.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐFINNUR SIGURVINSSON

Jólin eru hátíð ljóss og friðar og auðvitað gleðinnar sömuleiðis. En þetta er líka sá árstími sem margir finna til gamalla og nýrra sorga. Þau sem misst hafa ástvin sakna á jólum og það á ekki síst við um börn sem misst hafa foreldra sína. Við ræddum stöðu þeirra, sorgina og jólin við Jónu Hrönn Bolladóttur prest í Vídalínskirkju og þáðum heilræði frá henni þessu tengt en Jóna Hrönn starfa náið með Erninum sorgarsamtökum fyrir börn.

Vetrarsólstöðuganga Pieta samtakanna fer fram á laugardaginn. Það verður samverustund á dimmasta kvöldi ársins haldin í minningu þeirra sem látist hafa fyrir eigin hendi og hvatning til þeirra sem glíma við sjálfsvígshugsanir að gefast ekki upp heldur þiggja hjálp og velja lífið.Boðið er upp á heitt kakó og tónlistaratriði. Við fengum Kristínu Ólafsdóttur, framkvæmdastjóra Pieta samtökunum í þáttinn til að segja okkur frekar frá starfi samtakanna og vetrarsólstöðugöngunni.

Jón Stefánsson er fæddur rétt fyrir miðja síðustu öld og hefur alið nær allan sinn aldur á fæðingarbæ sínum Broddanesi við Kollafjörð. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, heimsótti Jón að Broddanesi og fékk að heyra ýmislegt um búskaparhætti fyrr og nú.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐFINNUR SIGURVINSSON

Svett er aldagömul athöfn sem hefur á síðustu áratugum fest rætur hér á landi. Athöfnin á rætur að rekja í samfélag indíána og þykir til dæmis mjög streitulosandi og nærandi fyrir bæði sál og líkama. Ásrún Laila Awad hefur í mörg ár leitt svett hér á landi en hún er með höfuðstöðvar sínar að Birkihofi sem er í næsta nágrenni við Laugarvatn. Laila fræddi okkur allt um svettið og sögu þess á Íslandi í þættinum í dag.

Garðyrkja er kannski ekki það fyrsta sem manni dettur í hug á þessum árstíma. En „íJörð“ er garðyrkjuverkefni fólki er kennd matjurtarækt. Undanfarin tvö ár hefur hópi hælisleitenda verið boðið upp á að taka þátt í verkefninu, en nú er komið að því að færa verkefnið á næsta stig og bjóða almenningi uppá stutt námskeið í lífrænni ræktun, fyrst á netinu og með vorinu í verklegum námskeiðum. Aðstandendur verkefnisins bjóða nú fyrir hátíðirnar upp á gjafabréf á námskeiðin sem eina leið til að gefa grænar gjafir og koma af stað umræðu um heislubætandi áhrif veru úti í náttúrunni, og tillögur að hverskonar umhverfisvænum gjöfum. Við fengum þær Þóru Hinriksdóttur, frá íJörð og Þórey Mjallhvíti upphafskonu Seljagarðs, þar sem ræktunin fer meðal annars fram, í þáttinn til að segja frekar frá.

Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður er vön því að lesa í fortíðina til að skilja samtíðina en hún hefur líka gaman af ýmis konar yndislestri. Margrét var lesandi vikunnar að þessu sinni og bauð okkur upp á kræsilegt hlaðborð bóka sem hún hefur verið að lesa.

UMSJÓN GUNNAR HANSSON OG GUÐFINNUR SIGURVINSSON

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var söngvarinn og tónlistarmaðurinn Friðrik Dór. Hann hefur auðvitað sungið sig inn í hjörtu landsmanna í talsverðan tíma. Nú er hann að gera tilraun til að elda sig inn í hjörtu okkar, en hann var að gefa út bókina Léttir réttir með Frikka Dór, þar sem hann deilir sínum uppáhalds uppskriftum og leyndarmálum. Við ræddum við hann um ferðalagið í gegnum lífið til dagsins í dag.

Í matarspjalli dagsins, með besta vini bragðlaukanna, Sigurlaugu Margréti Jónasdóttur, ræddum við um jólahlaðborð og þá kannski helst samskotahlaðborð, eins og eru svo vinsæl á vinnustöðum, hjá fjölskyldum og vinahópum á þessum árstíma. Hvað verður að vera á svona hlaðborði og hvað er sniðugt að koma með í púkkið? Og við vorum ekki sammála um ágæti rifsberjahlaups svo vægt sé til orða tekið.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Undanfarið hafa borist fréttir af nýju eiturlyfi sem hefur verið að ná mikilli útbreiðslu og vekur ugg hjá þeim sem til þekkja. Það kallast Spice og er ódýrt og lyktarlaust og er meðal annars hægt að neyta með rafsígarettum, eða veipi. Það er jafnvel selt undir þeim formerkjum að það sé ekki hættulegt, sem er aldeilis fjarri sanni, því það getur verið lífshættulegt. Leifur Gauti hjá rannsóknarlögreglunni kom í þáttinn og sagði meira frá Spice, útbreiðslu og hættunni sem því fylgir.

Árni Árnason rak og átti auglýsingastofu en lenti í því sem svo margir virðast lenda í að rekast á vegg. Honum fannst hann vera fastur í lífsgæðakapphlaupinu og honum fannst hann ekki hafa frelsi til að gera það sem hann raunverulega vildi, né færði honum hamingju í lífinu. Hann seldi auglýsingastofuna, endurhugsaði lífið og minnkaði hraðann svo um munar og ákvað að taka alveg nýja stefnu. Árni kom til okkar og sagði sína sögu, sem meðal annars fól í sér að skrifa barnabók og gera útvarpsþætti.

Það hlýtur að teljast til tíðinda að boðið sé á ókeypis jólatónleika. Rás 1 býður þér á jólatónleika sunnudaginn 15. desember kl. 14.00 í Hallgrímskirkju. Þar flytjur kammerkórinn Schola cantorum undir stjórn Harðar Áskelssonar klukkustundar langa dagskrá undir yfirskriftinni „Ljós og hljómar“. Á efnisskránni eru hátíðlegar endurreisnarmótettur og íslensk jólalög, m.a. frumflutningur á jólalagi Ríkisútvarpsins 2019 eftir Hafliða Hallgrímsson. Bergljót Haraldsdóttir verkefnisstjóri tónlistar á Rás 1 sagði okkur nánar frá.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Tré lífsins er nýr og umhverfisvænn valmöguleiki við lífslok þar sem fólki gefst kostur á að skrá sínar hinstu óskir og söguna sína fyrir andlát. Það verður opnuð ný bálstofa þar sem aðstandendur geta verið viðstaddir bálför kjósi þau það, en að bálför lokinni er aska gróðursett ásamt tré í Minningagarði. Við fengum þær Sigríði Bylgju Sigurjónsdóttur og Oktavíu Hrund Jónsdóttur, sem standa að Tré lífsins, til að segja okkur frekar frá þessu verkefni, en þær komust með það inn í samfélagshraðalinn Snjallræði og fengu frumkvöðlastyrk frá Íslandsbanka á

dögunum.

Í janúar 2020 mun nýr skóli taka til starfa hér á landi. Um er að ræða Aromatherapyskólann sem stofnaður er af Kristínu Sjöfn Valgeirsdóttur sem er með alþjóðalega viðurkenningar sem aromatherapisti. Í skólanum verður boðuð upp á framúrskarandi tveggja ára nám sem byggir á klassískri þekkingu á ilmkjarnaolíum og nýjustu uppgötvunum og rannsóknum á sviði aromatherapy. Nemendur læra á 50 ilmkjarnaolíur, hvernig þær eru unnar úr jurtum, virkni þeirra og efnafræði og örugga, ábyrga og hagnýta notkun ilmkjarnaolía til forvarna heilsu og vellíðunar. Við ræddum við Kristínu í þættinum.

Við fengum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni á Spáni í dag. Það er öðruvísi stemning fyrir jólunum á Spáni en á Íslandi. Hann segir að jólin séu ekki eins hátíðleg þar og á Íslandi. Á Spáni heita þau Navidad sem þýðir fæðingarhátíð. Það er ekki mikið um skreytingar nema í verslunum og einstaka veitingastað. Jólatré, jólasveinar og hreindýr virka hreinlega skrítin þar. Aðalfjörið á Spáni snýst um risapott í Spænska ríkishappdrættinu. Póstkort dagsins snýst um jól, skort á jólum og hvernig það er fyrir íslending að upplifa spænska aðventu.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Fyndnustu mínar eru uppistandshópur þriggja kvenna sem hafa tileinkað sér að fjalla um kvenleikann fylgifiska hans á gagnsæjan og hreinskilinn máta í uppistandi sínu. Þær koma allar á einn hátt eða annan frá sviðslistabakgrunni en hafa þó hver um sig sitt sjónarhorn á lífið og tilveruna. Við fengum þær Lóu Björk, Sölku Gullbrá og Rebeccu Scott Lord í heimsókn í dag.

Félag ljóðaunnenda á Austurlandi var stofnað 1996, gaf út fyrstu bók sína árið 1999. Árið 2001 kom út fyrsta bókin í flokknum Austfirsk ljóðskáld og síðan hefur komið út ein bók árlega í flokknum. Bækurnar eru orðnar alls 36. Við hringdum í Magnús Stefánsson á Fáskrúðsfirði og fengum hann til að segja okkur frá ljóðunnendum á Austurlandi og því góða starfi sem það hefur unnið með sinni útgáfustarfsemi.

Einhverjum gæti dottið í hug að það að vera alin upp úti á landi, ganga í fámennan skóla og hafa fábreytt tækfæri til ýmiskonar tómstunda geti komið niður á ungmennum sem búa við slíkt. Það er allavega ekki raunin með hina átján ára Báru Örk Melsteð sem var alla sína grunnskólagöngu í fámennum skóla en hefur nú átján ára lokið stúdentsprófi og stefnir hátt í lífinu og hefur miklar hugsjónir Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, talaði við Báru í þærrinum í dag.

Pinkulitla aðventu- og grínhátíðin verður haldin í Neskaupstað næstu helgi. Þau sem að hátíðinni standa segja að þetta verði lang minnsta sviðslistahátíð á íslandi... þ.e.a.s. vonandi. Því þau segjast ekki hafa sannreynt það og lifa í algjörri afneitun ef hátíðin reynist ekki vera sú minnsta. Þessi litla hátíð hefur það að markmiði að gleðja og létta fólki lífið í aðdraganda jólanna. Við hringdum í Benedikt Karl Gröndal, einn aðstandenda og fengum að vita hver stærðargráðan er í raun.

Á hverjum degi þjóta óteljandi hugsanir og tilfinningar í gegnum huga okkar. Það getur komið sér vel að kunna aðferð til að finna innri frið og ró. Í nýrri bók RÓ er að finna einfaldar æfingar fyrir krakka og fullorðna til að kalla fram slökun og innri ró. Bókin er byggð á margra ára reynslu Evu Rúnar Þorgeirsdóttur af því að kenna börnum jóga, slökun og hugleiðslu. Eva Rún kom í þáttinn.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Lára Aðalsteinsdóttir, verkefnastjóri í Reykjavík bókmenntaborg Unesco. Við fengum að vita hvaða bækur eru á náttborðinu hjá henni, hvað hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í gær var dagur íslenskrar tónlistar, því á vel við að föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var tónlistarmaður sem á bæði langan feril sem slíkur, auk þess að vera í einni vinsælustu hljómsveit landsins, hefur hann einnig átt farsælan sólóferil. Hann hefur stjórnað upptökum á tónlist fyrir margt af okkar þekktasta tónlistarfólki. Hann á einnig langan feril sem útvarpsmaður, hann hóf störf á Rás 2 fljótlega eftir að rásin fór í loftið og hefur lagt sig sérstaklega eftir því að spila íslenska tónlist, auk þess að standa fyrir viðburðum bæði í sjónvarpi og á sviði þar sem hann tekur viðtöl við íslenskt tónlistarfólk. Þetta er auðvitað hinn geðþekki, Jón Ólafsson, maðurinn með IKEA röddina, eins og hann segir sjálfur.

Sigurlaug Margrét Jónasdóttir, besti vinur bragðlaukanna, var hjá okkur með sitt vikulega matarspjall í dag. Í þetta sinn fjallaði hún um súpur. Er í lagi t.d. að bjóða bara uppá súpu og brauð í veislum? Hvers konar súpur eru betri en aðrar í slíkar samkomur og hvernig á að bera þær fram? Föstudagsgesturinn, Jón Ólafsson er sérstakur súpuáhugamaður og sat áfram með okkur í matarspjallinu.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í dag er dagur íslenskrar tónlistar, því vorum við í beinni útsendingu frá Iðnó þar sem veitt voru verðlaun í tilefni dagsins til þeirra sem hafa lagt lóð sín á vogarskálina í þágu íslenskrar tónlistar.

Við fengum Jakob Frímann Magnússon, formann SAMTÓN í spjall til okkar, en hann var í hátíðarskapi í tilefni dagsins.

Við fengum heiðursverðlaunahafa dagsins í viðtal og fengum í rauninni að segja frá því í beinni útsendingu að það væri Gerður G. Bjarklind. Hún verðskuldar verðlaunin svo sannarlega fyrir að hafa skarað fram úr í umfjöllun, ræktarsemi og kynningu á íslenskri tónlist. Gerður hóf störf hjá auglýsingadeild Ríkisútvarpsins árið 1961. Svo stjórnaði hún Lögum unga fólksins, Óskastundinni og var þulur í fjölmörg ár. Við rifjuðum upp hennar feril með henni.

Klukkan hálf tólf hófst verðlaunaafhendingin í beinni útsendingu þar sem veitt voru fern verðlaun og þrjú íslensk lög flutt á sviðinu. Bjarni Gaukur Sigurðsson tók á móti verðlaunum fyrir hönd Mengis, Icelandair fékk hvatningaverðlaun fyrir stuðning við íslenska tónlist, Bjarni Benediktsson, fjármálaráðherra tók við verðlaunum fyrir stuðning við íslenska tónlist vegna nýrra laga um höfundarrétt og endurgreiðslur og svo var það auðvitað Gerður G. Bjarklind sem hlaut heiðursverðlaunin.

Við heyrðum flutning tónlistarmannsins Auðar á sínu eigin lagi, Enginn eins og þú og svo flutti söngkonan Matthildur Sykurmolalagið Ammæli. Þeim til halds og traust var Þorvaldur Þór Þorvaldsson slagverksleikari.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON