Í tengslum við innleiðingu menntastefnunnar „Látum draumana rætast“ hjá Reykjavíkurborg var haldin tveggja daga vinnusmiðja í Gerðubergi sem byggir á hugmyndafræði samfélagslegrar nýsköpunar. Tilgangur smiðjunnar er annarsvegar að kynnast aðferðum við að þróa skapandi lausnir við nýjum áskorunum í skólastarfi og hinsvegar að skoða hvernig hægt er að skapa lifandi lærdómssamfélag sem styður við lýðræðislega þátttöku, umboð til athafna og leiðtogafærni nemenda með velsæld þeirra og samfélagsins til framtíðar að leiðarljósi, eins og segir í kynningu. Þær Fríða Bjarney Jónsdóttir, deildarstýra í Nýsköpunarmiðju Menntamála hjá Skóla og frístundasviði Reykjavíkur, Anna Birna Georgsdóttir nemandi í Breiðholtsskóla og Hjördís Freyja Kjartansdóttir nemandi í Laugalækjarskóla komu í þáttinn.

Fyrir alla muni, Þáttaröðin, hefur svo sannarlega glatt marga undanfarna sunnudaga en þar er heimur íslenskrar sögu og sagna er kannaður með því að skoða muni sem tengjast sérstökum atburðum í sögu þjóðarinnar. Umsjónarmenn þáttarins eru Viktoría Hermannsdóttir og Sigurður Helgi Pálmason og gera þessu góð skil. Sigurður Helgi vinnur sem safnvörður í Seðlabankanum og við litum í heimsókn og skoðuðum vinnustaðinn hans og munina sem hann gætir.

Við fengum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni á Spáni. Í dag fjallaði Magnús aðallega um eiturlyfjabransann sem liggur að mestu gegnum Spán frá Suður Ameríku og Afríku til Evrópu. Til dæmis var það aðeins fyrir nokkrum dögum að spænska lögreglan tók kafbát með þrjú tonn af kókaíni innanborðs. Heimasmíðaðann kafbát sem hafði verið siglt alla leið frá Kólumbíu yfir Atlanshafið til norður Spánar. Eiturlyfin koma til Evrópu aðallega í gegnum Spán.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Kraftur, stuðningsfélag fyrir ungt fólk með krabbamein og aðstandendur stóð fyrir aðventuviðburði á sunnudag þar sem fólk var hvatt til að koma og hjálpa til við að perla armbönd sem seld eru til styrktar stuðningsfélaginu. Kraftur á 20 ára afmæli í ár. Við fengum þau Arnar Svein Geirsson, stjórnarmeðlim og Huldu Hjálmarsdóttur, framkvæmdastjóra Krafts til okkar í þáttinn.

Guðrún Bergmann, rithöfundur og heilsu- og lífsstílsráðgjaf hefur lokið við að skrifa sína við nítjándu bók sína, þar sem hún fjallar um náttúrulegar leiðir til að bæta heilsuna og auka lífsgæðin. Hún segir mikilvægt að huga að því hvernig við viljum eldast og hvaða lífsgæða við viljum njóta eftir að miðri leið eða fimmtugsaldrinum er náð. Hún skrifar þessa bók með konur í huga, en upp úr fertugu breytist svo margt hjá konum. Þá byrjar að hægjast á ýmissi líkamsstarfsemi, framleiðsla á meltingarhvötum minnkar og við förum að finna fyrir fyrstu einkennum tíðahvarfa, þótt hin eiginlegu tíðahvörf eigi sér ekki stað hjá flestum fyrr en eftir fimmtugt.

Á dögunum var opnuð nýstárleg sýning í húsi galdrasetursins á Hólmavík, þar var meðal annars sýndur nýr galdrastafur sem hjálpað getur eiganda sínum til betri árangurs í fótbolta, annar sem eykur frægð og frama svo fátt eitt sé nefnt. Þessi sýning var afraksturs verkefnis um þjóðtrú sem unnið var í samvinnu Galdrasetursins, grunnskólanna og þjóðfræðistofu. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, fór á opnun sýningarinnar og tók fólk tali.

Hún talaði við Önnu Björgu Þórarinsdóttur, framkvæmdastjóra Strandagaldurs, Kolbrúnu Þorsteinsdóttur kennara, Guðnýju Pétursdóttur, Evu Katrínu Jónsdóttur og Amiru Lindu Mansri.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Guðrún Lárusdóttir var önnur konan sem var kosin á alþingi (1880-1938). Hún sat einnig í bæjarstjórn og sat í fátækranefnd á bæjarstjórnarárunum. Guðrún og maður hennar eignuðust 10 börn, þrjú þeirra dóu í bernsku og tvær dætur drukknuðu með móður sinni í bílslysi árið 1938. Guðrún var virkur rithöfundur og skrifaði smásögur og stærri verk. Einnig skrifaði hún mikið í blöð og hélt ræður við ýmis tækifæri. Málfríður Finnbogadóttir, höfundur bókarinnar kom í þáttinn í dag.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Andrés Jónsson almannatengill. Við fengum að vita hvaða bækur eru á nátttborðinu hjá honum og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hann í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Föstudagsgestirnir okkar voru systkinin Ragnheiður og Haukur Gröndal. Þau koma við sögu á árlegum árlegum barna- og fjölskyldutónleikum með Stórsveit Reykjavíkur á sunnudaginn 1.desember. Tónleikarnir hafa vakið mikla lukku í gegnum árin, sérstaklega hjá yngri hlustendum sem fá tækifæri til að skyggnast inn í töfraheim jazz- og stórsveitartónlistar. Stórsveitin mun leika nýja tónlist eftir Hauk við nýja barnasögu eftir Bergrúni Írisi Sævarsdóttur, Ragnheiður syngur ásamt og Barnakórnum við Tjörnina.

Eva Laufey Kjaran Hermannsdóttir var gestur okkar í matarspjalli dagsins. Þriðja matreiðslubókin hennar var að koma út , Í eldhúsi Evu, og þar hefur hún safnað saman sínum eftirlætis uppskriftum og við ætlum að forvitnast um hvað er í uppáhaldi hjá henni.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Björg Guðrún Gísladóttir sendi nýlega frá sér minningarbókina Skuggasól, en hún er framhald af fyrri bók hennar Hljóðin í nóttinni, þar sem hún rifjaði upp erfiða reynslu úr æsku. Í Skuggasól talar hún um hvernig það var að fóta sig á fullorðinsárunum með svona erfiða reynslu á bakinu. Þar vill hún gefa fólki von sem elst upp við erfiðar aðstæður. Björg kom í þáttinn í dag.

Eyrún María Rúnarsdóttir varði doktorsritgerð sína í síðustu viku þar sem hún fjallar um félagsleg tengsl og stuðning við unglinga af ólíku þjóðerni. Sjónum er beint að því hvernig þeir upplifa stuðning úr nánasta tengslaneti nærumhverfi sínu. Þótt rannsóknir hafi í nokkrum mæli beinst að líðan og velferð innflytjendabarna skortir þekkingu á því hvernig félagsleg staða tengist líðan þeirra og lífsánægju og hvernig félagslegur stuðningur gagnast þessum hópi til að fyrirbyggja vanlíðan og vansæld. Eyrún María sagði frekar frá í þættinum í dag.

Í síðustu viku fór í loftið ný vefsíða með hugleiðsluefni fyrir börn og unglinga, Heillastjarna.is. Vefsíðan er sú fyrsta sinnar tegundar á Íslandi (og þó víðar væri leitað) og er markmið hennar að styðja heimili og skóla í að gera hugleiðslu að daglegri iðkun. Rannsóknir hafa sýnt að kvíði og streita fara vaxandi á meðal barna og unglinga og er efni vefsíðunnar ætlað að koma með mótvægi við þann mikla hraða og áreiti sem einkenna oft nútíma lifnaðarhætti. Í tengslum við stofnun vefsíðunnar verður boðið upp á ókeypis hugleiðslujóladagatal í aðdraganda jólanna. Við töluðum við stofnanda Heillastjörnu Stefaníu Ólafsdóttur.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

MANNLEGI ÞÁTTURINN MIÐVIKUDAG 27.NÓVEMBER 2019

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Matarauður Íslands vill skapa verðmæti úr vannýttum matvælum og gjöfulli náttúru og sporna við matarsóun. Til að vekja athygli á þessu kallar Matarauður Íslands eftir hugmyndum frá neytendum og framleiðendum, ungum sem öldnum. Þessar hugmyndir mun Hótel- og matvælaskólinn, nota við gerð smárétta og hnossgætis á vorönn 2020. Kennarar og nemendur við Hótel- og matvælaskólann munu velja þrjár innsendar hugmyndir um vannýtt hráefni og bjóða höfundum þeirra í spjall um mögulegar útfærslur ásamt viðtali við vöruhönnuð. Þetta er kjörið tækifæri fyrir þá sem langar að þróa viðskiptahugmynd eða bara kynnast sköpunarkrafti matreiðslumeistara og hönnuða.

Við fáum til okkar þau Berglindi Berghreinsdóttur og Markús Þ. Þorláksson, þau eru í hópi sem stendur að stofnfundi samtakanna Verndum veika og aldraða. Þar er ætlunin að búa til vettvang fyrir þá sem eru hjálpar þurfi, aðstandendur þeirra og starfsfólk sjúkrahúsa. Þar verði hægt að leita stuðnings við að sinna margvíslegum úrlausnarefnum sem snúa að veikum og öldruðum.

Við fáum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni á Spáni í dag. Í þessu korti segir af vetrarkomunni og breyttum lífstíl við Spánarstrendur. En það er líka sagt frá breskri könnun sem greinir af hverju Spánn er vinsælasta landið hjá þeim sem fara á eftirlaun í Evrópu. Hér er langlífi meira en annars staðar, mataræði heilsusamlegra og veðurfarið er sólríkt og þægilegt á öllum árstíðum, svona oftast nær. Það eru samt hlutir þar sem koma einkennilega fyrir sjónir og það verður rakið undir lok póstkortsins.

Andri Snær Magnason kom í þáttinn í dag. Bókin hans, Um Tímann og vatnið, er sláandi á margan hátt. Í henni kemur fram að þýskur loftslagsérfræðingur skoraði á hann að skrifa um þessar stærstu breytingar á mikilvægustu kerfum jarðarinnar frá því maðurinn kom fram, því að vísindafólkið, sem eru sérfræðingar í öllu sem þessu viðkemur, eru ekki sérfræðingar í að miðla þeim upplýsingum til almennings. Hann sagði að almenningur skilur ekki tölur og línurit, en hann skilur sögur. Andri tók áskoruninni og það er ekki hægt að segja annað en að hann kemur þessu afskaplega vel frá sér, á skýran hátt þar sem hann setur þessa alvarlegu stöðu í samhengi við líf okkar allra, í gegnum sögur um sig, ömmur sínar og afa og afkomendur þeirra. Þær breytingar sem eru komnar fram, m.a. í hækkandi hitastigi og aukinni súrnun sjávar á undanfarinni öld eru meiri en á 50 milljón árum þar áður.

Á bókmenntahátíðinni „Hin saklausa skemmtun“ sem haldin var á Hótel Laugarhóli í haust sagði Magnús Rafnsson sagnfræðingur frá lestrarfélögum fyrri tíma og Bergsveinn Birgisson las kafla úr bók sinni Landslag er aldrei asnalegt en kaflinn fjallar um lestrarfélagshús. Kristín Einarsdóttir hitti Magnús Rafnsson og ræddi við hann um lestrarfélögin og að því loknu heyrum við Bergsvein lesa á hátíðinni sjálfri.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í febrúar 1925 gekk mikið óveður yfir Ísland, það mesta frá upphafi mælinga. Þök fuku, hlutar rifnuðu af húsum og fuku útí buskann og fimm manns urðu úti í fárviðrinu. Áhrif hamfaranna urðu þó mest á sjó, nánar tiltekið á Halamiðunum út fyrir Vestfjörðum. Þar var fjöldi togara að veiðum og áhafnir þeirra börðust hetjulega við hamslaust óveðrið, sum skipanna náðu landi önnur ekki. 74 sjómenn drukknuðu í Halaveðrinu mikla. Steinar J Lúðvíksson lýsir þessari baráttu togarasjómannanna í nýrri bók og styðst við frásagnir þeirra sem komust heilir í höfn. Steinar kom í þáttinn.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Heimir Örn Herbertsson lögmaður. Við forvitnuðumst um hvaða bækur eru á náttborðinu hjá honum, hvaða bækur hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hann í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Föstudagsgesturinn okkar í þetta sinn var Erna Indriðadóttir fyrrum fréttamaður og eigandi og ritstjóri vefritsins Lifðu núna. Hún er fædd á Akureyri og ólst upp í Laugarneshverfinu í Reykjavík, en hefur búið víða, þar á meðal í Lundi í Svíþjóð, Seattle í Bandaríkjunum og á Reyðarfirði. Erna lærði samfélagsfræði í Svíþjóð og stjórnsýslufræði (MPA) í Bandaríkjunum og hefur unnið við fjölmiðla meginhlutann af starfsævinni. Hún á og rekur Lifðu núna, vefsíðu þar sem fjallað er um líf og störf eldra fólksins í landinu, sem telur tugi þúsunda og markmiðið er að gera það sýnilegra.

Sigurlaug Margrét kom til okkar í dag með sitt vikulega matarspjall. Í þetta sinn bauð hún uppá bragðið af jólunum, þegar piparkökur fara í fyrsta sæti og og eru settar í allskonar hluti, ís, súkkulaði, kaffi gráðost o.fl. Hún hringdi í Albert Eiríksson og hann fræddi okkur um piparkökur og piparkökuuppskriftir.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON